82-1. Савдаргардин папанни фекьидин кьиса

Хьана кьван, хьанач кьван шагьугъли Шагьабасан
заманда са савдагар. Идаз хьана са гуьрчек пабни,
к1велени хьана кьван са гачал лажбар*. Са йифиз
ин папа лагьана гачалаз: "За хуьрекни ийида, вуна
фекьи галаз хъша къе йифиз". Ин гачала лагьана:
"Бес адакай вуч ида?"  -"Заз адаг килигиз гугуз
к1анзава, зун зи гъуьлуьз гьикьван к1анзават1а.
Амма вуна ин кар масадаз лугьумир, гачал",-лагьана.
Гачала лагьана: "Бес хузайин хтайт1а вуч ида?"
Папа лугьуда: "Ваъ, ам пака хкведай югъ я".
-"Ят1а хъсан я ман",- лагьана гачалани, экъуьч1на
фена фекьидиз ша лугьуз.
 Ин папани къула ц1айни ттуна, ицигна къажгъанни,
чихена дуьгуьни кутуна къажгъандик, гьазурна ашни,
ацукьна ин савдагардин паб фекьидал уьл алаз.
Са вахтундлай салам гана атана фекьи чурудлай капашни
аладриз, далудал гачални алаз. "Ша, ша, чан фекьи,-
лагьана ин савдагардин папа,-Ацукь",-лагьна, ацукьарна
фекьи, хваш-беш авуна, жузун-качузун авуна, чипин
дерди-гьал авуна. Ин папани къарагъна къапар гъана
эцигна, акъудна аш-зат1ни гъана эцигна фекьидин
уьлуьк, чипини т1уьна аш, фекьидини т1уьна аш.
Кефияр куьк хьана фекьидин, вигьена эхтилатдикай,
лагьана: "Вун хьтин паб авай гъуьл гьамиша къулан
патаг ацукьна к1андайди я. Имуч дердисер я вунаваз
къачурди савдагардиз фида лугьуз, фена са къузни
к1вале тежедай?" -"Эхь, ччан фекьи,-лагьана савдаагар-
дин папа,- валлагь, вуна дуьз лугьузва, гьа гьан кардин
патахъай тир за ваз эвериз гагайди. Валлагь, рекье амаз
чир хьана ваз зи рик1ин мурад, ахпа хва кьей эллери
лугьуда: фекьийриз са зат1ни чидайди туш",- лагьана.
-"Бес, бес, ччан руш, абур, аллагьдал иман дегъизвай
кафирар я",-лугьуда кьван фекьидини. Ин папа лугьуда:
"Заз регъуьни изва вахъай, фекьи, инжиклини жеда вун
закай, хьайит1ани, ччан фекьи, вуна заз са фал хъегь,
за вун разини ида ваз к1андайвал, вучиз лагьайт1а зун
гъуьлуьз гъана са т1вар я зал алайди. Мад заз гъуьл
аквазвайди туш, эгер ам зун к1андай гъуьл тирт1а,
гьамиша чуьллера жечир. Заз ин кар гзаф чир хьана
к1анзава". Ин фекьидини: "Валлагь, ччан руш,-лагьана,
- за, ви гьалдикай хабар яз, гьазур ктабни гваз атанай.
Ят1а,-лагьана фекьиди,- гьасятда чна вигьида ман ваз са
 фал. Инал, лигенни афтафа гъваш, за са гъилер чихин
къачуда, кьве кьил саждани ийида". Гьан сятда ин папа
гъана лигенни, афтафани. Къачуна фекьиди вичин
гъилерчихинни, къарагъна кьве кьил саждани авуна
"бисмиллагьи рагьмани регьим" лагьана къачуна гъиле
ктабни, ахъайна гана теменни, ицигна вичин пелелни.
"Бисмиллагь",-лагьана ахъайна ктаб, "агьузубиллагьи
минашейт1ани режим" лагьана башламишна. Башламишна,
"фалун фал улсун,-лагьна,-фурман аллагь улсун; папан
къадри авачир эркекдикай вуна сахласун, я аллагь",-
лагьана ахъайна са ччиниз килигна, кьил элкъуьрна
фекьиди. Ин папа лагьана: "Гьик1 хьана, фекьи, вуна
кьил элкъуьрзава хьи?"
-"Авач, ччан руш, ин гадади са т1имил кьван мешатизава".
-"Ят1а,-лагьана папа,-акъудачни са гъвеч1и геренди".
Ин савдагардин папани ттуна гачалан гъиле са зур манат
пулни, лагьана: "Вач жуваз емишар къачу".
Ин гачални къарагъна фена, гурмагъдихъ ацукьна, инбуран
 эхтилатриз яб гуз. Ин фекьиди лагьана ин папаз:
"Ччан руш, фалунай гзаф пис акъатзава, ша за ваз лугьун
тийин, лагьайт1а ви рик1 гзаф сефил жеда". Ин папа лагьана:
"Ваъ, ваъ, ччан фекьи! Ви гьан чурудиз кьий, талгьана тамир!"
Эхир ин фекьидвай, инда извай минет акурла, талгьана таз
хьанач. Лугьуда кьван: "Бес, ви гъуьлуь вун гъанвайди са
т1вар патахъай я, адаз вичизни ин хуьряй ашна ава. Андан
ашнадигай хуькуьч1на вичин гъуьлуькай къвез тежер гьал яз
аялрин гьакъиндай, гьаниз килигна к1вал чик1ин тавурай
лагьана гъана ицигнавайди я вун. Амма идалайни башкъа,
са маса карни ава адан рик1е.  Инсятда ан кардай зи кьил
 акъатзавач, гьамани лугьуда за ваз са кьвед-пуд къалай.
Ин фалдай гзаф крар акъатнава, амма завай ваз вири лугьуз
жедач. Заз гзаф язух къвезва ви жегьил чандин, я зунни рази
туш, я аллагьни рази жеч вуна ик1а пучунал ви жигьил уьмуьр".
Ин папа лугьуда: "Бес за вуч ида, вуч чара ида?"
-"Ят1а,-лугьуда фекьиди,-къе загай ваз лугьуз жедач, пака вун
зи патаг ша ник1елди, гьанал са касдизни ван текъведай
чкадал лугьуда за ваз". Инлай фекьини, ахкьална вичин ктабни,
са гъвеч1и герендлай, чпин деорди-гьаларни авуна, екхкъуьч1на
хъфена. Инбуран эхтилатрин ванарни хьана гурмагъдих галай
гачалаз. Ин папани хабар кьунвайди я кьван: "Бес заз ви ник
гьик1 чир хьуй?" Ин фекьидини лагьанвайди я кьван:
"За са хали къачуна, нез-нез фида, чкаларни гадриз рекье,
 дуьз ник1елди кьван".