Книга пророка иеремии на табасаранском языке ереми

ЕРЕМИЙ ПАЙГЪАМБРИН КИТАБ

Магьа, Вениаминдин жилиин али Анатотдиан вуйи Заанурин гъуллугъчйирикан вуйи Халкиййин бай Еремиййин гафар.
Раббийи дугъаз Чан гаф, Амондин бай Юсиййи Ягьудияйиин паччагьвал ап1ури сумч1урпи йис вуйиган, ачухъ гъап1ну.
Юсиййин бай Якимди Ягьудияйиин паччагьвал ап1урайи вахтарира Раббийи Еремиййиз Чан гаф ачухъ гъап1нийи. Ва кьандира, Юсиййин бай Седекиййи Ягьудайиин паччагьвал ап1ури йиц1исадпи йисандин хьубпи вазлизкьан, Ерусалимдин агьлар йисирвализ духнайи вахтарира Раббийи Чан гаф Еремиййиз ачухъ ап1ури гъахьну.

Гъабхьунзуз Раббийин гаф:
– Узуз уву мугагьназра аьгъюр вузуз,
дадайин халиъ уву киршайиз улихьна,
гирами гъап1унзаву,
уву фун'ан удуч1вайиз улихьна,
Узу уву халкьариз пайгъамбарди улупназаву.

Узу жаваб тувза:
– Я жан Рабби Зааур!
Узуз гафар ап1уз аьгъдарзуз,
фицики узу сабан набалугъди имиза.


Хъа гъапизуз Раббийи:
– Мак1ан уву сабан жигьилди имиза к1ури!
наана Узу уву гьаиш,
уву гъягъидива,
вари Узу увуз к1уруб,
уву пидива!

Сарихьана гуч1 мап1ан,
Узу хъаза увухъ, Узу уьрхидизаву, – к1ура Раббийи.

Гьач1абкку Раббийи хил,
ва йиз ушвник кату.
Хъа гъапизуз Раббийи:
– Узу яв ушвниъ ивунза Йиз гаф.

Лиг, гъи Узу уву дерккунзаву
миллетаризна паччгьариз къаршуди –
кьабариан адат1уз ва даргъуз,
пуч ап1уз ва рягъ-рягъ ап1уз,
тикмиш ап1уз ва артмиш ап1уз!

Гъабхьунзуз гаф Раббийин:
– Фу рябкъюравуз, Еремий?
Узу жаваб тувза:
– Миндал гьарин кюл рябкъюразуз.

Хъа Раббийи гъапизуз:
– Увуз дюзди рябкъюравуз,
гьациган Узу ахрур дарза,
Узу Йиз гаф тамам ап1идиза.

Хъана узуз Раббийин гаф гъабхьну:
– Фу рябкъюравуз?
Узу жаваб тувза:
– Рябкъюразуз йигьаг убхьурайи,
думу кафарийихъинди хъибирхьна.

Хъа Раббийи узу гъапи:
– Кафарийихъан бала алабхъиди
гьаму жилиин али вари агьлариин!

Гьациган Узу дих ап1ураза кафарийин паччагьлугъарин вари халкьариз, – к1ура Раббийи. –
Гъиди дурар, чпин тахтар дивди дурари
Ерусалимдин урарин гъвалахъ,
дидлан илт1ибк1найи бару вуйибси, варишварихь,
Ягьудияйин вари шагьрарихъ.

Дидин Узу суд ап1идиза,
дидин вари пис т1уларин,
Узу гъитбаз дилигну,
жара аллагьариз ицци ниар адаърудар ургбаз дидилгну,
чан хилари гъап1у мутмйириз икрам ап1ури хьпаз дилигну.

Хъа уву – идибт1 юкьвнаан ч1ул,
гъудужв, йип адмийириз вари
Узу увуз йип к1уруб.
Дурарихьан гуч1 гъап1иш –
Узу уву пуч ап1идизаву дурарин улихь!

Гъи Узу дерккназаву
киппуз даршлу шагьур вуди,
рукьан мурхьул вуди,
ифрин бару вуди –
гьаму вари жилиз къаршу вуди,
Ягьудияйин паччгьаризна везирариз къаршу вуди,
Зааурин гъуллугъчйириз гъаршу вуди,
гьаму жилиН халкьдиз къаршу вуди .

Дурар ув'инна егин хьиди,
хъа увкан дурарихьан фук1ара ап1уз хьибдар,
Фицики Узу хъаза увухъди, –
 – к1ура Раббийи, –
Узу уву уьрхидизаву.

Ва узуз Раббийин гаф гъабхьну:
– Гъарах Ерусалимдиз,
меркездиз хабар дебкк:
Гьамци к1ура Раббийи:
Йиз к1ваин илмийиз,
жигьилган уву вафалур вуйва,
швушвси, Узу ккундийвуз,
ич1и чюл вуйибси
уву Йиз кьяляхъди гъюйва,
мянфяаьтсуз жилариланмина.

Израил ву Раббийин гирамиб,
Дугъан бегьерин сабпи тум!
Думу кчвубхурайидар – тахсиркрар ву,
бала алабхъиди дурариин,
 – к1ура Раббийи.

Раббийин гафнахъ хъебехъай,
Якьубдин наслар,
Израили вари миллетар!

Гьамци к1ура Раббийи:
– Янакас ичв абйириз
Узук гуннагь гъибихънин-хъа?
Гьаз дурар Узхьан ярхла гъахьну?
Дурар фук1а дару ич1ибдихъ хъергну гъушну –
ва чпи дурар фук1а дарувализ илт1ик1ну.

К1ури гъахьуднар дурари: "наану Рабби?
Дугъу учу Египетдиан адаъну,
Дугъу учу ич1и чюллер вуйибси хъади гъурхну,
штар гъядру гъярарин жилар вуйиби,
манишнаан кдисуз даршлу ва улиъ т1уб убччвуз дярякъру муч1ушнар вуйибси,
адми дурушу йишвариъди,
сарикьан бин ккидриву йишвар вуйибси".

Узу учву хъади гъафунзачву чагъу жилариинна,
учву кеф ктабгъбан бадали
дидин йимишарикан ва ужувларикан.
Амма учву гъафунчва –
ва Йиз жил чиркин гъап1унчва,
Йиз хазна илт1ибк1унчва хявишназ!

К1урадар Зааурин гъуллугъчйири: "наши Рабби?"
Къанун чан хьуб т1убси аьгъюдариз Узу аьгъдар,
ичв габнар Узуз къаршуди гъедергну,
пайгъамбрари Ваалин ччвурнухъан к1ура гафар.
Герексуз идолариз учву икрам ап1урачва!

Гьамцибдиз дилигну Узу учвуз суддиз дих ап1ураза,
 – к1ура Раббийи, –
ичв веледаризра ва ичв худларизра суддиз дих ап1идиза!

Гьюлиъ жилиин али киттеярихьна гъарахай, лигай,
Кедариз вакилар гьаай, ахтармиш дап1ну агъю ап1инай,
мициб наан гъабхьиб ву?

Гьюдюхюри шулин халкьари чпин аллагьар?
Хъа думу аллагьар – гьич гьякь Заауркьан дар.
Хъа Йиз халкьди чпин Адвал
файдасуз аллагьарихъ гьюдюхну.

Эй аьршар, гъах йихьай мид'ин,
гъах гъахьидар гук1ни йихьай!
 – к1ура Раббийи. –

Кьюб Нягьякьвал гъап1ну Йиз халкьди:
гъитну дурари Узуз,
ч1иви штун Булагъ,
хъа чпиз латар гъап1ну.
Т1урк1иди дурарин думу латар,
шид дебккну гъитуз хьибдар.

Израил – лук1, гъараваш вуйин-хъа?
йисирвалиъ бабкан гъахьир вуйин-хъа?
Гьаз дубхьна дидкан хюрч?

Жигьил асланар дидиз ккерягъюра,
зурба гьарай илипна дид'ин,
дидин жил ич1и дап1на дурари,
шагьрар дургна, инсан к1урур имдар.

Нофайинна Тахпанхесдин агьлари
яв к1ул гъюбгъну!

Яв тахсирналанмина гьаци дап1надайк1ан?
Яв Заанур вуйи Рабби уву гъитунва,
уву хъади рякъди гъярайиган.

Хъа гьамус – фу бадали гъярава Египетдиз
Шихордин шид убгъуз?
Гьаз гъярава Ассирияйиз
Ефратдин шид убгъуз?

Яв пис т1улари увуз жаза гьадабт1иди
яв масу тувували уву ашкарра ап1иди.
Лиг, аьгъю йибхь: увуз балайизна дердериз
Рабби вуйи яв Заанур уву гъитунва,
Йиз улихь гуч1 гьадабгъунвухьан, – к1ура Къушмарин Заанур вуйи Раббийи.

Ярхла заманйириъ Узу яв юркъвагъ гъбюгъюнза,
яв рякъяр гъяч1яргъюнза.
Хъа уву гъапунва: "Узу Яв гъуллугънаъ хьидарза!"
Гьамус уву ягъли тепйириин,
гьарсаб гьарин к1анакк, гъалин кюлер али,
уву кьяппавал ап1урава, улдугнайир!

Узу уву битмиш гъап1унзаву,
варит1ан ужуб т1умут1 уву вуйва,
гъядягъну гъахи ч1вумччварикан.
Амманаки дерд-бала гъабхьну!
Увкан Узуз ч1урдин т1умут1 ктубч1вну.

Кжабкуз хьибдарухьан
я сиркейихьди, я сябнихьди!
Яв гунгьин гар – Йиз улихь дийибгъна!
 – к1ура Рабби вуйи Заанури. –

Гьамус яв пидира вуна "марццир вуза узу,
Вааларихьна узу гъушундарза"?
Дюзенариъ яв ляхнариз лиг,
аннамиш ап1ин уву гьап1нуш!
Жигьил хпи деве,
рякъяриъ уьбгъна,

ич1и чюлиъ аьхю гъабхьи ч1урдин хпи дажи,
гьют1юбхюра тямягьнахьан! (ккунди йибк1ура)
Шли дидин тямягь гьубк1ди?
Гьарсабди, дидихьна яракар шлубди, думу рягьятди абгиди
дажарихъ гъябгъру вахт дубхьнайиган.

Фук1а алдарди даришри гьа яв ликариин,
дюдер эрццруси дарибшри гьа!
Аммаки фикир гъап1унва уву: "Фук1а дарувал ву му!
Жарадар узуз ккундузуз,
дурарихьна гъяри хьидиза узу".

Гъидисган беябур шлу т1афалси,
беябур дубхьна Израил –
халкь, паччгьар, везирар, Заанурин гъуллугъчйир, пайгъамбрар.

Гак1влиз к1ура дурари "йиз адаш",
гъвандиз дих ап1ура "йиз дада".
Узухьинди маш гьибицундар, хъа – кьял.
Амманаки бала гъядябхъиган пиди:
"Учу уьрхява!"

Нашидячв ичв аллагьар,
учву учвуз гъап1у?
Гъит учву уьрхри дурари, эгер шулуш,
бала гъядябхъиган!
Гьарсаб яв шагьриъ, Ягьудия,
гьардин чан аллагь дихъуру.

Узухъди суд учву ап1уз ккайчва?
Йиз улихь учву вари тахсиркрар вучва,
 – к1ура Раббийи. –

Дав гъабхьи Йиз, ичв баяриз гьадабт1у жаза,
Насигьятар дурари нигь гъап1у!
Ичв ханжли ичв пайгъамбрар гъит1у,
инсаф адру асландиси.

Эй учву, гьамус яшамиш шулайидар,
Раббийин гафнан гъавриъ ахъай!
Узу Израилиз ич1и чюл вуди гъахьнин-хъа,
ясана – муч1у жил?
Гьаз гъапнийк1ан Йиз халкьди:
"Учу гъягъидича учуз ккунишвахьна,
Увухьна кьяляхъ хътакидарча"?

Шулин-хъа шурхьан чан базалугъ к1ваълан гьархуз,
швушвхьан – чан алабхьруб?
Хъа Йиз халкьдиз Узу к1ваинди мидар,
ухдихъанмина к1ваълан гьархна.

Ужуйи аьгъявуз ккунивал улупури кч1ихуз,
Улдугнайиризра мидин гьякьнаан дарс кивуз шулвухьан!

Яв палатдик ка тахсир ктру касибарин ифи!
Уву, дурари гьит1ибк1уради дурарин хилхъан гъибисунна-хъа?
Аммаки уву к1урава:

"Узу тахсиркар дарза!
Дугъан хъял узхьан гьудубч1види"
Узу увуз жаваб тувуз дих ап1идиза
яв гьамцдар гафарихъан "Йиз тахсир адариз"!

Фици уву сикиндарди лицурава,
яв рякъяр гьюдюхюри?
Египетди уву беябур ап1иди
Ассирияйи уву асккан гъап1иганси!

Душв'ан уву гъягъидива,
дибисну хил кьюбиб хиларихьди.
Фицики Раббийи нигь гъап1ну
яв миж кади айидар:
ягъур хьибдарив дурарихъди!

Эгер жилири хпир ут1уккиш,
Думу хпир жилир дитну гъягъиди,
гъягъиди жара жилириз,
хъа гьадмуган сарпи жилирихьан думу кьяляхъ гъадагъуз шулин?
Мици гъабхьиш му жил кфирвали абц1идарин?
Уву кьяппавал ап1ури гъахьунва халкьарин гизаф гъварчарихъди,
вушра Узухьна кьяляхъ гъач!
 – к1ура Раббийи. –

Заъ улар ич1и тепйириина:
имийин-хъа йишв уву кьяппавал дарап1у?
Рякъярихъ ккеъну гъахьунва гъярайидариз,
ич1и чюлиъ ккеънайи аьрабси.
Чиркин гъап1унва уву жил
яв кач'валихьдина пис т1уларихьди!

Гьаддиз мархьар шули имдар,
хьадукран сел убгъури имдар!
Увюгъ гъяйи маш кьяппайинуб вуяв,
увуз нач'вал к1ваълан дубшнавуз.

Хъа гьамус уву Узуз к1урава: "Йиз Адаш! Йиз жигьилгандин насигьятчи!

Гьаммишан Думу хъял кади гъуздиян-хъа,
гьаммишан улам хъипну хьидиян-хъа?"
К1ури шулва уву гьамци, аммаки, ап1урава,
увхьан шлубкьан, писвалар!

Иосий паччагьдин йигъари Раббийи узуз гъапунзуз:
Увуз гъябкъюнвуз аьхир, Израилин шуру, масу тувури, гьап1ри гъахьнуш, гъяри гъахьну думу гьарсаб ягъли дагъдихьна, гьарсаб гъалинди к1аж али гьарихьна ва душварихь ап1ури гъахьну кьяппавал.
Ва дугъу гъап1у гьаму варибдин кьяляхъ Узу дугъаз гъапунза: "Узухьна кьяляхъ гъач!" Амма думу кьяляхъ гъафундар. Ва сабур адру дугъан чи Ягьидияйизра му гъябкъну.
Израилин шуру, качу, кьяппавал ап1узди Узу думу, тувну жара хьпан кагъазра, гьут1урккунзичав. Хъа дугъан чуччуз, сабур адру Ягьудияйиз, гуч1 гъабхьундар, ва учвра кьяппавал ап1уз душну, Узуз гъябкъзуз.
Дебккуз даршлу чан кьяппавалихьди дугъу жил чиркин гъап1у, гьарихъдина гъвандихъди кьяппавал ап1ури гъаши.
Ва магьа, марцци к1ваант1ан Узухьна кьяляхъ гъафир дар сабур дарап1ру дугъан чи Ягьудия, хъа гьаци – учв швумал хьуб анжагъ зиълан улупури, – к1ура РАББИЙИ.

Ва РАББИЙИ гъапунзуз:
 – Израилин риш, масу тувур, аькьюллур ву сабурсуз Ягьудияйик гъилигган.

Гъарах кафарийихьна гьамцдар гафар хьади ва йип дурариз:
 – Кьяляхъ гъач, масу тувур, Израилин риш!
 – к1ура РАББИЙИ. –
 Йиз хъял ув'ин улубзидарза,
 даршуз Узу рягьимлур Вуза,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 гьаммишан хъял кади Гъузидарза.

Анжагъ яв нягьякьвал к1ул'ин бис:
 РАББИЙИЗ яв Заануриз къаршуди уву гунагь гъап1унва,
 яв ап1ру ккунивалар жарадарихъди дап1ну ккудук1унва
 гьарсаб гъалинди кюл али гьарин к1анакк,
 Йиз дихназ мут1и шули гъахьундарва,
 – к1ура РАББИЙИ. –


Къяляхъ гъачай, я Узу гъитну гъушу веледар, – к1ура РАББИЙИ, – дарди хьуз Узу вуза Гьюкумдар ичв! Узу гъадагъидизачву гьарсаб шагьриан сар, гьарсаб миллетдиан кьюр, ва хидизачву Сиондиинна.
Узу учвуз тувдиза марччлихънар Йиз к1ваз кьабулди вуйидар, учву дурари уьрхбан бадали, аьквлиинди ва фагьмиинди.
Учву му жилиин бабкан гизаф духьну алабц1иган, – к1ура РАББИЙИ, – РАББИЙИН Йикьрарнан сундкьикан сарун к1ури хьибдар, дидкан фикир ва к1ваин ап1ури хьибдар, думу адруган кдидисрайиганси хьибдарчвуз ва жара сундукь ап1идар.
Думу вахтна Ерусалимдиз РАББИЙИН тахт ву пиди ва вари халкьар Ерусалимдиз уч хьиди – РАББИЙИН ччвур яшамиш шулайишваз. Хьидар дурари сарун ап1ури чпин пис юк1варин ут1укьнайивализ дилигну.
Думу йигъари Ягьудайин насларна Израилин наслар сат1иди уч хьиди ва кафари уьлкейиан удуч1вну, Узу ичв абйириз багъиш гъап1у жилиинна гъиди.

Ва гъапунза Узу:
 – Фици Узу уву Йиз бай вуди гьисаб ап1уза, фици Узу увуз Йиз юк1в хъайи жил тувзавуз, успагьи пай, халкьарин уччвушин?
 Узу фикир гъап1за
 уву Узуз "йиз Адаш" дупну дих ап1ур к1ури,
 Узхьан ярхла даршул к1ури.

Аммаки, фици хпири жилир масу тувруш,
 гьаци увура Узу масу тувунва, Израил!
 – к1ура РАББИЙИ.


Тепйириин гьарйир ерхьура,
 Израилин баярин ишална дад-бидад,
 фицики чпин рякъ'ан дурар удуч1вну,
 чпин Заанур, РАББИ, к1ваълан гьархну.


– Къяляхъ гъачай, Узу гъитну гъушу веледар,
 ичв Узу даккнивал (вафасузвал, вафалу дарувал) сагъ ап1идизаячв!

 – Магьа, учу Увухьна гъюрача,
 фицики Уву вува РАББИ, ич Заанур!

Дугъридан тепйириин алиб куч1алт1ан дар,
 дагълариин – анжагъ уч духьнайидарин гъугъ.
 Израилиз гьякьди вуйи уьрхювал
 анжагъ ич Заануриъ, РАББИЙИЪТ1АН айиб дар!

Ич живанвалихъанмина
 Хявивали ит1ури гъахьну ич абйирин жафйир,
 марччарна малар,
 баярна шубар.

Ич хявишнариъ учу арсунча,
 аьйибну алац1унча!
 Даршуз учу гунгьар ап1ури гъахьунча
 РАББИЙИЗ, ич Заануриз къаршуди,
 ич живанвалихъанмина гьамусдиз.
 Учу мут1и шули гъахьундарча РАББИЙИН ич Заанурин дихназ!

– Эгер уву, Израил, кьяляхъ гъафиш,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 эгер Узухьна кьяляхъ гъафиш,
 Йиз улихь яв хивишнар идирчиш,
 минди-тинди уьргъну даршиш,

эгер к1ваант1ан ху гъап1иш,
 дугъривалииндина гьякьвалиинди:
 "Ч1иви ву РАББИ!" –
 гьадмуган увлантина халкьариз ужувлар хьиди,
 увуз тярифар ап1иди!


Фицики гьамци к1ура РАББИЙИ
 Ягьудияйиъна Ерусалимдиъ айи адмийириз:
 Ц1ийи хут1ил учвуз хъадабкай,
 зазаригъ мубзанай!

РАББИ бадали ичв суннатар ап1инай,
 к1ван суннатар ап1инай,
 Ягьудияйин инсанар,
 Ерусалимдин агьлар, –
 Йиз хъял ц1аси ктрабхьбан бадали,
 кабхъну убгурайи ц1аси сарихьанра кт1убшвуз даршлу,
 вари ичв пис т1уларихъанди кч1ибгру.


Ягьудияйиъ кидибтай,
 Ерусалимдиъ хабар дебккай, ат1абгай,
 вари уьлке вуйибси к1арчнан дих деебтай,
 вари дих адап1ну гьаррай ап1инай,
 йипай: "Гъачай, уч хьухьа мюгькам дап1найи шагьрариъ!"

Сиондиз аьгъю ап1инай,
 гьергбиинди учву уьрхяй, мидийигъанай,
 фицики кафарийиан хибдиза Узу дерд,
 зурба балйир!

Гъудубжвура аслан к1ап1лиан,
 халкьар пуч ап1рур рякъюъ уч1вна,
 чан мугъарайиан удуч1вну,
 яв жил ич1и чюлиз илт1ибк1уз:
 шагьрар яв ккидирчиди,
 душвариъ агьлар гъузидар.

– Гьаддиз ирин палат алабхьай,
 ишай, агьузар зигай,
 фицики ухьхьан гьудубч1вну гъябгъидар
 РАББИЙИН яман хъял.

– Думу йигъан,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 паччагьдин юк1в дугъубжвиди,
 везиринна юк1в,
 Заанурин гъуллугъчйир гъах духьну гук1ни хьиди,
 пайгъамбрариз яман гуч1баан ч1ал гьархди.

Хъа гъапунза узуз:
 – Я РАББИ, жан Заанур!
 Яраб Уву му халкьдиз, Ерусалимдин агьлариз,
 мясляат шул дупну гаф тувну
 дюз дарди гъапнийк1ан?
 Ханжли дурар гъирмиш ап1уйк1ан яраб?

Думу вахтна му халкьдиз, Ерусалимдин агьлариз дупну хьибди:
 – Убгру мик1 дуфну ич1и чюлин гъяц1ал тепйирилан
 алабхьиди Йиз халкьдин шур'ин!
 Дициб мик1рахь тахил гьибчуз хьибдар,
 нахъврахьан дяхин жара ап1уз хьибдар –

кьадарсуз гужлиб ву думу!
 Йиз ниятниинди думу
 гьяракатниинди гъибди –
 магьа гьадмуган Узу
 Йиз суд ап1идиза дурарин зиин!

– Гъедебгиди думу, дифран кьюкьназ ухшар,
 аьрабйир дидин вуди хьибди илт1ибк1ру кулакси,
 Дидин гьяйвнар люкьярт1ан гьяракатнандар!
 Дерд ихь ву – ухьу гъийиххьу!

Ерусалим, юк1в яв писвалихьан марцц ап1ин,
 хъа гьадмуган ккадархьибдиву!
 Фукьандизсана ч1уру хиялариз лай-лай йивури гъуздива?

Дандиан гьарай гъюра,
 гъирмиш хьувалин хабрар – Ефрем дагъдиан.

Мидкан халкьариз хабар дебккай,
 Ерусалимдиъ кидибтай:
 ярхла уьлкейиан гъюра т1арашханйир,
 Ягьудайин шагьрариин дурарин гьарай алабхъна!

Хут1лар уьрхюрайи гъаравлариси,
 меркез дурари кьялаъ т1ап1на.

 –Даршуз думу Узуз къаршу гъудубжвну!
 – к1ура РАББИЙИ. –

Яв т1уларина ляхнари
 му вариб ув'ин улубкьуз гъитну!
 Яв пис ляхнар – магьа
 яв юк1в дердерихьди кабаб хьуз гъибту багьна.


Эй йиз юк1в, йиз юк1в!
 Иццрушнаан юк1в гъянаъ имдариз,
 парчйир шулайиз юкьуб пайназ,
 архаинвал адариз.
 даршуз к1арчарин ч1вет1
 йиз гъяназ ебхьура,
 дявдин гьарйир!

Бала балайихъди гъюра
 вари уьлке т1араш дап1на.
 Саб дупну чадрар ахьу,
 дуламиш шлушвар, улар уьлюкьну арццайиз ккадахьу.

Филадизкьан узуз рякъюри хьиди пайдгъар,
 ерхьури гъубзди к1арчарин дихар?

– Йиз халкьди фикир ап1урадар,
 Узу аьгъдар!
 Ахмакь биц1идарси,
 фагьум дурариъ адар,
 пис т1улариз анжагъ фикурлу ву дурар,
 уж'вал арайиз хуз аьгъдар.

Узу гъилигунза жилиз –
 дид'ин лигуз гьял адар ва ву ич1иди,
 завуз гъилигунза –
 душваъ акв адар.

Узу гъилигунза дагълариз –
 дурар гук1унди а,
 вари тепйирик яман гуч1 кабхъна.

Ва узуз гъябкъюнзуз,
 гьич сар каскьан адар,
 дит1ирхну гъушну аьршарин жакьвара.

Узуз гъябкъюнзуз:
 кюкдихъ хъайи уьлке ич1и чюлиз илт1ибк1на,
 дидин гьарсаб шагьур дарабгъна
 РАББИЙИН ниятниинди –
 магьа Дугъан хъял ва гъизгъинвал!


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 Му вари жиликан ич1и чюл хьибди,
 зат мидарди Узу му ккидипидиза!

Гьаддиз жили агьузар ккергъди,
 к1ару хьибди ягъли зав:
 Узу адабгъунза кьарар –
 жараси ап1идарза,
 ап1идиза думу тамам.

Атлуйири ва ч1имрариан йиврудари гьарйир ап1ура,
 дурари шагьрариан гьергну гъягъюз гъитра.
 Гьергра агьлар яркврариз,
 гьергра дагълариз.
 Вари шагьрар ич1и духьна,
 фужк1а душвариъ гъузнадар.

Хъа уву, жанаврин бацаригъ гъяхъюр!
 Гьап1уз хьибдивухьан?
 Алабхьури гъахьунва жюржюр,
 кбалгури гъахьунва гъизилихьди,
 улариинра алаури ук1у ширар.
 Аммаки давди утканвалар ап1ури гъахьунва!
 Увухъди кьяппавал ап1ури гъахьидари,
 гьамус уву гат1ахьна,
 увуз аьжал ккун ап1ура.


Ч1игъар ерхьуразуз –
 дишагьлийи биц1ир ап1урайидарстар,
 аьзабариъди чан сарпир ап1ура.
 Сиондин шуран игьар ерхьура,
 хилар дугъу гьач1арккна:
 "Дердери гъадагъназу!
 Йивну йихрударин улихь узу вуза кьувватсуз!"


– Ерусалимдин кючйир вуйибси гъарахай!
 Лигай, ит1ихай,
 раццариъ агай:
 дихъидик1ан учвуз адми наан,
 айк1ан наанк1а гьич сар каскьан дюз вуйир,
 гьякьвалихъ хъач1арккнайир –
 хъа гьадмуган Узу меркездиз гьададабт1арза жаза!


К1ура дурари: "Ч1иви ву РАББИ!" –
 хъа дурарин му ***ир куч1лариндар ву.


Яв улиз, я РАББИ,
 рябкъдайк1ан яраб гьякьвал?
 Уву дармадагъин ап1ури гъахьунва дурар –
 хъа дурар чпин ляхнарихъан хътакури гъахьундар,
 йик1ури гъахьунва – тувру жазайи дурариъ фагьум ап1ри гъабхьундар!
 Гъахьну дурар гъвант1ан сасри,
 швумал хьуб гьут1убккну чибхьан.

Ва гъапиза узуз:
 – Касибди ву дурар, к1улиъ фагьум адар,
 аьгъдар дурариз рякъяр РАББИЙИН,
 дугъривалин къанунар Заанурин.

Гъягъидиза узу гьюрмат айи касарихьна,
 гьадрарихъди улхидиза узу,
 Дарди хьуз аьгъя дурариз РАББИЙИН жилгъа,
 Заанурин дугъривалин къанунар.
 Аммаки дурарира юркквгъар гъюргъну,
 йит1найи кьюкьяр удурчну.

Гьаддиз алабхьну аслан к1ап1лиан,
 чюлин жанаври дурар кч1ягъюра,
 шагьрарихъ дурариз леопард ккеп1на:
 фужар шагьрариан удуч1виш,
 тики-тики дап1ну дирчди!
 Даршуз зурба ву дурарин гунгьар,
 гьисаб адар дурарин масу тувувалариз.


– Фици Узу увлан хил алдабгъуза?
 Яв веледари Узу нигь гъап1ну,
 куч1лин аллагьариинди ***ир ап1ура!
 Узу дурариз ип1руб туври гъахьунза – хъа дурар кьяппавалиъ уч1вна,
 качарин хулариъ гъварч шула.

Ац1найи даярси ву дурар, улурсуз ккундайи:
 гьарсабди гьигьйир деетура дих ап1урайиси,
 гъуншдин хпириинди гат1ахьну идирчу улар!

Мидиз дилигну, яраб Узу дурариз жаза гьадабт1уйдайк1ан?
 – к1ура РАББИЙИ. –
 Мициб халкьдилан Узуз яраб хъял алдабгъуйдайк1ан?


Дурарин цалариин улуч1вай, даргъай,
 шибрит1арииннакьан ккидирчай!
 Багълар дурарин дармадагъин ап1инай:
 сарун мурар РАББИЙИН халкьди имдар.

Фицики Узу тувну масу
 Израидин хулу ва Ягьудайин хулу!
 – к1ура РАББИЙИ.


РАББИ дурари гъап1ну тина,
 к1ури гъахьну: "Ваъ, Гьадму даришри!
 Балйир учухьна гъюрудар дар,
 гашна ханжал учуз фу-вуш аьгъю хьидар!"

Пайгъамбрар му – мик1ар гьисаб ву,
 дубхьнадар гаф дурариз ачмиш.
 Гъит му вари уч'ин улубкьри!


Гьамци к1ура РАББИЙИ, Къушмарин Заанури:
 – К1ура дурари мицдар гафар,
 ва гьаддиз Узу яв ушвниъ
 ивдиза Йиз гаф, ц1аси,
 ва хьиди му халкьдикан гак1влар,
 ва хътургиди дурар му ц1и!


Эй Израилин хал!
 Узу ув'инна гьап1диза ярхла айи халкь,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 кьудратлу халкь,
 кюгьне халкь!
 Думу халкьдин ч1ал увуз аьгъдарвуз,
 дурарин ч1аларин гъавриъ ахъидарва.

Ч1имрар айи турба дурарин абццнайи накьв ву,
 дурарин гьарсар эскер кьувватлур ву.

Дугъу яв бегьер, яв уьл ип1иди,
 ит1иди яв баярна шубар,
 марччарна малар,
 т1умут1на инжир.
 Дугъу ханжлиинди ккидирчиди яв гъалйир,
 уву умуд кивнайи.


Гьеле гьацдар йигъари вушра, – к1ура РАББИЙИ, – вари аьхиризкьан т1анкь ап1идарзачву.
Ва "Фтин к1уллан РАББИЙИ, ихь Заанури му вари гъап1ну?" – к1ури гьерхиган, дурариз жаваб тув: "Учву Думу гъитунчва ва учву ичв жилиин жарадарин аллагьариз гъуллугъ ап1ури гъахьунчва, гьаддиз учву жарадарихъ лихури хьидичва жарадарин жилариин".


Якьубдин наслариз гьамдикан хабар дебкк,
 Ягьудияйиъ мидкан ат1абг.

Хъебехъай, ахмакь халкь,
 фагьум дудубгнайи!
 Дурариъ улар а, хъа рябкъдар,
 ибар ка, хъа ебхьдар!

Учву гуч1 Узхьан дап1ну ккуниб дарин,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 Йиз улихь гук1ни духьну ккундарин?
 Гьюлин дарг вуди Узу гъум дебккунза,
 гьаммишандин сяргьят вуди,
 дилин тина гьюлихьан улдубч1вуз даршлуси.
 Гьюлин лепйир арахуру,
 хъа дебккнайи сяргьятдилан дурарихьан улдуч1вуз шулдар,
 Гъугъ ипру, хъа душвлан улдуч1вдар.

Хъа му халкь - чаз к1урубдин гъавриъ ва мут1и шлуб дар:
 гьидицну дурар, гъушну дяргъруси.

К1ваъ чпин дурари гъапундайи:
 "РАББИЙИХЬАН, ихь Заанурихьан, гуч1 ап1идихьа,
 вахт хътубкьубси мархьар гьаъру,
 чвну ва хьадукра,
 ухьуз игнар ап1уз, гьяфтйир деркку!"

Ичв нягьякьвалари учвхьан му вари тадабгъну,
 гунгьари учву ужувларихьан мягьрум гъап1ну.

Аъ Йиз халкьдин арайиъ гьякьсузар:
 аьмалдрар ву дурар чулихьди жакьвар дисрударси,
 чулар ккивра дурари
 ва душваризди дисура адмийир!

Жакьвари абц1найи гъефесси,
 ац1на дурарин хулар кьастарихьди.
 Гьаддиз духьна дурар зина ва девлету,

ац1у духьна, хюлиан т1урк1ура.
 Фуну ккуш ккуни писвалар ап1ура,
 дюз дарди судар гъахура,
 йисирариинди ац1ра,
 касибурин аьрзайиз лигурдар.

Мидиз дилигну Узу дурариз жаза гьадабт1идайк1ан яраб?
 – к1ура РАББИЙИ. –
 Мициб халкьдилан Узу хъял алдабгъидарк1ан яраб?


Яман писвална кфирвал
 му жилиин алап1ура:

куч1ал деебтура пайгъамбрари,
 гьадрарин кюмекнинди Заанурин гъуллугъчйири гьюкум гъабхура,
 ва Йиз халкьдиз мициб саягъ кабалгна!
 Ва мидхъан
 фу шуйк1ан учвухъди?


