Стась Высоцкi 2

Наш хутар

На захад ад хаціны нашай
Ляжаў папар. Там два дубы
Шаноўнай вартаю, як бы
Курган аточвалі над Начай.
Давалі  цень і прахалоду
Надзейную ў час летняй спёкі
Густыя шаты. Год ад году
Спяшала Нача ў край далёкі
Бруілася па іх карэнні
Ажно ў кургана сутарэнні.

Аднойчы на рачны пясок
Рака ў ножнах меч намыла
Ды ржавы штык, даўгі, як шыла,
Раменны, стлелы паясок.
Ў час Каліноўскага паўстання,
Вендорф, што быў Галынкі  панам,
Падняў люд з вёсак на змаганне,
За родны край даў бой тыранам!
Атрад загінуў і сяляне
Ўсіх пахавалі ў тым кургане.

А праз стагоддзе казакі
Ізноў акопы тут капалі,
Хады  бярвеннем мацавалі--
Чакалі немцаў з-за ракі.
Быў трэці год вайны сусветнай
Вільгельм - стрыечны брат Міколы,
Стаяў на Шчары  і ў час летні
Здзяйсніць надумаў план вясёлы:
Разбіўшы рускія палкі,
На Піцер рушыць напрасткі.

Ды ваяваць тут не прыйшлося:
Цар Мікалай аддаў карону,
А з ёй пазбавіўся і трону,
Бо так у свеце павялося.
Хаця ў Каралеўстве Польскім,
Што з ВКЛ  было ў звязе,
Палітыкай дзяржавы, войскам
Апекаваўся ў даўнім часе
Сенат. Кароль выконваў  волю
Сената толькі -- і даволі!

Час затушыў вайны пажар,
Акопы лесам зараслі,
Праз іх сцяжынкі дзве вялі
Наўпрост на хутар. Колькі мар
Вітала ў галаве малога,
Калі ён бег да бабы ў госці,
А зрок не прапускаў нічога,
Шукаў ці новае ёсць штосьці?
Пяшчотна кратала рука
Ў гняздзе яечкі жаўрука.

А той вісеў высока ў небе
І з песняй звонкай аддаляўся,
Каб і малы за ім падаўся,
Гняздо забыўшы ўжо на глебе.
Малы сачыў яго палёт,
Што да зямлі ніжэй спускаўся,
Счароўваў душу навылёт,
То заціхаў, то ўзмацняўся,
Іскрынкі з неба сыпаў гукаў,
Каб Стась, гняздо забыўшы, слухаў.

За ім прабегшы крокаў пяць,
Малы гнязда болей не бачыў,
Хаця яго ён і пазначыў
Сцяблінкаю, каб адшукаць.
Ды песні жаўрука ручай
Перасыхаў струменіць з неба,
Сядзела птушка зазвычай
У яе гняздзе. Была ж патрэба
 Сагрэць яечкі сваім целам,
Каб птушаня расці хацела.

Ды вось і хутар. Бы ў вянку,
Будынкаў зрубы там прывольна
Сярод бярозак беластвольных
Стаяць, як у якім танку.
На захад - крыты гонтам дом
У два канцы і дзве святліцы.
Веранда, сенцы. За акном
У кусце язвіню сініцы
Звілі гняздзечка ў весні час,
Бо ціха там было ў нас.

На кухню з сенцаў вядуць дзверы,
Там печ і чорны ўваход.
Ён вёў на захад да варот,
Дзе над балотам кужаль шэры
Па вечарах туману плыў.
Знікалі ў ім кусты і дрэвы.
Ён часам даплываў да ніў,
І птушак заціхалі спевы.
Аднак да позняе пары
Таўклі мак мошкі й камары!

У памяшканні між святліц,
Што іх як бы сабой злучала,
Стаяк кафляны стаў удала,
Дзве шафы, некалькі паліц.
Парадны выхад  для гасцей,
Фікус у кадцы ля ўваходу.
Тут бавіў час свой найчасцей
Стасік у дрэнную пагоду.
Праз дзіркі ў дзверцах стаяка
Страву агню нясла рука.

На поўначы двара - гумно,
На ўсходзе-- свіран, хлеў, вароты.
У іхніх шулах без турботы
Жыла сям'я шпакоў даўно.
Аднойчы Стась да сонца ўстаў,
Залез варотамі на шула,
Яечкі ў шапачку сабраў,
Прынёс у хату, каб зірнула
На іх матуля. Ды, о жах!
Апанаваў малога страх.

Бо мама наказала строга
Яечак болей не чапаць,
Іначай болей прылятаць
Не будзе шпак. І вельмі многа
Па сваіх дзетках плакаць будзе.
А пакуль будзе іх шукаць,
Ён песняй сонейка забудзе
Збудзіць, калі пара ўставаць.
Стась зразумеў і з усіх ног
Яечкі мчаў назад, як мог!