79. Гьакь дуван

Эвел заманда са бубани хва хьана. Ибурни гзаф кесиб
Яз хьана; гьикьван к1валах авурт1анаи, руфун фавай тух
тежез, ибур дуланмиш тежез хьана. Ибруз са яц аваз, и
яцни угърийри чуьнуьхна; дуванханадиз фейилани гьаким-
ри ибур бат1ул авуна.
 Са къуз бубади хциз лагьана: "Ина гьакь дуван авайди
туш, ша чун са гьакь дуван авай чкадиз фин". Хва рази
хьана, ибур кьведни гьакь дуван авай уьлкве ахтармишиз
фена. Гьикьван уьлквейриз фенат1ани, мад ибруз гьакь
дуван авай уьлкве жагъанач.
 Къаркай са къуз ибур са шегьердиз агакьна, гзаф иб-
руз гишин хьана. Бубади хциз лагьана: "Ма кьве шигьи
пул, алад, ччан хва, чаз а шегьердай са т1имил недай зат1
къачу, ва анаг гьихьтин чка ят1а,-гьакь дуван авай чка
яни, тушни, ччирна хъша". Хва фена. Клигайт1а-ина вирт,
гъери, фу, ниси, мукаш - эхирки гьар вуч диндир-
мишайт1ани гирванка пуд кепек я. Им чпиз недай зат1-
мат1ни къачуна хтана. Фу-зат1 т1уьрдалай кьулухъ бубади
хцивай жузуна: "Гьан лагь кван, анаг гьихьтин чка ят1а".
Хци лагьана: "Валлагь, буба, заз чиз анаг гьакь дуван
авай чка я, вучиз лагьайт1а, ана вирт, гъери, шекер ва
маса ихьтин зат1ар гирванка пуд кепек я, гьар са шей
ужуз я". Бубади лагьана: "Ваъ, ччан хва, вун ягъалмиш я;
ана гьакь дуван авайт1а, вири шейэр са къиметдин жечир".
Хци лагьана: "Ваъ, буба, анаг гьакь дуван авай чка я, зун
гьаниз фида". Бубадиз ччара хьанач, амни гьадахъ галаз
гьа шегьердиз фена. Идаз, адаз к1валахиз, ибру са гьалда
чпи чеб дуланмишна.
 Къаркай са къуз са касдин к1вализ угъри атана. И касдиз
хабар хьана, ида угъри пенжердай гадарна. Пенжерар
вине аваз кьакьан тирвиляй, идан к1вач хана. Пака къуз и
угъриди пачагьдиз фена шикаятна: "За флан касдин к1вализ
фена чуьнуьхар ийизвайла, ада зун пенжердай гадарна,
пенжерар вине аваз кьакьан тирвиляй, зи к1вач хана"-
лагьана.
 Пачагьди к1вал расай уст1ардиз ва к1валин иесидиз эвериз
туна. Эвел к1валин иесидвай жузуна: "Вуна ви к1валин
пенжерар вучиз акьван виняй эцигиз туна, и касдин
К1вач хадайвал авуна?" Ида лагьана: "Пачагь вун сагърай,
абур уст1арди гьак1 эцигайбур я". Уст1ардвай хабар кьурла,
ада лагьана: "Ваъ, пачагь вун сагърай, абур ада зав
гьак1 эцигиз турбур я". Ибру гьуьжетар ийиз хьана;
пачагьдиз тахсир квайди вуж ят1а чир хьанач. Чир тахьайла,
тахсир квайди чирун патал и пачагьдиз са гьалкъа* аваз
хьана. И гьалкъа нин кьилиз гьакьайт1ани, гьам тахсир
квайди жез хьана. Пачагьди вири эл к1ват1из туна, и
гьалкъа вегьена. Вегьейла, я уст1ардин, я к1валин иесидин,
Я и угъридин, я жемятрикайни гьич саданни кьилиз и гьалкъа
гьакьнач. Эхир и гьалкъа и кесиб касдин хцин кьилиз гьакьна.
 Им асмишзавайла адан бубади лагьана: "За ваз лагьаначирни,
ина гьакь дуван авайди туш. Гила йикь гьак1а!.."
 Хва абру асмишна, буба вичин гьебеярни къахчуна, мад
гьакь авай уьлкве ахтармишиз фена.

*Гьалкъа-уьнуьг.

(Дукъкъузпара райондин Мискискарин НСШ-дин учитель
Гамзаев Гамзадвай Гаджиев Агъалара кхьейди я.
Ноябрь-1940 йис).