Вениаминдин баяр,
 Ерусалимдиан гьергну гъарахай!
 Текоайиъ к1арч рабхай,
 Бет-Керемейиъ лишан дебккай,
 кафарийиан бала гъюрайивалин –
 зурба дердер!

Сиондин риш Узу пуч ап1идиза,
 назнази ва успагьир!

Марччлихънар гъиди дугъахьна чпин лижарра хъади,
 варишвариъ чадрар-бинйир дивди,
 гьарди чаз гъурубкьу пайнаъ уьрхиди.


– Дугъаз къаршуди дявдиз гьязур йихьай!
 Гъудужвай, лисунган гъягъидихьа!
 – Гьяйиф, йигъ сарун ккудубк1ура,
 хябяхъдин сирнар даахьну.

– Гъудужвай, гьац1ишваринган гъягъидихьа,
 дугъан гъалйир даргъидихьа!


Фицики гьамци к1ура Къушмин РАББИЙИ:
 – Гьарар алдат1ай,
 Ерусалимдиз къаршу архар ап1инай!
 Му шагьриин алабхъиди кадабт1найи жаза –
 нягьякьваларихьди думу абц1на.

Булагъдиъ шту хъючлучар ап1руси,
 гьаци меркездиъра кючлучар ап1ура писвалари,
 т1арашна аьрвал душв'ан кам шуладар,
 Йиз уларихьан зарална зиян гьудубч1вурадар!

Ерусалим! Уягъ йибхь,
 Узу увхьан гьидидицбан бадали,
 уву ич1и чюлиз илт1ит1ибк1бан бадали,
 адмийир алдру жилиз!


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 Фици аьхиримжи т1умут1дииннакьан т1умут1чийи т1умт1ар гъюдут1ури шулуш, гьаци дубт1ну хьибди Израилиъ гъубзуб вари.
 Т1умут1 уч ап1руриси гьач1абкк хил ширихьна!


Шлиз пуза, фуж насигьятнахъ хъаъза, фуж хъпехъиди?
 Фикир тувуз дурарихьан шулдар,
 дурарин ибариз ебхьдар.
 Гьясбикк ап1дар дурари
 РАББИЙИН гаф ву даккунди.

Аьлдягъюри ац1назу РАББИЙИН хъюлахьди,
 дебккуз думу шуладарзухьан!

 – Улубз думу кючейиъ биц1ириин,
 жигьилариин, сат1иди уч духьнайи!
 Жилирра шивра дисиди,
 кьабирра, йигъар кадат1найи.

Хулар дурарин ккахьди жара уьлкйириндариз,
 дурарин хут1лар ва хупар,
 фицики Узу хил гьач1абккураза гьаму жилин агьлариз къаршуди,
 – к1ура РАББИЙИ. –

Дурар, биц1ибдилан ккебгъну аьхюбдииннакан,
 анжагъ т1арашнан тямягьну гъадагънайидар ву,
 пайгъамбарилан ккебгъну Заанурин гъуллугъчийиинакьан
 дюз дарувалар арайиз хура аьхир!

Мурари Йиз халкьдин зийнар сагъ ап1урин-хъа?
 Ич1и гафар ап1ура дурари: "Мясляаьт, мясляаьт!" –
 хъа мясляаьт адар!

Нач шлу т1улар ап1ура дурари,
 кфир ляхнар,
 хъа фикир ап1урадар нач ап1уз,
 нач'вал фу вуш аьгъдар!
 Гьаддиз гъийихдаригъди дурарра йихиди,
 Узу дурариз жаза гьадабт1ру сяаьтна,
 ликт1илан илдитну хьиди,
 – к1ура РАББИЙИ. –


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Рякъяриин дийигъай, лигай,
 кюгьне жилгъйирикан гьерхай,
 наан аш дюз рякъ –
 гьаддиъди гъарахай,
 ва гьадмуган ичв гъяназ архаинвал бихъидиячв.
 Аммаки дурари жаваб тувуйи: "Гъягъидарча!"

Дурарин зиин Узу гъаравлар дерккунза:
 "К1арчнан дихназ иб тувай!"
 Хъа дурарин шуйи жаваб: "Гьич тутруварча!"


Гьаддиз ебхьай, халкьар,
 аьгъю йибхь, улмат,
 фу шулуш дурарихъди!

Хъебехъ, дюнья!
 Гьамус Узу гьаъраза балйир,
 гьаму халкьдиинна гьаъраза,
 дурарин кьастарин бегьерииннна,
 фицики Йиз гафназ дурари фикир тувундар,
 Йиз къанунар гьадаъну тина.

Йиз гьаз ву ицци ниар адаърудар,
 Сабайианзина хурайидар,
 ицци ниъ деебтру ч1еъ ярхла уьлкейиан?
 Вари убгбан ичв гъурбнар Узуз кьабулди дарзуз,
 гъурбнар ичв Узуз даккунди вузуз.


Гьаддиз гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Му халкьдин рякъяриъ Узу дерккдиза читинвалар,
 дурарихъ хъарсди дурарин абйир баярра хъади,
 дустар ва гъуншйир,
 алдакиди дурар ва йихиди!


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Гъюра халкь уьлкейиан кафари,
 кьудратлу миллет,
 жилин тмуну к1улихъан гъедергура!

Ч1имирна ханжал дурари дидисна,
 инсаф айидар дар дурар, хил алдабгъуб айидар дар,
 дурарин ч1игъар гьюлин гъугъси ву.
 Гъюра дурар гьяйвнариинди,
 эскрар дявдиз гьязур духьнайи –
 увуз къаршуди, Сиондин риш!


– Дурарикан учвуз хабрар гъеерхьиган,
 хилар дадахьнич,
 иццрушан к1ваан ит1ибгънич
 ва аьзият, биц1ир ап1урайирианси.

Хут1лариз муудуч1ванай,
 рякъяриинна магьазаганай,
 даршуз варишвариъ а душмнар ханжлар хьади,
 юкьуб тереф дибиржна яман гуч1ну!

Йиз хальдин риш!
 Яснан палат алабхь,
 биширугдиан идиргъ,
 иш, хъайина-хътру сар балихъси,
 дерин-кьут1кьал агьузар ап1ин,
 фицики хабарсузди
 ухьухьна гъиди ухьу пуч ап1рур.


– Рукь ебц1рур Узу увкан гъап1унзавукан,
 хъа Йиз халкьдикан – гъизил кайи руг,
 увуз аьгъю хьпан бадали
 дурарин ч1уру ляхнарин кьимат.


Вари дурар ут1укьнайидар ва мут1и даршлудар ву,
 дюз дарувалдиинди яшамиш шулайидар ву.
 Дурар ву йифна рукь,
 вари дурар кац1найидар ву.


Рукьан устайин илжари ил хъитра,
 гъургъушум ц1ихьди гъубгну.
 Аммаки давди устайи думу гъеебц1ну,
 ужуб даруб дидкан ктубч1вундар!

Пиди дурариз гьякь дару арс,
 даршуз РАББИЙИ дурар нигь гъап1ну.


Магьа Еремияйиз РАББИЙИХЬАН гъафи гаф:
i
РАББИЙИН Хулан урнарихъ дийигъ ва душвахъ гьамциб гаф ат1абг, йипки: Хъебехъ РАББИЙИН гафнахъ, вари Ягьудия! РАББИЙИЗ икрам ап1уз гьаму урнариъ уч1врайи гьарсар кас, хъебехъай !


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
– Ичв рякъярна ляхнар ужувландариз илт1ик1ай, ва гьадмуган Узу учвухьди му йишв'ин яшамиш хьуз гъитдизачвухьди.
Куч1лин гафариинна хъугъвал мабханай: "Магьа думу, РАББИЙИН Дарамат, РАББИЙИН Дарамат, РАББИЙИН Дарамат!"
Эгер учву ичв рякъярна ляхнар ужувландар гъап1иш, эгер учву гьарсар касдин дюз диван ап1ури гъашиш,
эгер учву жара уьлкейиан вуйи адми, йисир вуйир ва ач1ни духьнайи дишагьли улурждарш ва тахсирсуздин ифи гьаму йишв'ин удубзурдарш, эгер, учвуз писвализ жара аллагьариз икрам ап1дарш –
Узу учвухьди гьаму йишв'ин, Узу ичв абйириз гьаммишандин аьсрариз вуди тувнайи жилиин, яшамиш хьуз гъитдизачвухьди.
Аммаки учву куч1лихъ хъахъначва, хъа хьибдар учвуз дидкан мянфяаьт!
Гьит1ибк1ури шулчва, йивну йик1ури шулчва, кьяппавал ап1ури шулчва, куч1алди ху ап1ури шулчва, Ваалдиз ицци ниар адаури шулчва, учвуз аьгъдру жара аллагьариз икрам ап1ури шулчва,
хъасин дуфну, гьаму, Йиз ччвур ат1абгнайи Хулаъ Йиз улихь дийигъурчва ва гьамци к1ури шулчва: "Учу дюрхначу!" – вари гьаму кфирвалар мушвхъантинара тамам ап1бан бадали.
Йиз ччвур иливнайи Хал учву т1арашчйир дергрушв вуди гьисаб ап1урайчва?! Узуз му вари рябкъюразуз! – к1ура РАББИЙИ. –
Силомдиз гъарахай, Узу сифте ражари Йиз ччвур иливу йишваз, ва лигай, Узу душвкан гьап1нуш, Йиз халкь вуйи Израилин писвалариз дилигну.
Хъа гьамус, учву му вариб ап1урайивализ дилигну, – к1ура РАББИЙИ, – гьеле Узу учвуз дупну айишра, ва таза-таза башт1ан к1ури гъахьнушра, учву хъпехъури гъахьундарчва, дих ап1ури гъахьунзачвуз, хъа учву жаваб туври гъахьундарчва, –
гьаддиз дилигну, Йиз ччвур али му Хулкан, ичв умуд кайи му Хулкан, ичв абйириз туву му йишвкан, Узу Силомдикан гъап1уб ап1идиза!
Узу учву тина ап1идизачву, ичв гъардшар, Ефремдин наслар, тина гъап1иганси.

Хъа уву му халкьдихъанди маккараган, мурарихъан мишан, аман-миннат мап1ан, Узкан т1алаб мап1ан! Узу увухъ хъпехъидарза.
Рябкъюри адайвуз мурари фйир ап1ураш Ягьудияйин шагьрариъ, Ерусалимдин кючйириъ?
Биц1идари гак1влар уч ап1ура, адшари ц1а кч1ибгура, дишагьлийири хямир т1ибшура зав дибиснайи Дишагьлийиз гъурбан ап1уз уьл убжбан бадали! Жара аллагьариз ицци ниар адаура, Узуз хъял гъюр к1ури.
Хъа дурари Узук хъял кап1райин-хъа? – к1ура РАББИЙИ. – Чпин аьйибназ дурари чпи чпик кап1ра хъял!

Гьаддиз гьамци к1ура РАББИ Заанури:
 – Йиз гъизгъин хъял улубзиди му йишв'ин, адмийириин, гьяйванатариин, хут1ларин гьарариин, жилин бегьерариин! Алабхъиди дид'ин ц1а, кт1убшвидар.


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Гъурбнар акъинай, вари убгбан гъурбнар ап1инай, гъурбан гъа1у йикк ип1инай!
Хъа Узу учву Египетдиан адаъган, ичв абйириз мидкан гъапундайза, дурариз вари убгбан гъурбнарикан ва жара гъурбан ап1барикан табшуругъар дерккундайза.
Анжагъ саб абшуругънакант1ан дурариз гъапундайза: "Йиз дихназт1ан мут1и машанай, хъа Узу хьидиза ичв Заанур, хъа учвкан хьиди Узуз халкь.
 Узу учвуз гъапиганси варибдиъ хъайи-хъайиси ап1ури йихьай, ва ужувлакк ккади хьидичву".
Хъа дурар хъпехъундар, иб тувундар, чпи к1урубси ап1ури гъахьну, чпин ут1укьнайи пис юк1вариз дилигну Узухьинди маш илбицундар, хъа – кьял.
Ичв абйир Египетдиан удуч1ву йигъхъанмина гьамусдиз Узу учвухьна Йиз лук1ар, пайгъамбрар, гьаъри гъахьунза, гьар ражари хъана-хъана гьаъри гъахьунза.
Аммаки учву Узухъ хъпехъури гъахьундарчва, иб туври гъахьундарчва, ут1укьури гъахьунчва, ичв абйирт1ан пис гъахьунчва.


Уву пидива дурариз му вари, аммаки дурар увухъ хъпехъидар, дурариз дих ап1ури хьидива, аммаки дурари увуз жаваб тувидар.
Хъа гьадмуган йип дурариз:
 Магьа РАББИЙИН дихназ мут1и даршлу халкь, чпин Заанурин насигьятар кьабул дарап1ру халкь! Гъабк1ну гьякьвал, тина гъап1ну думу дурарин ушвни!


Яв кушар хъадат1 ва гат1ахь,
 тепйириин ишларин ишуб гъет1ебкк,
 фицики РАББИЙИ гъап1ну нигь
 ва гъитну му насил,
 Чаз хъял гъафи.


– Ягьудайин баяри Йиз улихь писвалар ап1ура, – к1ура РАББИЙИ. – Дивну дурари чпин кфирвалар Хулаъ, Йиз ччвурнахъ хъайи, ва гьамус душвайишв дап1на чиркин.
Тикмиш гъап1ну дурари гирамишвар Тофетдиъ, Бен-Хинномдиъ, дидин ц1игъ чпин баяр шубар ургбан бадали. Узу дурариз мициб табшуругъ тувундарза. Му Йиз к1ваз кбалгру ляхин дар.

Гьаддиз улуркьиди йигъар, – к1ура РАББИЙИ, – му йишваз Тофет ваъ, Бен-Хином дере ваъ, хъа Гъярхьну-Урккбан дере к1ури хьиди, ва Тофетдиъ накьвариз йишв сарун гьубк1ри хьибдар.
Ва му халкьдиан вуйи адмийирин майтар хьиди аьршарин ничхрариз ва жилин гьяйванатариз хураг вуди, ва фужк1ара хьидар ничхрарна гьяйванатар гьут1урккури.


Узу гъитдиза дих-дик1 адарди хьуз
 Ягьудияйин шагьрариъ,
 Ерусалимдин кючйириъ –
 шадвалин дих,
 шадлугъарин сесер,
 швушв хурайирин гьарйир
 ва швушван гьенгар,
 даршуз му жил илт1ибк1иди ич1и чюлиз.


Думу вахтна, – к1ура РАББИЙИ, – Ягьудияйин паччгьарин к1урбар, везирарин к1урбар, Заанурин гъуллугъчйиринна пайгъамбрарин к1урбар, Ерусалимдин агьларин к1урбар накьвариан гат1ахьиди.
Ригъдинна вазун к1анакк гьарагъну хьиди дурар, чпиз ккунди гъаши ва чпин гъуллугъ ап1ури гъаши аьршарин вари къушмин улихь. Гьадрариз дурари икрам ап1ури гъахьну, гьадрарихьан гьерхри гъахьну, гьадрарин улихь ккат1арццну дахъри гъахьну! Хьибдар думу к1урбар уч дап1нади, кивнади хьибдар – пейинси дурар жилиин дахьну гъузди.

Хъа, гьаму пис миллетдикан ч1ивиди гъуздариз аьжал, уьмурт1ан артухъ ккунийда к1урубсиб хьибди! Гьаци хьибди, Узу чпи ут1укку варишвариъ дийрихди гъуздариз, – к1ура Къушмарин РАББИЙИ.


Хъа йип дурариз:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Эгер адми алдакиш,
 думу гъудужвуз шерик хьидарин-хъа?
 Эгер рякълан улдугнуш,
 кьяляхъ хътакидарин-хъа?

Гьаз му халкь улдугну гъузра,
 гьаз Ерусалим гьаммишан улдубгна?
 Куч1ларихъан дурар хъич1ихна,
 швумал хьуб тина дап1на.

Узу иб туври гъахьунза ва хъпехъури,
 аммаки дюзвал дурари к1ури гъахьундар.
 Саркьан швумал гъухьундар чпин пис ляхнариин,
 "Узу фу гъап1у!" пну, к1ури гъахьундар.
 Гьарсар чан рякъди жаргъура,
 гъяйванси,
 дявдин чюлиъ жабгъурайи.

Гьеле завуъ аистдизра кмиди,
 чан вахт аьгъя,
 луф, псинч1 ва дурна,
 гьар чан вахтнаъ дит1ирхну гъюра.
 Хъа халкьдиз Йиз,
 аьгъдар РАББИЙИН къанунар!

Гьаз к1урачва учву: "Учу аькьюл айидар вуча,
 РАББИЙИН къанун учухъди хъачухъди"?
 Бик1ура куч1ал,
 куч1лин кьалми, къанунар дик1рударин!

Аькьюл айидар аьйибну алац1на,
 гъати гуч1'валиинди ахьна дурар чулиъ.
 РАББИЙИН гаф дурари тина гъап1ну –
 фтиъ айк1ан дурарин аькьюл?


Гьаддиз дурарин хпар Узу жарйириз тувдиза,
 хут1лар дурарин – жара эйсйириз.
 Даршуз дурар, биц1ибдилан гъадабгъну аьхюбдииннакьан наънан фу ккубкьуйк1ар к1ури, гьаддихъ хъергна,
 пайгъамбарилан гъадабгъуб Заанурин гъуллугъчийииннакьан,
 варидари гьякьсузвал ап1ура!

Мегер мурари Йиз халкьдин
 зийнар сагъ ап1урин?
 "Мясляаьт, мясляаьт!" – к1ури ич1и гафар деетура –
 хъа мясляаьт к1уруб адар!

Нач шлу т1улар ап1ура,
 кфир ляхнар арайиз хура,
 хъа нач ап1уз к1ан-к1улиъкьан адар,
 нач хьуб айиб дар дурарин!
 Гьаддиз гъийихдаригъди дурарра йихиди,
 хъял алдабгъру йигъан дурарин пай ктабт1иди,
 – к1ура РАББИЙИ.


Дурарин мягьсул Узу ккидипидиза,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 шириин т1умут1 гъубзидар,
 инжир гьар'ин инжир йимиш гъубзидар, чурхиди к1ажар.
 Узу дурариз тувуб вари,
 гъябгъиди дурарин рюкъ дубхьну.


– Гьаз ухьу яваш духьна?
 Гъягъюхьа, уч хьухьа
 мюгькам дап1найи шагьрариъ
 ва душвариъ архаинвал абгухьа!

 – РАББИЙИ, ихь Заанури ухьуз йик1уб кадабт1на,
 агъу кайи шид ухьуз тувна,
 фицики РАББИЙИН улихь ухьу гунгьар гъап1унхьа.

Дюньяйихъ йирфар хъирчну гъахьунхьа,
 хъа айи уж'вал адар,
 сагъ хьувализ ккилигури гъахьунхьа,
 аммаки алабхъну пуч ап1ру гуч1!


Дандиан ерхьура
 даярин гьигьйир,
 гьяйвнарин гьягьйирихьан
 жил дубхьна гук1ни!
 Гъюра дурар
 хътип1ура жил,
 дид'ин алиб вари,
 шагьрар ва агьалйир.


–Узу учв'инна гьаъраза
 бит1ар агъу кайи.
 К1ажар ап1барихьан дурар дерккуз хьибдар,
 Учвуз йивиди дурари галмар,
 – к1ура РАББИЙИ.


Йиз дерд ккабцуз шлуб дар,
 йиз юк1вну ап1ура угьар!

Ебхьуразуз дих йиз халкьдин
 уьлкейиан ярхла:
 "Яраб Сиондиин РАББИ алдайк1ан,
 Яраб Паччагь душваъ адайк1ан?"

 – Гьаз мурари Узук хъял кап1ри гъахьну,
 чпин идолариинди,
 жарадарин гьак1айвалариинди?


– Игнар дургну ккудук1ну,
 хьад гъубшну,
 аммаки дурарихьна гъафундар
 уьрхювал.


Йиз халкьдин зийнарилан
 узу аьзаб зигуразу!
 Муч1ушну кьялаъ т1аънузу,
 гуч1'валиан дюч1юркьназу.

Неинки Галааддиъ дарман адарин?
 Мегер душваъ духтир имдарин?
 Гьаз улубкьурадар,
 йиз халкь сагъ хьувалин вахт?


Эгер йиз к1улкан гъахьнийиш нивгъар,
 уларикан нивгъариз булагъар,
 Узу йишвди йигъди ишлар ап1идийза,
 гъийиху йиз миллетагьлийирихъ.

Эгер узуз ич1и чюлиъ дергрушв айиш,
 узу йиз халкь гъитдийза,
 ва дурарихьан дина гъягъидийза.
 Дурар вари кьяппйир ву,
 жвувандар масу туврудар!

Дизигнайи ч1имирси,
 мелз ву дурарин куч1ларин.
 Дюзвал бадали дурар жилиин кьувватлуди дар,
 арайиз хура писвалар сабдихъди саб.

 –Дурариз Узу аьгъдар,
 – к1ура РАББИЙИ. –

Гъит гьарсар чан гъуншдихьан ихтият ишри,
 гъардшарихъ ичв мухъугъанай,
 фицики гъардаш швякьярихъ хъахъна,
 гъуншди футна дабгъура.

Гьарсари куч1лар ап1ура чан гъуншдиз,
 дюзвалин гаф дурари пидар,
 мелзар чпин куч1лариан идиргъна,
 тувра гунгьиз вари кьувватар
 .

Уву яшамиш шулава пис кьастарин арайиъ!
 Пис кьастар а дурариъ Узу аьгъю духьну ккунди адар,
 – к1ура РАББИЙИ.

Гьаддиз гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Йирц1идиза дурар, ахтармиш ап1идиза!
 Хъа сарун фици ап1уза Узу Йиз халкьдикан?

Дурарин мелзар ву агъудин жидйир,
 ушвар ац1на дурарин ч1уру кьастари.
 Ккун ап1ури шулу гъуншдиз уж'вал,
 хъа к1ваъ гьязур ап1ура дурар дисрушв.

Мегер Узу мидин к1уллан дурариз жаза гьадабт1идарин?
 – к1ура РАББИЙИ. –
 Мегер Узу мициб халкьдилан хъял алдабгъидарин?


Дагълар бадали ишларна гьарйир ап1идиза,
 чюллериъ мал-къарайи ип1рушв бадали гьарай-фигъан ипдиза!
 Ц1и дургна дурар, фужк1ара душвариъ гъягъюри имдар.
 Лижарин мяаьрна-муар ерхьури имдар.
 Дит1ирхну гъушну аьршарин гъушар.
 зат мидарди мушвариан гъудургну нахшрар.


Узу ап1идиза Ерусалимдикан
 гъюрдарин гъварч,
 чакълариз мугъара.
 Ап1идиза Ягьудияйин шагьрарикан ич1и чюллер,
 агьлар душвариъ гъузидар.


Фуж ву гьадмукьан аькьюл айир му варибдин гъавриъ ахъуз? Фуж ву думу кас, РАББИ чахъди гъулхур ва пуз шлур:

 гьаз му жил гъабк1нуш?
 Ич1и чюлси думу дубгна,
 душвлантина фужк1ара гъярадар.


Ва гъапну РАББИЙИ:
 – Узу чпиз туву Йиз къанун гъитбаз дилигну. Йиз дихнахъ хъпехъури гъахьундар, дидиз мют1югълу гъахьундар!
Мют1югъ шулу дурар чпин ут1укьнайи юк1вариз, Вааларин гъуллугънаъ а, дудубгъну чпин абйирихъан.


Гьаддиз гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Ип1рубди Узу му халкьдиз тувдиза кьут1кьли кьал,
 шид тувдиза агъуди дибиржнайи!

Халкьарин арйириъ Узу дурар даргъидиза,
 чпиз аьгъдру –
 я чпиз, я чпин абйириз аьгъдру.
 Узу халжлихьди хъергдиза дурарихъ,
 аьхиризкьан т1анкь ап1идиза чпи!


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Лигай!
 Вахт ву дих ап1уз ишлар ап1рудариз!
 Гъит дурар гъюри!
 Варит1ан уччвуйи ишлар ап1урдар хъади гъюз гьаай,
 гъит дурар гъюри!


– Гъит дурари кьан дарап1ри,
 ухькан ишуб гъит1ибккри!
 Гъит ихь улар нивгъарихьди ац1ри,
 гъит ихь улариан дурар селерси удурзри.


Сиондиин ишуб ебхьура:
 "Пагь дердерна хажалатар! Ухьу дап1на т1араш,
 зурба аьйибну ккаънахьу!
 Ухьу гъибтрахьа ихь жил,
 дараргъна ихь ужагъар".


РАББИЙИН дих ебхьай, эй хпар!
 Гъит ичв ибу Дугъан гафназ фикир туври.
 Ичв шубариз ишлар ап1уз улупай,
 сари сариз дердерин мяълийир улупай:

"Аьжал убч1вра улдарианмина,
 ихь ужагъариъ адабкура.
 Веледар кючйириъ уршвура,
 раццариъ живанар йивну йихура".


– Ва йип дурариз:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 Дахьну хьиди майтар,
 хут1лариъ пейинси,
 иган убрурин кьяляхъ
 сарира уч дарап1ди дахьнайи дяхнин к1уларси.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Гъит аькьюл айири, аькьюл азуъ к1ури фурс дарап1ри,
 гъит гуж кайири, гуж казук к1ури фурс дарап1ри,
 гъит девлетуйи девлет азуз к1ури фурс дарап1ри!

Гъит фурс ап1ри гьадму касди,
 Узу аьгъязуз к1ури, Узухъди хъаза к1ури,
 чан фурс ап1ри.
 Фицики Узу вуза – РАББИ, масанвал арайиз Хрур,
 жилиин судна дугъривал арайиз Хрур –
 магьа Узуз фу кьабулди вуш!
 – к1ура РАББИЙИ.


Гъиди йигъар, – к1ура РАББИЙИ, – бедендиинди суннат дап1найидариз жаза гьадабт1ру йигъар.
Узу Египетдиз, Ягьудияйиз, Эдомдиз, Аммондин баяриз, Моавариз, ва чпин улч1вмар хътаъру, ич1и чюлин агьлариз жаза гьадабт1идиза.
 Жара халкьар суннат дап1найидар дар, ва Израилин юк1вра суннат дап1найиб дар.


Израилин хал! Хъебехъ РАББИЙИН гафнахъ увуз к1урайи!


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Халкьарин рякъяриъди гъягъюз мудубгъанай,
 миди вуйи миллетариз гуч1 шлу аьршарин лишнарихьан гуч1 мап1анай!

Фицики халкьарин къанунар фук1а дарудар ву!
 Ярквраъ гьар алдабт1ну хуру,
 устайи думу тартиб ап1уру,

арснахьдина гъизилихьди балгуру,
 кьумарихьдина табшвихьди думу ижми ап1уру
 дарабшвбан бадали.

Бистнариъ жакьвариз гуч1 ккап1ру уюгъарси,
 идоларихьан гафар ап1уз шлуб дар.
 Дурар заъри шулу, хьади чпихьди гъахуру,
 хъа чпихьан (идоларихьан) лик алдабгъуз шулдар.
 Дурарихьан гуч1 мап1анай,
 ч1уруб ап1уз дурарихьан шулдар,
 ва уж'валра дурарихьан рябкъидарвуз.


Увусир адар, я жан РАББИ!
 Уву вува – Зурба!
 Яв ччвур ву зурба ва кьудратлу!

Шлиз Увхьан гуч1 хьибдар,
 я халкьарин жан Паччагь?
 Сар Увуз ву барамбар (хас).
 Вари миллетарин аьяндрарин арайиъ
 вари паччагьлугъариъ,
 Увуз ухшар айир адар!


Идолар ахмукъурар ва инсаф адрудар ву!
 Фук1а дару идоларин аьгъювалар –
 гак1улт1ан дар.

Дурар – Таршишдиан дубхну дубччвнайи арст1ан дар, –
 Уфазайиан дубхнайи гъизилт1ан,
 устайин хуларилан улдубч1вубт1ан дар,
 рукь йибц1рурин – мутму.
 Дурарин палат – успагьи к1азна гъириб-жюржюр – палат бирхрударин уччву ляхин.


Анжагъ Заанур РАББИ ву – гьякьвал,
 Гьадму ву – Ч1иви Заанур, Гьаммишандин Паччагь,
 Гьадгъан хъялхьан жил гуч1буан т1убччвура,
 Дугъан гъизгъин хъюлхьан халкьар кьувватсуз ву.


Гьамци йипай дурариз:
 – Хьидар сарун жиларин зиин, аьршарин к1анакк аллагьар, аьршарна жилар арайиз дархидар!


Чан кьудратниинди Дугъу жил арайиз гъабхну,
 Варидюнья Чан аьяндарвалиинди къайдайиккна гъабхну,
 Чан фагьмиинди зав ккат1абццну!

Ц1иб гужал кади Дугъу Чан дих адап1иди –
 аьршариъ штар уч хьиди и сес-дик1 адап1иди.
 Жилин тмуну к1улихъан Дугъу дифран кьюкь адап1иди,
 Дугъу яман гуч1 шлу кьюркьлин ц1ийир ктирчуз гъитди
 ва адап1уру мик1 Дугъу Чан амбарханйириан.

Фагьумсуз ву адми аьгъювалар адру,
 чаз аьйибназ устайи идолар ктаура,
 фицики дугъан идолар урзнайидар ву – куч1лин,
 адар дурариъ рюгь.

Фук1а дарувалар ву дурар,
 аьлхъюб гъюру мутмйир,
 хъял алдабгъру сяаьтна дурар жварт1 хьиди.

Хъа Думу дар Дицир, Якьубдин Пай:
 гьарсабдиин алап1ну Дугъу юруш,
 Израил – миллет ву Дугъан ва хусусият,
 Дугъан ччвур – Къушмарин РАББИ!


Уч ап1ин яв кьярт1-п1арт1,
 яв уьлкейиан уву гъягъбан бадали,
 уву, дибиснайи уьлкейиъ яшамиш шулайир!


Даршуз гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Гьамус Узу ут1урккидиза,
 му жилин агьлар,
 гьамус Узу дурариинна,
 балйир алаидиза,
 дурари думу бала к1аназкьан убгъбан бадали!


Дерд-бала ву йиз! Узу дюч1юргъназу,
 зийнар иццурайиз.
 Фикир гъап1унза: "Му иццрушан аьгь ап1уз хьибдизухьан!"

Аммаки йиз чадур т1араш дап1на,
 т1урнар гьудут1на.
 Баяр гъушну, гъудургну.
 Шли гьамус йиз чадур дивди,
 дид'ин лиар илит1иди?


РАББИЙИН терефкрарин улихь-к1улиъ айидар фагьумсуз духьна,
 РАББИ агурадар –
 мидиз дилигну дурариз хъуркьувалар адар,
 дурарин хиликк ккайидар гъадаргъну!


Магьа хабар гъюра,
 кафари терефнаъ жилилан – зурба гъугъ!
 Ягьудияйин шагьрар хьиди ич1и чюллер,
 чакълариз ужагъар.


Гъавриъ ахъунза, я РАББИ:
 адмийихьан чан чаин аьхювал ап1уз шулдар,
 гъярайирин алдагъури ликар,
 алдар дугъан аьхювал чан алдагъурайи ликариин.

Жаза тув узуз, я РАББИ,
 дугъриди, хъял кайи вахтнаъ ваъ!
 Пуч мап1ан узу!

Улубз Яв хъял,
 Уву аьгъдру халкьариин,
 миллетариин
 Яв ччвур гьясбикк дарап1райидариин!
 Фицики Якьуб дурари хътит1ну,
 гъит1ну думу, пуч гъап1ну,
 гъулар дугъан ич1и гъап1ну.


Магьа, Еремияйиз РАББИЙИХЬАН гъафи гаф:

– Гьам Йикьрарнан гафарихъ хъебехъай, ва Ягьудияйиъ яшамиш шулайи адмийиз, Ерусалимдин агьлариз дурарикан хабар дебккай!
Йип дурариз:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ, Израилин Заанури:

– Узу ичв абйир Египетдиан, ебц1ру пичриан адаиган, дурариз Узу табшурмиш гъап1у Йикьрарнан гафарихъ хъпебехъру гьарсарик улупнайи агь кубк1ди! Узу дурариз гъапнийза: "Йиз дихназ мют1югъ йихьай, ва варибдиъ Узу учвуз табшурмиш гъап1иганси ап1инай, хъа хьиди учвкан Йиз халкь, Узу хьидиза ичв Заанур".
Хъа гьадмуган Узу, ичв абйириз туву гаф тамам ап1идиза, – тувдиза к1ури учвуз никкна йиччв рубзурайи жил, жил, гьам ражари учву эйсивал ап1урайи.

 Ва узу жаваб тувза:
 – Дугъриданра гьаци, я жан РАББИ!


Хъа РАББИЙИ гъапизуз:
 – Ягьудияйин шагьрариъ, Ерусалимдин кючйириъ гьаму гафар ат1аг. Йип дурариз: Гьадму Йикьрарнан гафарихъ хъебехъай, дурар тамам ап1инай!
Узу ичв абйир, Египетдиан адау йигъхъанмина гьамусдиз, ихтиятди гъузай к1ури уьрхюри гъахьунза, гьарган хъана-хъана уьрхюри гъахьунза. Узу дурариз к1ури гъахьунза: Йиз дихназ мют1югъ йихьай!"
Хъа дурар хъпехъури гъахьундар, фикир туври гъахьундар, гьарсари чан ут1убкьу пис юк1вну к1урубси ап1ури гъахьну. Ва Узу му Йикьрарнан вари гафар дурариз, тамам ап1инай дупну табшурмиш гъап1у гафар, къаршуди адаунза, аммаки дурари тамам ап1ури гъахьундар.


