Сеге с ген экэмим!

Экээмге



Алкууларым—ак куулар,
Ак-айасла учлагар.
Алкыштарым—шуургандар,
Ак ийделер шуурдырар!

;н серитбес к;;к ;нин
;лгерлерим аалынгай,
;з;л калган б;р ыйын
;н jогына; такыгай.

Сен укпаган с;ст;рим,
С;зим jокто; угулгай;
Сен jогы;да айтканым
Сеге, к;;ркий, томылгай!





















***

Ээлгир-эпт; кыймыгы;—
Ша;кыларлу кайы;дый,
Токынаалу айтканны;—
Шымыранган аржандый.

Сеге, к;;ркий, эзи;ге
Нени сыйлар— билбейдим;
Айса болзо, к;;ни;ге
;лгер jараар—ч;мдейдим…

К;ст;ри;ди, к;;ркийим,
Кандый сыйым с;;ндирер;
Санаам jеткен с;;геним,
С;;жим качан айланар ?





























***
J;регимде чечектер
Jайканыжат кунукта,
Jаскы jылу э;ирлер
Jылышкылайт ээрикте.

Jа;ыс сенле j;регим,
Чынынча ла, ачылган;
Сен баары;ла j;р;мим
Чечектерге к;;м;лген.

Ээр;-jымжак к;р;жи;
Тожо; ;йим каайылткан,
Арай-jылу с;ст;ри;
;з;гимди изиткен.

Алып j;р деп, ээзи;ге,
Ч;мдегемди сыйлайдым;
Аалыс-аалын jолы;га
Чийнелерди jаайадым !




























***


Кара к;ст;р чокторын
Каруузышта чаагылтса;,
Карлагаштый кабагы;
К;л;;мjиде ойнотсо;.

Ак колы;ла jа;ыза;—
Jеткелерим jаны;га;
Адым адап кычырза;,
Jок дебезим тушташка.

Имдеп ийзе;, кийни;не;,
Алаатыбай барарым,
Икиилидий ;ни;ни;
Аагынында j;зерим.

Кара к;ст;р jаштарын
К;рг;спегин, к;;ркийим;
Кызу с;;шти; с;ст;рин
   Кысканбагын, сыргалjым !
























***
Канча jылдар бажында
К;р;штенис jа;жыккан,
J;регисте, с;;жисте
J;з;н-чечек чаалдыккан.

;й ;д;жи, кезикте,
Тура т;же бергендий,
;йк;лишкен санаада
Тургаактадып калгамдый.

Эмди сени; кайда;ды
Сер;;н ээзин jетирбейт,
Эзен-амыр j;рге;ди
Сезетеним сестиртбейт!

Эзенимди сен билип
Токуунайды;, байала.
Ээригишти койылттып
Тымыып калды; кайда да.

;з;гимди с;;ш оды
Эмдиге ле изидет,
;р; jылдыс чокторы
Эрет;;мди к;йб;рттет !
















***
Кем де сенле jолдошсо,
Jол-jорыгы; к;нд;кбес.
Келер та;дар jаарытса,
J;рек-бууры; эрибес.

К;;н-санаа;, билерим,
Jа;ыс менле тынданат.
Каруузыжым чачпайдым—
Jылу тушташ бедирейт.

Бирде эмес j;р;мис,
Бис эк;ни чаксыдат;
Jа;ыс jолду салымыс
Jастыруда кыйналат !





























***

Эригишке айса сен
Шаайып калды;, к;;ркийим?
Эрке к;ст; эрте т;н
Ширеп калтыр, с;;геним.

Эш ле болзо болзынып,
Айса болзо, отуры;;
Эртенгиге иженип,
Амаду;ды салбайды; ?

Сакылталу салымы;
Качан бирде с;;нгей не,
Санаа- к;;ни; салганны;
Каруузыган келей не?!





























***
Сереем салган болоры;,
К;рг;н jа;ыс к;;ркийим ?
Сок-jа;ыстык к;;нзежи;
Качан токтоор—сурайдым.

Эш бедирел; сы;арга
 Айса туштап сен калган;
Эрик jокты; табына
Алдыртты; ба, канайтты; ?

