Русланан хайи югъ

Аялар патал 
(зи хва Русланаз бахшзава)
Дак1ардай къвезвай ракъинин нурари к1валин чилел къизилдин рекьер кутунвай. Са дидеди вичин гъвеч1и хва Руслан ксанвай к1валин рак ахъайна, аниз явашдиз камар вегьена. 
- Руслан,  Руслан, къарагъ, чан хва! - миллаимдиз лагьана вичин къе  пуд йис хьанвай биц1еказ дишегьлиди ва адаз темен гана. Къе адан хцин хайи югъ тир.
Руслан лагьайт1а, вич ахварай аватнават1ани, ксанвай амалар ийиз, чанаба, вилерикай дидедиз килигиз, адахъ  галаз къугъунарзавай, налугьуди им ахварик кума. И къугъун гьар экуьнахъ тикрар жедай.
- Къе вун хайи югъ я, вуу, ви рик1елай алатнани? За ваз накь лагьайди туширни: ц1ийи югъ хьайила, ви хайи югъ жеда, чна ам къейдда, ваз савкьватар гуда. Амма сивел хъвер алай биц1ека вилер ахъайзавачир.
- Ц1ийи югъни хьанва, къарагъ, зи кьегьал, мубаракрай ваз! Вун фад-фад ч1ехи хьурай! Дидедиз чизвай – мад хцивай эх хъижедачирди, ада исятда вилер ахъайдайди.
Гъвеч1и Руслана явашдаказ яргъандикай гъилер яргъи авуна, дидедин гардан кьуна, вичив игисна. Дидеди хцин хъуьхъвериз гьасятда теменар гана, аялдиз чан-рик1 авуна.
- Диде, вуна исятда ц1ийи югъни хьана лагьанайни?- жузуна Руслана.
- Лагьанай, зи шараг.
- Пакани ц1ийи югъ жедани, диде?
- Эхь, зи рик1 алай лекь, пака экуьнахъни ц1ийи югъ жеда.
Дидеди и гафар лагьайла,  пуд йис хьанвай аялди, вичи са ц1ийи сир ахъагъай алимди хьиз, вик1егьдаказ:
- Муькуь югъни ц1ийиди жеда! – тестикьарна.
-Эхь, пакани, муькуькъузни. Гьар са югъ, дуьз кьат1уннава вуна,  ц1ийи югъ я, чан хва.
- Ак1 ят1а, диде, къе тек са зун хайи югъ туш! Къе ц1ийи югъни хьайи югъ я! Яни, чан диде?
- Я, я. Амма савкьватри вун вилив хуьзва, фад парталар алук1, чин чуьхуьх.
-Гьурра, савкьватар!-къадгъунна к1вачел къарагъна биц1и Руслан. Ахпа аялди са легьзеда акъваз хьана, пеле биришар туна, жузуна:
-Бес а ц1ийи йикъаз савкьватар ни гуда? Диде, ваз чидани?
И гъвеч1и аялдин мецяй ван хьайи келимайри, адан диде са легьзеда фикирри тухвана. Ахпа вичин гъвеч1и камаллудиз сивел хъвер алаз дишегьлиди ик1 лагьана:
- Йикъаз вич инсанрин рик1ел аламукьайт1а-им адаз виридалайни хъсан савкьват жеда.
- Диде, бес ам рик1ел аламукьун патал за вуч ийин? Лагь ман.  Руслан дидедиз дикъетдивди килигна.
- Аялрин бахчада жув хъсан твах, бадедин ч1алаз килиг. Чна  вун кьегьал хьиз ч1ехи жезва лугьуда, ви тарифарда. Ваз к1елиз, кхьиз чир жеда, школадиз фида, ваз гзаф дустар жеда. Ваз и к1валах хуш жеда. Ихьтин йикъар ви рик1ел геждалди аламукьда.
Дидедин гафари гьевес кутур, хъсан к1валахар ийиз тади квай Руслана:
- Я диде, фад, ша тади ийин! – лагьана, адан гъил кьуна,
 ц1ийи йикъахъ галаз хайи югъ къейд ийиз к1валяй экъеч1на.
Няниз, вич хайи йикъан гзаф вакъиайрин иеси хьайи, кат-калтугиз къугъунар авуна  галат хьанвай Руслан ксурдайла адан дидеди вичин къе са йисан ч1ехи хьанвай, дуьнъя кьван к1андай, вичин  хцин кьилелай назикдиз кап алтадна:
- Ксус, зи лекьрен шараг, ваз хъсан ахварар акурай!- дидеди биц1екан хъуьхъвез темен гана. Аял ахварал фидалди, адан гъвеч1и гъилни вичин гъиле кьуна, патав ацукьнавай дидедин япарихъ:
- Диде, ша, пака чна кьведани ц1ийи йикъан хайи югъ къейд ийин, - гафар агакьна. Дак1ардай абурун ван хьайи вацра миллаим хъвер авуна.
СПб, 02.03.21