Хъа гъапну узуз РАББИЙИ:
 – Ягьудайиъ яшамиш шулайи адмийиринна Ерусалимдин агьларин арайиъ саб гаф арайиз гъафну!
Дурар, чпин абйирин, Йиз гафарихъ хъпехъуз к1ул'ин дибрису, жара аллагьариз икрам ва гъуллугъ ап1ури гъаши чпин абйирин нягьякьваларихьна кьяляхъ хътакну. Израилин насларина Ягьудайин наслари, Узу чпин абйирихъди гъийит1у Йикьрар ч1юргъюригъахьну.

Гьаддиз гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Гьамус Узу дирариинна, ккудуч1вуз даршлу бала гьап1диза. Узухьна гьарай ипди дурари, амма Узуз дурар ерхьидарзуз!
Хъа хьиди Ягьудияйин шагьрарина Ерусалимдин агьлари ишлариинди, чпи ицци ниар адаури гъаши аллагьариз дихар ап1ури, аммаки бала алабхънайи сяаьтна думу аллагьарихьан гьич сабдииндира кюмек ап1уз хьибдар.


Яв гьарсаб шагьриъ, Ягьудия,
 чан аллагь дихъиди.
 Ерусалимдин гьарсаб кючейиъ,
 кфирвалариз гъурбнар ап1рушвар тикмиш гъап1унчва учву,
 гъурбан ап1рушв – Ваалдиз ицци ниар адауз!


Хъа уву му халкьдихъанди маккараган, мурарихъан мишан, аман-миннатар мап1ан! Хьидарза Узу хъпехъури, чпин бедбахтвалиъ Узуз дих ап1ури гъахьиган.


Йиз ккуни вуйир,
 гьап1райир вува Йиз Хулаъ?
 Дугъу гьязур ап1ура гизаф кьастар.
 Мегер гъурбан гъап1у йикк
 увхьан вуйиб кьабулди шулин,
 эгер яв писвалариин уву разиди вуш?


РАББИЙИ тувнавуз ччвур:
 "Кюкю ап1урайи оливайин гьар
 успагьи йимишар гъяйи".
 Хъа завар рахру гъугърумарин сел зурба,
 гьап1ну Дугъу дугъ'инна ц1а
 ва кюлер дугъан пуч гъап1нийи.


Уву жилик кивну ктуч1вуз гъиту Къушмарин РАББИЙИ, увуз бала ктабт1ну – чпин писвализ дилигну Израилин насларина Ягьудайин наслари чпин-чпиз гъап1у. Дурари Узук хъял кап1ри гъахьну Ваализ ицци ниар адаури.


РАББИЙИ узуз ачухъ гъап1унзуз,
 гьаддиз узуз аьгъю гъабхьунзуз!
 Уву арццунва узуз дурарин писвалар.

Узу вуйза хъугъвал али ччилси,
 дурари узу убккуз гъабхурайи,
 ва узуз хабаркьан дайзуз дурарин кьастарикан,
 узуз къаршуди йит1найи:
 "Кюкю адабшвурайи гьар пуч ап1идихьа,
 думу дархьбан бадали жилиин яшамиш шулайидарин арайиъ,
 дугъан ччвур к1ваълан гьап1бан бадали!"

Хъа Къушмарин РАББИЙИ
 суд ап1уру дугъриди,
 ахтармиш ап1уру юк1вра гъянра.
 Гъит узуз рябкъри
 фици Уву дурарилан хъял алдабгъуруш,
 даршуз узу Ув'инна йиз гъагъивалин хъугъвал гъабхунза!


Гьаддиз гьамци к1ура РАББИЙИ Анатотдин агьларикан, увуз ккеънайи увуз аьжал ккун ап1урайи: "РАББИЙИН ччвурнухъан пайгъамбарвалингафар мак1ан, дарди гъабшиш йивну йик1идичаву!" –
гьамци к1ура дурарикан Къушмарин РАББИЙИ:
 – Узу жаза гьадабт1идиза гьамус дурариз!
 Дурарин жигьилар гаприхьан йихиди,
 дурарин баярна шубар
 йихиди гаш'валиан.

Ва фужк1ара дурарикан гъузидар,
 фицики Узу гьап1диза Анатотдин агьлариз бала
 хъял алдабгъру йисан.

Гьякь вува Уву, РАББИ,
 ва узу Увухьна илт1ик1ураза йиз аьрза хьади!
 Дугъриваликан узу Увухъди улхидиза.
 Гьаз гьякьсузарин рякъяриъ хъуркьувалар алахьуру,
 кьастачйириз дердер аьгъдар?

Дурар Уву ругдик кивунва – дурари деетну ччивар,
 аьхю гъахьну, бегьер хура.
 Уву дурарин мелзналан улдуч1вурадарва,
 аммаки дурарин к1вахьан ярхла Вува.

Увуз, я РАББИ, узу аьгъявуз,
 Увуз узу рякъюравуз.
 Уву ахтармиш гъап1унва йиз юк1в –
 думу Увухъди хъа.
 Хъа дурар, марччарси, урккуз хъаъ,
 кадагъ дурар урккру йигъаз урккуз к1ури.


Филадиз жил ибшури хьибди,
 ч1урарин ук1 – чубхиди,
 жилиин яшамиш шулайидарин писваларилантина?
 Гъудургну нахшрарна ничхрар,
 даршуз к1ури гъахьну адмийири:
 "Ич рякъяр Дугъаз рякъюрадар".


– Эгер уву ликри гъярайидарихъди гъажаргънуш,
 дурари увухьди эргуз гъитну,
 хъа фици уву гьяйвнарихъди зигидива-хъа?
 Эгер уву дюз жилиин,
 алдакну дахъраш,
 гьап1уз хьибдивухьан-хъа Ярдан нирин ругъаригъ?

Гьеле яв гъардшари, саб хуландари
 уву масу тувра,
 ва яв кьяляхъ гьарйир хъирчна.
 Дурарихъ мухъугъан,
 гьеле ужувлан гаф к1урушра.


Узу Йиз Хал гъитунза,
 Йиз пай*  гъибтну гъушунза,
 Йиз гъянан* шадвал тувунза
 душмнарин хилариз!
––––––––––––––––
**Йиз пай, гъянан шадвал – Израил халкьдикан к1урайиб ву.


Йиз пай гъабхьну – яркврахъ асланси:
 думу ккерябгъюра Узуз,
 гьаддиз Узу думу даккун гъап1унза!

Йиз пай – мурдал гъабхьиб ип1ру ц1ару люкьси дубхьна,
 ва мурдал гъабхьиб ип1ру люкьяри думу кьялаъ т1ап1ну.
 Гъарахай, ч1урарин вари гьяйванатар уч ап1инай!
 Гъит гъюри,
 бихъиди дураризра ип1уз ужуб!

Заанурин терекрарин аьхюдари Йиз т1умт1ин багъ ккидипну,
 Йиз пай ликариккан гъап1ну,
 илт1ибк1ну дурари Йиз пай масан
 гъюрдаризна ич1и чюллериз.

Илт1ибк1ну думу ич1и чюлиз,
 Йиз улихь думу ибшура ич1и дап1найиб,
 вари жиликан дубхьна хъахъушв,
 ва фужк1ара адар дидхъан гъам зигрур.

Ич1и чюлин тепйириланмина
 гъюра пуч ап1рудар,
 РАББИЙИН ханжли хътип1ура жил,
 саб к1ак1нахъан тмунуб к1ак1нахъна,
 ч1иви йиккуз архаинвал адар сабишваъра.


Гъубзну дяхин,
 аммаки ккадабц1ну харук,
 зиллетар гъизигну – вариб мянфяаьтсуз гъабхьну.
 Нач ап1инай ичв мягьсулихьан!
 Магьа гъизгъин хъял РАББИЙИН!


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу, Узу Йиз халкьдиз, Израилиз багъиш гъап1у Йиз пайниинна хил гьач1абкку, Узухъди гъуншивалиъ айи пис гъуншйир удургъидиза чпин уьлкейиан ва Ягьудайин тухум удубт1идиза дурарин арайиан.
Узу дурар удургъбалан кьяляхъ, Узу хъана дурарин язухъ зигидиза ва гьарсар чан пайнахьна кьяляхъ гьаъдиза гьар чан жилиинна.
Ва эгер дугъриданра дурари Йиз халкьдин рякъяр гъудургъиш, ва Йиз ччвурнухъан, швумал духьну чпин тахсрар гардандиъ гъидисиш: "Ч1иви ву РАББИ!" к1ури – Йиз халкьдиз чпи Ваалиинди ху ап1уз улупганси – мюгькам хьиди дурар Йиз халкьдин арайиъ.
Хъа Узухъ хъпебехъру халкь, Узу ччвиварианзина удубгъидиза, удубгъидиза ва т1анкь ап1идиза, – к1ура РАББИЙИ.

Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Гъарах, гъадабгъ увуз юкьвнаан идибт1ру гъашдин ч1ул, идибт1 думу ва шид ккубк1уз мигъитан.

Узу ч1ул, РАББИЙИ гъапиганси гъадабгъунза ва думу йиз юкьвнаан идибт1унза.

Ва хъана РАББИЙИН гаф гъабхьунзуз:

– Уву гъадабгъу ва уву идибт1найи ч1ул хьади Фарайихъна* гъарах ва душваъ аьхю гъарзарин ц1аркьнягъ гьит1ибк1.
–––––––––––––––––
*Фара – биц1и нир гъябгъюрайи гъяр.


Узу Фарайихъна гъушза, ва душваъ, РАББИЙИ гъаписи, ч1ул гьит1ибк1за.

Гизаф йигъар улдуч1вбалан кьяляхъ РАББИЙИ гъапизуз:
 – Фарайихъна душну, Узу увуз гьит1ибк1 гъапи ч1ул абкъин.

Узу Фарайихъна гъушза ва узу гьит1ибк1ну диву йишвхьан думу гъадабгъза. Лигуруш, ч1ил дут1на сабдизра герек шули имдар.

Хъа РАББИЙИН гаф гъабхьунзуз.

Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Магьа гьамци Узу убт1уз гъибтдиза Ягьудияйин фурс, Ерусалимдин зурба фурс!
Гьап1дик1ан му пис халкьдикан, Йиз гафарихъ хъпехъуз даккундайи, чпин ут1укьу юк1вари к1урубси ап1урайи, жара аллагьариз икрам ап1ура, гьадрарин гъуллугънаъ шула, ккат1арццну дурарин улихь дахьра! Гьаму, сабдизра ишлетмиш ап1уз даршули имдру ч1уликан гъабхьиб гьадрариканра хьибди.
Ч1ул адмийин юкьвниин фици дабхъруш, гьаци Узура Израилинна Ягьудайин тухум Уз'инна гъизигунза,– к1ура РАББИЙИ, – дурарикан Узуз халкь хьпан бадали, Йиз ччвур хъайидар хьузди, Йиз тярифна адлувал хьузди, хъа дурар хъпехъури гъахьундар.


Йип дурариз гьамциб гаф:

 Гьамци к1ура РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Гьарсаб гажин чяхрихьди абц1ри шулу.

 Дурари увуз гьамци к1ури жаваб тувди:
 – Учуз аьгъдарди айин-хъа гьарсаб гажин чяхрихьди абц1руб?


Хъа гьадмуган йип дурариз:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Гьаму жилин вари агьлар, Давудрин тахтниин деънайи паччгьар, Заанурин гъуллугъчйир, пайгъамбрар, Ерусалимдин вари агьлар, – варидар Узу пиян ап1ру арагъирихьди ац1диза!
Чархьидиза Узу дурар гъардаш гъардшикан йивну, баярра хъади адшар, – к1ура РАББИЙИ. – Гьяйиф зигидарза дурарин, язухъ зигидарза, хил алдабгъидарза, т1анкь ап1идиза дурар!

 –
Хъебехъай, фикир тувай,
 жвув заанди дисури мап1анай!
 Фицики РАББИ ву мици гъапир.


Адлу ап1инай РАББИ, ичв Заанур,
 муч1ушан улубкьайиз,
 учву алдакайиз
 дагълариъ муч1ушнаъ!
 Аквназ ккилигури хьидичва,
 хъа Дугъу аквнакан ап1иди муч1ушин,
 улиъ т1уб убччвуз дярябкъру муч1ушин.


Эгер учвуз му гафар дерерхьиш,
 жиниди йиз гъян ибшури хьибди,
 кьут1кьалди ибшиди
 ичв фурсналан.
 Улар йиз ац1ди нивгъари,
 фицики йисирвализ дибисна РАББИЙИН лиж!


Паччагьдизна дугъан дадайиз йип:
 – Жилиин деай!*
 Адвалин таж ичв
 ичв к1улан алдабхъну.

Негевдин* шагьрар кьялаъ т1аъна,
 дурар уьрхюз ужур адар!
 Йисирвализ дубхна Ягьудия,
 гьич фужк1а мидарди вари йисирвализ дидисна.
––––––––––––
* Яс уьбхбн лишан
*Йишван ччвур


Улар гат1ахь, лиг,
 кафарийиан гъюрайидариз!
 Набшдив лиж,
 увуз бакарди айиб,
 уткан яв марччар?

Фу пидива,
 увухьна гъафиган,
 уву дарсар киву
 яв гьюкумдрар хьуз к1урайидариз?
 Аьзабари ккагъдиву,
 биц1ир ап1урайирси!


Яв к1ваъ уву ч1игъ ап1идива:
 "Фу бадали му вари уз'ин улубкьна?"
 Сан-гьисаб адру яв гунгьарихъанди
 кьяляхъишв яв деч1ебгъна,
 аьрвалар гъахунвуинна.


Эфиопдихьан чан хам гьюдюхюз шулин,
 леопарддихьан – чан т1юрхъяр кайи гъидикь?
 Хьибдинучвхьан-хъа уж'вал ап1уз
 анжагъ ч1урубт1ан дудубгънадарш?


– Нахъвси Узу дурар гьирчраза,
 ич1и чюлиъ илт1ибк1урайи мик1рахь!

Му тубут ву ичв, ичв пай,
 Узу кадабт1найи,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 гьаз гъапиш уву Узу к1ваълан гьаунва,
 куч1лихъ йирфар хъирчну гъузунва.

Яв машнягъ яв къяляхъишв гъябт1диза,
 гъит яв аьйиб рябкъри!

Яв кьяппавал, яв рихшад кайи аьлхъюб,
 яв чиркин улдугнайивал
 тепйириин ич1и чюлин –
 вари яв кфирвалар Узуз рякъюразуз.
 Дерд-хажалат яв ву, эй меркез!
 Филадизкьан уву чиркинди хьибдива?

Магьа, Еремияйиз РАББИЙИН къурваликан вуйи гаф.

– Ягьудия ибшура,
 урнар аманнахъан душа,
 дахьна жилиин,
 духьна к1ару,
 гьарай ипна Ерусалимдиъ!

Везирари гъаравшар гьаъра шид хуз,
 дурар гъюру гъуййирихъна,
 аммаки шид бихъдар –
 гварар ич1иди кьяляхъ гъахура.
 Беябур духьна дурар, асккан дап1на,
 к1улар чпин илиркну.

Жил вари дут1убк1на,
 фицики мархьар ургъури имдар.
 Хут1ил хътабкрудар беябур духьна,
 к1улар чпин элеркну!

Гьеле чюлин миршрура,
 бабкан дубхьнайи чан бякья гат1абхьура,
 фицики ук1 имдар.

Ч1урдин дажар дийигъна тепйириин ич1и чюллерин,
 чакъларси дурар арахура,
 улар дурарин ууркъну,
 фицики имдар ук1ан мурц1 к1уруб.


– Ихь нягьякьвалари ухьу гъидисну,
 хъюгъява, я жан РАББИ,
 Яв ччвур бадали,
 гьеле ич нягьякьвалар гьисаб адрубкьан вушра,
 Яв улихь учу гунгьар гъап1нушра!

Израилин умуд,
 бала алабхънайи сяаьтна Ккадаърур!
 Гьаз гьамус Уву
 му жилиин жара уьлкейинурси ава,
 рякъ'ин али агьлиси, йишвазди дергнайи?

Гьаз Уву гьамус –
 гьап1руш аьжуз духьнайи адмиси ава,
 эскерси, уьрхюз даршулайи?
 Даршуз Уву, РАББИ вува, – ич арайиъ,
 Яв ччвур дебккна ич зиин,
 мигъитан учву!


Гьамци к1ура РАББИЙИ му халкьдикан:
 – Дицуз дурариз ккундийи,
 ликар гьяйиф чпин ап1дайи,
 ва гъахьну дурар РАББИЙИЗ кьабул дарди.
 Гьамус Дугъу дурарин писвалар к1ваин алаура,
 гунгьарихъан жаза гъадабт1иди.


Гъапну узуз РАББИЙИ:
 – Маккараган му халкьдиз уж'вал ккун ап1ури!
Хьиди дурар ушвар дисури, хъа Узуз дурарин ишуб ебхьидарзуз, хьиди дурар вариубгбан гъурбнар ва уьлин гъурбнар ап1ури, амма дурар Узуз кьабулди хьидариз. Узу дурар ханжлиинди т1анкь ап1идиза, гаш ипбиинди, уьзрариинди!


Хъа гъапиза узу:
 – Я жан Заанур, РАББИ!
 магьа дурариз пайгъамбрари гьамци к1ура:
 "Рябкъидарчвуз учвуз ханжал,
 гаш учвуъ хьибдар,
 фицики ижми мясляаьт
 Узу учвуз багъиш ап1ураза
 гьаму йишв'ин".


Гъапунзуз РАББИЙИ:
 – Куч1ал гьубччвра Йиз ччвурнахъан му пайгъамбрари! Узу гьаъдар дариз дурар, дурариз фук1а табшурмиш гъап1ундарза, дурарихъди гъулхундарза. Куч1лин рякъбар, ич1и к1ажар, ва чпин хусуси чпикан ктагъу гафар дурари тувра учвуз пайгъамбарвалин гафар вуйич к1ури.


Гьаддиз гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Йиз ччвурнухъан к1урайи пайгъамбрар, гьеле Узу дурар гьаундаршра, я ханжал, я гаш, му жилиин хьибдар к1урайи, – му пайгъамбрар чпи, ханжлихьанна гашхьан йихидди!
Ва адмийирра, чпиз дурарин гафар ерхьуз гъиту гашхьанна ханжлихьан йихиди, Ерусалимдин кючйиригъ дахьну хьиди, ва фужк1а, дурар накьвдик киврур хьидар, дурарин хпарра баярра шубарра. Узу улубзидиза дурариин чпин писвал!

Йип дурариз гьаму гаф.

 Гъит чпин улариан нивгъар удурзуз гъитри,
 гъит я йишну, я йигъну
 ишуб дедребккри,
 фицики хъуркьнайи риш, йиз халкьдин риш,
 хьтургура яман зийнариан,
 алап1у гьялнаан чаин пис.

Хут1лиз удуч1видиза –
 хъа душваъ халжли дийихнайидар,
 гъидиза шагьриз –
 душваъ гаш'валиан ликт1илан алдахънайидар.
 Пайгъамбарра, Заанурин гъуллугъчира уьлкейиъ уьргъна,
 аьгъюваларихъ мягьрум духьна.


– Мегер Уву, Ягьудия тина дап1нана,
 Мегер Сион Яв гъяназ даккунди вуян?
 Гьаз Уву учкан зивзивар кч1юкьюрава,
 гьаз учуз сагъ хьувал адар?
 Дюньяйихъ йирфар хъирчну гъахьунча,
 хъа айи уж'вал адар,
 сагъ хьувализ ккилигури айча,
 хъа гъафну яман пис гьял!

Учуз аьгъячуз, я РАББИ,
 ич ньягьякьвалар,
 ич абйирин къанунсузвалар,
 Яв улихь учу гунгьар ап1ури гъахьунча.

Амманаки Яв ччвур бадали учу мугьут1укканава,
 Яв адлувалин тахт
 асккан хьувалихъна маханава!
 К1ваин ап1ин!
 Мюч1юбгъянава учухъди вуйи Яв Йикьрар!

Арда халкьарин идолари
 мархь гьап1ури?
 Арда аьршари мархьлин сел багъиш ап1урин?
 Уву дарна-хъа –
 ич Заанур, РАББИ?
 Увук ич миж кади ача,
 фицики Уву вува му вари Ап1урайир.

Гъапну узуз РАББИЙИ:
 – Гьеле Самуилна Муса дуфну Йиз улихь дийигънийишра, Узу му халкьдин язухъ дизригрийза. Гьут1уркк зат мидарди дурар Узхьан, гъит гъарахри!
Хъа дурари увхьан гьерхиш: "Наана гъягъюча-хъа?" – к1ури, дурариз йип:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Фуж аьжалназ кадат1аш,
 гъит аьжалназ гъарахри,
 фуж ханжлиз кадат1наш,
 гъит ханжлихьан йик1ри,
 фуж гаш'вализ кадат1наш,
 гъит гаш алабхъри,
 фуж йисирвализ кадат1наш,
 гъит йисирваликк ккахъри!


Узу дурариинна юкьуб кьаза гьаъдиза, – к1ура РАББИЙИ. – ханжли дурар йихиди; ***ири ч1юргъиди; аьршарин ничхрари ва жилин гьяйванатари дурар ит1иди ва кчвухиди!
Узу дурарикан яман гуч1 шлу мисал ап1идиза жилиин али вари паччгьариз – Ягьудияйин паччагь вуйи Езекияйин бай Манассияйи Ерусалимдиъ гъап1убдиз дилигну.

Шли яв язухъ зигиди, Ерусалим?
 Шли увухъ ишлар ап1иди?
 Фуж яв багахь улуч1види, ва гьяйиф зигиди?

Уву Узу гъитунва, эй меркез,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 уву дудургну гъушунва.
 Увуз къаршуди Узу Йиз хил гьач1абккунза,
 уву дармадагъин гъап1унзаву –
 яв язухъ шули имдайзуз!

Кьюршлихьди Узу дурар мик1рахь гьирчунза
 жилин вари урнарихъинди.
 Йиз халкь Узу биц1идар хътарди гъитунза,
 Йиз ниятниинди думу йибк1иди,
 фицики дурар чпи кадабгънайи рякъхъан хътакундар!

Йиз ниятниинди
 ач1ни хпар дурарин артухъ гъахьну,
 гьюлихъ хъайи гъумт1анна!
 Алаунза Узу живандин дадайиин
 т1арашчйир азгар йигъан вахтна,
 хабарсузди Узу дурариинна
 гьап1унза гъалабулугъна яман гуч1.

Ургур бабкан духнайир гьамус кьувватсуз ву,
 рюгь бедендиан деебтура:
 алабхъну дугъан ригъ лисун вахтна,
 беябур духьна думу ва агь-суза уьлюбхна.
 Хъа, гъузну имбудар,
 Узу ханжлиз тувдиза чпи,
 тувдиза душмнариз,
 – к1ура РАББИЙИ.


Жан йиз дада! Узу бабкан гъап1унва
 дерд-балйириз к1ури,
 гьюжатарна дяви гъабхурайир
 вари дюньяйихъди!
 Тувундарза буржназ пул узуз ксиб ктабгъузди,
 я бурждира гъибисур дарза,
 аммаки варидари узуз агьрар ап1ура.


РАББИЙИ гъапну:
 – Узу тувдиза увуз азадвал ужувлар ап1уз! Узу гьаци ап1идизаки, бала, бахтсузвал алабхъиган, яв душмнар увухьна ккарагури гъюз гъитруганси.


Шли рукь уьбгъиди –
 кафарийиан вуйи рукь ва кемешюр?


Яв девлетарна хазнийир
 Узу ап1идиза рягьятди ап1руганси т1араш –
 уву ап1ури гъахьи гунгьариз дилигну
 вари яв мулкар вуйибси.

Душмнарихьна гъягъюз мажбур ап1идизаву
 увуз аьгъдру уьлкейиз,
 даршуз Йиз хъял увуз къаршуди убхьура,
 ц1а аьлабхъну кт1ут1убшвди.


Увуз, РАББИ, вари аьгъявуз!
 Узу к1ваин ап1инава, гъайгъу зигава,
 узухъ хъергнайидарилан узхъанди хъял алдабгъава!
 Яв сабур айивализ дилигну узу пуч мап1ана,
 аьгъю йибхьава – Уву бадали аьгь ап1ураза асккан ап1бар!

Яв гаф узухьна гъюруган,
 думу узуз хурагди шуйиз.
 Яв гафар узуз гъахьну
 шадвалин гьарай вуди ва – шадвал к1ван,
 фицики уз'ин Яв ччвур ал –
 Къушмарин Заанур, РАББИ!


Деънадарза узу рихшандчйирин арайиъ,
 шадлугъариъ иштрак шуладарза –
 Яв хиликкди,
 деъназа сарна сарди,
 фицики узу кьут1клишнахьди Уву ац1унву.


Гьаз йиз иццрушин ккудубк1урадар,
 зиян йиз – сагъ шуладар,
 сагъ хьуз удубкьурадар?
 Узуз уву гъахьунва
 деебццну хъубкънайи нирси,
 файда ктру шидси.


Хъа гъапну РАББИЙИ:
 – Эгер уву кьялхъ хъадакиш,
 Узу увуз жаваб тувдиза,
 уву Йиз улихь дийигъидива!
 Эгер кьимат айиб фук1а дарубдихьан уву жара гъап1иш,
 уву ухшар хьидива Йиз ушвниз.
 Адмийир увухьна кьяляхъ гъиди,
 аммаки уву дурарихьна мягъян !

Узу уву му халкьдиз къаршуди дерккдизаву,
 киппуз даршлу йифрин цал вуди.
 Дурар ув'ин алархьури хьиди,
 амма хьиди дурар яв улихь фук1а ап1уз даршули,
 фицики Узу хьидиза увухъди,
 Узу уву уьрхюри, ккадаури ап1идизаву,
 – к1ура РАББИЙИ. –

Писдариккан Узу уву ккадаидизаву,
 дурарин инсафсуз хиларигъян гъюч1югъидизаву!
6

Гъабхьнийи узухьна гаф РАББИЙИН:

– Увуз хпир магъадагъан, гъит мушв'ин увухъ я баяр, я шубар даришри.
Даршуз гьамци к1ура РАББИЙИ мушваъ бабкан гъаши баяр-шубарикан, дурар бабкан гъахи дадйирикан, дурар ккергъу адшарикан:
Аьзабнан аьжалиинди йик1иди дурар, дурарихъ ишлар ап1идар, накьвдик кивдар – уршвилси дурар хьиди дахьну жилиин. Ханжлихьанна гашхьан йихиди дурар, ва хьиди дурарин майтар заварин ничхрариз ва жилин гьяйванатариз хураг вуди.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Ягъч1вурар, хьц1урар, йискьбар ап1ру хулаз мягъян. Мягъян дина ишуз вая гьяйиф вуйи к1уру гафар пуз, фицики Узу тадабгъунза му халкьдихьан мясляаьт, – к1ура РАББИЙИ, – тадабгъунза масанвал ва язухъвал.
Йихиди му жилиин аьхюдарра ц1иб вуйидарра, дурар накьвдик кивидар ва дурарихъ ишлар ап1идар, дурар к1ваин алаури сарира чан жандик зийнар ап1идар, я к1улар алдаидар*.
Гъак1ирихъ гъам зигурайириз, уьлин кьац1 кудубт1ну тувидар, гъийиху адашна дада к1ваин алаури ккарцру захраан дурариз убхъруб тувидар.
Ва убхъуб-ип1уб ап1урайи хулаз мягъян, душваъ мудусан, мип1ан, мубхъан.
–––––––––––––––
*Сакъар китну гъитубсиб гьисаб.


Фицики
 гьамци к1ура Израилин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ:
 – Гьеле ичв уларикк, ичв уьмриъ Узу му йишвариъ ккебяхъюз гъитдиза
шадвалин дихариди ва
шадлугъарин дихарихьди,
швушв хурайи балин дихарихьди ва
швуваз гъярайи шуран дихарихьди.


Уву му халкьдиз гьаму гафар гъапиган, дурари увуз пиди:"Фтин бадали РАББИЙИ учуз мицдар гафар кадат1ну? Гьап1ну учу? Фу гунагь гъап1ну учу ихь Заанур РАББИЙИН улихь?"
Хъа йип дурариз: Ичв абйири Узу гъитбаз дилигну! – к1ура РАББИЙИ. – Дурари жара аллагьариз икрам ап1ури гъахьну, дурарин гъуллугънаъ гъахьну ва дахьри гъахьну дурарин улихь гьат1арццну, хъа Узу нигъ гъап1ну, Йиз Къанун тамам ап1ури гъахьундар.
Хъа учву ичв абйирит1ан писди ап1урачва! Учву гьарсари ичв ч1уру к1ван ут1укьнайивалиинди ап1урачва, Узухъ хъпебехъди.
Гьаддиз Узу учву му жилилан улт1урккидизачву, я ичв абйириз, я учвуз аьгъдру улкейизди. Душваъ учву жара аллагьариз йишв-йигъ гъуллушъ ап1идичва, фицики Узу ичв язухъ зигидарза.

Хъа гьацдар йигъар гъиди, – к1ура РАББИЙИ, – сарун: "Израилдин баяр Египетдиан адау РАББИ ч1иви ву!" к1ури даршлудар –
жараси к1ури хьиди: "Израилдин баяр кафари жилариан, Чав ут1уккну гьау уьлкйириан адау РАББИ ч1иви ву!" Даршуз Узу дурар, чпин абйириз туву уьлкейиз кьяляхъ ап1идиза.


Узу балугъар дисрудар гизафдар гьаъдиза, – к1ура РАББИЙИ, – ва дисиди дурари дурар балугъарси. Хъасин гизаф кьадар хюрчабнар гьаъдиза, ва дурарихъ дурар гьяйванатарихъси хъергди, улт1уккури гьарсаб дагъдилан, гьарсаб тепейилан, жяргъларин гьарсаб ц1аркьнягъян.
Даршуз Йиз улариз дурарин рягъяр рякъюра, гьит1ик1уз хьибдар дурарихьан Узхьан – дурарин тахсрар Йиз уларихьан гьит1ик1надар.
Кьюб ражари артухъди Узу кьимат тувдиза дурарин ч1уру ляхнарихъандина гунгьарихъанди, Йиз жил чиркин ап1баз хъюхънини ппулар гьют1юхру ниар хъайи мурдларихьди, чпин кфирваларихьди Йиз пай алабц1баз.


РАББИ – йиз кьувват вуйиз, йиз ижмишан вуйиз,
 Гъиди Увухьна халкьар
 жилин вари п1ип1ариан ва пиди:
 "Ич абйириланмина гъубзу трс
 анжагъ куч1алт1ан гъабхьундар,
 фук1а дарувал, файда ктру!

Шулин арда адмийихьан чаз аллагьар ап1уз?
 фицики думу аллагьар – Перврдигар дар!"


– Гьаддиз улупидиза Узу дурариз гьамус
 Йиз кьудртлу хил,
 хъа хьибди дурариз аьгъю
 Йиз ччвур вуйиб – РАББИ!
7

Ягьудияйин гунагь
 рукьан кьалмиинди кап1на,
 ва ижми лич1ван гъвандин к1ак1нахьди.
 К1ван шибарик дурар дидик1на,
 ва гъурбнар ургрушван мурччвариин али к1арчарик.

Чпин багъри баярин гъайгъушнаъ шлуганси,
 гьаци гъайгъушнаъ а дурар гъурбнар ап1рушварин,
 ашерйирин* пирарин,
 ягъли тепйирин,
ич1и дагъларин.
––––––––––––––––––
*Ашера аллагьдиз бахш вуйи к1ак1ар.


 – Девлетар яв ва хазнийир
 тувдиза Узу дурар т1араш ап1уз,
 уву увуз дап1найи гирамишвариз дилигну,
 уву гъап1у гунгьариз дилигну
 увуз дурубкьнайи вари йишвариъ.

Яв тахсир вуди, пайнахьан хьидива
 Узу увуз туву.
 Узу уву лук1ди яв душмнариз тувдиза,
 увуз аьгъдру уьлкейиз,
 фицики учву кабхьунчва Йиз хъюлан ц1а,
 ва хьибди думу кабхьну гьаммишан!


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Баланакк ккахънайир ву,
 адмийиин хъугъвал алир.
 Беден кьувват вуди гьисаб ап1ура,
 РАББИЙИХЬАН юк1в гьадабт1найири!

Хьиди думу ухшар
 чюдиъ зазун рукназ, рябкъидар дугъаз уж'вал.
 Хьиди думу уьргъну гъванар айи чюлиъ,
 адмийир алдру кьилзи жилиин.


Ужувлакк ккайир ву
 РАББИЙИИН хъугъвал алир,
 Дугъан умуд ву РАББИ!

Хьиди дицир кас ухшар гьариз
 штун гъвалахъ кивнайи.
 Нирихъ диди деетну ччивар,
 гуч1 адар къур шул к1ури.
 Дид'ин гъалин к1аж ал,
 Къур йис гъабхьну пну дидиз гуч1 адар,
 йимишар гъидришди гъузидар.


Яман кьастар айиб ву инсандин юк1в,
 думу дюз шлуб дар.
 Шлиз аьгъюшул думу?

Узу, РАББИ, к1ваз лигрур,
 гъян ахтармиш ап1рур,
 гьардиз, чпи гъап1убдиз дилину
 ва чан ляхнарин бегьерариз дилигну туврур вуза!


Чан дару муртйириин алабхънайи гъюдру
 чиркквар уч1вигидар.
 Гьаци адмира, дюзсузди девлету гъашир,
 чан кюкю адабшвурайи йисариъ варибдихьан хьиди,
 учв абдал вуйиб аьгъю хьибди!


– Ухди вахтарианмина завариз за дап1найи адлувалин тахт –
 магьа ихь Гирами мутмуйин йишв!

РАББИ ву Израилин умуд!
 Шли гъитнуш Уву – асккан хьиди.

 – Шли Узу нигь гъап1нуш,
 дицир жилиз гьитди,
 фицики РАББИ дурари гъитну –
 ч1иви штун Булагъ.