J;регимни; эжиги
Сеге ачык, эмдиге;
Jайды; jылуу т;ндери
Сандырадат б;г;нге.

Оройтыжым jеткелек,
Ойто тушташ сакыйдым;
Озогызы  о;голок,
Оно; сеге б;дедим !
























***
;лгеримди сыйлазам,
С;;нери; бе, к;;ркийим;
К;;н-санаамды айдынзам,
Аайлары; ба, ;;рлежим ?

;лешкени — амтамду,
Амадагамды бергейне; ?
Б;г;н санаам—ала;зу,
Амырымды быскайне; ?

Мен Слерде; јалбышту,
Эмди де ол от-алыжар;
М;;к; санаам канатту,
Экэм, сени учырар!
 






























Сен

Аркы jокто; кала;ы
;йл;р меге сыйлага;,
аймашталбас соло;ы
;;д;рин де туттыртка;.

Jалкындардый jалттылдап,
;тк;н ;йл;р эзимде;
jонjолойдый чечектеп,
;чк;н к;ндер т;жимде...

Алтын-Казык jылдыстый,
амадумда турады;;
аскын-тоскын турнадый,
адым адап jайнайды;.

Аайланайын, чолмоным,
алтайы;ды адаза;;
Арып-чылап келгежим,
алтын-сыным сыймаза; !



























***

Jаманымды таштап к;й—
Jастыргамды о;додым.
;кт;;нг;мди ;шт;б;й,
;тк;р к;йгин—сурайдым.

Сен де мени качан да
Бу мынайда сурага;.
Jок деримде ол тушта,
База-база jайнага;...

Эмди орой болгончо,
Б;д;р jадым санаа;ды.
Алын j;р;м jеткенче,
Актаар турум ады;ды!


























Сен эзимде

Ээр;-эрке к;ст;рл;
Кызычагаш эзимде,
Ээриндери каткылу
Экэм мени; санаамда.

К;;нзек-каару с;ст;ри
Кайкаткан эди с;;жиле;
К;ре;-к;рг;л чачтары
К;р;н келет эмди ле.

Эмди, байла, сен мендий
Jажап калган j;реди;,
Эрте jашта с;;ш-сысты,
Эр бойымдый, т;жейди;?

Эрке-ээр; к;р;шт;
Jаш туштарым эзелет,
Эригиште с;;н;шт;
Jастыралар кычырат !
































Эзейдим
(Юрий Водянов аайынча)

Кан-Оозыны бир эдип,
Иже;гемди јоктойдым;
Тристан с;;жин эзенип
Изольдамды бедрейдим.

;з; тыныш јотконын
Ол ;йл;рд; мен сескем,
;нг;р кысты; айтканын
Ол туштарда кайкагам.

;йл; кожо салымыс
Ырашканын сезедим,
;; тарттылган шыркабыс
Јазылбаган - биледим…

Ј;р те калзам, санаамда
Баштапкы С;;ш арт калар.
Ј;рек сокпой барза да,
Буурым сеге каарыгар.























Экэм

Элим-jоным ортодо;
Талдап алган к;;ркийим;
Э; ле jараш jарашта;
Таабып алган экэйим.

Э; с;рл;;ни; артыгын,
J;регимле ылгаагам;
Эрке-ээр; чырайын,
J;с кыстарда; бедрегем.

Эмди сенле, с;;геним,
J;р;мимдэ с;;недим!
Э; ле каару с;ст;рим—
Jа;ыс сеге, келтейим!























А;ырлар

Эрте jаста с;;нлеген,
Эл;-тала; а;ырлар.
Ээбиреде айланган,
Ээлбишлегэн канаттар...

Эркелеешти;, к;;нзешти;,
Эштееништи; куштары;
Эш-бараандык j;р;мни;
Ээлебести; кереези.

Ээбир jанган а;ырлар,
Ээзин-санаа экелди.
Ээле;дэжип ш;;лтелер
Эр-бойымды куйуултты...

Эпт;-j;пт; j;р;мле
Эжим, бис те, каайыбай;
Элкем-телкем Алтайла
Эзен тушта учуртпай !

