Дай баьха цхьори-лоаме мустафа ганижев

        ДАЙ БАЬХА ЦХЬОРИ-ЛОАМЕ     Мустафа Ганижев

Дег1 доаца дуне боккха кхоллама
Сина алах* к1ежетташ сиха хиво,
Из дуза къаьга е г1ийла дагама,
Цунца садоах е сердал тел боадано;
Удаш, дег1адоаг1а е хьакхоач,
Царга-м в1алла сала1а сатем боацаш;
Шоай адамий уйлаш сердала йоацаш
Шоай къорзалца хьагаш чудотт хьож.
Мела оаз уха адамий аморах*,               
Саг вахаш духьала ах шийна хина.
Цига из хьунаг1а мегаш гонахьа,
Н1аб кхийтача метте 1ул кегадана,
Б1аьшери лоамашта тоатоло узамбеш,
К1езиг т1амехка хинна йоккха тархе
Йист хилац кха, хий чудетлу узаме
Н1абеш, кхетадац. Дихка хьуно г1ареш,
Е къовсам боах михаца, тата д1аьха,
Кхы а сердал телаш дар из б1арчча хий
Ший йовза сийленца хина лерх1ама,
Товрадеш даггара цигар адама,
Кхоачар гаргалон  цуна тара хул ший:
Хул сага т1ахьерчаш, хьесталуш а къега,
Хиво бахь низ талг1е ч1оаг1а т1амехка.

Гонахьа хул берд е юстера аьли,
Д1ахьажача лоаман бер бар, низан юхь,
Б1аьзза хозаш, баьзза беса шаьра къухь,
Цига Цхьори лоамо лечкъадеш улли.
Валар доаг1агдолга хайташ цо денна
Дадокхлургдоаца духьалар доккха сурт,
Низболаш шийца хозала, кхерама –
Доаг1ар гойташ сихонца лакхера гарт
Ц1имхара хьахьежар лоамаш тарама.
Шийца кхийхка амораш хул ди къувкъа,               
Уж даьхка г1абаш 1охоададе лаьрх1а,
Г1етташ дод Г1ул лакхера 1очу, мукъа,
Даима хула ц1илург* хулаш маьха,               
Хьесташ бар Цхьори мохк лакхача лоамаш,
Лохехь, Г1ула йисте дихка хьу улар.
Хана кхелла кхоллам бар пайдан хьежаш,
Саги уйла хала йишйоацаш тинар.
Сатувш йоаг1аргъяр бийсан цхьа г1аьнахье,
Дихка хьуна юкъе гаьна т1ар боалоз
Ший хоза хьажица фо1амар* а хуле.               
Лоам т1ар саго чухохкаш чахка соалоз,
Эзар шерашта ца йовш цигар сийле.

Цхьороша оалар ц1ай дазаду илли,
Циг г1ареш, хий лакхера чудеталуш –
Феца дар буни* вахар сомадаьли,            
Бартбеташ села1ада, цицкхаш деташ.
Цу 1алам босех дулаш тамашне сурт,
Цига ца1 хул къайлавехьа ший мехка,
Из а цхьанне 1индарг1а хул эгаш г1ад,
Ший юхь лечкъаеш  Г1ул дода наькъа,
Хьаг1араш екар гаьна хоз лувкхера,
Из оаз-м цхьанна х1амо а эшаергъяц,
Цунах даг1ац б1арга хий, дог хул майра,
Кура хина оаза куц, саго хьалоац,
Саг мела лела, мукъа яр лоаме, Цхьори!
Б1арахьожаш, б1арг кхеташ хул  гонахьех,
Дог тохалуш лакхера уйла баьри,
Из вахар ца кхеташ цхьа б1арчча балех –
Духхьал цхьа хетар-моттар гуш кхоллама,
Гушхиннар доаг1ар цхьаьдиса хьаькъала,
Х1аьта сердал е боадо хул Айлама, 
Шийгар дог-уйла д1а-х1а эц ший. кхела,
Аьрх1дана ткъамех г1отташ наха т1а,
Г1етташ хулар ца ейза хинна гуче,
Ч1оаг1а 1аткъаш саги синах т1ахетта,
Г1ерташ лаха 1индарг1а, къинош дуче,
Цу къайлаг1а оамала хозал хила,
Саг шорталу наькъа, ц1е-ц1аг1а* кхача,       
Гулалуш бийза хьаьший хул дог-уйла,
Кхы а айлу, дека иллеш Дай мехка,
Дицданар дагадохаш, на1араш елаш,
Байтий муг1арех ека Цхьори лоаме.
1алам хозалла, хьастар шовда молаш,
Дина белха, дегаш дар къахетаме.
Мичахьа вар хьаьша ц1аг1а чувала,
Хьай оамалца дог хьесташ малайк хина,
Ашараш хозийташ, халхара б1ала,
Цига б1архьажар доаг1аш безам бена.