Сагъ ап1ина узу, я РАББИ,
 ва узу сагъ хьидиза.
 уьрхява узу,
 ва узу дюрхну хьиди,
 фицики Уву ап1ураза узу адлу!

Магьа дурари узуз гьамци к1ура:
 "Набши РАББИЙИН гаф?
 Гъит тамам ибшрида!"

Ккун гъап1ундарза Увкан бедбахт гьап1уз,
 балайин йигъаз тямягь хъади ккилигурадайза –
 му Увуз аьгъявуз.
 Йиз ушвнин гафар гьарган Яв улихь хьа.

Махьана Уву узуз яман хъял вуди!
 Бала алабхъу йигъаз Уву вува йиз гьит1ик1рушв.

Узухъ хъергнайидар гъит, асккан ишри,
 хъа узу хьидар асккан,
 гъит дурариин яман гуч1 алабхъри,
 хъа узхьан яман хъял гъит гьудубч1ври!
 Гьап1 дурариз балайин йигъ,
 уьргъ дурар гъагъи гъурдакк!


Гъапну узуз РАББИЙИ:
 – Ягьудияйин паччгьар уч1вру удуч1вру Беньяминдин урнарихъна гъарах, Ерусалимдин вари урнарихъна гъарах –
ва йип: гьаму урнариантина уч1врайи Ягьудияйин паччгьар, вари Ягьудия уьлке, Ерусалимдин агьлар, хъебехъай РАББИЙИН гафнахъ!

Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Ичв уьмрар уьрхбан бадали, султ йигъан гъабхруб хилариз магъадабгъанай, мабханай думу Ерусалимдин урнариантина!
Хул'ан фук1ара гъабхруб мабханай султ йигъан ва гьич саб ляхин мап1анай. Султ йигъандин гирамивал уьбхяй, Узу ичв абйириз табшурмиш гъап1иганси,
хъпебехъди, иб тутрувди, ут1укьну гъаши абйириз. Хъпехъури гъахьундар дурар, насигьятар кьабул ап1ури гъахьундар.

Эгер учву Узухъ хъпехъиш, – к1ура РАББИЙИ, – эгер султ йигъан му шагьрин урнариантина фук1а дурубхиш, эгер султ йигъандин гирамивал учву уьбхюри гъашиш ва думу йигъан гьич саб ляхиккьан т1уб ктручди гъашиш –
хъа гьадмуган му шагьрин урнариантина, Давудрин тахтнии деъру паччгьарна везирар гъягъиди. Хьиди дурар гъяри аьрабйириъди ва гьяйвнариинди – паччгьар ва дурарин везирар, Ягьудияйин адмийир ва Ерусалимдин агьлар. Ва му шагьур гъубзди гьаммишандиз.
Хьиди гъюри адмийир Ягьудияйин шагьрариан, Ерусалимдин гъирагъарихъан, Беньяминдин жиларилан, Шефелайиан, дагълариан ва Негевдиан, вариубгбан гъурбнар ап1уз ва дап1найи гъурбнар хьади гъиди –уьлин гъурбнар, ицци ниар адаъру мутмйирин гъубнар, РАББИЙИН Хулаъ чухсагъулин гъурбнар ап1бан бадали.
Эгер учву Узухъ хъпебехъиш, султ йигъандин гирамивал дюрюбхди гъабшиш, султ йигъан гъабхруб гъабхури Ерусалимдин урнариантина удуч1вури гъабшиш, Узу ц1ихьди му урнар ургидиза! Кт1ут1убшвру ц1и Ерусалимдин дараматар хът1юкьиди!
8

Магьа Еремийиз РАББИЙИХЬАН гъабхьи гаф:

– Ругдин гъабар ап1ру устайин хулаз гъарах, Узу увуз душваъ Йиз гаф пидизавуз.


Узу гъушза гъабар ап1ру устайин хулаз ва дугъу гъабар ап1ру чархниин фици чан ляхин ап1ураш гъябкъзуз.
Дугъан бат1рикан ап1урайи гъаб ч1ур гъабши, ва чав гьисаб ап1урайиси, дидкан жара жюрейин гъаб гъап1у.


Ва РАББИЙИН гаф гъабхьизуз:

– Неинки Узхьан шулдарин увкан, гьаму гъабарин устайи ап1урайиб ап1уз, Израилин тухум? – к1ура РАББИЙИ. – Ругдин гъабар ап1ру устайин хиларигъ бат1урси, увура вува Йиз хилиъ, Израилин тухум!

Узуз саб ту ап1ру гегьт1ан лазим дарзуз халкьдин вая паччагьлугъдин суал гьял ап1уз – кьабариан ччиварра хъади уч1юбгъюб, ккидипуб ва т1анкь ап1уб!
Хъа эгер, му гафар Узу чпиз дупнайи халкь чпин ч1уруваларихъан хътакиш, дици ап1идарза, Узуз чпиинна гьап1уз ккундайи бедбахтвал му халкьдиинна гьап1идарза.
Узу саб ту ап1ру гегьди халкьдин вая паччагьлугъдин суал гьял ап1арза – думу мюгькам ап1уз ва ччивар деетуз гъитуз!
Хъа эгер думу халкьди Йиз улихь писвал гъап1иш, Йиз дихназ мют1и дарди гъабшиш, Узура жараси ап1идиза, Узуз думу халкьдиз багъиш ап1уз ккундайи уж'вал, гьап1идарза.


Гьамус Ягьудияйин адмийиризна Ерусалимдин агьлариз йип:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу вуза гъабарин Уста, Узу ккабалгураза учвуз бала, учвуз къаршу Йиз кьаст айиз! Гъит учвкан гьарсари чан пис рякъ дипри. Ап1инай ичв рякъярна ляхнар ужувлариндар.

Аммаки дурари пиди:
 – Фук1а дарувал ву думу! Учу учуз фу ккундуш, гьадму ап1ури хьидича, учу варидари ич пис юк1варин ут1укьнайивализ гъилигуб ап1идича.


Гьаддиз гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Халкьарихьан гьерхай,
 шлиз мициб гъеебхьуб ву?
 Яман ч1урувал ап1ура
 Израилин шуру!

Мегер гъитрайин-хъа жяргълар айи дагъларин машар
 Ливандин йифари?
 Мегер хъарццурайин-хъа дагъларин штар,
 мич1ли селер?

Аммаки Йиз халкьдиз Узу к1ваинди имдар,
 фук1а дару аллагьариз ицци ниар адаура!
 Чан рякълан думу алдахъну,
 кюгьне жилгъайилан,
 ва гьамус гъяра рих-хулиъди,
 дюз дару рякъюъди.

Чан жил дугъу ккипну яман ч1уруваликк,
 гьаргандиз аьйибнакк!
 Дидин багхьантина гъярур гъах хьиди,
 к1улар т1урччвиди.

Узу дурар, ригъ-гьудубч1вру терефнан мик1руси,
 чпин душмнарин улихь гьахьдиза,
 дурариин бала алабхъу йигъан
 илбицну маш дурарихъди улхидарза,
 хъа – илбицну кьял.


Аммаки дурари гъапи:
 Гъачай, Еремияйиз къаршу гъедергидихьа, Къанун Заанурин гъуллугъчйирихь гъубзбан бадали, насигьят аьяндрарихь гъубзбан бадали, гаф пайгъамбрарихь гъубзбан бадали! Гъачай, футнийир ап1ухьа дугълан, ва гьич саб гафнахъкьан дугъан хъпехъидархьа!


Ерхьава узу, я РАББИ!
 Ва йиз душмнарихъра иб хъивава!

Неинки ужувлаз харжвалиинди туври шулин?
 Узу йик1уз к1ури дурари адабт1на ич1.
 К1ваин ап1ин: узу дийигъну гъахьунза Яв улихь
 ккун ап1ури дурариз ужувлар,
 Яв хъял дурарихьан гьадабгъбан бадали.

Гьациган дурарин веледар гаш'валиъ ит,
 гаприн мурзниинна гат1ахь дурар!
 Гъит дурарин хпар ач1ни ишри,
 биц1идарихъ мягьрум ишри,
 жилариин аьжал алабхъри,
 гъит жигьилар дявйириъ ханжлихьан йихри!

Дурарин хулариан гъит гьарйир ут1урччври,
 саб дупну Уву дурариинна
 тарашчи-къушмар гьаиган.
 Даршуз дурари адабт1на ич1
 узу ахъну дисбан бадали,
 йиз ликариз ккипну гьязур дап1на чул!

Увуз, я РАББИ, аьгъявуз,
 дурари узуз кьастар адагъурайибдикан,
 узу пуч ап1уз ккундайи.
 Хил маалдабгъан дурарин ч1ураваларилан,
 дурарин гунгьар дярякъю мисал мап1ан!
 Гъит Яв улихь дурар дахьну ишри –
 гьаци ап1ун дурариз
 Яв хъял алдабгъру сяаьтна!

Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Гъарах, гъабарин устайихьан гажин гъадабгъ. Увухъди гьаму халкьдин сакьюдар аьхюрарна Заанурин гъуллугъчйирин аьхюрар гъадагъну,
"Ругдин Гъабар" урнарихъантина хъайи Бен-Хином дерейизди гъарах ва душваъ, Узу увуз пуз ккайиб гьадариз пидива .
Йип дурариз: Ерусалимдин агьлар, Ягьудияйин паччгьар, хъебехъай РАББИЙИН гафнахъ!

 Гьамци к1ура Израилин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ:
 – Узу му йишв'инна гьациб бала гьап1дизаки, мидкан гъеебхьу гьарсарин ибар рахиди!
Фицики Ерусалимдин агьлари Узу гъитну, му йишв чиркин гъап1ну, мушваъ жара аллагьариз ицци ниар адаура, я чпиз, я чпин абйириз, я Ягьудияйин паччгьариз аьгъдру. Му йишв тахсир ктрударин ифдихьди дурари алабц1ну.
Дурари Ваализ гирамишвар тикмиш гъап1ну, Ваализ вариубгбан гъурбан вуди, чпин биц1идар ц1игъ ургбан бадали. Узу мициб я ап1ин гъапундарза, я табшурмиш, Йиз к1ваз му кьабулди дариз!

Гьаддиз улукьиди йигъар, – к1ура РАББИЙИ, – му йишваз я Тофет, я Бен-Хином дере ваъ, хъа Адмийир Гъурку дере к1ури хьибди!
Узу, гьаму йишв'ин, Ягьудияйина Ерусалимди фикир ап1урайиб вариб илт1ибк1идиза фук1а дарубдиз илт1ибк1идиза. Узу дурар душмнин ханжлихьди ккагъдиза. Дурар йивну йихуз тямягьну гъадагънайидарин хилхьан дахьди. Дурарин майтар Узу ит1уз заварин ничхрариз ва жилин гьяйванатариз тувдиза.
Узу му шагьур яманвалиъ ва аскканвалиъ ипдиза. Гьарсар дидин гъвалхьантина гьудуч1вну гъягърур, дидин гъюрдар гъяркъюр гъах хьиди ва швт1ар хъаъди.
Узу му шагьрин агьларихьди чпин баярин, шубарин йикк ип1уз гъитдиза. Дурар душманди, дурарин аьжал ккун ап1ури, кьялаъ т1аънайиган, балйир алахьнайиган, гьарди чан гъуншийин йикк ип1иди.


Увухъди гъафи адмийирин улихь гьадму гажин уьбгъ
ва дурариз йип:
 Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Узу му халкьна му шагьур уьргъидиза! Гьамци уьбгъюри шулу гъабарин устайин гажин, ва думу уч ап1уз шлуб дар. Тофетдиъ сарун накьвариз йишв бихъдар.
Узу му йишвкан ва дидин агьларикан – к1ура РАББИЙИ, – гьаци ап1идиза. Узу му шагьур Тофетдиз ухшар дебккдиза!
Чиркин дап1ну хьиди Ерусалимдин хулар, Ягьудияйин паччгьарин хулар, Тофетдинси, – вари хулар, гъваариин аьршарин къушмариз к1ури ицци ниар адаури гъаши ва жара аллагьариз чяхир улубзбан аьдтар ап1ури гъаши.


Еремия Тофетдиан? РАББИЙИ думу пайгъамбарвалин гафар пуз гьау йишв'ан? кьяляхъ гъафи. Думу РАББИЙИН Хулан гьяятдиъ дийигъу ва вари халкьдиз гъапи:


Гьамци к1ура Израилин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ:
 – Гьаму шагьриинна ва дидин вари шагьрариинна Узу, дид'инна гьаъдиза дупнайи вари балйир, гьаъдиза, фицики дурар вари ут1укьна, Йиз гафарихъ хъпехъурадар!
0
Заанурин гъуллугъчи, РАББИЙИН Хулан к1улин уламчи, Иммерайин бай Пашхуриз Еремияйин му пайгъамбарвалин гафар ерхьуру.
Пашхури пайгъамбар Еремия урччвуру ва ликар гак1варихьди ижмиди йит1ну РАББИЙИН Хулан Вениаминдин Заан урнарихъ йишваъ дустагъ ап1уру.
Хъа йигъан Пашхури Еремияйин ликар гак1вларихьан азад ап1уру. Еремияйи Пашхуриз к1уру:
 – Раббийи увуз, Пашхур ваъ, хъа "Юкьуб аьтраф – Пис Аьламат" к1уру ччвур тувра.


Даршуз гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу, уву ва вари уву ккунидар пис гьялназ кдат1уразачву. Яв уларикк дурар душмнарин ханжлихьан дахьди! Ягьудияйин вари агьлар Узу вавилондин паччагьдин хилиз тувраза. Садар Вавилондиз гьитну гъахиди, тмундар ханжлихьди уркиди!
Му шагьрин вари девлетар, дидин вари заануб, дидиъ вари багьа вуйиб, Ягьудияйин паччгьарин вари хазна – вариб Узу душмнарин хилиз тувдиза. Дурари вари т1араш ап1иди, бисиди ва Вавилондиз гъабхиди.
Ва увура, Пашхур, ва вари яв хуландарра – учву йисирвализ рякъюъ ахъдичву. Уву Вавилондиз гъидива ва гьадушваъ йик1идива, ва гьадушваъ накьвдикра кивдиву – увухъди уву ккунидарра ва уву шлиз куч1алди пайгъамбарвалин гафар ап1ури гъахьидарра.


Алдатмиш гъап1унва Уву узу, РАББИ,
 ва узу алдатмиш гъахьнзу.
 Уву узу ккагъунву,
 фицики Уву вува кьувватлу.
 Вари йигъди уз'ин аьлхъюра,
 вари адмийир узук кялхъра.

Фунуб йиз гаф гъабшишра – мурмрар,
 узу гьарай ипурза "Урччвура, т1араш ап1ура!"
 РАББИЙИН гафну
 гьиринт1ан хябяхъдиз уз'ин аьлхъюз, узу асккан ап1уз гъитра.

Хъа узу гъапиза:
 "Дугъкан к1ваин ап1идарза,
 Дугъан ччвурнухъан пидарза!"
 Аммаки, магьа йиз к1ваъ
 ц1а кабхъну убгурайиси айиз,
 йиз к1урбариан ут1убччвурайиси айиз!
 Дебккуз думу гьаваивал гъабхьниз
 кьувват йиз гьубк1ри гъабхьундар.

Ерхьуразуз адмийирин арайиъ бурбрар,
 юкьуб-аьтраф айиб – гъах шлу ляхнар!
 "Гъачай дугълан бик1ухьа! Гъачай дугълан аьрзар ап1ухьа!"
 Узу чпихъди мясляаьниинди яшамиш гъахьидар
 йиз ахъувализ ккилигура:
 "Му к1анаъ ахъуб мумкин ву,
 хъа гьадмуган ухьу думу ккагъдихьа,
 ва ихь хъял алдабгъидихьа!"

Аммаки РАББИ узухъди хъазухъди,
 кьудратлу эскерси!
 Гьаддиз узухъ хъергнайидар ккалакьиди,
 кьувватсуз хьиди,
 аьйиб алабхъиди,
 кьастар к1улиз удуч1видар.
 Дурарин аьйиб аьсрариз к1ваълан гъябгъидар!

Къушмарин РАББИЙИ
 дугъриди ахтармиш ап1иди,
 юк1в рябкъюру Дугъаз ва гъян.
 Гъит рябкъри узуз,
 дурарилан Уву фици хъял алдабгъуруш,
 фицики узу йиз дерди Увукна Ув'ин хъугъвал алди гъапунзавукна!


Мяълийир ап1инай РАББИЙИЗ,
 Адлу ап1инай РАББИ!
 Фицики Дугъу касибур уьрхюра
 писурарин хиларихьан.


Агьнакк ккади ибшривучв йигъ
 узу бабкан гъахьи!
 Дадайи узу гъап1у йигъ,
 ваъ,ужувлакк ккадрабхъривучв!

Агьнакк ккахъривучв
 йиз адашдиз ц1ийи ч1ал гъап1ур:
 "Увуз бай гъахьну" –
 гьамдиинди йиз адаш бахтлу дап1ну.

Адми думу гъит ухшар ишри
 РАББИЙИ гъадаргъу шагьрариз,
 саб гьяйифвал хътарди.
 Гъит ц1узар ерхьури ишри гвач1инган,
 дявдиз вуйи гьарай-ч1игъ – лисунган!

Фицики дугъу узу гъак1ундар дадайин фуниъ
 йиз дада узуз накьв вуди хьпан бадали,
 хъа дугъан биц1ир ап1ру хал – гьаргандиз биц1ир кади хьузди.

Гьаз узу думу халиан удуч1вну –
 гъагъар, дердер рякъбан бадали
 ва йигъар ккудук1бан бадали аьйибнаъ?
1

Магьа Еремияйиз РАББИЙИХЬАН гъабхьи гаф, Седекия паччагьди Еремияйихьна Маасейин бай, Заанурин гъуллугъчи Сафонияна, Малкияйин бай Пашрух гьамцдар гафар хьади гьаиган:

– Учхъан РАББИЙИКАН т1алаб ап1ин, фицики, Вавилондин паччагь Навухадунасур ихь'инна дяви хьади гъюра! Хьуз мумкин ву белки РАББИЙИ ухьу бадали Чан аьламатарикан саб улупур ва Навухадунасур ухь'ин алдарархьур.


Еремияйи дурариз жаваб туву: Седекияйиз йипай :


Гьамци к1ура РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Узу учвхьан, шагьрин цалар кьялаъ т1аънайи Вавилондин паччагьдихъдина халдеярихъди учву дяви гъабхурайи ичв яракъ тадабгъидизачвухьан. Узу дурар му шагьрин айит1 уч алаидиза.
Йиз Узу учвухъди дяви гъабхидиза – гьат1абццнайи хилихьди, кьудратлу хилихьди, хъял ва гъизгъинвал ади, зурба вуйи разисузвалиинди!
Узу му шагьриъ яшамиш шулайи вари касар пуч ап1идиза, адмийирра гьяйванатарра. Зурба уьзрихьан дурар йихиди!

Мидхъан, – к1ура РАББИЙИ, – Ягьудияйин паччагь Седекияна, дугъан гъаравшарна ва вари халкь, уьзрихьанна, гашхьанна, ханжлихьан дийрихди гъузу вари касар Узу Навухадунасурин, вавилондин паччагьдин, хилиз, душмнарин хилиз, дурариз аьжал ккун ап1ури тямягьну гъадагънайидарин хилиз тувдиза. Паччагьди дурар ханжлихьди йихиди, к1югъял ап1идар, гьяйиф ап1идар, хил алдабгъидар!


Хъа халкьдиз йип:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу учвуз тувразачвуз уьмрин рякъ ва рякъ аьжалин.
Фуж шагьриъ гъузиш, ханжлихьан, гашхьан ва уьзрихьан йик1иди. Фуж удуч1виш ва юкьуб тереф илт1ик1найи халдеярихьна гъушиш, дицир ч1ивиди гъузди – уьмур дицириз пешкеш вуди хьибди.
Фицики Узу илт1ибк1унза Йиз маш гьаму шагьрихьна ужувлаз ваъ, хъа – баланаз, – к1ура РАББИЙИ. – Думу вавилондин паччагьдин хилиз тувну хьибди, ва паччагьди думу ц1ихьди убгиди.


Ягьудияйин паччагьдин хал!
 Хъебехъ РАББИЙИН гафнахъ,

Давудрин хал!

 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Гвач1инган хъюгъну дюзи суд ап1инай,
 пай ккудрубкьдар ккадаай
 хилккан зивзивар кч1икьрударин,
 Йиз гъизгъинвал ц1аси кч1ич1ибгбан бадали,
 пажарси, сарихьанра кт1убшвуз даршлу,
 вари ичв пис ляхнарихъанди вуйи.


Гьамус Узу увуз къаршу гъяраза,
 дерейин агьали дишагьли,
 дюз чюллерин жяргъял!
 – к1ура РАББИЙИ, –
 Учву к1урачва:
 "Шлихьан учухьна гъюз хьибдихъа,
 фуж ич ужагъариъ архьдихъа?"

Ичв ляхнарин бегьерариз дилигну Узу учвуз жаза тувдизачвуз!
 – к1ура РАББИЙИ, –
 Ичв ярквраъ Узу ц1а кч1ибгидиза,
 ва ц1и юкьуб тереф вари хът1юбкьиди!
2

Гьамци гъапну РАББИЙИ:
 – Гъарах Ягьудияйин паччагьдин дараматдиз ва душваъ гьамциб гаф йип.
Йип: Хъебехъ РАББИЙИН гафнахъ, Ягьудияйин паччагь, Давуддин тахтниин деънайи, – увура, ва яв гъаравшарра, яв халкьра, гьаму урнарианмина уч1врайи вари адмийирра!


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Ап1инай суд ва дугъривал, пай ккудрубкьур ккадаай зивзивар кч1икьрурин хилккан! Жара уьлкейинуриз, йитимриз ва ач1нириз гиран макадап1анай, дурариинна аьрвалар маханай, муудубзанай му йишв'ин тахсир ктру ифи.
Эгер учву му вари тамам гъап1иш, дараматдин урнариантина аьрабйириъдина гьяйвнариинди, Давудрин тахтниин деъру паччгьар уч1вди – уч1вди дурарра, дурарин гъаравшарра ва халкьра.
Эгер учву му гафарихъ хъпебехъиш, хъа гьадмуган, Уз'инди ху ап1ураза, – к1ура РАББИЙИ, – му дараматар хьиди ич1и гъюрдар.


Даршуз гьамци к1ура РАББИЙИ Ягьудияйин пачагьдин хулкан:

 – Уву Узуз вузуз Галаадси,
 Ливандин к1ак1арси.
 Амма Узу увкан ап1идиза ич1и чюл,
 инсанар адру шагьрар!

Увуз къаршуди Узу ктагъунза т1арашчйир,
 гьарсариз яракъ тувунза.
 Яв ужударстар кедрйир дурари алдат1иди
 ва ц1игъинди дурар гат1ахьиди.


Гизаф халкьар му шагьрихьантина гъягъиди ва гьерхри хьибди адмийири чиб-чпихьан: "Фтин гьякьнаан РАББИЙИ му зурба-машгьур шгьриз мици гъап1ну?"
Ва жаваб тувди: "Чпин Заанурихъди, РАББИЙИХЪДИ вуйи Йикьрар тина гъап1ган, жара аллагьарин гъуллугънаъ гъахьиган ва дурариз икрам ап1руган".


Гъач1ирихъан мишанай
 к1улар мут1урччванай!
 Дидисну гъурхдарихъанди
 фигъан ипай писди,
 даршуз думу сарун кьяляхъ гъюрур дар,
 багъри жил дугъаз рябкъидар.


Дарди хьуз гьамци к1ура РАББИЙИ Ягьудияйин паччагь, Юсийин бай, чан адаш Юсийин кьяляхъ паччагьвал ап1ури гъаши хъа мушв'ан дидисну гъурху, Шаллумдикан:
 – Мина думу сарун кьяляхъ гъидар!
Думу гьитну улихь гъурху йишваъ йик1иди, хъа му жил дугъаз сарун рябкъидар.


Дерд гьацир касдиз,
 чан хал куч1лариинди дивруриз,
 ужагъар гьякьсузди ккабалгруриз,
 багахь хьайир гьавайиди лихуз гъитри,
 гъап1у жафайиз кьимат тутрувруриз!

Дугъу к1ура:
 "Хулар аьхюдар узуз дивдиза,
 ачхъу ва яркьу ужагъар".
 Ап1ура дугъу чаз улдар,
 кедр ижми гак1вликан,
 элвен рангнан накьишар кади.

Неинки увкан духьнаян паччагь
 накьиш айи яв улдариинди фурс ап1уз?
 Магьа яв адаш – ип1урира убхъурира гъахьну,
 аммаки ап1уйи суд ва ипуйи дугъривал,
 гьаддиз гъахьну дугъан ляхнар хъуркьвал айидар.

Лигуйи думу аьрзайиз касиб касдинра ва аьжузринра,
 гьаддиз вуйи дугъан ляхнар хъуркьвалиндар.
 Ари му – Узу аьгъювал ву!
 – к1ура РАББИЙИ. –

Хъа увуъ адарвуъ я улар, я фагьум!
 Увуз аьгъявуз анжагъ ктубт1уз ужуб абгуз,
 тахсир ктру ифи удубзуз,
 хъялна аьрвалар арайиз хуз.


Гьаддиз гьамци к1ура РАББИЙИ Ягьудияйин паччагь, Юсийин бай Якимдикан:
 – Дугъахъ ишури хьидар:
 "Фукьан дерд дарин! Я жан йиз гъардаш!
 Фукьан дерд дарин! Я жан йиз чи..."
 Дугъахъ ишури хьидар:
 "Фукьан дерд дарин! Я жан аьхюр!
 Фукьан дерд дарин! Эй дугъан адвал...

Накьвдик кивди думу,
 дажи кивруганси,
 хъч1юхюри гъахиди ва гат1ахьиди
 Ерусалимдин урнариантина.


Гъарах, гьарай-фигъан ип Ливандиъ,
 ишбан гьарай гъит1ибкк Башандиъ,
 гьарай-фигъан ип Аваримдиъ,
 фицики вари яв ашнийир пуч гъап1ну!

Узу увуз к1ури гъахьунза,
 уву бахтаварди айиган,
 аммаки уву гъапунва: "Хъпехъидарзавухъ!"
 Живанвалин йисарихъанмина уву гьаци ап1ури гъахьунва,
 Йиз дихнахъ иб хъивундарва!

Яв марччлихънар мик1ру ук1 ип1уз хъаъди,
 яв ашнийир йисирди гьирчну гъахиди.
 Аьйибнакк ккахъну, асккан дап1ну хьидиву,
 вари яв ч1уру ляхнариз дилигну!

Ливандин дараматариъ яшамиш шулайир,
 кедр ягъли гъараригъ мукь ап1рур!
 Гъуздина-хъа уву ккунирди,
 аьзаб-аьзиятари уву гъадагъган,
 биц1ир ап1уз йивру жварарси!


Уз'инди ху ап1ураза! – к1ура РАББИЙИ – Гьеле, эгер Йиз хлихъ хъайи печать айи ппул Ягьудияйин паччагь, Якимдин бай Ехоний вуйишра, Узу думу т1убхъан хъч1юбгърийза!
Яв аьжалнахъ тямгьну гъадагънайидарин хилиз тувдизаву, шлихьан увуз яманди гуч1уруш, гьадрарин хилиз тувдизаву, Вавилондин паччагь, Навухадунасурин хилиз тувдизаву, халдеярин хилиз!
Узу увура ва уву гъап1у яв дадара жарадарин улкейиз ут1урккидизачву – учву бабкан дархьушваз, хъа душваъ йик1идичва!

Дурариз хъадакну гъюз ккунди айи, хъа му жилиинна сарун дурар кьяляхъ гъидар.


Ерихоний к1урайи гьаму
 кас, анжагъ бакарди имдру, дюбгънайи гаранзат1ан,
 герек дару гъабт1ан дарк1анна яраб?
 Гьаз думу гьитну улихь гъурхну
 насларихъди сат1иди
 чпиз аьгъдру уьлкейиз?


Эй жил, жил, жил!
 Хъебехъ РАББИЙИН гафнахъ!


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Му адми дик1ай биц1идар хъайир дар к1ури,
 чан вари йигъари думу бахтсузди хьиди!
 Ва фужк1а дугъан наслариканра
 бахт айир хьидар,
 Ягьудияйин зиин гьюкум гъабхуз
 Давудрин тахтниин ап1уз деидар.
3

Йиз лижан марччар даргъурайи ва пуч ап1урайи марччлихънариз дерд хьибди! – к1ура РАББИЙИ.

Израилин Заанури Йиз халкь уьрхюрайи марччлихънариз РАББИЙИ гьамци к1ура:
 – Учву гъадаргъунчва Йиз марччар, ут1урккунчва дурар, гъайгъу гъизигундарчва. Гьамус Узу учвлан алдабгъидиза къаза ичв пис ляхнарихъан! – к1ура РАББИЙИ. –

Узу уч ап1идиза, Йиз марччар вари уьлекйириан, Узу чпи наанди ут1урккнуш гьадушвариан, кьяляхъ ап1идиза Узу дурар чпин багъри ужагъариз, дурар бегьерлу ва артухъ хьиди.
Узу дурарин зиин, дурар уьрхру марччлихънар дерккдиза. Сарун дурариз гуч1ури хьибдар, гуч1 ади хьибдар, дургидар, – к1ура РАББИЙИ.

Гьацдар йигъар гъиди, – к1ура РАББИЙИ, – Узу гьякь вуйи Кюл, Давудрин насил артмиш ап1ру! Хъа думу паччагь паччагьди дугъужвиди, думу хьиди аьяндар ва жилиин ап1ури хьиди суд ва дугъривал.


Дугъан йигъариъ Ягьудия уьбхиди,

Израил хьибди саб вижна ктарди яшамиш.
 Магьа дугъан, дугъаз к1ури шлу ччвур:
 "Ухьу гьякь ап1ру РАББИ".


Гьацдар йигъар гъиди, – к1ура РАББИЙИ, – "Израилин баяр Египетдиан адау РАББИ ч1иви ву!" к1ури даршлу,
хъа "Израилин хулан наслар кафари жилилан адау ва хъади гъахи РАББИ ч1иви ву!" к1ури шлу. Узу чпи ут1уккну гъахьи вари гьюкуматариан дурар гъиди! Ва хьиди яшамиш шули дурар, чпин жилиин.


Пайгъамбрарикан.
 Дюбгъна йиз юк1в,
 вари жан гук1унди айиз!
 Пияндиси аза духьну,
 чяхри ккагънайи адмиси,
 РАББИЙИН улихь,
 Дугъан гафналан гирами!

Жил алабц1на кьяппйири,
 гьадрарилантина жил писди ибшура –
 ч1урариъ ук1ар ит1рушвар дучурхна.
 Дурарин кьастар – ч1уру ляхнар,
 дурарин кьувват – дугъриди дар.

Пайгъамбарра Заанурин гъуллугъчира кфирвалари ац1на.

 – Гьеле Йиз Хулаъра кмиди дурарин пис т1улар рякъюри шулзуз!
 – к1ура РАББИЙИ. –

Гьаддиз дурарин рякъ хьибди ч1варч1влиб,
 алабхъиди муч1ушин дурариин.
 Дурар хъаъди – дурар алдакури хьиди.
 Даршуз Узу дурариз гьап1диза бала,
 хъял алдабгъру йисан!
 – к1ура РАББИЙИ. –

Гъябкъюнзуз Узуз Самарияйин пайгъамбрарин фагьумсузвал:
 Ваалин ччвурнахъан дурари гафар к1ура,
 Йиз халкь, Израил, рякълан улдубгну.

Узуз рябкъюразуз, Ерусалимдин пайгъамбрарира
 гъах ап1ру пис ляхнар ап1ура:
 кьяппавал ап1ура дурари, гьякьсузди яшамиш шула,
 писурарин хил ижми ап1ура,
 сарира чпин ч1уру ляхнар гъитрадар .
 Дурари вари Узуз Содомси вузуз,
 меркездин агьлар Гоморраси вузуз!


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ пайгъамбрарикан:
 – Тувдиза ип1руб дурариз кьут1кьли кьал,
 тувдиза убгъуз шид агъу кайи,
 фицики Ерусалимдин пайгъамбрарилантина
 чиркин дубхьна жил!


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Иб мутуванай пайгъамбрарин гафариз,
 дурари к1урайи гьарсабдиз!
 К1ура дурари учвуз ич1и куч1ал,
 чпин рякъбар текрар ап1ури кдитура,
 хъа РАББИЙИН гафар ваъ.

Зат ккебебяхъди дурари чпин гаф к1ура
 Узкан деебхьнукьан даккнидариз:
 "РАББИЙИ гъапну, – к1ура, – хьибди учвуз мясляаьт!"
 Чпин юк1варин ут1укьнайивализ дилигну ляхнар ап1рудариз
 дурари: "Балйир учвухьна гъидар!" – к1ура.


Хъа фуж ади гъахьнухъа РАББИЙИН планеркайиъ,
 Шлиз гъябкъну, шлиз гъеебхьну Дугъан гаф?
 Шли фикир тувнухъа Дугъан гафназ ва гъеебхьну?

РАББИЙИН т1урфан
 гъедебгну писди!
 Яман кулак илбицура,
 гьякьсузарин к1улариина думу егин хьибди!

Ккедябхъидар РАББИЙИН хъял
 тамам дархьиди Дугъу тамам дарап1ди гагьдикьан
 Чан к1ваъ айи хиялар.
 Гъюз ккимбу йигъариъ
 учву мидин аьхиризкьан гъавриъ ахъдичва!


– Узу гьаундарза му пайгъамбрар,
 чиб-чпи дурар жаргъну гъафну!
 Дурарихъди Узу гафар гъап1ундарза,
 чпиндар ву к1урайи гафар!

Эгер дурар Йиз планеркайиъ айиш,
 Йиз гафар дурари халкьдиз пидийи,
 пис рякъхъан дурар хътаидийи,
 ч1уру ляхнарихьан гьадаидийи.


Багахь хьайигант1ан яраб Узу Заанур дарк1ана?
 – к1ура РАББИЙИ. –
 Ярхла айиган яраб Узу Заанур дарк1ан?