Эмди база ;;рк;шп;й,
Элде-jондо j;релик;
Эдер ишти уурзынбай,
Эптеп-таптап эделик !

Эзен-амыр билебис
Элен чакка jурт болгой,
Эмеен-;г;;н бойлорыс,
Эрчеш билбес, нак болгой !













Јайнуу-алкуум

Эткен керек салтарын
;з;-таарый билбегем,
Ээбир келер буруузын,
;;рем, экэм, сеспегем.

К;ч;ркегемди,
Ты;ыгамды
Аалынадым;
Јастыргамды,
Јаманымды таштап к;й,
К;;ркийим!

С;ст;римни; коронын,
Колдорымны; јылгырын
Јастыра деп о;додым…
Т;кк;н к;ст;р јаштарын,
Т;нни; аскан уйкузын
Јайнуу-алкуум т;зетсин.

К;ч;ркегемди,
Ты;ыгамды
Аалынадым;
Јастыргамды,
Јаманымды таштап к;й,
К;;ркийим!



















А.С. Пушкин
аайынча

Слерди с;;гем алдында,
Эмди де ол ;чп;г;н;
Је ол Слерди качанда
;йк;б;зин, тийбезин.

Слерди С;;жим туйукта
;тк;н болгон ол тушта,
К;н;;ркеж; табында
Ј;рген болгом ол ;йд;.

Слерди с;;ген с;;жимле
;ск; кижи каайыгай,
Салган Слерге санаамла,
Баш билинбей, шу;ыыгай.






























Лезгинкалий мениле

Бут бажыла бийеге
Эзин кепт; чык келзе;,
Бу к;реени ээбире
Ээлгирленип айланза;.
Илбизинд; кыймыгу
Јерлештерди кычырат,
Ичибисте сандыру
Ј;ректерис оойлодот.

Куйундалган ал-санаа;
Бу бийеде; артпагай,
К;й;п турган к;ст;ри;
Бойдо;дорды чаагылткай.
Илбизинд; кыймыгу
Јерлештерди кычырат,
Ичибисте сандыру
Ј;ректерис оойлодот.

Јоткондолгон бијеге
Сыргалјы;ды экелзе;,
Јиргинделген ойынга
С;;гени;ле к;м;лзе;.
Илбизиинд; кыймыгу
Јерлештерди кычырат,
Ичибисте сандыру
Ј;ректерис оойлодот.

Лезгинкалий мениле,
С;;ген мени; к;;ркийим!
Лезгинкалий мениле,
Санаа салган экэмим!
Лезгинкалий мениле,
Лезгинкалий!




Ламбада

Той-јыргалда Ламбада
Јаанды-јашты к;;р;д;т,
Тыыйры;-мыыйры; бийеде
Ј;р;м јараш к;;р;нет.

Јайлааганду Ламбада,
С;;нчилерди куйбуртса;;
Ј;регисте, с;;жисте
Соло;ылар јуураза;!

К;с салганым к;рееде
Сагыжымды чыгарат,
К;н к;зинде, телкемде
Санааларым булгалат.

Јайлааганду Ламбада,
С;;нчилерди куйбууртса;;
Ј;региистэ, с;;жисте
Соло;ылар јуураза;!

К;л;мјиде, каткыда
Бастырабыс ч;;;дис;
Каруузышта, буурзашта
Бой-бойысты тааныйдыс.

Јайлааганду Ламбада,
С;;нчилерди куйбууртса;;
Ј;регисте, с;;жисте
Соло;ылар јуураза;!

Ойын-бийе куйуундал,
Ончолорыс – с;;ниште;
Кожо;-коому* јаркындал,
Кажыбыс ла – ырыста!

Јайаалганду Ламбада,
С;;нчилерди куйбууртса;;
Ј;регисте, с;;жисте
Соло;ылар јуураза;!




Кунуук

Санаанарга меге к;ч—
С;;жим меге јетпей јат…
Салкындалып та кач,
С;р;м т;жет, сандырайт.

С;;жибисти алдында
Сен бе, мен бе быс к;й;н…
Соло;ылар эзимде
Сен јогы;на; каайылган.