Хул уйлаш, дикача хьаькъалца кхаьче
Боагаш цун ала тхьайсачун сингахьа,
Из валар боадо йоацаш, из г1а долче,
Цхьа кхехка вахар дар гуш мукъленгахьа.
В1аьхийвар толаж волаш дин 1одиста,
Ший хозленаш гойташ пайдаш бовзийташ,
Дукха кхычарел, уйланца доал гойта,
Цига воша хинар лакхе хул хьожаш.
Фуд из гушдар? Малаг1а низ бар гойта?
Т1ера доаккхаш т1адилла дега гата,
Цхьа валаро хьалхишка, шедар гойташ,
Из-м духьала г1аьнахьар кхоллам болаш.
Иштта г1аьнахьа лел со Цхьори лоама,
Балг1ех гушдар лоацаш сайна мамогга,
Уж уйлаш хул соца, дина г1оттама,
К1ай дар, к1ай да оал сакхетама къаьгга.
 
Цига, сага т1аг1олла, сиглен хозне,
1олохлуш цуна хьахьежар Цхьори лоам -
Цох доллар 1аламате доккха буни,
Гонахьа т1амехкар цуна дохках хоалам,
Ше мо лоамаш долаш б1арчча мохк,
Садохаш ший торонех, 1аьржа тархех,
Хеталора лоамех боккха  гамаж букъ –
Ахкаводар саг, чуто1авеш лохех,
Духьал хулаш чувожар, тарех лаг1а,
Х1аьта цига ца1 дийна саг вахацар,
Дагайохийта г1умар аре дег1а,
Цига ший куш* яхьаш цхьа эрзий дог1ар,         
Х1аьта борз хул цун т1ехьа тебаш, хьежаш,
Йийла баге, акха б1аргаш те1адеш,
Шедар хулар къиза, са те1а лешаш,
Тархах б1ехал гуш, цо духьаж мехкадеш.
Дом д1абоккхаш мо, хьалетар д1атотар,
Х1аьта диа т1а* из 1аьдал гуш дацар,      
Массанена гацар иразе мехкаш,
Цу хьаькъал долчо мара, ц1ана волаш,
Цунга ч1оаг1а кхаьча хул, б1арчча нач1ал,
Кхоачаш цунга яьсс аре ше ма ярра,
Луш цу саго наха дийза хин гучал,
Е луш кхы цхьа з1амига говра тара..
Лоа т1а б1е белла, цига Са хул дахаш,
Лаьттан  ца соцлуча  корзаг1далара
Йицлац гушйола аре,  сигаленаш,
Цу кхайлен Син-ало уйлан моаролдеш.. 
Цу ц1ай денна баьха б1арчча Цхьори лоам
Сигал седкъий, лаьтта е боккха хин форд, 
Саги б1азема* аьттув луш бар тешам,       
Ший сийлен низаца хьабел дегар шод.
Цхьорий лоам харцахьа хеташ хьо баьсса,
Оаз ейна, са д1адаха б1аь шерашта?
Воаг1ар цхьоро оарцаг1а наха масса,
Лургдолаш г1о, хургдолча кагий бошта.

..  - /  Аморах* - страстях; ц1илург* - символ; фо1амар* - аромат;
Буни* - природа; ц1е-ц1аг1а* - в зале; куш* - добыча; диа т1а* - над миром;  син-ало* - дух; б1азем* - воображение./
...                23. 07. 2023 ш.