Ва фунуб йишваъ адмийихьан
 гьит1ик1уз шулк1ан яраб
 Узуз думу дярякъди гъузбан бадали?
 – к1ура РАББИЙИ. –
 Неинки заварна жилар
 Узухьди ац1надарин?
 – к1ура РАББИЙИ.


Йиз ччвурнухъан куч1лар к1урайи пайгъамбрари фу к1ураш Узуз деебхьназуз. Дурари: "Гъябкъюнзуз, гъябкъюнзуз нивк1!", – к1ура.
Филадизкьан? Фагьум ак1ан му пайгъамбрариъ, куч1ал ибариин илибхурайи, чпин к1вакан ктагъдар гьурччврайи?
Дурари, чиб чпиз ктитурайи нивк1ар бадали, Йиз халкьдихьди Йиз ччвур к1ваълан гьархуз, фила вуш чпин абйири Ваалин ччвур бадали Йиз ччвур к1ваълан гьап1ганси, гъитдича к1ури фикир ап1ура.
Нивк1 гъябкъю пайгъамбари, гъит чаз гъябкъюб нивк1си кидибтри, хъа Йиз гаф гъурубкьу пайгъамбри, гъит йипри Йиз гаф ву дупну гьякьлуди.

 Дяхнинна нахъвран фу фаркьвал а хъа?
 – к1ура РАББИЙИ. –

Йиз гаф ц1аси вуйиз,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 бакълукъси вуйиз, жяргълар уркурайи.


Гъяраза Узу пайгъамбрариз къаршуди!
 – к1ура РАББИЙИ. –
 Дурари Йиз гафар гьит1ик1ура чиб чпихьан.

Гъяраза Узу пайгъамбрариз къаршуди,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 мелзари дурарин лягълягъяр ап1ура
 идипури ушвниан: "Магьа Дугъан гафар!" – к1ури.


Гъяраза Узу пайгъамбрариз къаршуди, куч1лин нивк1ар кдитурайи! – к1ура РАББИЙИ. – Кдитура нивк1ар ва ягьсуз чпин куч1лариинди Йиз халкь улдугуз гъитра. Узу дурар гьаундарза, дурариз табшуругъар тувундарза ва саб жюрейин хайир тувидар дурари му халкьдиз! – к1ура РАББИЙИ. –
Ва му халкьди, пайгъамбри ясана Заанурин гъуллугъчийи увхьан: "РАББИЙИ фициб пайгъамбарвалин гаф гьап1ну?" – к1ури гьерхиган, дурариз, РАББИЙИ гьамци к1ура к1ури гьамциб жаваб тув: "Учву вучва учвуз пайгъамбарвалин гаф, хъа Узу учву гъитунзачву", – йип.
Ва эгер гьамусдихъантина пайгъамбри, Заанурин гъуллугъчийи вая халкьдиан сар шли гьамцдар гафар: "Магьа РАББИЙИН пайгъамбарвалин гаф" гъапиш, Узу кьаза гьап1диза дици гъапи адмийииннана дугъан хлуинна.
Дуст дустру, гъардаш гъардашли йипай чиб чпиз гьамци: "Фициб жаваб тувну РАББИЙИ? Фу шулу к1ура РАББИЙИ?"
РАББИЙИН пайгъамбарвалин гаф сарун к1ваин маалап1анай, гьаз гъапиш, учвуз гьарсариз ичв хусуси гафар пайгъамбарвалин гафар вуди духьначвуз, хъа Ч1иви Заанурин, Къушмарин РАББИЙИН гафар, ичв Заанурин гафар учву айт1лан дап1начва.
Пайгъамбриз гьамци йип:"Фициб жаваб тувну РАББИЙИ? Фу шулу к1ура РАББИЙИ?"
Эгер учву: "РАББИЙИН пайгъамбарвалин гафар гьамрар ву" гъапиш, – гьамци к1ура РАББИЙИ, – учву "РАББИЙИН пайгъамбарвалин гафар гьамрар ву" пубаз дилигну, гьеле Узу учвуз "РАББИЙИН пайгъамбарвалин гафар гьамрар ву" мак1анай дупнура,
учву гьаци ап1узди Узу учву к1ваълан гьаъдизачву, васана Узхьан учвура ва, Узу учвуз ва ичв абйириз туву му шагьурра, гьидирчидизвчву!
Узу учву к1ваълан гьадрап1ру гьаргандин аьйибнакк ва асккан хьуваликк ккаъдизачву.

РАББИЙИ гьап1унзуз гьамциб рябкъюб: магьа РАББИЙИН Дараматдин улихь кьюб гьярзинка хьа инжирарра ади. (Му, Вавилондин паччагь Навухадунасури, Якимдин бай Ягьудияйин паччагь Ехоний, дугъан везирар, рукьан устйирна му-тму ап1рудар – мурар вари Вавилондиз гьитну улихь гъуху вахтна гъабхьиб ву.)
Ва магьа саб гьярзинкайиъ успагьи сифте хъуркьу инжирар а, хъа тмунуб гьярзинкайиъ сабдизра хай дару, ч1уру, ит1узкьан даршлу инжирар а.


Гъапну узуз РАББИЙИ:
 – Фу рябкъюравуз, Еремий?
 Узу жаваб тувза:
 – Инжирар.
 Магьа ужударнурар инжирар – мурар успагьидар ву,
 магьа ч1урударнурар – мурар сабдизра хай вуйидар дар,
 дурар ч1урудар ву, гьич ит1узкьан шлудар дар.


Хъа гъабхьну узуз РАБИЙИН гаф.


Гьамци к1ура РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Ужувлан ният ади, гьаму ужударнурар инжинарихьнаси Узу лигидиза, Узу гьамушв'ан халдеярин жилиинна ут1уркку, Ягьудияйин ут1урккнайидарихьна.
Узу ужувлаз илт1ик1идиза Йиз улар дурарихьна ва кьяляхъ хидиза дурар гьаму жилиинна, ижми ап1идиза дурар ва сарун асккан ап1идарза чпи, кивдиза жилик дурар ва сарун кч1югъидарза!
Узу дурариз фагьумлу юк1в тувдиза, Узу аьгъю ап1бан бадали, РАББИ – Узу вуйиб аьгъю ап1бан бадали. Дурар Йиз халкь вуди хьиди, дурарин Заанур Узу хьидиза, фицики дурар Узухьна кьяляхъ гъиди вари чпин юк1в хъипну.

Ит1узкьан даршлу ч1уру инжирариз ап1рубсиб – магьа РАББИЙИН гафар, – гьаци ап1идиза Узу Ягьудияйин паччагь Седекийиз, дугъан везирариз, Ерусалимдиъ гъузну имбу варидариз, гьаму уьлкейиъ ва Египетдиъ яшамиш шулайи варидариз.
Дюньяйин вари паччагьлугъариз Узу дурарикан ап1идиза къазаватдинна балайин мисал, аьйиб ва увшниин алахъуб гьап1диза дурариинна, Узу чпи наана ут1урккиш гьарсаб йишваъ дурариинна аьрваларна агьрар гьаъдиза.
Узу, Узу дурариз ва чпин абйириз туву гьаму жилилан дурар вари терг ап1айизкьан ханжал, гаш ва аьзар дурариинна гьап1диза.

Магьа гаф, Еремияйиз Ягьудияйин вари халкьдикан вуйиб, Ягьудияйин паччагь Юсийин бай Якимди паччагьвал ап1ури юкьубпи йисан гъабхьиб (му Вавилондин паччагь Навунадунасури гьюкум гъабхурайи садпи йисан гъабхьиб вуйи).
Магьа фу гъапнуш пайгъамбар Еремияйи Ерусалимдин вари агьлариз, Ягьудияйин вари халкьдиз:

Къадна шубуд йисан РАББИЙИ Чан гаф узуз к1ури гъахьну, Ягьудияйин паччагь, Амундин бай Юсийи гьюкум гъабхуради йиц1ишубудпи йисланмина ккебгъну гьамусдизкьан. Узу учвуз дидкан гъапунзачвуз, тазат1ан-тазат1ан к1ури гъахьнуза, аммаки учву хъпехъури гъахьундарчва.
РАББИЙИ Чан лук1ар, пайгъамбрар, учвухьна гьаъри гъахьну, хъана, хъана гьаъри гъахьну, хъа учву хъпехъури гъахьундарчва,
учвуз к1ури гъабхьубдиз иб туври гъахьундарчва: "Гъит гьарсари чан ч1уру рякъ дипри, чан – пис ляхнар! Учвуз ва ичв абйириз РАББИЙИ аьсрариан аьсрариз тувнайи жилиин яшамиш йихьай!
Жара аллагьариз икрам мап1анай, дурариз гъуллугъ мап1анай, дурарин улихь ис маалахъанай, ичв хилари гъап1у мутмйириинди Узук хъял макап1анай, хъа гьадмуган Узу учвуз бала гьап1идарза".


– Хъа учву Узухъ хъпехъури гъахьундарчва! – к1ура РАББИЙИ. – Ичв хилари гъап1у мутмйириинди Узук хъял кап1ри гъахьунчва учвуз дердназ к1ури.


Гьаддиз гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Учву Йиз гафарихъ хъпебехъбаз гюре
Узу дих дап1ну уч ап1идиза кафарийин вари миллетар, – к1ура РАББИЙИ, – ва Вавилондин паччагь Йиз лук1 Навухадунасуриз дих ап1идиза, думу гьаму жилиз къаршуди адаидиза, дидин – агьлариз, вари гъунши халкьариз къаршуди. Узу дурар т1анкь ап1идиза, кдат1идиза Узу дурар яман кьазйириз ва асккан ап1увалариз, гьаммишандин т1араш ап1уваларикк ккауз!


Гъитдиза Узу дурарин арайиъ ккебяхъюз
 шадвалин дихнахьди
 ва дихнахьди шадвал хъап1райи,
 швушв хурайирин дих
 ва швушван дих,
 ахларин дих
 ва акв ап1рубдиъ ц1а.

Му вари жил хьибди ич1и чюл вуди ва яман кьаза гъядябхъну,
 лук1валиъ хьиди му халкьар
 ургц1ур йисандин арайиъ Вавилондин паччагьдихь.


Ургц1ур йис гьудуч1вган, Узу Вавилондин паччагьдиз кьаза гьадабт1идиза ва дугъан халкьдиз, – к1ура РАББИЙИ, – ва халдеярин жил чпин нагьякьвалариз дилигну. Узу илт1ибк1идиза думу жил аьсрариз ич1и чюлиз.
Узу думу жилиз, Узу дидиз ап1урза гъапиб ап1идиза, гьаму китабдиъ дибик1найибси ап1идиза, Еремийи халкьарикан дупнайиб ап1идиза.
Фицики дурар чпира кьудратлу халкьарин зурба паччгьарин лук1ар хьиди – Узу дурариз чпи гъап1убдиз, чпин ляхнариз дилигну тувдиза.


Гьамци гъапунзуз РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Бис Йиз хил'ан хъял кади айи чяхир айи гьаму зах ва Узу уву гьаърайи вари халкьариз дид'ан тув.


Убгъиди дурари,
 лакьакьни хьиди, фагьумсуз хьиди
 ханжлин улихь Узу чпиинна гьап1райи.


Ва РАББИЙИН хлиан думу зах гъибисза ва, РАББИЙИ узу гьау вари халкьариз тувза:
Ерусалимдиз ва Ягьудияйин шагьрариз, дидин паччгьариз ва везирариз – дурар т1арашна-шабаш дап1ну хьпан бадали ва кьазайикк ккахъбан бадали, асккан дап1ну хьпан ва агь алабхъбан бадали, гьамуз чпиин алахьнайи;
Египетдин паччагь фяряуьндиз, дугъан гъулугъчйириизна везирариз, вари дугъан халкьдиз
ва дурарин арайиъ яшамиш шулайи вари жара миллетариндариз; Уц жилин вари паччгьариз ва Филистим жилин вари паччгьариз – Ашкелондиз, Газдиз, Экрондиз ва Ашдоддиъ дийрихди гъуздариз;
Эдомдиз, Моавдиз ва Аммондин баяриз;
Тирин вари паччгьариз ва Сидондин вари паччгьариз; гьюлин тмуну гъирагъдихъ хъайи уьлкйирин паччгьариз;
Дедандиз, Темдиз, Буздиз, ва чпин улч1вмар хътаърудар варидариз;
Аравияйин вари паччгьариз ва ич1и чюлиъ яшамиш шулайи миллетариин гьюкум гъабхурайи вари паччгьариз;
Зимрийин вари паччгьариз, Эламдин вари паччгьариз ва Мидийин вари паччгьариз;
кафарийин вари паччгьариз, багахь хьайи ва ярхла айидариз, сабдихъди саб – жилиин аликьан дюньяйин вари паччагьлугъариз.

 – Хъа Шешахдин паччагьди варидарин кьяляхъ убхъиди.
Ва йип дурариз:
 Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Убхъай, пиян йихьай, ибичай!
 Алдакай, мугъудужанай
 ханжлин улихь Узу учв'инна гьап1райи!


Хъа дурари, уву яв хилариинди туврайиб убхъидарча гъапиш, дурариз йип:
 Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Убхъидичва, убхъидичва!
Эгер Узу Йиз ччвурнакк ккайи шагьриз къаза гьап1раш, яраб учвуз жазайиккан ккут1урччвуз ккундайк1ан? Ккут1урччвидарчва жазайиккан, фицики Узу ханжлиз дих ап1ураза жилин вари агьлариинна, – к1ура Къушмарин РАББИЙИ.

Гьаму вари гафар дурарихьна рукь ва йип дурариз:
 Ягълишналансина РАББИЙИ гъугърумар ап1иди,
 Чан гирами ужагъдиан Дугъу дих деебтиди,
 Чан марччарин агълиинна Дугъу гъугърумар рахиди,
 дих идипиди, ликари т1умт1ар кч1юкьруриси
 жилин вари агьлариинна!

Жилин тмуну к1уларихъна гъугърумар гъягъюра,
 фицики халкьарихъди РАББИЙИН гьял ап1руб а,
 вари адмийириз Дугъу жаваб тувуз дих ап1ура,
 ханжлихь гьитра Дугъу гьякьсузар,
 – к1ура РАББИЙИ.


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Магьа гъябгъюра бала халкьдихьан халкьдихьна,
 жилин тмуну к1улихъан гъедебгура зурба кулак!

Думу йигъан РАББИЙИ гъийихдар
 дахьну хьиди вари жил вуйибси,
 к1улиан к1улиз.
 Дурарихъан дишну хьидар, майтар уч ап1идар, кивидар,
 панзарси дурар жилиин дахьну хьиди.

Ишай, марччлихънар, гьарай ипай,
 биши ругдиан идиргъай, лижарин регьбрар,
 фицики ичв йигъар дуфну хъуркьна –
 учву гъахура урккуз!
 Хьидичва учву дараргъну,
 дюргъну, багьа гъабарси.

Марччлихънариз гьит1ик1рушв хьибдар,
 хьибдар уьрхювал регьбрариз лижарин.

Марччлихънарин ишуб рабгъура,
 лижарин регьбрарин ишбан гьарай-фигъан!
 РАББИЙИ гъадаргъну дурарин ит1ру чюллер,

мясляаьтнан марччарин агълар йихура
 РАББИЙИН яман хъялнахьан.

Думу ву асланси,
 чан мугъарайиан удубч1ву!
 Хъа гъабхьну жиликан ич1и чюл
 уч1ру хъялнахьан,
 яман хъялнахьан Дугъан.

Ягьудияйин паччагьди Юсийин бай Якимди гьюкум гъабхуз хъюгънамиди РАББИЙИХЬАН гьамциб гаф гъабхьнийи.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – РАББИЙИН Хулан икриъ дийигъ ва Ягьудияйин шагьрарин агьалриз, РАББИЙИН Хулаз, икрам ап1уз дуфнайи агьлариз, Узу увуз дурариз йип гъапуб йип, саб гафкьан гъидидипди!
Белки дурар хъпехъур ва гьарсари чан ч1уру рякъ дипур. Хъа гьадуган Узу жараси гьял ап1ур ва чпин пис ляхнариз дилигну гьауз ккайи бедбахтар гьадраур.
Дурариз йип:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Эгер учву Узухъ хъпебехъиш, Узу учвуз туву Йиз Къанундиинди яшамиш даршули гъашиш,
Йиз лук1арин улхбарихъ, Узу учвухьна, учву дурарихъ хъпехъури шулдаршра хъана, хъана гьаърайи пайгъамбрарихъ хъпехъдарш, –
Узу му Хулкан ап1идиза гьадму, Силомдикан гъап1уб, хъа му шагьур, жилин вари халкьарин агьнакк ккипруганси ап1идиза.


Му вари гафар Еремийи РАББИЙИН Хулаъ гъапнийи ва Заанурин гъуллугъчйирна, пайгъамбрарна, вари халкь дугъахъ хъпехънийи.
Еремийи гьаму вари, РАББИЙИ халкьдиз пуз табшурмиш гъап1уб, гъапибси, Заанурин гъуллугъчйири, пайгъамбрари ва халкьди думу гъидису ва гьарай гъап1у:
 – Аьжал увуз, аьжал!
Гьаз уву РАББИЙИН ччвурнухъан пайгъамбарвалин гафар к1урава, гьаму Хулаз Силоамдиз гъабхьиб хьибди, гьаму шагьур дабгъиди, душваъ агьлар гъузидар дупну?
 Вари халкь Еремийин диван ап1уз РАББИЙИН Хулаз уч гъахьнийи.
Мидкан гъеебхьу Ягьудияйин везирар паччагьдин дараматариан РАББИЙИН Хулахьна гъафнийи ва душвахь, Ц1ийи урнар к1урушвахь деънийи.

Хъа Заанурин гъуллугъчйирина пайгъамбрари везирариз ва вари халкьдиз гъапи:
 – Гьаму адми аьжализ лайикь вуйир ву! Ичв учвуз гъеебхьунчвуз мугъу му шагьрикан фициб пайгъамбарвалин гаф гъапнийиш.

Еремийи везирариз ва вари халкьдиз гъапи:
 – РАББИЙИ гьаунзу гьаму Хулканна гьаму шагьрикан учвуз гъеебхьу пайгъамбарвалин гаф пуз.
Ичв рякъярна ляхнар ужудар ап1инай, ичв Заанур РАББИЙИН дихназ мут1и йихьай, – ва РАббийи жараси гьял ап1ур ва учвуз кадабт1найи кьаза-бала учв'инна гьадрап1ур.
Хъа узу – узу ичв хилиъ аза, узкан учву гьякьвална дугъривал фу вуди гьисаб ап1ураш гьаци ап1инай.
Аммаки аьгъю йибхьай, эгер узу йивну гъач1иш, тахсир ктру ифди учвура, гьаму шагьурра ва дидин вари агьларра кац1ну хьидичва! Фицики, дугъриданра, РАББИЙИ узу учвухьна гьаъну, ичв улихь варидариз ебхьури вари гьаму гафар пубан бадали.

Везирари ва вари халкьди Заанурин гъуллугъчйиризна пайгъамбрариз гъапи:
 – Му адми аьжализ лайикь дар! РАББИЙИН, ихь Заанурин ччвурнухъан гъапну дугъу ухьуз.

Гьюкуматдин сакьюдар яшлуйир гъудужву ва уч духьнайи вари халкьдиз гъапи:

– Ягьудияйин паччагь Езекийин йигъари Морешетайиан вуйи Михейи пайгъамбарвалин гафар гъап1нийи. Дугъу Ягьудияйин вари халкьдиз гъапнийи:

 Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Хътабкиди Сион, хут1илси,
 гъарзарин к1елеъйир хьибди Ерусалим,
 хъа му Хал дивнайи дагъдикан хьибди
 яркур али тепе!


К1убанвал гъап1нийин-хъа Езекий паччагьдина вари Ягьудияйи пайгъамбар йик1уз? Гуч1 гъабхьундайин-хъа паччагьдиз РАББИЙИХЬАН ва хъюгъюндарин-хъа думу Дугъу чаз рягьим ап1ина к1ури? Ва РАББИЙИ жараси гьял гъап1нийи, Дугъу дурариинна гьаъдиза гъапи балйир гьаундайи. Хъа ухьу ухьуз зурба писвал ап1урахьа!

(Гъахьнийи жара адмира РАББИЙИН ччвурнухъан пайгъамбарвалин гафар к1урайи, – Китьят-Ямириан вуйи Шемайин бай Урий. Дугъу гьаму шагьриканна жиликан Еремийи гъапи пайгъамбарвалин гафар гъапнийи.
Яким паччагьдиз пайгъамбрин гафар гъеерхьиган, дугъаз чан веризарна вари эскрар хъади думу йик1уз ккун гъабхьну. Дидкан аьгъю гъабхьи Урийиз гуч1 гъабхьну ва Египетдиз гьергну гъушну.
Яким паччагьди Египетдиз чан адмийир гьаъру – Ахборин бай Элнатан ва адмийирра дугъахъди гьаънийи.
Дурари Урий Египетдиан адагънийи ва Яким паччагьдихьна гъахнийи. Паччагьди Урий гапри гъак1нийи ва майит аьдати адмийиир киврушвазди гат1абхьуз табшурмиш гъап1нийи.)

Гьаци вуйиган, анжагъ Шафандин бай Ахикамдин гьунарниинди, Еремий халкьдихьна аьжалназ тувундайи.

Ягьудияйин паччагь Юсийин бай Седекийи гьюкум гъабхуз хъюгънамиди Еремийиз РАББИЙИХЬАН гаф гъабхьнийи.


Гьамци гъапну РАББИЙИ узуз:
 – Ч1улариканна гак1вларикан юркквагъ дап1ну яв гардаъдиъ ип.
Дицдар юркквагъар Эломдин паччагьдиз, Моавдин паччагьдиз, Аммондин баярин паччагьдиз Ерусалимдиз Ягьудияйин паччагь Седекияйихьна дуфнайи вакиларихьди гьаъ.
Вакилариз, чпин аьхюдариз гьамци йип к1ури, табшурмиш ап1ин:

 Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Ичв аьхюрариз йипай:

Узу арайиз гъабхунза жил,
 адми ва гьяйванат
 жилиин али,
 Йиз зурба кьувватнахьди,
 гьач1абккнайи хилихьди!
 Тувдиза Узу му жил
 Узуз кьабулди вуйириз.

Гьамус Узу му вари жилар,
 Йиз лук1ран хилиз,
 Вавилондин паччагь Навухадунасурин хилиз тувдиза, –
 гьеле ч1урдин гьяйванатарра кмиди
 тувдиза дугъаз лук1арди.

Дугъан гъуллугънаъ хьиди вари халкьар –
 дугъан балин, дугъан хтулин гъуллугънаъ,
 дугъан жилин нубат хъубкьайиз –
 хъа гьадмуган думу мют1югъ ап1иди
 гизаф кьадар халкьари,
 зурба-магьшур паччгьари.


Хъа гьамус Вавалондин паччагь Навухадунасуриз фунуб халкь ясана паччагьлугъ гъуллугъ ап1ури даршиш, думу паччагьдин юркквгъин шли гардан идрипиш, дициб халкьдиз Узу ханжлихьди, гашухьди ва уьзрарихьди жаза гьадабт1идиза, – к1ура РАББИЙИ, – думу паччагьдин хилихьди зат мидарди дармадагъин ап1издизавучв.
Мехъебехъанай ичв пайгъамбрарихъ, фалчйирихъ, нивк1ар рякърударихъ, аьгъячуз к1ури шлуб к1урударихъ ва уларихьан акв гьадабгъуз гъитрударихъ учвуз гьамци к1урайи: "Учву Вавилондин паччагьдин лук1ар хьидарчва!"
Фицики дурари куч1лар гьурччврачвуз, учву ичв жилихьан ярхла хьпа бадали, Узу учву ут1урккбан бадали ва учву йик1бан бадали.
Хъа валвилондин паччагьдин юркквгънаъ гардан ивру ва дугъан гъайгъушнаъ шлу халкь – Узу дициб халкь думу паччагьдин жилиин гъибтдиза, к1ура РАББИЙИ, – дурари думу тартиб ап1иди ва дид'ин яшамиш хьиди.


Вари му гафар узу Ягьудияйин паччагь Седекияйиз гъапунза:
 – Вавилондин паччагьдин юркквгъназ к1ул кьяни ап1инай! Дугъан ва дугъан халкьдин гъуллугънаъ уч1вай – ва йихьай яшамиш!
Гьаз вуяв-хъа увуз ва яв халкьдиз дугъан халжлихьан, гашхьан ва уьзрарихьан дук1ну? Даршуз му вари, Ваваилондин паччагьдиз гъуллугъ ап1уз даккни вари халкьариз РАББИЙИ дупайиб ву аьхир.
Мехъебехъанай, учвуз: "Учву Вавилондин паччагьдин лук1ар хьидарчва!" к1урайи пайгъамбрарихъ, фицики дурари учвуз куч1лар гьурччвра.


– Дурар Узу гьаъдар дариз, – к1ура РАББИЙИ. – Йиз ччвурнухъан дурари, Узу учву ут1уккбан бадали. куч1лар к1ура. Йихидичва учвура ва учвухъди, учвуз куч1лар гьурччву пайгъамбрарра!


Заанурин гъуллугъчйириз ва вари халкьдиз узу гъапиза:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Учвуз: "Сарун багарихьди РАББИЙИН Хулан гъаб-гъажагъ Вавилондиан кьяляхъ хибди!" к1урайи ичв пайгъамбрарихъ мехъебехъанай – фицики куч1лар гьурччвра дурари учвуз.
Мехъебехъанай дурарихъ, Вавилондин паччагьдиз гъуллугъ ап1инай – ва хьидичва яшамиш! Гьаз ву-хъа гьаму шагьрин гъюрдариз илт1ибк1ну?
Эгер дурар пайгъамбрар вуш, эгер РАББИЙИН гаф дурарихь хьаш, гъит аман-миннат ап1ри Къушмарин РАББИЙИКАН Ерусалимдиъ, Ягьудияйин паччагьдин дараматдиъ ва РАББИЙИН хулаъ гъубзну имбу гъаб-гъажагъ Вавилондиз дубхну дарибшри дупну.


Даршуз гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ бурузарикан, йифрин гьюлкан, к1анакк ккиврударикан ва шагьриъ гъубзну имбу,
Вавилондин паччагь Навухадунасури, Ерусалимдинна вари Ягьудияйин адлу касарна Ягьудияйин паччагь, Якимдин бай Юхай Ерусалимдиан Вавилондиз гьитну улихь гъуху вахна чахьди дурухди гъузу гъаб-гъажагъдикан.
Гьелелиг РАББИЙИН Хулаъ, Ягьудияйин паччагьдиъ дараматдиъ ва Ерусалимдиъ гъубзнайи гъаб-гъажагъдикан Израилин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ гьамци к1ура:
 –
Узу дидин гъайгъушнаъ шайизкьан, – к1ура РАББИЙИ, – Узу думу гъадабгъну гьаму йишв'инна дархидикьан гьагьдиз, думу Вавилондиз гъабхиди, гьадушваъ думу гъубзди.
8


Ягьудияйин паччагь Седекийи гьюкум гъабхури юкьубпи йис гъябгъюрайи вахтна хьубпи вазлиъ Гаваондиан вуйи пайгъамбар, Аззурин бай Хананийи узуз Заанурин гъуллугъчйиринна вари халкьдин улихь РАББИЙИН Хулаъ гьамци гъапнийи:

Гьамци к1ура Израилин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ:
 – Узу Вавилондин паччагьдин юркквагъ уьбгъидиза!
Кьюд йислан Узу гьаму йишв'инна, Вавилондин паччагь Навухадунасури гьамушв'ан Вавилондиз чахьди гъубху РАББИЙИН Хулан вари гъаб-гъажагъ кьяляхъ хибдиза.
Ягьудияйин паччагь, Якимдин бай Юхай, Ягьудияйиан Вавилондиз хъаъну гъушдар вари Узу гьаму йишв'инна кьяляхъ ап1идиза, – к1ура РАББИЙИ, – фицики Узу Вавилондин паччагьдин юркквагъ уьбгъидиза.


Еремий пайгъамбри, РАББИЙИН Хулаъ дийигънайи Заанурин гъуллугъчйирин ва вари халкьдин уларикк Хананий пайгъамбриз жаваб туву.
Еремий пайгъамбри гъапи:
 – Гъит РАББИЙИ иллагьки гьаци ап1ри, гъит Дугъу яв пайгъамбарвалин гаф тамам ап1ри: Вавилондиан мина РАББИЙИН Хулан гъаб-гъажагъ ва вари гьитну улихь гъурхдар кьяляхъ ап1ри!
Аммаки узу увуз ва вари халкьдиз варидариз ебхьури к1урайибдихъ хъебехъ.
Уву хьайиз ва узу хьайиз улихь вахтари гъахьи пайгъамбрари гизаф гьюкуматариз, зурба паччагьлугъариз дявйир, кьазйир ва уьзрар хьиди к1ури гъапнийи.
Хъа эгер пайгъамбри мяслсаьт хьибди гъапиш, думу дугъриданра, дугъу гъапиб улубкьигант1ан РАББИЙИ гьаънайи гьякь пайгъамбар вуйиб гьисаб ап1ури шулдар.


Хананий пайгъамбри Еремий пайгъамбрин гардандиан юркквагъ уьч1юбгъю ва думу гъюбгъю.
Хъа вари халкьдин улихь Хананийи гъапи:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Магьа гьамци кьюд йислан Узу, вари халкьарин гардандиъ айи юркквагъ, Вавилондин паччагь Навухадунасурин юркквагъ уьбгъидиза!

 Еремий пайгъамбар чан рякъ дибисну гъушу.


Хананий пайгъамбри, Еремий пайгъамбрин гардандиъ айи юркквагъ уьбгъбалан кьяляхъ, Еремийиз РАББИЙИН гаф гъабхьи:

– Гъарах, Хананийиз йип:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Уву гак1влин юркквагъ гъюбгъра, хъа Узу дидин ерина рукьан юркквагъ ап1идиза!


Даршуз гьамци к1ура Израилин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ:
 – Узу рукьан юркквагъ, Вавилондин паччагь Навухадунасурин лук1ар хьпан бадали гьаму вари халкьарин гардандиъ ипдиза! Дурар дугъан лук1ар хьиди, ва гьеле вягьши гьяйванатарра кмиди дугъаз тувдиза.


Хъа Еремий пайгъамбри Хананий пайгъамбриз гъапи:
 – Хъебехъ, Хананий! Уву РАББИЙИ гьаур дарва! Уву му халкьдиз куч1лин умудар гъапунва.


Гьаддиз гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу уву жилилан улт1урккидизаву – гьаму йисан йик1идива, фицики РАББИЙИЗ къаршуди уву гъапунва.


Гьадму йисан ургубпи вазлиъ Хананий пайгъамбар гъак1нийи.

Магьа, Еремий пайгъамбри Ерусалимдиан, Навухадунасури Ерусалимдиан Вавилондиз хъаъну гъушу йисирарин арайиъ айи аьхюдариз ва гьацира Заанурин гъуллучйириз, пайгъамбрариз ва вари халкьдиз хъадап1найи кагъаз.
Му кагъаз, Ехоний паччагьна дугъан дада, улам хъипру аьхюрар, Ягьудияйинна Ерусалимдин везирар, мутму ап1рударна рукьан устйир Ерусалимдиан урхбалан кьяляхъ
хътап1уб вуйи. Му кагъаз, Ягьудияйин паччагь Седекияйи Вавилондин паччагь Навухадунасуриз Вавилондиз, Хилкийин бай Гемарийихьдина Шафандин бай Эльясдихьди хътап1нийи.


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Му, Узу Ерусалимдиан Вавилондиз ут1уркку варидариз кайиб ву!

Жвуваз хулар дивай
 ва душвариъ яшамиш йихьай,
 багъар кивай,
 дурарин йимишар ит1инай.

Швушвар акъинай,
 баярна шубар ап1инай,
 баяриз хпар дитай,
 шубар швуваз тувай,
 дурарира биц1идар ап1бан бадали.
 Душвариъ артмиш йихьай,
 ваъ, даришри учву ц1ибди!


Узу учву ут1уккну учву гъафи шагьриз мясляаьт ккун ап1инай, думу шагьрикан РАББИЙИЗ ккарагай, фицики душваъ мясляаьт ади гъабшиш, учвузра мясляаьт хьибди.


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Гъит учву алдатмиш дарап1ри ичв арайиъ айи пайгъамбрарина вафалчйири, нивк1ар рякърударихъ ва дурарин нивк1арихъ мехъебехъанай!
Думу адмийири Йиз ччвурнахъан куч1лар гьурччврачвуз, Узу дурар гьаундарза, – к1ура РАББИЙИ.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Вавилондиз деетнайи ургц1ур йис улдуч1вган, Узу ичв гъайгъу зигидиза, Йиз ужувлан гаф учвуз тамам ап1идиза – гьаму йишв'инна учву кьяляхъ ап1идиза!

Дарди хьуз, сар Узузт1ан аьгъдар учвуз кадабт1найиб, – к1ура РАББИЙИ. – Учвуз гележег ва умуд тувбан бадали кьаза ваъ, хъа мясляаьт кадабт1найиз.
Узуз дих ап1идичва, гъягъидичва ва Узуз ккарагидичва, хъа Узуз ебхьидизуз.
Узу агидичва ва дихъидичвуз, фицики вари юк1в хъипну Узухьна яракар хьидичва.
Узу учвуз ачмиш хьидиза, – к1ура РАББИЙИ, – Узу учву йисирвалиан адаидизачву, Узу учву ут1урккну гъузу вари йишвариан, вари халкьарин арайиан уч ап1идизачву, – к1ура РАББИЙИ, – ва Узу учву ут1уркку йишваз кьяляхъ ап1идизачву.
Учву: "Вавилондиъра кмиди РАББИЙИ пайгъамбрар тувунчуз!" к1ури гъахьунчва.