Салкын кепт; ол ;йл;р,
Сонуркалду артлаады…
Сеге айткан ;лгерлер,
Суруу јокто; ундулды.

С;;жим салган к;;ркийим,
Соло;ытып арт калза;…
Сыгытталган кожо;ым,
Сы;арлыкта ч;; калза;!



























Кайсын Кулиев аайынча

Булут болгон сен болзо;,
Салкын болып једерим.
Не де болып кубылза;,
Мен т;;ей ле табарым:

Јарат болзо;, мен – чакпындый,
Колтыгы;да јаажырым;
Сен суу болзо;, сай таштый
Т;би;де мен артпазым.

А тобырак болзо; сен,
Буудай болып каларым;
Айры м;;ст; а; болзо; –
М;;стери;де ша;жаарым;

Чыдырмаандык туу болзо;,
Меестери;де  отоорым;
Ча;кыр кайа сен болзо;,
Мен – шо;кор, уйааларым!

 






















Чыккан к;нле!


Ј;р;мисте байрамны;
Э; јакшызы – чыккан к;н;
Ј;з;н с;;мји, с;;ништи;
Э; артыгы – бу ла к;н.

Эне берген байрамды
Э; јууктарла јыргагын.
Јеткен једим, је;;ни,
Јастырышты, ј;;лишти
Ј;рексиреп ;лешкин.

Ада; адын чеберлеп,
Ј;р;ми;де кичеегин.
Айткан с;зин эстеелттип,
Аайын-оойын элтеерттип,
Јаантайын кичеегин.

Соло;ыны; ;;д;ри
Ја;ыс б;г;н ;;ж;гет.
Салым-конок ;йл;ри,
Санаркажу, с;;н;ж;
Ја;ыс б;г;н сезилет!


























Сени чыккан к;ни;ле,
Чыккан к;ни;ле уткуйдым!
Су-кадыкта; к;;нзейле,
Чечектерим сыйлайдым!

С;;ш одын чаагала,
Кару сени алкайдым!
С;;мји, једим алды;ла
Кечпезине б;дедим!

Чечектеген ј;р;ми;
Чогы ;ч;п, о;бозын,
Јайаалталу салымы;
Јаажын-чакка ;чп;зин!

Чыккан к;ни;ле сени,
Чыккан к;ни;ле!


















***

Сени чыккан к;ни;ле,
Чыккан к;нле уткуйдым.
Су-кадыкта; к;;нзейле,
Чийгенимди сыйлайдым.

С;;мјиликт; телкемде
Кайкаалыкта јурттагын,
Соло;ылык ырыста
Каайып учкын, шу;уугын.

Јайаалталу салымы;
Јаажын-чакка улалзын.
Јозок болып ј;р;ми;,
Јер-Алтайда макталзын!

Аалын јолы; ачылзын,
Кийин јаны; коорылзын.
Алтайы;ла оморкон,
Кудайысла мактангын!



































Ак чаазынга салганым,
Ал-санаа;га јарагай.
Алкуу кепт; айтканым,
Алтын-сыны; је;илткей.

Ј;р;мдикт; к;;нзелим
Ј;реги;ди с;;ндиргей,
Јакшылыкту ;лгерим
Јамандыкты кыйыыткай.

К;к чаазында сыйымна;
К;г;с оойы; куйуулгай,
К;;нзелгенд; с;зимне;
К;зи; оды чаагылгай!






















К;ст;ри;ди к;р;л;,
Билип ийдим санаа;ды;
Куучыны;ды ши;дейле,
Болгооп алдым к;;ни;ди.

Келинешти; к;зинэ;
Меге не де каамылды,
Кимиирегэн с;зине;
Му; јылдыстар чачылды.

М;ш бажында кузукка
Канай једер, уурзынбай?
Ма;заарышту санаага
Каарыкпазам канайткай…

Келинешти; к;зинэ;
Меге не де каамылды,
Кимиирегэн с;зине;
Му; јылдыстар чаачылды.