Гьамци к1ура РАББИЙИ Давуддин тахтниин деънайи паччагьдикан ва вари гьаму шагьриъ яшамиш шулайи халкьдикан, учвухъди ут1уккну хьузди дурурхди гъузу ичв гъардшарикан, –
гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Узу дурариинна гапурна, гаш'вална, уьзур гьап1раза! Узу дурарикан, ит1узкьан даршули ч1уру, гъут1у инжирарикан ап1руб ап1идиза.
Узу дурарихъ ханжална, гашна, уьзур хьади хъергдиза. Узу дурарикан, жилин вари паччагьлугъариз гуч1 шлу мисал ап1идиза, дурар агьназна яман кьазйириз ктат1идиза, Узу дурар ут1уркку фуну вушра вари халкьаригъ асккан ап1идиза ва дурариин аьйиб алап1идиза.
Фицики дурар, – к1ура РАББИЙИ, – Узу Йиз лук1ар вуйи пайгъамбрариланмина гьау Йиз гафарихъ хъпехъундайи. Узу дурар хъана, хъана гьаъри гъахьунза, аммаки дурар хъпехъури гъахьундар, – к1ура РАББИЙИ. –
Хъа учву, ут1урккдар, Ерусалимдиан Вавилондиз Узу гьаъдар, РАББИЙИН гафнахъ хъебехъай!


Йиз ччвурнахъан учвуз куч1ал гьубччврайи Маасейин бай Седекийикан ва Колайин бай Ахавдикан Израилин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ гьамци к1ура:
 – Узу дурар вавилондин паччагь Навухадунасурин хилиз тувдиза, ва дугъу дурар ичв уларикк йивну йихиди!
Дурар к1ваин алаури, ут1урккнайи жугьдари Вавилондиъ гьамциб агь ап1ури хьиди: "Гъит РАББИЙИ увкан Вавилондин паччагьди ц1иин гъуржганси, Седекдиканна Ахавликан гъап1уб ап1ри!"
Фицики дурари Израилиъ кфирвалар ап1ури гъахьну – жара хпарихъди кьяппавалар ап1ури гъахьну, Йиз ччурнахъан, Узу чпиз дарпи, куч1ал к1ури гъахьну. Узуз мициб гьял аьгъязуз, Узу дидин шагьид вуза! – к1ура РАББИЙИ.


Нехаламдиан вуйи Шемайиз йип:

Гьамци к1ура Израилин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ:
 – Уву вува аьхир яв хушниинди Ерусалимдин вари халкьдиз, Маасейин бай, Заанурин гъуллугъчи Сафонийиз ва Заанурин имбуну вари гъуллугъчйириз кагъаз хътап1ур!

 Думу кагъзиъ дупнайи:

– РАББИЙИ, Заанурин гъуллугъчи Ехуяддин ерина, РАББИЙИН Хулаъ, пайгъамбарвалин гафар пуз хъюгърайи жинар кайидарин зиин уву улам алди гъитбан бадали ва дурариин ликарна хилар гак1влин гьялкьйи йит1бан бадали Заанурин гъуллугъчиди уву, Сафоний, дерккну.
Гьаз уву, учвухь пайгъамбарвалин гафар к1урайи Анатотдиан вуйи Еремий, дерккрадарва?
Фицики дугъу учвуз Вавилондиз гьамциб кайиб хътап1ну аьхир:
 "Ут1урккну кьандиз гъуздичва!
 Учуз дивай хулар
 йихьай дурариъ яшамиш,
 учвуз кивай багъар,
 ип1инай дурарин йимиш".


Заанурин гъуллугъчи Сафонийи му кагъаз Еремий пайгъамбриз гъубхнийи.


Хъа Еремийиз РАББИЙИН гаф гъабхьнийи:

– Вари ут1урккнайидариз кагъаз хъадап1:

 Нехеламайиан вуйи Шемайикан РАББИЙИ гьамци к1ура, йип:
 – Шемайи, гьеле Узу гьаундаршра, пайгъамбарвалин гафар к1ури гъахьну. Дугъу учвуз куч1лин умудар гьурччври гъахьну!


Гьаддиз гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Нехеламдиан вуйи Шемайиз ва дугъан наслариз Узу кьаза тувдиза! Дугъан насларикан гьич фужк1ара му халкьдин арайиъ яшамиш хьидар, Узу Йиз халкьдиз тувуз ккайи ужувлар дурариз рякъидар, – к1ура РАББИЙИ, – фицики Шемайи РАББИЙИЗ къаршуди к1ури гъахьну.


Магьа Еремийиз РАББИЙИХЬАН гъабхьи гаф.

РАББИЙИ, Израилин Заанури, гьамци к1ура:
 – Узу увуз гъапиб вари дафтрик бик1.
Даршуз гьацдар йигъар гъиди, – к1ура РАББИЙИ, – Узу, йисирди айи Йиз халкь, Израил ва Ягьуда, кьяляхъ гъюз гъитру йигъар, – к1ура РАББИЙИ, – кьяляхъ ап1идиза дурар, Узу чпин абйиризди туву жилиинна дурар кьяляхъ ап1идиза.


Магьа РАББИЙИ Израиликан ва Ягьудайикан гъапи гафар.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Яман писваларин гьарйир ерхьурачуз,
 варишваъ абхъна гуч1 ва гъалабулугъ!

Гьерхай, лигай!
 Жилирихьан биц1ир ап1уз шлуб вуйин?
 Гьаз Узуз рябкъюра:
 жилари чпин йирфар дидисну
 биц1ир ап1уз хъюгърайи хпарси?
 Дигиш гъахьну дурарин машар
 аьжал хъайи майтинсиб рангназ.

Дерд дарин! Фицики думу йигъ ву зурба,
 гъабхьундар дидиз ухшар айиб.
 Думу вахт Якьубдиз баланан вахт ву,
 аммаки думу уьрхиди!

Думу йигъан,
 – к1ура Къушмарин РАББИЙИ, –
 Узу уьбгъидиза юркквагъ,
 яв гардандиъ айиб,
 гьудут1идиза гьялкьйир!
 Сарун жарадариз хьидар думу ап1ури гъуллугъ.

Гъуллугънаъ хьиди чан Заанурин, РАББИЙИН
 ва чан паччагьдин – Давудрин,
 Узу дурарин зиин дерккру.


Хъа уву, Йиз лук1 Якьуб, гуч1 мап1ан,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 гуч1 ап1ури мугъузан, Израил!
 Узу уву уьрхидизаву, ярхла уькейиан кьяляхъ хидизаву,
 яв наслар – йисирназ гъадагънайи уьлкейиан.
 Кьяляхъ гъиди Якьуб,
 яшамиш хьиди гъагъу ктарди, мясляаьтниинди,
 душмнар дугъахъ хьидар.

Фицики Узу хъаза увухъди,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 Узу уву уьрхидизаву!
 Вари халкьар Узу т1анкь ап1идиза,
 уву чпин арайиъ ахъу халкьар.
 Узу анжагъ сар уву т1анкь ап1идарзаву,
 аммаки яв ляхнариз дилигну кьаза гьадабт1идизавуз,
 жаза тутрувди гъидитарзаву!


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Аьламат шулу яв зийнариин,
 гъагъидар ву яв гъюргъюшвар!

Яв ляхнар сарира ахтармиш ап1дар,
 яв зийнариз адар дармнар,
 адар увуз сагъвал.

Вари яв ашнийириз уву гьархна к1ваълан,
 увухьна гъюри имдар.
 Душмнарин йивбар Узу ув'инна гьаунза,
 пис кьаза алдабгъувал,
 даршуз зурба ву яв тахсрар,
 гунгьар яв гьисаб дап1ну удукьдар.

Гьаз уву яв зийнарилан,
 яв гъагъиди гъюргъюшварилан аьзаб зигурава?
 Зурба ву яв тахсрар,
 гунгьар яв гьисаб дап1ну удукьдар,
 гьаддиз Узу увуз гьаци гъап1унза.

Аммаки, уву ит1ури гъахьидар вари,
 чпи дит1ну хьиди.
 Уву ч1юркьюри гъахьидар,
 чпи ут1урккну хьиди!
 Уву т1араш ап1ури гъахьидар,
 чпи т1араш дап1ну хьиди.
 Увхьан хюрч бисури гъашидар,
 Узу чпикан ап1идиза хюрч!

Узу ап1идизаву сагъ,
 яв зийнарихьан сагъ ап1идизаву,
 – к1ура РАББИЙИ. –
 Гьут1урккнайир ву к1ури шуйи увуз:
 "Магьа думу, Сиондиин али меркез,
 саризра думу лазим дар!"


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу хъана дивдиза Якьубдин чадрар,
 дугъан ужагъарин язухъ зигидиза!
 Гъюрдариин за хьибди шагьур,
 мугагьназишв'ин дарамат дийибгъиди.

Ап1иди дурари тярифнан ккарагбар,
 гъугъ хъади шадвалин гьарай ипди!
 Узу дурар зарб ап1идиза, сарун дурар ц1ибди хьидар,
 заан ап1идиза дурар – дурар асккан дап1ну хьидар.

Дурарин баяр хьиди мугагьназси,
 дурарин мажлис Йиз улихь мюгькам хьибди,
 дурар ч1юркьрудариз Узу тувдиза кьаза!

Дурарин регьбер, чпин кьадарнакан хьиди,
 дурарин гьюкумдар, чпин арайиан удуч1види.
 Узу думу Узуз багахь ап1идиза.
 Фуж хьиди гьацир к1убан, Узухьна чан-чаинди багахь хьуз шлур?
 – к1ура РАББИЙИ. –

Хъа учву Йиз халкьди хьидичва,
 Узу – ичв Заанурди!


РАББИЙИН кулак
 гъедебгну яман хъял кади!
 Писди илт1ибк1ру мик1 гъюра,
 гьякьсузарин к1ул'ин думу алабхъиди!

Ккедябхъидар РАББИЙИН пис хъял.
 сабан Дугъу к1улиз ададабгъди,
 тамам дарап1ди Чан к1ваъ айи ният.
 Улукьуз ккайи йигъариъ
 учву мидин гъавриъ ахъдичва.

Думу вахтна,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 Израилиъ гьарсаб тухумдиз Узу хьидиза Заанурди,
 дурар хьиди йиз халкьди.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Ханжлихьан дийрихди гъузу халкьдиз
 ич1и чюлиъ гъибихъну хил алдабгъувал.
 Израилиз рубкьиди рягьятвал!


Ярхлаъ РАББИ узуз ачмиш гъахьунзуз:
 – Узуз уву гьаммишандин ккунивалиинди ккундузуз,
 увуз масанвал арайиз хураза!

Хъана Узу уву мюгькам ап1идизаву,
 хъа уву хьидива ижми,
 эй Израилин риш!
 Тазабашт1ан гъадабгъидива яв даф,
 удуч1видива шадвлин ялхъвниз,

хъана т1умт1ин яв шир кивдива,
 Самарияйин дагълариъ.
 Т1умт1ин багъар итди т1умут1чйири
 ва ип1иди дидин бегьер чпи!

Даршуз йигъ улупна
 гъаравлиъ айидари гьарай ипру
 Ефремдин дагълариъ:
 "Гъудужвай, Сиондиинна улдуч1вухьа,
 РАББИЙИХЬНА ихь Заанурихьна!"


Даршуз гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Якьубдиз шадди мяълийир ап1инай,
 халкьарин к1ул саламламиш ап1инай!
 Ат1абгай дих, тярифар ап1инай,
 гьамци йипай:
 "Уьрхява, я РАББИ, Яв халкь,
 Израилин гъузну имбудар!"

Узу кафари уьлкейиан дурар хидиза,
 жилин тму к1улариан уч ап1идиза дурар.
 Дурарин арайиъ а курар ва ликудар,
 биц1идар кайидар ва биц1идар шулайидар,
 зурба гъварчариинди дурар кьяляхъ гъиди.

Гъягъюйи дурар нивгъар алди –
 гьамус Узу дурар, ккарцну, хъади гъягъидиза,
 хъади гъягъидиза штун селерихьна,
 диш рякъ дибисну,
 думу рякъюъ дурар хъарсидар.
 Фицики гъахьунза Узу Израилиз адаш,
 Ефрем – Йиз сарпир вуйиз!


Хъебехъай РАББИЙИН гафнахъ, халкьар!
 Ярхла гъирагъарихъ ат1абгай,
 гьамци к1ури гьарай ипай:
 "Израил Шли удуч1вну гъябгъюз гъитнуш,
 Гьадгъу дурар учра ап1иди,
 дурар уьрхиди,
 марччлихъни чан лижси".

Якьубдихъан тувну кьимат, думу Чан кьяляхъ гъадагъну РАББИЙИ,
 гъалиб хьуз даршлурин хилккан гъап1ну азад!

Гъиди дурар, Сион дагъдиин шаду мяълийирин гьарай ипди,
 яманди рази хьиди РАББИЙИН гьюрматариин –
 дяхниин, таза чяхриин ва ччимдиин,
 малариин ва марччариин.
 Хьибди дурарин гъян кюкдихъ хъайи багъси,
 аьзабар дурарин ккудук1иди.

Мяълийирин дестейиъ шадвалиъ хьиди шубар,
 жигьилрра, кьабидарра!
 Гъамна-дерд Узу гьюдюхидиза шадвализ,
 Узу ккарцидиза дурар,
 пашманваларин кьяляхъ гьап1диза шадвал.

Заанурин гъуллугъчйир ужубсиб хурагнахьди ац1диза,
 ва Йиз халкьра Йиз гъяниваларихьди ап1идиза тухъ,
 – к1ура РАББИЙИ.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Рамайиъ ишал абхъна,
 кьут1кьли агьузар!
 Гагь Рахил чан биц1идарихъ рагура,
 шуладар дугъхьан учв ккарцуз,
 фицики сарун имдар дугъан биц1идар.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Сарун гъит агьузар,
 яв улариан гъит удудурзри нивгъар,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 кьяляхъ гъиди дурар душмнин уьлкейиан!

Яв умуд – гъюз имбувалиъ а,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 баяр чпин пайнахьна кьяляхъ гъиди!


Узуз ебхьуразуз Ефрем фици рагураш:
 "Узуз Уву жаза гьадабт1унва – дидикк ккахъунзу,
 мут1и даршлу к1ариси!
 Кьяляхъ ап1ин узу, узу кьяляхъ гъюбан бадали,
 Фицики Уву вува йиз Заанур, РАББИ!

Узу рякълан улдуч1вунза, хъа швумал духьну кьяляхъ хътакунза,
 узу нягьякьвал ап1ури гъидисунзу – йиз жвукьрулан узу гъивунзу бач1!
 Беябур гъахьунзу, асккан гъахьунзу,
 йиз жигьилвалин аьйиб айи гъаб хурамиза".


Хъа Ефрем Йиз масан бай дайин-хъа,
 Йиз багьа биц1ир?
 Узу думу швнуб сабан балйирикк ккутунза,
 хъа вушра Йиз к1ваин, к1ваин ализ Ефрем!
 Йиз юк1в дугъахъ либцурайиз,
 Узу дугъаз рягьим улупидиза!
 – к1ура РАББИЙИ.


Див увуз рякъюхъ гъванар,
 улдудугуз вуйи лишнар,
 илт1ибк1 яв юк1в,
 дюз рякъюзди,
 мугагьназ уву гъяри гъаши!
 Къяляхъ гъач, эй Израилин риш,
 кьяляхъ гъач шагьрариз жвуван!

Филадизкьан илт1ик1ури-хът1ик1ури гъуздива,
 эй, улдугу-риш?!

 РАББИЙИ арайиз гъабхну,
 жилиин гьич алди дархьуб:
 хпир хъана чан Жилирин багахь хьа.


Гьамци к1ура Израилин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ:
 – Узу дурар йисирвалиан кьяляхъ гъап1иган, хъана гафар ап1ури хьиди Ягьудияйин жилиин ва душван шагьрариъ гьамцдар гафар пиди: "Гьякьвалин ужагъ, гирами дагъ! Гъит РАББИЙИ увуз уж'вал ап1ри!"
Ва му жилиин яшамиш хьиди Ягьуда, дугъан вари шагьрар, нежбрар ва габнар чпин лижарихъди хъайидар.
Эргдариз Узу тувдиза убхъуз, ликдилан алдахънайидариз Узу тувдиза тухъ хьуз ужуб.


Гьамушвахъ узу хъергунза, улар арццунза. Ширинуб вуйиз нивк1.


– Гъиди гьацдар йигъар, – к1ура РАББИЙИ, – Израилна Ягьудия адмийирихьдина мал-къарайихьди ац1ру йигъар.
Мугагьназ Узу дурарилан ул алдабгъдайза дурар кьабарианзина уьч1югъюз ва даргъуз, дармадагъин ва пуч ап1уз, дурариз ч1уруб ап1уз к1ури. Гьаци гьамусра Узу дурарилан ул алдабгъурадарза тикмиш ап1уз ва кивуз, – к1ура РАББИЙИ. –
Думу йигъари сарун к1ури хьибдар: "Абйири хътрубкьу т1умут1 гъип1ну, хъа веледарин сппар гьадагъну".
Фицики адмийиз йик1ру жаза чан нягьякьвалариз дилигну тувди: шли хътрубкьу т1умут1 гъип1иш, чан гьадгъан сппар гьадагъиди.

Гъиди гьацдар йигъар, – к1ура РАББИЙИ, – Узу Израилин насларихъди ва Ягьудайин насларихъди ц1ийи Йикьрар йит1ру йигъар –
Узу чпин абйирихъди, хилхъан дибисну дурар Египетдиан адау вахтна гъийит1у йикьрарсиб йикьрар ваъ гьа. Думу йикьрар дурари, гьеле Узу чпин Гьюкумдар вушра, гъюч1юргъну – к1ура РАББИЙИ. –
Думуган Узу Израилин насларихъди жара йикьрар йит1идиза, – к1ура РАББИЙИ.
 Узу Йиз Къанун дурарин к1ваъ ивдиза,
 дурарин юк1варик бик1идиза.
 Дурариз Заанур Узу хьидиза,
 дурар Узуз халкьди хьиди!


Ва сарун сарира багахь хьайириз, чан гъардшиз: "РАББИ аьгъю ап1инай!" к1ури насигьят туври хьидар – даршуз дурар варидариз биц1ибдилан гъадабгъну аьхюрииннакьан варидариз Узу аьгъяди хьиди, – к1ура РАББИЙИ. – Узу дурарин нягьякьваларилан хил алдабгъидиза, сарун дурарин гунгьарикан к1ваин ап1идарза.


Гьамци к1ура РАББИЙИ,
 ригъ багъиш гъап1ури,
 йигъну акв ап1бан бадали,
 вазлиз ва хядариз къанунар багъиш гъап1ури,
 йишвну дурари акв тувбан бадали,
 гьюл рат1ит1ри хьуз гъитрури,
 ва гьарай ипру гьюлин лепйири,
 Къушмарин РАББИ к1ури ччвур алири:
 –
Гьаму къанунар Йиз улихь дюч1рюгърудар вуйиси,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 гьаци Израилин насларра
 Йиз улихь гъузди
 гьаммишандин халкьди.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Фици ягъал зав йибцуз даршлуб вуш,
 жилин деринарин бин абгуз даршлуб вуш,
 гьаци Узура Израилин наслар нигь ап1идарза,
 дурарин т1улариз дилигну!
 – к1ура РАББИЙИ.


Гъиди гьацдар йигъар, – к1ура РАББИЙИ, – гьаму шагьур, Хананэлин ч1вурдхъан ккебгъну, Мурччван урнарихънакьан гъябгъяйиз, РАББИЙИН адвализ тазат1ан гъурмиш ап1ру йигъар.
Йибцру т1урин дизигну хьибди Гарев тепейихьнакьан, хъа душвхьан илт1ибк1иди Гоайихьинди.
Дийихнайи жандкарихьдина рюкъдихьди гьам ражари абц1найи вари дере, Кедрон гъярихънакьан, ригъ-гьудубч1вру терефнаъ айи Гьяйвнин урнарихънакьан хъайи вари хут1лар – му варишв РАББИЙИН гирамишваз илт1ибк1иди, сарун гьич зат дарабгъру, зат жварт1 дарап1ру.
\c 32

Магьа, Ягьудияйин паччагь Седекийи гьюкум гъабхури йиц1удпи йис гъябгъюрайи вахтна (му, Навухадунасури гьюкум гъабхури йиц1имиржидпи йис вуйи) Еремияйиз РАББИЙИХЬАН гъабхьи гаф.

Думу вахтна Вавилондин паччагьдин къушмари Ерусалим кьялаъ т1ап1найи, хъа Еремий пайгъамбар Ягьудияйин паччагьдин дараматарихъди хъайи гъаравларин гьяятдиъ дустагъ дап1найи.
Ягьудияйин паччагь Седекийи Еремий душваъ гьамци дупну итнийи:
 – Гьаз уву мицдар пайгъамбарвалин гафар к1урава? Уву к1ураваки:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу му шагьур Вавилондин паччагьдин хилиз тувдиза, паччагьди шагьур бисиди!
Халдеярин хилккан Ягьудияйин паччагь Седекийра ккадархьидар, думу Вавилондин паччагьдин хилиъ ахъди, дугъахъди дугъу машна машди улариан улариз гафар ап1иди.
Паччагьди Седекий Вавилондиз гъахиди, ва Седекий, Узу чан гъайгъу зигайизкьан гьадушваъ гъузди, – к1ура РАББИЙИ. – Фицики учву халдеярихъди женг гъабхидичва, аммаки гъалиб хьидарчва.


Еремийи жаваб туву:

 РАББИЙИН гаф узуз гъабхьну:

– Увухьна яв халу Шаллумдин бай Ханамэл гъидивухьна ва пидивуз: "Анатотдин багахь йиз хут1ил гъадабгъ, уву думу кьиматнахъ кьяляхъ бисуз буржлу вува аьхир, ва увуз гъитуз".

Ва магьа, РАББИЙИ гъаписи, гъаравларин гъяятдиз узухьна йиз халурин бай Ханамэл гъафунзухьна ва гъапунзуз:
 – Анатотдин багахь хьайи, Беньяминдин жилиин али йиз хут1ил, гъадабгъ, фицики дидин эйси хьуз уву буржлу вува, уву думу пулихъ кьяляхъ бисну ккунду. Гъадабгъ эй думу!
 Му РАББИЙИН ният вуйибдин узу гъавриъ гъахьиза.
Узу йиз халурин бай Ханамэлихьан Анатотдин багахь хьайи жил гъадабгъунза. Узу Ханамэлиз арс гъеебцунза – йиц1иургуб шекел* арснан.
Узу мидкан мицдар дик1ури шлу к1ажук гъибик1за, пчат гъивза, шагьидар гъахиза ва ячврариин арс гъеебцза.
Узу думу к1аж (хъябкьнайибна хъябкьнадруб)*,
йиз халурин бай Ханамэлин уларикк, думу к1ажук бик1бар гъап1у шагьидарин уларикк, гъаравларин гьяятдиз уч духьнайи вари жугьдарин уларикк, Нерийин бай, Махсейин хтул Барухдихьна тувза.
Узу Барухдиз мурар варидарин уларикк гьамци табшурмиш гъап1за:
––––––––––––––
*Кьюдварж грамм арс
*Думу вахтна к1ажук масу гъадабгъбакан, к1ажун зиихъра исихъра бик1уйи, зиихъ дибик1найишв биржуйи ва пчат алабсуи, хъа исихъайишв ачухъди гъибтуйи


Израилин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ гьамци к1ура:
 – Гъадабгъай гьадму, хъябкьнайи хъябкьнадру к1аж ва гизаф вахтназ уьбхбан бадали, думу ругдин бетдиъ ивай.

Даршуз Израилин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ гьамци к1ура:
 – Сабан гьаму жилиин хулар, хут1лар, багъар масу гъадагъури гъузди!

Узу думу к1аж Нерийин бай Барухдихьна тувза ва РАББИЙИЗ ккарагуз хъюгъза:

Я Заанур, РАББИ!
 Уву арайиз гъахунва аьршарна жил
 Яв зурба вуйи кьувватниинди.
 гьат1абццнайи хлиинди,
 Увхьан вари удукьурвухьан!

Агъзрар адмийириз Уву рягьим улупурва,
 абйирин гунгьариз дилигну наслариз кьаза тувурва.
 Я зурба ва кьудратлу Заанур!
 Дугъан ччвур – Къушмарин РАББИ.

Зурба ву Дугъан ният,
 ляхнар - сан-гьисаб айидар дар.
 Яв улариз рякъюра
 инсанарин вари рякъяр,
 ва гьарсариз уву тувурва,
 дугъан рякъяриз,
 дугъан ляхнариз дилигну.


Уву Египетдиъ аьламатарна аьламатнан лишнар улупунва ва гьумусра дурар Уву Израилиъра ва вари адмийирин арайиъра улупури имива, – Уву Увуз, гьам ражари Увухь хьайи ччвур арайиз гъабхунва!
Уву Яв халкь, Израил, Египетдиан аьламатарна аьламатнан лишнар хъади, хилин кьудратлу гагьниинди, гьат1абццнайи хлиинди, зурба вуйи гъах шлувалиинди адаунва.
Уву дурариз му жил тувунва, дурарин абйириз багъишди тувдиза к1ури Уву ху гъап1у жил, жил никкна йиччв аьлдябкъну гъябгъюрайи.
Хъа дурар думу жилиинна гъюру ва жвуван хилиз бисуру. Аммаки Яв дихназ дурар мют1югъ гъахьундар, Яв Къанундиинди яшамиш гъахьундар. Уву дурариз ап1инай к1ури табшурмиш гъап1уб дарап1ди шулу – ва Уву дурариз гьаму вари балйир гьаунва!
Магьа шагьур кьялаъ т1ап1уз архар-ич1ар йирккна, гьамус думу алархьнайидари бисиди, халдеярин хилиз думу шагьур тувди, думу ханжлихьан, гашхьан ва уьзрарихьан ккадабхъиди. Уву гьаци хьибди гъапиб магьа улубкьну, гьамус Уву дидиз лигури ава.
Хъа Уву Узуз, РАББИ, Заанур, "Хут1ил, шагьидаризра дих дап1ну, арсрахъ гъадабгъ" к1ури табшурмиш ап1урава. Хъа му шагьур халдеярин хилиз тувра аьхир!


Хъа шулу Еремияйиз РАББИЙИХЬАН гаф:

Узу вуза РАББИ, вари ч1ивибдин Заанур!
 Аян-хъа фук1а Узхьан даршлуб?


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу му шагьур халдеярин хилиз, Вавилондин паччагь Навухадунасурин хилиз тувдиза, паччагьди думу шагьур бисиди!
Шагьур кьялаъ т1ап1найи халдеяр душваъ архьди ва думу шагьур ц1из тувди – ц1а кипну шагьур убгиди. Гъваариин Ваал аллагьдиз ицци ниар ккаъри гъахьи хулар, жара аллагьариз икрам вуди чахрар улурзру аьдтар ап1ру хулар, Узук хъял кап1ру хулар ургиди.
Фицики Израилин баяри ва Ягьудайин баяри чпин живанвалин йисарианмина Йиз улихь анжагъ ч1урубт1ан ап1ури гъахьундар, Израилин баяри чпин ляхнариинди Узук анжагъ хъялт1ан кап1ри гъахьундар, – к1ура РАББИЙИ. –
Му шагьри Йиз гъизгъинвал кабхьуйи ва хъял кап1уйи чан бинайианмина гъадабгъну гьамусдизкьан. Гьаддиз Узу думу идибчидиза (даккун ап1идиза) –
Узук хъял кап1ри Израилин баяри ва Ягьудайин баяри гъап1у вари писвализ дилигну, – дурари чпи гъап1у чпин паччгьари, чпин везирари, Заанурин гъуллугъчйири, пайгъамбрари, Ягьудияйин адмийири, Ерусалимдин агьлари.
Машна-машди дурар Узухьинди илдицундар, хъа кьял гъивну дурари. Узу дурариз улупури гъахьунза, тазат1ан, тазат1ан улупури гъахьунза, аммаки дурар хъпехъури гъахьундар, насигьятар кьабул гъап1ундар.
Чпин кфирвалар дурари Йиз ччвурнакк ккайи Хулаз ***и, ва думу Хал чиркин ап1уйи.
Дурари Бен-Хином дерейиъ, чпин баяр-шубар Молох аллагьдиз, гъурбан вуди урккбан бадали, Ваал аллагьдиз мист дивнийи. Узу дурариз дициб табшурмиш гъап1ундарза – Йиз к1ваз мицдар кфир ляхнар кьабул вуйидар дар! Гьамдин к1уллан Ягьудия гунгьариъ абхъну.


Аммаки гьамци к1ура Израилин Заанури, РАББИЙИ гьаму шагьрикан (учву Вавилондин паччагьдин хилиз тувну хьибди ва ханжлина, гашуна, уьзри ккидипиди к1урайи шагьрикан):

– Узу дурар, Узук хъял кубч1вган ва гъизгъин гъашиган, Йиз зурба наразивалиинди Узу чпи ут1урккну гьау вари гьюкуматариан, уч ап1идиза, гьаму йишв'инна хъади гъидиза ва рягьят уьмур тувдиза.
Дурарикан Узуз халкь хьиди, Узу хьидиза дурариз Заанур.
Узу дурариз, вари йигъари Узхьан гуч1 хьади хьпан бадали, чпиз ва чпин наслариз ужувлаз, сат1лан вуйи юк1в ва саб рякъ тувдиза.
Узу дурарихъди гьаммишандиз вуйи йикьрар йит1идиза, дурарихьан гьидицидарза, дурариз уж'вал дарап1ди гъибтидарза. Узу дурарин юк1вариъ, Узхъан хътадакбан бадали, Йиз улихь гук1унди хьуз, гуч1 т1ап1диза.
Вари Йиз юк1в хъипну, вари Йиз гъян'инди Узу дурариин шад хьидиза, дурариз уж'вал ап1идиза, гьякьди Узу дурар му жилиин ктуч1вуз гъитдиза.


Даршуз гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу му халкьдиз зурба вуйи писвал гьап1унза, аммаки Узу дурариз, гъи гаф туврайи уж'валра гьап1диза.
Му жилиин, учву к1урайиси я адми алдру, я ч1урдин гьяйванат алдру жилиин, халдеярин хилиз тувнайи жилиин, хут1лар гъадагъури хьиди.
Мушваъ хут1лар арснахъ гъадагъури хьиди, дурар дафтрарик дик1ури хьиди, пчат алабсури хьиди, шагьидариз дих ап1ури хьиди – Беньяминдин жилиин, Ерусалимдин гъирагъ-бужагъдихъ, Ягьудияйин вари шагьрариъ: дагълариъ айи шагьрариъ, Шефелайин шагьрариъ, Негевдин шагьрариъ, фицики Узу дурар йисир дап1найидар кьяляхъ хидиза! – к1ура РАББИЙИ.

Хъа Еремийиз РАББИЙИН гаф шулу (думу гъаравларин гьяятдиъ дустагъдиъ итнайи вахтнан арайиъ гъафи кьюбпи гаф вуйи).

Гьамци к1ура РАББИЙИ,
 жил арайиз гъабхи РАББИЙИ,
 дидиз юруш Тувури, думу мюгькам Гъап1ури,
 Гьадмунури, шлин ччвур – РАББИ Вуйири:

–Дих ап1ин Узуз ва Узу вай пидизавуз,
 пидизавуз зурбаваликан ва удудукьрубдикан,
 фу увуз аьгъдарш, гьаддикан.

РАББИЙИ, кьялаъ т1аънайи къушмарин ханжлихьан ахьру гьаму шагьрин хуларикан ва Ягьудияйин паччгьарин дараматарикан, гьамци к1ура:

– Дурарин агьлар халдеярихъди женгназ удуч1вура, аммаки му хулар майтари ац1ди! Йиз хъял'анна гъизгъинвалиан Узу агьлар пуч ап1идиза! Фицики Узу йиз миш му шагьрихьан чпин гъап1у вари пис ляхнариз дилигну, гьит1ибк1унза.
Хъа Узу шагьриз сагъ хьувал ва ижжи ап1увал багъиш ап1идиза. Узу дурар сагъ ап1идиза, Узу дурариз гьякьвалинна мясляаьтнан рякъ абццдиза.


Йисир дап1найи Ягьуда Узу кьяляхъ хъади гъидиза,
 Израил кьяляхъ хъади гъидиза,
 мугагьназси дурар мюгькам ап1идиза.

Марцц ап1идиза Узу дурар нягьякьваларихьан –
 Узуз къаршуди дурари гунгьар ап1уйи.
 Вари гунгьарихъан Узу дурарилан хил алдабгъидиза –
 Узуз къаршуди дурари гунгьар ап1уйи,
 Узуз къаршуди дурар гъедергуйи.

Хьибди Узуз му шагьур
 шадвалин ччвур вуди,
 адна тяриф вуди
 жилин вари халкьарин арайиъ.
 Ебхьиди дурариз ужувлакан,
 Узу му шагьриз багъиш гъап1у,
 яман гуч1 кабхъди дурарик, гук1ни хьиди –
 ужувлаканна мясляаьтнакан аьгъю гъабшидар,
 Узу му шагьриз багъиш гъап1у.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Учву му шагьрикан: "Му – ич1и чюл ву, мушваъ я адми, я гьяйванат адар!" к1урачва. Аммаки, гьам ражари т1араш дап1найи Ягьудияйин шагьрариъ, саркьан агьали, я адми, я гьяйванат адру Ерусалимдин кючйириъ, – мушвариъ тазабашт1ан
шадвалин гьарай ва шадлу гештнан гьарай, швушв хурайирин дих ва швушван дих ат1абгиди! Мушвариъ, РАББИЙИН Хулаъ баркаллагьнан гъурбнар ап1урайи адмийирин гьарйир ахьди:

 "Чухсагъул йипай Къушмарин РАББИЙИЗ,
 Фицики ужувлар туврур ву РАББИ,
 фицики аьсрариз ву Дугъан масанвал!"

 Узу му жилин кьисмат гьюдюхидиза, ва вари мугагьназси хьибди,– к1ура РАББИЙИ.


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Гьаму, я адми, я гьяйванат илимдру ич1и гъабхьи йишв'ин, гьаму вари шагьрарин гъирагъарихъ мал-къарайиз ит1рушвар хьиди. Дурар, габнари чпин лижариз рягьятвал гъадабгърушварди дерккди.
Дагълариъ айи шагьрарин гъирагъарихъ ва Шефелайин шагьрарин гъирагъарихъ, Негевдин шагьрарин гъирагъарихъ ва Беньяминдин жилиин, Ерусалимдин гъирагъ-бужагъдихъ – Ягьудияйин вари шагьрарин гъирагъарихъ хъана лижар уьрхиди – дурар ктухуз шлударин гьюкмиккди, – к1ура РАББИЙИ.


Гьадму йигъар гъиди, – к1ура РАББИЙИ, – Узу Израилин хулаз ва Ягьудайин хулаз фициб уж'вал шулуш ухди гъапи гафар, гьамус Узу тамам ап1ру йигъар.
Думу йигъари, думу вахтнаъ Йиз ниятниинди, Давудрин насил, гьякьвалин кюл, арайиз гъибди ва Дугъу жилиин дюз суд ва дугъривал дебккди.


Думу йигъари Ягьудия уьбхиди,
 Ерусалим читинвал ктарди яшамиш хьибди.
 Ва дидиз гьамци к1ури хьибди:
 "РАББИ ухьу гьякь хьувал ву".


Фицики гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Давудрин тухум Израилин тахтниин насил дарди гъубзидар.
Ва Заанурин гъуллугъчйир-левитари Йиз улихь гьарган, вариубгбан аьдтар, гъурбанди гъабхи уьл убгбан аьдтар ва гьарйигъандин гъурбнар ап1ру аьдтар тамам ап1ури хьиди.


Еремийиз РАББИЙИН гаф гъабхьнийи.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Учвхьан, Йиз йигъахъди йибт1найи йикьрар,
 Йиз йишвахъди йибт1найи йикьрар
 ч1юргъюз удудукьруганси
 (йигъ чан нубатнаъ, йишв чан нубатнаъ гъибди),

гьаци Йиз лук1 Давудрихъди вуйи Йиз йикьрар
 дюч1юргъну хьидар,
 ва дугъан наслари дугъан тахтниин
 паччагьвалин гьюкум гъабхиди.
 Гьаци, Йиз гъуллугънаъ айи
 гъуллугъчи-левитарихъди вуйи Йиз йикьрар
 дюч1юргъну хьидар.

Аьршарин къушум кудубхуз шлуб дар,
 гьюлин гъум йибцуз шлуб дар –
 гьаци Узу зарб ап1идиза
 Йиз лук1 Давудрин наслар
 ва Йиз гъуллугънаъ айидар – левитар.


Еремийиз РАББИЙИН гаф гъабхьнийи.

Неинки увуз рябкъюрадарнуз? Му адмийири: "РАББИЙИ ухди ктагъу кьюб миллет тина гъап1ну!" к1ура. Йиз халкь гьясбикк ап1урадар, сарун думу халкь вуди гьисаб ап1ури имдар.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу йигъахъдина йишвахъди фици йикьрар гъийит1нуш,
 завунна жилин къанунар фици тасдикь гъап1нуш,

гьаци Узу Якьубдин наслар тина ап1идарза,
 Йиз лук1 Давудрин наслар:
 Узу дурарикан ктагъидиза гьюкумдар
 Ибрагьимдин, Исакьдин, Якьубдин насларин зиинна!
 Узу дурар йисирвалиан кьяляхъ хидиза, хил алдабгъидиза.

Магьа Еремийиз, Вавилондин паччагь Навухадунасури ва вари дугъан къушмари, дугъан гьюкмикк ккайи жилин вари паччагьлугъарина халкьари Ерусалимна шагьрин гъирагъар кьялаъ т1аънайи вахтна РАББИЙИХЬАН гъабхьи гаф.

Гьамци к1ура РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Гъарах, Ягьудияйин паччагь Седекийиз йип, йип дугъаз:

 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу му шагьур Вавилондин паччагьдин хилиз тувраза ва паччагьди думу ц1и убгиди.
Ва увура паччагьдин хилккан ккадархьидарву, дисидиву, дугъан хилиъ ахъдиву. Вавилондин паччагьдин улихь дийигъидива, дугъу увухъди машна-машди гафар ап1иди ва уву Вавилондиз гъягъидива.
Амманаки, Ягьудияйин паччагь, Седекий, РАББИЙИН гафнахъ хъебехъ!

 Гьамци к1ура увуз РАББИЙИ:
 – Ханжлихьан уву йик1идарва,
мясляаьтниинди йик1идива. Уву хьайиз яшамиш шули гъахьи ухдирин паччгьар, яв абйир накьвдик кивруган фици ицци ниар адаърудар ургури киври гъахьнуш, гьаци увура, накьвдик кивруган ицци ниар хъайи ук1ар-ччимар ургиди ва "Фукьан дерд дарин, я гьюкумдар..." к1ури ишлар ап1иди. Фицики Узу улихьмиди гьаци хьибди к1ури гьял дап1наза, – к1ура РАББИЙИ.


Еремий пайгъамбри гьаму вари гафар Ерусалимдиъ Ягьудияйин паччагь Седекийиз гъапнийи,
Вавилондин паччагьдин къушмари Ерусалим ва ккидидирчди гъузу Ягьудияйин шагьрар – Лахишна Азек, (Ягьудияйин вари шагьрарикан гъуздар анжагъ гьаму кьюб гъалат1ан гъузну имдайи) кьялаъ т1аънайи вахтна гъапидар вуйи.


Магьа Еремияйиз, Седекий паччагьди Ерусалимдин халкьдихъди лук1ар азад ап1бан гьякьнаан йикьрар йит1бан кьяляхъ РАББИЙИХЬАН гъабхьи гаф.
(Варидари азад дап1ну ккундийи чпин лук1ар-жугьдар ва лук1ар-жугьуд дишагьлийир – лук1ди дидисну гъитну ккундар жвуван гъардаш, жугьуд кас.)
Вари везирар, вари халкь гьаму йикьрарик ктикьнийи ва лук1-жвиярна, лук1-дишагьлийир азадвализ деетуз ва сарун дурар лук1арди дидрисуз, рази гъахьнийи. Рази гъахьнийи ва дурар деетнийи.
Амма хъасин жараси фикир гъап1нийи, улихьна азадвализ деету лук1-жвиярна, лук1-дишагьлийир кьяляхъ хътаънийи ва хъана дурарикан лук1ар гъап1нийи.


Хъа Еремийиз РАББИЙИН гаф гъабхьнийи.


Гьамци к1ура РАББИЙИ, Израилин Перврдигари:
 – Узу ичв абйир лук1валин хул'ан, Египетдиан адаъган, Узу дурарихъди гьамцдар йикьрар гъийит1унза:
"Ургудпи йисаз уву гъадагъу яв гъардаш, жугьуд, азадвализ деет. Гъит думу яв лук1ди йирхьуд йисан ишри, хъасин думу азадвализ деет". Хъа ичв абйир Узухъ хъпехъундар, фикир тувундар.
Хъа гьамусь учву швумал гъахьунчва, Йиз улихь дюзди гъап1унчва: багахь хьайи жвувандариз азадвал багъиш гъап1унчва. Йиз улихь, Йиз ччвур али Хулаъ учву йикьрар гъийит1унчва.
Аммаки учву хъана жараси гъап1унчва, учву Йиз ччвур чиркин гъап1унчва – учву, чпи рази духьну, азадвализ деету лук1ар, кьяляхъ гъахунчва. Учву дурарикан хъана лук1ар ктаунчва.


Гьаддиз гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Учву Узухъ хъпехъундарчва, ичв гъардшариз, жвуван багахь хьайидариз азадвал багъиш гъап1ундарчва. Гьамус Узу учвуз азадвал багъиш ап1ураза, – к1ура РАББИЙИ, – ханжлихьанна, уьзрихьанна, гашхьаан йихру азадвал. Узу учвкан, жилин вари паччагьлугъариз яман гуч1 шлу мисал ап1идизачвукан.
Узу шагьид вуди Йиз улихь гъийит1у йикьрарин гафар тамам дарап1баз Йиз йикьрар гъюч1юргъю адмийирикан, чпи к1ардикан гъап1уб, фици думу кьюб йишваз бай дап1ну дидин арайиантина чпи гъушнуш, гьаци ап1идиза.
Ягьудияйин везирар, Ерусалимдин везирар, хъугъвал али хаси-касар, Перверддигарин гъуллугъчйир ва гьюкуматдин вари халкь – к1ардин паяригъянтина гъюдуч1ву вари адмийир, –
Узу тувдиза дурар, дурарин аьжалнахъ хъергнайи душмнин хилиз ва хьиди дурарин майтар аьршарин жакьвариз ва жилин гьяйванатариз хураг вуди.
Ягьудияйин паччагь Седекий ва дугъан везирар Узу, дурарин аьжалнахъ хъергнайи душмнарин, учвхьан гьам ражари учву гъитну гьудуч1внайи Валинондин паччагьдин къушмарин хилиз, тувдиза.
Йиз ниятниинди, – к1ура РАББИЙИ, – душмнар му шагьрихьна гъиди, думу кьяляъ т1ап1ди, бисиди ва ц1и убгиди. Ягьудияйин шагьрар Узу ич1и чюлиз илт1ик1идиза, душвариъ адмийир гъузидар.

Магьа Еремийиз, Ягьудияйин паччагь, Юсийин бай Якимдин йигъари РАББИЙИХЬАН гъабхьи гаф:

– Гъарах, рехавитарихьна душну дурарихъди гафар ап1ин, ва РАББИЙИН Хулаз, душваъ саб зализ хъади гъач ва дурариз чяхир тув.


Узу, Еремийин бай, Хаваццийин хтул Яазийиз, дугъан гъардшариз ва вари баяриз – рехавитарин вари тухмиз дих гъап1за –
ва дурар РАББИЙИН Хулаз, Хананин баярин, Заанурин адми, Игдалин балин зализ гъахиза. Му хал – везираин хулан гъвалахъ, урнарихъ хъайи гъаравул, Шаллумайин бай Маасейин хулан зиин алйи.
Узу рехавитарин улихь чяхир айи гажнарна захар дивза ва дурариз гъапиза:
 – Чяхир убгъай.

Аммаки дурари жаваб туву:
 – Чяхир убхърудар дарча, фицики Рехавдин бай ич арха Янадавди гьамци табшурмиш гъап1унчуз:

 Чяхир мубхъанай
 я учву, я ичв биц1идари,
 аьсрариъ!

Хулар мидиванай,
 уьл мубзанай,
 т1умут1 артмиш мап1анай,
 ваъ дарибшри учвухь мициб!
 Вари ичв йигъариъ чадрариъ яшамиш йихьай,
 ва хьидива учву ярхи уьмриъ яшамиш,
 учву гъурабади али жилиин".


Учу, Рехавдин бай ич арха Янадавди табшурмиш гъап1уб тамам ап1урача, – дугъу учуз табшурмиш дап1найиб фук1ара гъюч1юбгъюндарча: я учу, я ич хпари, я ич баяри, я шубари гьич зат чяхир гъубхъундарча,
яшамиш хьуз к1ури хулар дивдар дарча, учу т1умт1ин багъар, хут1лар, тахил айидар дарча.
Учу чадаррикк яшамиш шулайидар вуча, учуз ич арха Янадавди табшурмиш гъап1уб вари арайиз хурача ва тамам ап1урача.
Хъа Вавилондин паччагь Навухадунасур гьаму жилиз къаршуди дявдиз гъедергиган, учу халдеяринна арамеярин къушмихьан Ерусалимдиз гъягъюз гьял гъап1нийча. Ва магьа – учу Ерусалимдиъ яшамиш шулача.


Хъа Еремийиз РАББИЙИХЬАН гаф гъбхьнийи.


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Гъарах, Ягьудияйин адмийириз, Ерусалимдин агьлариз йип: Неинки учву му насигьятнан гъавриъ ахъундарнучва? Йиз гафарихъ хъпебехъди гъуздиничва-хъа? – к1ура РАББИЙИ. –
Рехавдин бай Ядавдин гафар тамам ап1ура. Дугъу чан баяриз чяхир дурубхъуз табшурмиш гъап1ну – ва дурари фукьан вахт гъубшнушра гьамусра, чпин архайин табшуругъназ мют1югъ духьну, думу убхъури адар. Хъа учву Узуз, Узу учвуз швнуб-сабан, швнуб-сабан гъапнушра, мют1югъ шуладарчва!
Узу учвухьна Йиз лук1ар, пайгъамбрар швнуб-сабан гьамци к1ури гьаунза: "Гъит учвкан гьарсари чан пис рякъ гъибтри! Ичв ляхнар ужудар ап1инай, жара аллагьариз икрам мап1анай, дурарин гъуллугънаъ махьанай – Узу учвуз ва ичв абйириз туву жилиин яшамиш йихьай", – хъа учву иб туври гъахьундарчва, Узухъ хъпехъури адарчва.
Рехавдин бай Янадавдин наслари чпин архайин табшуругъ тамам ап1ура, – чпиз табшурмиш гъап1уб, – хъа му халкь Узуз мут1и шуладар!


Гьаддиз, гьамци к1ура РАББИЙИ, Къушмарин Заанури, Израилин Заанури:
 Узу Ягьудияйиинна, Ерусалимдин агьлариинна Узу гьаурза гъапи вари балйир гьаъдиза, фицики Узу дурариз гъапунза, хъа дурар хъпехъундар, дих ап1ури гъахьунза, хъа дурари жаваб туври гъахьундар.


Еремийи рехавитариз гъапи:
 Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Учву ичв арха Янадавдин табшуругъариз мют1югъ хьузди, вари дугъан табшуругъар тамам ап1баз, дугъу табшурмиш гъап1уб вариб к1улиз адабгъбаз,
гьамдиз дилигну, – гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури, – Йиз улихь гьич зат Рехавдин бай Янадавдин тухум жварт1 хьибдар.


Ягьудияйин паччагьди, Юсийин бай Якимди гьюкум гъабхури юкьубпи йис гъябгъюрайи вахтна Еремийиз РАББИЙИХЬАН гьамциб гаф гъабхьнийи:

– Гъадабгъну илбижру-дафтар, Израиликан, Ягьудияйикан ва вари халкьарикан вари гафар душвак дик1. Узу увуз, Узу увухъди, Юсийи гьюкум гъабхурайи вахтнахъанмина гафар ап1уз ккебгъу садпи йигълан хъюгъну, гьамусдизкьан гъапиб вари илбижру-дафтрик бик1.
Ягьудайин наслар белки гъавриъ шул Узу дурариз фициб бала гьап1уз ният дап1наш, ва дурарикан гьарсари чан пис рякъ дипур. Хъа гьадмуган Узу дурарин нягьякьваларилан ва гунгьарилан хил алдабгъарза.

Еремийи Нерийин бай Барухдиз дих гъап1у ва Барухди Еремийин ушвнилан дафтрик, РАББИЙИ Еремийиз гъапи вари РАББИЙИН гафар гъидик1у.
Еремийи Барухдиз гъапи:
 – Узуз РАББИЙИН Хулаъ уч1вуз гъадагъа дап1на.
Дина уву гъарах ва йиз ушвнилан уву гъибик1у дафтрикан РАББИЙИН гафар, ушв бисру йигъан РАББИЙИН Хулаз уч шлу варидариз ебхьури вари халкьдин улихь урх. Душваз Ягьудиярин вари шагьрариан гъафи агьлариз варидариз ерхьруси му гафар урх.
Белки дурар РАББИЙИЗ ккарагур ва гьарсари чан пис рякъ дипур, даршуз хъялна гъизгъинвал зурба ву РАББИЙИЗ му халкьдиинна гьап1уз ккундайи.

Нерийин бай Барухди чаз Еремий пайгъамбри табшурмиш гъап1ганси ап1уру, – РАББИЙИН Хулаъ РАББИЙИН гафар кайи дафтар урхуру.

Ягьудияйин паччагь, Юсийин бай Якимди гьюкум гъабхури хьудпи йис гъябгъюрайи вахтна урч1вудпи вазлиъ РАББИЙИН улихь, Ерусалимдин адмийирин ва Ягьудияйин шагьрариан Ерусалимдиз дуфнайи вари адмийирин арайиъ ушвар дисуб гьял гъап1нийи.
Хъа Барухди, варидариз ебхьури уч духьнайи вари халкьдин улихь РАББИЙИН Хулаъ, РАББИЙИН Хулан Ц1ийи урнарихъ хъайи заан гьяятдиъ айи бик1ру-ляхнин гъуллугъчи Шафандин бай Гемарийин хулаъ, дафтрик кайи Еремийин гафар гъурхнийи.

Шафандин хтул Гемарин бай Михайиз дафтрик кайи РАББИЙИН вари гафар гъеерхьнийи.
Думу паччагьдин дараматдиз, бик1ру-гъулугъчйир айи хулаз гъушнийи, хъа думу вахтна душваъ бик1ру-гъулугъчйир вуйи Элишма к1уру кас, Шемайин бай Делай, Ахборин бай Элнатан, Шафанайин бай Гемарий, Хананийин бай Седекий ва жара гъулугъчи-везирар деънайи.
Михайи, Барухди варидариз ебхьури уч духьнайи вари халкьдин улихь урхруган чаз гъеерхьу вари гафар, дурариз ктибтнийи.

Гъулугъчи-везирари Кушдин ц1удул, Шелемийин хтул, Нетанийин бай Егуд Барухдиз гьамци пуз гьаънийи: "Уву, варидариз ебхьури вари халкьдин улихь гъубху илбижру-китабра хьади гъач".
 Нерийин бай Барух, гъадабгъну дафтарра везирарихьна гъюру.
Дурари дугъаз гъапи:
 – Деъ, учуз думу дафтар убх.
 Барухди дурариз гъубху.
Везирариз му вари гафар гъеерхьнийи, дурар гъах духьну чиб-чпихьинди гъилигнийи ва Барухдиз гъапнийи:
 – Учу му вари ч1алар паччагьдиз дупну ккунду!

Дурари Барухдихьан хъана гьерху:
 –Йип учуз, фици гъибик1унва уву му вари? Еремийин ушвнилан?

Барухди дурариз жаваб туву:
 – Чан ушвниинди дугъу гьаму вари гафар гъапнийи, хъа узу дурар малкамнахьди илбижру-дафтрик гъидик1унза.

Везирари Барухдиз гъапи:
 Гъарахай, увура Еремийра, учву наан аш саризра дирихъруганси гьит1ик1ай.

Везирар паччагьдихьна дараматдиз гъушу, хъа илбижру-дафтар, бик1ру-гъуллугъчи Элишамдин залиъ гъиту. Дурари гьаму вари ч1алар паччагьдиз кдиту.

Паччагьди илбижру-дафтар хуз Егуд гьау. Егудди дафтар бик1ру-гъуллугъчи Элишамдин залиан гъабхи, хъа паччагьдин ва паччагьдихъан хъит1ик1найи вари везирарин улихь гъубху.
Думуган паччагь чан кьюрдин хулаъ яшамиш шулайи (думу урч1вубпи ваз вуйи). Паччагьдин улихь кюмгъригъ ц1а убгурайи,
Егидди шубуб-юкьуб к1аж урхайизра, паччагьди бик1рударин гарк1ал дибисну думу гьадабт1уру ва ц1игъинди гат1абхьуру вари дафтар ц1игъ пуч дархьидикьан гагьди.
Гьаму гафар гъеерхьу я паччагьди, я дугъан гъуллугъчйири, мюгьталкьан дархьиди, чпиин али палтар гъяч1яргъюндайи!
Анжагъ Элнатандина, Делайина, Гемарийит1ан паччагьдикан аман-миннат гъап1ундайи дафтар дурубгуз, аммаки паччагь дурарихъ хъпехъундайи.
Паччагьди, паччагьдин бай Ерахмеэлиз, Азриэлин бай Серайиз ва Авдеалин бай Шелемийиз гъибик1у Барухна Еремий пайгъамбар дидисну хуз табшурмиш гъап1у, аммаки РАББИЙИ дурар жиниди гъиту.

Паччагьди, Еремийин ушвнилан Барухди гъидик1у ч1алар кайи дафтар убгбалан кьяляхъ, Еремийиз РАББИЙИН гаф гъабхьи:

– Илбижру жара дафтар гъадабгъну душвак, Ягьудияйин паччагь Якимди гъубгу дарфтрик кади гъаши вари гьадму гафар, дик1.
Хъа Ягьудияйин паччагь Якимдиз йип:

 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Уву му дафтар гьамци дупну гъубгунва: "Уву, Еримий, Вавилондин паччагь гъиди к1ури ва му жил т1анкь ап1иди, душв'ин али адмийирна гьяйванатар гъирмиш ап1иди к1ури, давди гъибик1унва!"


Гьаддиз гьамци к1ура РАББИЙИ Ягьудияйин паччагь Якимдикан:
 – Давудрин тахтниин дугъан наслар хьидар. Дугъан майит йигъандин ц1ихьна, йишвандин аьхълушнахьна гат1абхьиди.
Узу Якимдиз, дугъан наслариз ва гъаравшариз чпин пис т1улариз дилигну жаза гьадабт1идиза. Узу дурариина, Ерусалимдин агьлариинна, Ягьудияйин адмийириинна Узу гьаурза гъапи балйир гьаъдиза, дурар узухъ хъпехъундайи.


Еремийи жара дафтар гъадабгъу ва думу Нерийин бай, бик1ру-гъуллугъчи Барухдихьна туву. Барухди Еремийин ушвнилан душваъ, Ягьудияйин паччагь Якимди ц1игъ гъубгу сабпи дафтрик кади гъаши вари гафар гъидик1у. Ва душвак хъана гизаф ухшар гафарра кау.


Якимдин бай Ехонийин кьяляхъ паччагь, Юсийин бай Седекий, гъахьнийи. Вавилондин паччагь Навухадунасури думу Ягьудияйин зиин паччагьди дерккнийи.
Седекийна, дугъан гъулугъчйирна, уькейин халкь, Еремий пайгъамбриланмина РАББИЙИ гъапи РАББИЙИН гафариз мют1югъ гъахьундайи.

Седекий паччагьди Еремий пайгъамбрихьна Шелемийин бай Егухална, Маасейин бай Заанурин гъуллугъчи Софоний гьаънийи. Дурари дугъаз: "Учхъанди ихь Заануриз, РАББИЙИЗ ккараг!" йип гъапнийи.

Думу вахтнаъ Еремий ачухъди адмийирин арайиъ яшамиш шулайи, ва думу дустагъдиъ итрадайи.
Фяряуьндин къушум Египетдиан удубч1внийи ва Ерусалимдилан илт1ик1найи дидкан хабар гъабшидар халдеяр, Ерусламдихьан гьудуч1внийи.


Хъа Еремий пайгъамбриз РАББИЙИХЬАН гаф гъабхьнийи.

Гьамци к1ура РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Учву Узухьна гьерхуз гьау Ягьудияйин паччагьдиз гьамци йипай: Фяряуьндин къушум учвуз кюмекназ гъюрайиб ву, аммаки дурар чпин гьюкумат Египетдиз кьяляхъ хъадакну гъягъиди.
Хъа халдеяр мина кьяляхъ гъиди, хъана дурари му шагьур кьялаъ т1ап1ди, бисиди ва ц1и убгиди!

Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Учву учвуз куч1лар мап1анай, фикир мап1анай милан халдеяр гъягъиди к1ури! Гъягъидар дурур.
Гьеле учву, учвухьди дяви ап1урайи халдеярин къушум ккидипнийишра, дурарин, зийнар духьну чпин чадрариъ дахьнайи эскрар гъедергнура му шагьур ц1а кипну дурубгди гъидрибтрийи.


Фяряуьндин къушмар гъюрайиб дябкъну халдеярин къушум Ерусалимдихьан гьудубч1виган,
Еремий Ерусалимдиан удуч1вну Беньяминдин жилиинна гъягъюру – вари халкьдихъди думура шагьриан гьергнийи.
Аммаки Еремий Беньяминдин урнариантина удуч1вурайиган, душвахъ дийигънайи гъаравларин аьхюр Хананийин хтул, Шелемийин бай, Ирий ччвур али касди Еремий пайгъамбар дисуру ва к1уру:
 – Увуз халдеярихьинди гьергуз ккундавуз!

Еремийи жаваб туву:
 – Куч1лар ву! Узу халдеярихьна гьерградарза.
 Хъа Ирий дугъахъ хъпехъдар. Дугъу Еремий дисуру ва везирарихьна хъади гъюру.
Везирариз Еремийикан хъял гъафи. Дурари думу урччвуру ва бик1ру-гъуллугъчи Егонатандин хулариъ дап1найи дустагъдиъ итру.
Гьамци Еремий жилиъ дап1найи муч1ушнаъ ахъру ва душваъ гизаф йигъар адауру.

Седекий паччагьди Еремий хуз гьаъру. Думу дараматдиз хъади гъюру ва паччагьди дугъхьан жиниди гьерхру:
 – РАББИЙИХЬАН гаф гъабхьнийин?
 Еремийи жаваб туву:
 – Гъабхьну!
 хъа Еремийи гъапи:
 – Уву Вавирондин паччагьдин хилиъ ахъдиву.

Еремийи Седекий паччгьдиз гьацира гъапи:
 – Яв улихь, яв гъуллугъчйирин улихь, гьаму вари халкьдин улихь, узу дустагъдиъ итуз, узук фу тахсир ка?
Наши учвуз, "Вавилондин паччагь му жилиинна гъидар!" к1урайи ичв пайгъамбрар?
Эй йиз гьюкумдар, паччагь, узухь хъебехъева, йиз аман-миннат тина мап1анава! Узу, бик1ру-гъуллугъчи Егонатандин хулариз кьяляхъ мап1анава, узу душваъ йик1уру.

Седекий паччагьдин буйругъниинди Еремий, гъаравларин гьяятдиз гьаъру. Душваъ дугъаз, уьл убжрударин кючейиан, сабан шагьриъ хю имидикьан гагьди, йигъан саб к1икк тувуйи.
 Гьаци вуйиган, Еремий гъаравларин гьяятдиъ гъузнийи.

Маттандин бай Шефатийиз, Пашхурин бай Гедалийиз, Шелемийин бай Егухализ ва Малкийин бай Пашхуриз Еремийи вари халкьдиз гьамцдар гафар к1ури гъеерхьийи:

Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Фуж гьаму шагьриъ гъузиш ханжлихьан, гаш'ан, уьзрилан йик1иди. Фуж халдеярихьна гъушиш, сагъди гъузди, уьмур дугъаз пешкеш хьибди, яшамиш шули гъузди!


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Гьаму шагьур Вавилондин паччагьдин къушмариз тувди, шагьур паччагьди бисиди!

Везирари паччагьдиз гъапи:
 – Му адми йивну йик1ну ккунду, фицики мугъу гьамцдар гафар к1ури шагьриъ гъузнайи эскрарна вари халкь буш ап1ура! Мугъаз халкьдиз ужуб дубхьну ккундар, хъа – ч1уруб.

Седекий паччагьди гъапи:
 – Думу ичв хилиъ аячв, фицики паччагь ичв улихь кьувватсуз ву!

Еремий гъидиснийи ва штуз вуйи ич1азди гат1ахьнийи. Думу, гъаравларин гьяятдиъ айи ич1 паччагьдин бай Малкийинуб вуйи. Еремий душвазди т1урнарихъди эрхнийи. Думуган ич1аъ шид адайи, хъа – лягья, ва гьадму лягьяйизди Еремий гъизигнийи.

Паччагьдин дараматдиъ гъуллугъчи-хаси-жви, эфиоп-жви Эведмелехдиз Еремий ич1азди гат1ахьну к1ури гъеебхьнийи. Думу вахтна паччагь Беньяминдин урнарихъ деънайи.
Эведмелех паччагьдин дараматариан удуч1ву ва дуфну паччагьдиз гьамци к1уру:

– Йиз гьюкумдар, падишагь! Пайгъамбар Еремийиз му адмийири гъап1уб зурба ч1урувал ву! Дурари думу ич1азди гат1ахьну. Думу душваъ гашу йик1уру, сарун шагьриъ уьл имдар!

Паччагьди эфирп-жви Эведмелехдиз буйругъ туву:
 – Гъадагъну гьамушв'ан сумч1ур кас, ич1'ан Еремий пайгъамбар, думу йик1айиз, адагъ.

Эведмелехди чахъди адмийир гъадагъну, паччагьдин дараматариъ палтар айишваз гъюру. Дугъу душв'ан ч1аппарна йирси палтар гъадагъну, т1урнарихьди мурар вари ич1аз Еремийихьна эрхру.
Эфиоп-жви Эведмелехди Еремийиз к1уру:
 – Увлан ч1аппарна йирси палтар илдижну дурарин зиълан гъюч1арикканмина йикьнаан т1урин ибирж.
 Еремийи гьаци ап1уру.
Еремий, т1уннарихьди зауз хъюгъру ва думу ич1'ан адагъуру. Хъа Еремий гъаравларин гьяятдиъ гъузру.

Седекий паччагьди Еремий хъади гъюз гьаъру. Еремий пайгъамбар РАББИЙИН Хулан уч1вушван шубубпишвахъинди хъади гъюру ва душвахъ Еремийиз паччагьди к1уру:
 – Узу увхьан гьерхдиза, хъа уву узхьан фук1ара мигьит1ибк1ан.

Еремийи Седекийиз гъапи:
 – Эгер узу увуз ачухъди гъапиш, узу аьжализ тувидарна? Эгер узу насигьят тувиш, уву узухъ хъпехъидарва.

Седекий паччагьди Еремийиз жиниди ху гъап1у:
 – Узуз уьмур туву РАББИ ч1иви ву! Узу уву аьжализ тувидарзаву ва яв аьжал ккунди хъергнайидарин хилиз тувидарзаву.

Хъа Еремийи Седекийиз гъапи:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ, Къушмарин Заанури, Израилин Заанури:
 – Эгер уву Вавилондин паччагьдин къушмарин аьхюрарихьна удуч1виш, уву яв уьмур уьбхидива, ва му шагьурра ц1и убгидар. Уву, яв вари халра хъади, ч1ивиди гъуздива.
Хъа эгер уву Вавилондин паччагьдин къушмарин аьхюрарихьна удудуч1виш, му шагьур халдеярихьна тувди, дурари думу ц1и убгиди ва яв увура дурарин хиларихьан ккадархьидарву.


Седекий паччагьди Еремийиз жаваб туву:
 – Узуз, халдеярихьинди гьергну гъушу жугьдарихьан гуч1урзуз. Эгер халдеяри узу дурарихьна тувиш, дурари узкан аьрвалар кч1икьиди.

Еремийи гъапи:
 – Тувидар! Узу увуз к1урайи РАББИЙИН гафариз мют1югъ йихь, ва вари ляхнар ужуйи хьидияв, яв уьмур уьбхидива.
Эгер шагьриан удуч1видарза к1уруш – гьамус хъебехъ, РАББИЙИ узуз фициб рябкъюб улупнуш:
магьа, Ягьудияйин паччагьдин дараматдиъ гъузу вари дишагьлийир Вавиландин паччагьдин къушмарин аьхюрарихьна гъахиди ва думу дишагьлийири пиди:
 "Ккеъну гъахьну увуз...
 дустариин хъугъвал алди гъахьунва!..
 Хъа уву лягьяйиъ арсиган,
 дурар гьерну гъушну увхьан".


Вари яв хпарна баяр халдеярихьна гъахиди, Вавилондин паччагьди дисидиву, хъа му шагьур ц1и убгиди.

Седекийи Еремийиз гъапи:
 – Гъит саризра мидкан аьгъю дарибшри, хъа гьадмуган уву ч1ивиди гъуздива.
Эгер везирар узу увухъди ап1урайи гафарихъ хъебехънаш, увухьна дуфну дурари гьамци пидивуз: "Йип гьеле паччагьди увуз фу гъапнуш, ва уву паччагьдиз фу гъапнуш, фук1ара мигьит1ибк1ан учхьан, дарди гъабшиш йивну йик1идичаву", –
хъа уву дурариз гьамци жаваб тув: "Узу паччагьдикан, узу Егонатандин хулаз, ккададархьру аьжалназ, магьаан к1ури аман-миннат ап1ури гъушур вуза", йип.

Хъа Еремияйихьна везарар дуфну дугъ'ан ит1ихуз хъюгъру. Еремийи дурариз, паччагьди чаз табшурмиш гъап1иганси жаваб тувнийи. Хъа везирари дугъхьан сарун жараб фук1ара гьерхундайи, фицики саризра аьгъдар аьхир улхуб фтикан гъабхьнуш.

Еремий гъаравларин гьяятдиъ Ерусалим бисайизкьан гъузнийи.
 Ва магьа Ерусалим гъибису.

Ягьудияйин паччагь Седекийи гьюкум гъабхури урч1вубпи йисан йиц1убпи вазли Вавилондин паччагь Навухадунасур, вари чан къушум хъади Ерусалимдихьна гъюру ва думу кьялаъ т1ап1ру.

Седекийи гьюкум гъабхури йиц1исадпи йисан, юкьубпи вазлин урч1вудпи йигъан шагьрилан илт1ибк1найи баруйигъ ц1аркь гъипнийи.
Вавилондин паччагьдин везирар шагьриъ архьу ва Кьялан урнарихъ деу. Дурар гьамрар вуйи: Самгарайиан вуйи Нергал-сар-эцер, хаси-гъуллугъчйирин аьхюр Наву-сар-сехим, эскрарин аьхюр Нергал-сар-эцер ва Вавилондин паччагьдин вари имбу везирар.