Тайга бажы кычырат-
Канай барар, к;;ркийим?
Т;нде уйку астыгат,
Кем бурулу - кайкадым.

Келинешти; к;зине;
Меге не де каамылды,
Кимииреген с;зине;
Му; јылдыстар чаачылды.























Алкууларым—ак куулар,
Ак-айасла учлагар;
Айткан с;зим—;;д;;ир,
Албатымды оойлодор.

Ча;кырайган те;ери
Чаагым-куудым сее;иткей,
Чаазындаган ;лгерим
Чечектерге к;м;лгей.

Алкууларым—ак куулар,
Ак ийдеелер шуурдырар;
Алкыштарым—јоткондор,
Ал-санаасты аарлагар!



























Јаскы ја;ар

Ј;рек ачык кожо;до –
Айдар с;ст;р јоголто,
Ј;р;м јараш чечекте –
Ал-санааны јаарыда.

;лгерлеенген телкемим
Јасла кожо јарангай,
;нг;р-омок сууларым
Јер-Алтайды јажаарткай.

С;;ген т;р;л јерлерим
Јаскы к;нге јажаргай,
Салкын кепт; ја;арым
Јажылдыкла шу;уугай.

Ј;регимде кожо;ым
С;;генимге угулгай,
Јаажытталган с;ст;рим
Санааларын сергилткей!
























Кышкы т;нди эзедип

Кышкы та;ды аадыра
Койдонышта ч;;г;нис,
Корон соокты ээриде
К;;н-санааста учканыс.

Чагаан айды; соогында
Јаскы чечек јаайылган,
Чыкырт-киле; јолдордо
Ј;р;м, салым былгалган.

Санаамдагы ол т;нди
Алып ј;р;м ундубай,
Сы;арлашкан с;;жисти
Аайлададым, уйалбай.





























«Се ля ви!»*
(Валерий ле Константин Меладзелерди;
кожо;доры аайынча)

«Се ля ви!»- деп, карындаш,
Каарыкпагын качан да;
Соло;ылу ја;мырлаш
Келер ойто јайгыда…
Сакыбаган м;нд;рлеш
Болор эмей јолыста.

«Се ля ви!»-деп коокырлап,
Уурды-к;чти ;т турбай.
Сер;;н та;да кожо;доп,
Уугуш-к;;р;ш јурттаабай.
С;;ш канатту шу;уудып,
Учып ј;рбей, каайыбай.

«Се ля ви!»-ни шымырап,
Оойлодумды ч;мдейдим;
Соолум-сообур бедиреп,
Озоогозын кармайдым…
Сана-укаам сергидип,
Ончогорды эзейдим…

Ј;р;м ондый куубылгак –
Каарыгышка т;шпезим,
Саалым база соолынчак –
Кемге де бакпазым.
С;;ш те ондый саадынчак…
С;;нип т;;ей ј;рерим!

* - Ј;р;м ондый (C'est La Vie - фр.).
 












Эй-эй-эй-йа!
 (Валерий ле Константин Меладзелерди;
кожо;доры аайынча)

Ј;регимди сен мени;
Кандый јараш ээленге;?
Ол ј;р;мим санаамда,
Ол ;йл;рим эзимде.

Јараш к;ндер, ол тушта,
Канаттырткан, к;;к;ткен;
Јаскы к;ндер кышкыда
К;ст;римге к;р;нген;

Орой к;ски чечектер
Сооксынабай јаайылган;
Орчыланна; јылдыстар
Соло;ылар чаагылткан…

Эй-эй-эй-йа, јаражай,
Оно; менне; ырага;.
Эй-эй-эй-йа, јаражай,
Оорчыла;да каайылга;.

Эй-эй-эй-йа, эмди мен
Каалы; кышкы кунуукта,
Ээрикчелим кайнаган
Караланган санаада.

Јас келзе де ј;регим
Неге с;;нер – билбейдим.
Ја;кылдашса к;;ктерим,
Угарымга б;тпейдим…

Эй-эй-эй-йа, јаражай,
Оно; менне; ырага;.
Эй-эй-эй-йа, јаражай,
Орчыла;да каайылга;.
Эй-эй-эй-йа!!!