Му гъябкъю Ягьудияйин паччагь Седекий ва вари эскрар гьергнийи – йишвну дурар, паччагьдин багъдиантина кьюб цалин кьялягъ гъяйи урнариантина шагьриан удуч1внийи ва Аравайизди дурари рякъ гъибиснийи.
Халдеярин къушум, дурарихъ хъергу ва Седекийихъ дурар Ерихон дюзендиъ хъуркьу. Дурари Седекий гъидису ва Вавилондин паччагь Навухадунасурихьна Хамат жилиин али Ривлуйиз хуру ва гьадушваъ Навухадунасури дугъаз жаза гьадабт1уру.
Вавилондин паччагь Навухадунасури Седекдин уларикк Ривлайиъ дугъан баяр йивну гъийиху ва Вавилондин паччагьди Ягьудияйин вари аьхю-гьюрматлу касарин к1улар алдат1нийи.
Хъасин дугъу Седекий кур ап1уру, хилар ликариин зунжрар алахьуру ва Вавилондиз хъади гъахуру.

Паччагьдин дарамат ва аьдати адмийирин хулар халдеяри ц1и гъургу, хъа Ерусалимдин барйир гъадаргъу.
Хъасин адми уьрхру гъаравларин аьхюр вуйи Невузараданди Вавилондиз шагьрин ккадархьу агьлар, чан терефназди гьергдар ва вари имбу халкь Вавилондиз гъурху.
Анжагъ фук1ара адру касибар, адми уьрхру гъаравларин аьхюр Невузараданди дурар Ягьудияйиъ гъитнийи ва дурариз хут1ларна т1умт1ин багълар тувнийи.

Вавилондин паччагь Навухадунасури адми уьрхру гъаравларин аьхюр Невузарадандиз Еремийин гьякьнаан гьамциб буйругъ туву:

– Думу увухьна гъадагъ ва дугъан гъайгъу зиг. Дугъаз фук1ара писуб мап1ан, увуз дугъу фици гъапиш, дугъаз гьаци ап1ин.

Адми уьрхру гъаравларин аьхюр Невузарадан, гьацира хаси-гъуллугъчйирин аьхюр Неву-шаз-банна, эскрарин аьхюр вуйи Нергал-сар-эцерна ва Вавилондин паччагьдин имбу везирар
Еремий хуз гьаънийи. Дурари думу гъаравларин гьяятдиан гъадагъну, Шафандин хтул, Ахикамдин бай Гедалийихьна, Еремий хулаз хътаъбан бадали, тувнийи. Гьаци Еремий чан халкьдин арайиъ гъузнийи.


Еремий гъаравларин гьяятдиъ дустагъдиъ имидит1ан дугъаз РАББИЙИН гаф дубхьнайи:

– Гъарах, эфиоп-жви Эведмелехдиз йип:
 Гьамци к1ура Израилин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ:
 – Узу гьамус му шагьрикан вуйи Йиз гафар тамам ап1идиза, дидиз ужувлаз ваъ, хъа –дердниз! Гьациб йигъ гъибди ва увуз думу яв улариинди рябкъидивуз.
Хъа Узу уву думу йигъан азад ап1идизаву, – к1ура РАББИЙИ, – уву, увуз гуч1урайи адмийирин хилиъ ахъидарву,
фицики Узу уву уьрхидизаву. Уву ханжлихьан гъюдуч1видарву, уьмур увуз пешкеш хьибди, фицики уву Уз'ин умуд алди гъузунва, – к1ура РАББИЙИ.


Магьа Еремийиз РАББИЙИХЬАН, адми уьрхру гъаравларин аьхюр Невузараданди Еремий Рамайиан деетбалан кьяляхъ (Навузараданди Ягьудияйианна Ерусалимдиан хъаъну гъярайи жугьдарин арайиъ зунжрарихьди йит1найи Еремий гъагнийи), гъабхьи гаф.


Еремий адми уьрхру гъаравларин аьхюрихьна хъади гъахнийи, хъа дугъу Еремйиз гъапи:
 – Яв Заанури, РАББИЙИ, гьаму йишв'ин бала алабхъиди гъапнийи.
Гьамус думу, РАББИЙИ Чав гъапиб тамамра гъап1ну, фицики учву РАББИЙИН улихь гунгьар ап1ури гъахьунчва, Дугъан дихназ мют1югъ шули гъахьундарчва – гьациган учв'ин гьаму вари улубкьнира ву.
Хъа гъи узу уву яв хилариин али зунжрарихьан азад ап1уразаву. Эгер увуз ккундуш, узухъди Вавилондиз гъач, гъач, узу яв гъайгъу зигидиза, хъа эгер узухъди Вавилондиз гъягъюз ккундарш, гъуз. Лиг, вари уьлке яв улихь хьа – увуз наана ккундуш, уву наана гъягъюз ужу шул к1ури гьисаб ап1ураш, гьадина гъарах.
Эгер уву гъузуз гьял гъап1иш, Вавилондин паччагьди Ягьудияйин шагьрариин аьхюрди дерккнайи Шафандин хтул, Ахикамдин бай Гедалийихьна кьяляхъ гъарах. Гьадгъахь, гьаму халкьдин арайиъ, яшамиш йихь, ясана, наана ккундуш, гьадина гъарах.
 Адми уьрхру гъаравларин аьхюри Еремийиз ип1руб ва пешкеш туву ва думу деету.

Еремий Мицпайиз Ахикамдин бай Гедалийихьна гъафнийи ва гьюкуматдиъ гъитну имбу адмийирин арайиъ гьадгъахь яшамиш шули гъузу.

Чпин адмийирра хъади ич1и чюлиъ гьит1ик1найи эскрарин аьхюрариз, Вавилондин паччагьди гьюкуматдин зиин гьюкум гъабхрурди, жиларин, хпарин, биц1идарин – гьюкуматдиъ варит1ан касиб, Вавилондиз дурухди гъиту агьларин зиин аьхюрди Ахикамдин бай Гедалий дерккбакан аьгъю гъабши.
Хъа Гедалийихьна Мицпайиз чпин адмийирра хъади Неталийин бай Измаил, Кареахдин баяр Юхананна Юнатан, Танхуметдин бай Серай, Нетуфдиан вуйи Эфайин баяр ва мушван агьали Маахдин бай Езаний гъафнийи.

Шафандин хтул, Ахикамдин бай Гедалийи дурарин ва дурарин адмийирин улихь ху гъап1у:
 – Гуч1 мап1анай, халдеярин гъуллугънаъ йихьай, гьюкуматдиъ гъузай, Вавилондин паччагьдин гъуллугънаъ йихьай ва ужувлиинди хьидичва!
Узу, ухьухьна гъюру халдеярин гъуллугънаъ хьуз, Мицпайиъ гъузраза, хъа учву чяхир, хьадан яр-йимишна оливкйирин ччим гьязурди гъибтай, ичв бетйир-гаранзйир ац1ай, ичв хилиъ ахьнайи шагьрариъ яшамиш йихьай.

Гьацира Моавдиъ айи, Аммундин баярин уьлкейиъ айи, Эдемдиъ айи ва имбуну уьлкйириъ айи жугьдариз Вавилондин паччагьди гьац1 пай халкь Ягьудияйиъ гъитну ва аьхюрди Шафандин хтул, Ахикамдин бай Гедалий дерккну к1ури гъеебхьнийи.
Думу жугьдар, мугагьназ гьергну гъушушвариан кьяляхъ гъюру. Дурар Ягьудияйиз Мицпайиз Гедалийихьна гъюру. Дурарин бегьем чяхирна яр-йимиш шулу.

Ич1и чюлиъ гьит1ик1найи Кареахдин бай Юхананна эскрарин вари аьхюрар Мицпайиз Гедалийихьна гъюру.
Дурари Гедалийиз к1уру:
 – Увуз аьгъдарди айвуз, аммонитарин паччагь Баалисди Нетанийин бай Измаил уву йивну йик1уз гьаънайибдикан?
 Амма Ахикамдин бай Гедалий дурарихъ хъугъундайи.
Кареахдин бай Юхананди Мицпайиъ Гедалийиз жиниди гъапи:
 – Гъит узухьди, душну Нетанийин бай Измаил йивну йик1урза, ва саризра фук1а аьгъю хьибдар! Гьаз гъитру-хъа уву йивну йик1уз, увухьна уч духьнайи жугьдар хъана даргъуз, Ягьудайин гъузну имбудар пуч хьуз?

Ахикамдин бай Гедалийи Кареахдин бай Юханандиз жаваб туву:
 – Мап1ан дици! Измаиликан уву дишди к1урадарва.


Ургубпи вазлиъ Мицпайиз Ахикамдин бай Гедалийихьна Элишамдин хтул, Нетанийин бай Измаил чан йиц1ур адмира хъади гъюру. Думу паччгьарин тухмикан, паччгьарин гъуллугъаринур вуйи. Гедалийина Измаили сат1иди Мицпайиъ ип1уб-убгъуб ап1урайи.
Ва магьа, Нетанийин бай Измаил ва дугъахъди дуфнайи йиц1ур кас гъудужву ва дурари ханжларихьди Шафандин хтул, Ахикамдин бай Гедалий йивну йик1уру. Вавилондин паччагьди му гьюкуматдин зиин гьюкум гъабхуз к1ури дерку кас йивну гъач1и.
Мицпайиъ Гедалийихъди хъайи вари жугьдар ва душваъ айи халдеярин эскрарра кмиди, Измаили йивну гъийихнийи.

Сабан шлизк1а фук1а аьгъю шайиз, Гедалий йивну дук1ну хъа йигъан
Шехемдианна, Силомдианна, Самарияйиан миржиц1ур кас гъюру. Дурарин сакълар кадаънайи, палтар дяч1яргънайи, жанар гьадат1у зийнари алац1найи. Дурари РАББИЙИН Хулаз к1ури ицци ниъ хъайи ук1-ягъарна уьлин багъишар хурайи.
Нетанийин бай Измаил Мицпайиан дурарин гъаншариз удуч1вру. Думу ишури гъярайи, хъа дурарихьна хъуркьиган дугъу дурариз гъапи:
 – Ахикамдин бай Гедалийихьна гъарахай.

Дурар шагьриъ уч1вубси, Нетанийин бай Измаили, чан адмийирра хъади, дурар йивну йихуру, ва майтар штуз вуйи ич1ан к1аназ гат1ахьуру.
Гьадму миржц1урикан йиц1ур касди Измаиликан миннатар ап1уз хъюгъю:
 – Учу милик1анай! Хут1лиъ жини йишвар аяч, душваъ дяхин, мух, оливкйирин ччим ва йиччв ади.
 Измаили, имбударси, дурар гъийихундайи.
Измаили гъийиху адмийирин майтар ирчу штуз вуйи думу ич1, Израилин паччагь Ваасайихьан уьрхбан бадали Аса паччагьди саб фила-вуш гъап1у зурба ич1 вуйи. Нетанийин бай Измаили ич1 гъийихьдарихьди абц1у.
Измаили Мицпайиан йисирарди, душваъ гъузну имбу адмийир гъурху. Думу адмийир, адми уьрхру гъаравларин аьхюр Навузараданди, Ахикамдин бай Гедалийи гьюкумдарди дерккган дугъан хиликк Мицпайиъ гъузу паччагьдин шубар ва вари жара адмийир вуйи. Нетанийин бай Измаили дурар йисирарди гъидису ва аммонитарихьна гъурху.

Карехдин бай Юханандиз ва дугъан эскрарин аьхюрариз Нетанийин бай Измаили фициб пис ляхин гъап1нуш аьгъю шулу.
Дурар, адмийир уч дап1ну, Нетанийин бай Измаилихъди дявдиз удуч1внийи. Дугъахъ дурар Гаваондиъ айи Аьхю дагрихъ хъуркьнийи.
Измаили дидиснайи адмийириз Карехдин бай Юхананна дугъан эскрарин аьхюрар гъяркъган, дурари шад гьарйир ирчнийи.
Измаили Мицпайиан хъаърайи вари адмийир кьяляхъ илт1ик1нийи ва Карехдин бай Юханандик ктикьнийи.
Хъа учв, Нетанийин бай Измаил, миржби чан адмийирра хъади Юханандин хиларигъян аммонитарихьна гьергнийи.

Карехдин бай Юхананди ва дугъан эскрарин аьхюрари, Нетанийин бай Измаили Ахикамдин бай Гедалий йивну йик1балан кьяляхъ Мицпайиан хъаъну гъурху, гъузну имбу вари адмийир – яракъ гъабхуз шлу жилар, хпар, биц1идар ва гъуллугъчи-хаси адмийир чпихьди гъадагънийи. Юхананди дурар Гаваондиан гъадагънийи,
ва дурар рякъюъ уч1внийи. Дурар Вифлеемдин багахь хьайи Герут-Кимгамдиъ, чпиз гуч1урайи
халдеярихьан Египетдиз хъасин гьергну гъягъюз, дийигънийи. Фицики Нетанийин бай Измаили йивну гъак1и Ахикамдин бай Гедалий чав, вавилондин паччагьди, вари гьюкуматдиин гьюкумдарди дерккнайир вуйи.


Эскрарин вари аьхюрар Карехдин бай Юханан, Хушайин бай Азарий ва биц1ибдилан аьхюбдиинакьан вари халкь дуфну
Еремий пайгъамбриз к1уру:
 – Ич миннат вуйич, яв Заануриз, РАББИЙИЗ учхъан ккараг, дийрихди гъузну имбу адмийирихъан ккараг! Увуз рябкъюравуз, ц1ибдит1ан имдарчу, хъа гизаф кьадар вуйчу.
Гъит яв Заанури, РАББИЙИ фициб рякъ ктабгъуруш ва гьап1руш улупри.

Еремий пайгъамбри жаваб туву:
 – Узу ичв миннатнан гъаврриъ ахъназа, учву т1алаб ап1урайиси, ичв Заануриз, РАББИЙИЗ узу ккарагидиза. Учвуз РАББИЙИ жаваб вуди гъапиб вари, саб гафкьан гьит1ит1ибк1ди узу учвуз пидизачвуз.

Дурари Еремийиз гъапи:
 – Ав, РАББИ учуз гьякьлу ва вафаллу шагьид ишри: учу, увланмина яв Заанури, РАББИЙИ учуз гъапиб вариб ап1идича!
Ужуб гаф вуди ибшри ясана харжиб, учу уву гьаърайи ич Певрердигарин, РАББИЙИН дихназ мют1югъ хьидича. Ич Певрердигарин, РАББИЙИН дихназ мют1югъ гъахьиган, учу ужувлиинди хьидича.

Йиц1уд йигълан РАББИЙИН гаф Еремийиз гъабхьнийи.
Еремийи Кареахдин бай Юханандиз, дугъан эскрарин аьхюрариз ва вари халкьдиз биц1ибдилан аьхюбдиз дих гъап1у
ва дурариз гъапи:
 – Учву узкан миннат дап1ну учву узу гьау РАББИЙИ, Израилин Заанури гьамци к1ура:

– Эгер учву гьаму жилиин гъузиш, Узу учву ижми ап1идизачву ва сарун даргъидарзачву, кивидизачву ва сарун кч1югъидарзачву, фицики Узу швамал духьназа, Узу учв'инна бала гьап1баз.
Учвуз гуч1урайи Вавилондин паччагьдихьан гуч1 мап1анай, зат гуч1 мап1анай дугъхьан! – к1ура РАББИЙИ. – Фицики Узу учвухъди хъаза, Узу учву уьрхидизачву, дугъан хилккан ккадаидизачву.
Рягьим багъиш ап1идизачвуз, ва диди учвлан хил алдабгъиди, ичв жилиинна кьяляхъ хидичву.


Эгер учву ичв Заанур, РАББИЙИН дихнахъ хъпебехъди: "Учу му жилиин яшамиш хьидарча" гъапиш, –
эгер: "Учу Египетдиз гъягъидича ва душваъ учуз дяви рябкъидарчуз, дявдиз диз ап1ру к1арчариан йивру дихар ерхьидарчуз, гаш алабхъидарчуин, гьадушваъ яшамиш хьидича!" гъапиш,–
РАББИЙИН гьамциб гафнахъ хъебехъ учву, Ягьудайин гъузну имбудар!

 Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Эгер учву Египетдиз гъягъюз гьял гъап1иш, гьадина дуфу гьадушваъ бин ккивиш,
учвуз гуч1урайи ханжал учвухъ душваъ хъубкьди, Египетдиъ, ва учвуз гуч1урайи гаш'валра учвухъди дина гъибди, Египетдиз, ва гьадушваъ учву йихидичву!
Египетдиз гъягъюз, душваъ яшамиш хьуз, гьял гъап1у вари адмийир ханжлихьан, гаш'ан ва узрарихьан йихиди. Дурарикан фужк1ара ч1ивиди гъузидар, Узу гьап1ру балайиккан ккадархьидар.


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Йиз гъизгъин хъял Ерусалимдин агьлариин улубзну, гьаци учв'иннара, учву Египетдиз гъафиган, Йиз гъизгъинвал улубзиди! Учву агьнакк ккахъдичву, яманвалиан гъах хьидичву, ушвниин алахъидичву аьйибнакк ккахъдичву, ва учвуз сарун му йишв рябкъидарчвуз.


Ягьудайин гъузну имбудар! РАББИЙИ учвуз: "Египетдиз мягъянай!" дупна. Аьгъю йибхьайки, гъи узу учву гъюрхюнзачву.
Учву ичв учвуз къаршуди гунагь гъап1унчва! Фицики РАББИЙИХЬНА, ичв Заанурихьна: "РАББИЙИЗ, ихь Заануриз учхъанди ккараг ва РАББИЙИ, ихь Заанури гъапиб вари учукна йип – учу вариб тамам ап1идича" дупну, учву узу гьаунчва.
Гъи узу учвуз РАББИЙИ гъапиб гъапунзачвуз, аммки учву РАББИЙИН, ичв Заанурин дихназ, узлантина учвуз табшурмиш гъап1у саб гафназкьан мут1и гъахьундарчва.
Учву, учвуз гъузузди гъягъюз ккундайи йишв'ин, ханжлихьанна, гаш'анна, уьзрарихьан йихруб аьгъю йибхьай!


Еремийи вари халкьдиз РАББИЙИН, дурарин Заанурин гафнакан, РАББИЙИ, дурарин Заанури Еремийилантина вари халкьдиз туву гафнакан, ктибтнийи.
Гьадмуган Хушайин бай Азарийи ва Кареахдин бай Юхананди вари улт1урччвру адмийирра хъади Еремийиз гьамци гъапнийи:
 – Уву куч1лар ап1урава! Гьаундар уву РАББИЙИ, ич Заанури, уву: "Египетдиз мягъянай, душваъ бин микиванай!" пуз.
Нерийин бай Барухди увук учуз къаршуди, учу халдеярин хилиз тувбан бадали, учу пуч ап1бан ва учу Вавилондиз гьитну улихь гъахбан бадали, т1ирх кап1ра.

Кареахдин бай Юханан, эскрарин аьхюрар ва вари халкь РАББИЙИН табшуругънахъ – Ягьудияйиъ гъузну ккуни табшуругънахъ, хъпехъундайи.
Кареахдин бай Юхананди, эскрарин аьхюрари, дийрихди гъузу вари жугьдар, Ягьудияйиз яшамиш хьуз чпи дарагъну гъахьи халкьарин жилар дирчну кьяляхъ хътаку жугьдар, чпихьди гъадагънийи.
Чпихьди гъадагънийи жилар, хпар, биц1идар, паччагьдин шубар, вари адмийир, адми уьрхру гъаравларин аьхюр Навузараданди Шафандин хтул, Ахикамдин бай Гедалийихъди гъиту адмийир, хъа гьацира чпихьди гъадагънийи Еремий пайгъамбарна Нерийин бай Барухра
ва РАББИЙИН гафназ мют1югъ дархьиди Египетдиз гъушнийи. Дурар Тахпанхесдиз гъафнийи.


Еремийиз Тахпанхесдиъ РАББИЙИН гьамциб гаф гъабхьнийи:

– Аьхю гъванар гъадагъ ва жугьдарин уларикк Тахпанхесдиъ фяряуьндин дараматдизди уч1врушвахь кирпчарикан дап1найи цалин гъвалахъ ругдикк гьут1ик1.
Хъа жугьдариз йип:
 Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Узу мина Йиз лук1 Вавилондин паччагь Навухадунасур хъади гъидиза ва дугъан тахт, Узу гьит1ик1у гьадму гъванариин дивдиза ва паччагьди дурарин зиълан паччагьвалин паж зигиди!
Думу гъиди ва Египет дармадагъин ап1иди: дурар йихиди, жарйир йисирарди гъахиди, шубурпидар ханжлихьан дахьди.
Узу египтарин аллагьарин мистар ц1из тувдиза ва паччагьди садар аллагьар ургиди, тмундар йисирарди гъахиди! Фици марччлихъни чан палат алабхьуруш, гьаци Навухадунасури Египет чаин алабхьиди ва чан архаинди гъягъиди.
Египетдиъ айи Ригъдин хулаъ мурхьлар дугъу уьргъиди, египтарин аллагьарин мистар ц1и ургиди.


Магьа, Египетдиъ – Мигдолайиъ, Тахпанхесдиъ, Нофдиъ ва Патросдин жилиин яшамиш шулайи вари жугьдариз к1ури Еримийиз гъабхьи гаф.


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Учвуз гъябкъюнчвуз Узу фициб бала гьап1нуш Ерусалимдиз ва Ягьудияйин вари шагьрариз, – гъи дурар дараргъна, дурариъ яшамиш шлудар имдар.
Фицики дурари пис ляхнар ап1ури гъахьну, Узук хъял кап1ри гъахьну: дурари я чпиз, я чпин абйириз аьгъдру жара аллагьариз ицци ниар адауйи, гъуллугъ ап1уйи.
Узу учвухьна Йиз лук1ар, пайгъамбрар, хъади-хъади гьамцдар гафар хьади: "Му чиркинвал мап1анай, Узуз думу дябкъну ккундарзуз!" к1ури гьаъри гъахьунза.

Аммаки дурар хъпехъундар, иб тувундар,
 чпин ч1урубдихъан хътакундар,
 жара аллагьариз ицци ниар адауйи!

Улубзунза Йиз гъизгъин хъял,
 алабхъну ц1а убгуйи думу Ягьудияйин шагьрариин,
 Ерусалимдин кючйириин,
 ва гьамус думу шагьрар гъахьну
 гъюрдар ва ич1и чюллер.


Гьаз учву хъанара, – гьамци к1ура РАББИЙИ, Къушмарин Заанури, Израилин Заанури, – зурба писвал ап1урачва учвуз къаршуди, жвув ктат1урачва Ягьудайикан – жилир ва хпир, биц1ир ва духьнумийир, фужк1ара учвкан сагъди гъудрузруганси?
Учву ичв хилариинди, учву гъузузди гъушу Египетдиъ жара аллагьариз ицци ниар адаури, Узук хъял кап1рачва. Жилин вари халкьарин улихь ичв учву жвув пуч ап1урачва, агьнакк ккитрачва, аьйиб алап1урачва!
Неинки учвуз, Ягьудияйиъ ва Ерусалимдин кючйириъ гъап1у ичв абйирин ч1уру ляхнар, Ягьудияйин паччгьарин ва паччгьарин хпарин пис т1улар, ичв ч1уру ляхнар, ичв хпарин вари пис ляхнар, к1ваълан гьархунчвуз?
Гьамусра учву албагну адарчва, гуч1урадарчвуз, Узу учвуз ва ичв абйириз дерккнайи къайдйириинди, Йиз Къанундиинди яшамиш шуладарчва.


Гьаддиз гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Учвуз дердназ Узу илбицураза Йиз маш учвухьинди. Узу вари жугьдар йихидиза!
Узу, Египетдиз душну душваъ бин ккивуз ккундайи вари, дийрихди гъузнайи жугьдар пуч ап1идиза, – дурар вари йихиди, Египетдиъ йик1иди! Ханжлихьанна, гашхьанна уьзрихьан дурар йик1иди, аьхюдаррна биц1идар гаприхьанна гаш'ан йик1иди. Ва дурар, агь кубкьувалин, гъах шлу аьламатарин, ушвниин алахъувалин, аьйиб алабхъувалин мисал хьиди.
Узу Египетдиъ айидариин, Ерусалимдиин ханжлина, гашуна, уьзрари кьаза илипганси, кьаза алап1идиза.
Египетдиз гъузузди гъафи ккадархьу жугьдарикан гьич фужк1ара арайиз удуч1видар, ккадархьидар, Ягьудияйиз кьяляхъ гъидар. Дурариз кьяляхъ дуфну, вари юк1в хъипну Ягьудияйиъ яшамиш хьуз ккун хьибди, амма, сакьюдар гьергну гъафидар ктарди, дурар Ягьудияйиз кьяляхъ гъидар.


Чпин хупари жара аллагьариз ицци ниар адаурайиб аьгъю жилари, душвахь аьхю гъварчди дийигънайи вари хпари, Египетдин Патросдиъ яшамиш шулайи вари халкьди Еремийиз жаваб вуди гъапи:

– Учу увухъ хъпехъидарча, учу, уву РАББИЙЙИН ччвурнахъан вуйиз к1урайи яв гафнахъ хъпехъидарча!
Учу гьамусдихъантинара, ху дап1ну ап1урча гъапиб, вари ап1ури хьидича: зав хилиъ дибиснайи Дишагьлийиз ицци ниар ккаъдича ва гьадгъан гьюрматназ чяхир улубзру аьдтар тамам ап1идича, учу Ерусалимдиъ ва Ягьудияйин шагьрариъ айи вахта, учу, ич абйири, ич паччгьарина регьбрари мугагьназ фици ап1ури гъашнуш, гьаци ап1ури гъуздича. Фицики думуган ац1айиз ип1ури гъахьунча, бахтлу вуйча, дерд фу к1уруб вуш аьгъдайчуз!
Хъа зав хилиъ дибиснайи Дишагьлийиз ицци ниар ададаъди ва дугъаз чяхрин аьдтар тамам дарап1ди хьурухъанмина учу касиб духьнача, ханжлихьанна гашхьан йихурачу.

Хъа хпари гъапи:
 – Зав хилиъ дибиснайи Дишагьлийиз ицци ниар адаъруган ва дугъаз чяхрин аьдтар тамам ап1руган, учу ич жилариз хабар адарди, дугъан суратра кади, уьл гъурбан ап1урайинхъа?

Еремийи вари халкьдиз: жилариз ва хпариз, чав к1урубдиз рази дару вари адмийириз, гьамци гъапи:

– Зав хилиъ дибиснайи Дишагьлийиз ицци ниар адаъру ва гьадгъан гьюрматназ чяхир улубзру аьдтар Ерусалимдиъ ва Ягьудияйин шагьрариъ, учву, ичв абйири, ичв паччгьарина регьбрари ва гьюкуматдин вари халкьди тамам ап1ури гъахьундарнучва-хъа? Гьаму аьдтар дайин-хъа РАББИЙИ ичв к1ваин алаъдар, гьамрар дайин-хъа Дугъан к1ваз тясир тувдар?
Му ичв, учву ап1ури гъахьи пис т1улар, кфир ляхнар РАББИЙИХЬАН сарун аьгь ап1уз гъабхьундар. Гьамрарилантина гьамус ичв жил, яман аьламатназ, гъап1у ху кубкьну ич1и чюлиз, илт1ибк1на, душв'ин яшамиш шулайидар гъузундар!
Учву гьацдар аьдтар ап1ури хьпаз, РАББИЙИН улихь гунгьар ап1ури хьпаз, РАББИЙИН дихназ мют1югъ дархьбаз, Дугъан Къанундиинди, къайдйириинди ва табшуругъариинди яшамиш дархьбаз дилигну – гьамрарилантина учв'инна балйир гъафну.


Еремийивари дишагьлийириз ва ври халкьдиз гъапи:
 – Египетдиъ айи вари жугьдар, РАББИЙИН гафнахъ хъебехъай!

Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Учву ва ичв хпари фу к1ури гъахьнуш, гьадму ап1ури гъахьунчва. Учву, "Ухьу туву гаф: зав хилиъ дибиснайи Дишагьлийиз ицци ниар адаидихьа ва гьадгъан гьюрматназ чяхир улубзру аьдтар тамам ап1идихьа!" гъапунчва, гьа тамам ап1инай ичв туву гаф, уьрхяй ичв аьдтар!


Гьаддиз хъебехъай РАББИЙИН гафнахъ, Египетдиъ яшамиш шулайи вари жугьдар!
 – Йиз магьшур ччвурниинди ху ап1ураза, – к1ура РАББИЙИ, – Египетдиъ айи жугьдарин ушвниин сарун Йиз ччвур рабхидар, дурарикан гьич сарира: "Заанур РАББИ ч1иви ву!" пидар.
Узу учвлан ул алдабгъидарза, аммаки учвуз ужувлаз ваъ, хъа – дердназ, ва Египетдиъ айи жугьдар, чист вари жварт1 хьайизкьан, ханжлихьанна гашхьан йихиди.
Анжагъ сакьюдарт1ан ханжликкан ккадархьидар. Дурар Египетдиан, Ягьудияйиз гъиди, хъа гьадмуган, Египетдиз, душваъ гъузузди, гъушу Ягьудайин гъузну имбу дурариз, шлин гаф тамам шулаш – Йиз ясана дугъаннуб, аьгъю хьибди!
Магьа учвуз лишанра, – к1ура РАББИЙИ, – Узу учвуз му йишв'ин жаза гьадабт1идизачвуз. Аьгъю йибхьай, Йиз гафар учвуз дердназ тамам хьиди!


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу, египетдин паччагь, фяряуьн Хофр, чан душмнарин, дугъан аьжал ккунди тямягьну гъадагънайидарин, хилиз тувраза, Узу Ягьудияйин паччагь Седекий чан душмнин, дугъаз аьжал дубхьну тямягьну гъадагънайи вавилондин паччагь Навухадунасурин хилиз тувиганси.


Магьа, Ягьудияйин паччагьди, Юсийин бай Якимди гьюкум гъабхури юкьубпи йис гъябгъюрайи вахтна Еремийин ушвнилан вари гьаму гафар илбижру дафтрик дик1балан кьяляхъ, Еремий пайгъамбри Нерийин бай Барухдиз фу гъапнуш.


Гьамци к1ура РАББИЙИ, Израилин Заанури увкан, Барух:

– Уву: "Дерд ву узуз!
 Иццрушин ва гъам йиз РАББИЙИ зарб гъап1низ,
 узхьан йиз угьар аьгь ап1уз шуладарзухьан,
 адарзуз бихъури архаинвал" к1урава.


Хъа дугъаз йип:
 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу дабгъидиза Йиз Узу тикмиш гъап1уб, уьч1юбгъидиза Узу кивуб вари гьаму жил вуйибси!
Уву увуз алдарди гизафуб т1алаб ап1урава. Ккун мап1ан, фицики вари ч1ивибдиинна Узу балйир гьаъруза, – к1ура РАББИЙИ. – Аммаки увуз, наана уву гъушишра, Узу яв уьмур уьбхидиза, ари гьадму хьибди увуз пешкеш вуди.


Магьа, Еремий пайгъамбриз РАББИЙИ гьар жюре халкьарикан гъапи гаф.


Ягьудияйин паччагьди, Юсийин бай Якимди гьюкум гъабхури юкьудпи йис гъябгъюрайи вахтна Вавилондин паччагь Навухадунасури Ерфрат нирин гъвалахъ хъайи Каркемиш шагьрихъ дагъитмиш гъап1у Египетдин паччагь фяряуьн Нехойин къушмикан ва Египетдикан.

– Гъалхнарна жидйир гьязур ап1инай,
 женгназ гьязур йихьай,

гьяйвнариин иливай пирпйир,
 жвар ккипай, атлуйир!


Узуз фу рябкъюра?
 Дурар гук1ни духьна,
 илипну гьарай гьергра,
 дурарин к1убан эскрар дахьна.
 Жаргъура, кьяляхъкьан илдирицди жаргъура,
 юкьуб тереф – гъах шлу аьламат а! – к1ура РАББИЙИ. –

Гьергидар, жаргъуз к1убнир,
 ккадархьидар кьувватлур!
 Кафарийиъ, Ефрат нирихъ,
 хъарсну дурар ва дахьну.


Фуж ву му, Нилси за гъашир?
 Гъванар гъахурайи нириз ухшар,
 штари дугъан каф идипура.

Египет, Нилси за дубхьна,
 Вягьши нирси, дугъан штар арахура!
 Дугъу гъапну: "Узу гъудужвидиза, жил мют1югъ ап1идиза,
 шагьрарна агьлар пуч ап1идиза!"

Ккажагъай, гьяйвнар,
 дявдин аьрабйир, жвар кипай!
 Гъит кьудратлу эскрар удуч1ври:
 ливийцйирна эфиопар гъалхнар хьади,
 лидийцйир ч1имрар хьади!

Му йигъ, РАББИЙИН, Къушмарин Заанурин йигъ ву,
 Чан душмнарилан хъял алдабгъру йигъ!
 Ханжал тухъ хьибди,
 ифди фун абц1ди –
 Му, РАББИЙИЗ, Къушмарин Заануриз гъурбан вуди хьибди
 кафари уьлкейиъ, Ефрат нирихъ.


Галааддиъ уч1в,
 бальзам абкъин,
 эй риш, Египетдин риш!
 Хъа давди дармнар уч ап1урава,
 сагъ хьуб увуз айиб дар.

Яв аьйибнакан халкьариз гъеебхьну,
 яв ч1игъ вари жил вуйибси дабгъура!
 Фицики эскрар сар сарихъди хъарсну
 ва саб хилди вари дахьну.


Магьа, Еремий пайгъамбриз РАББИЙИН, Вавилондин паччагь Навухадунасур Египетдиз дуфну, думу т1араш ап1бакан вуйи гаф.


Мидкан Египетдиъ кидибтай,
 Мигдолайиъ мялум ап1инай,
 хабар дебккай Нофейиъ ва Тахпанхесдиъ,
 йипай гьамци:
 "Ликт1инна за йихьай, гьязур йихьай,
 фицики юкьуб тереф ханжли вари хътип1ура!"


– Гьаз ичв Бугъа ккабгъну,
 гьаз дидхьан дийибгъуз гъабхьундар?
 – РАББИ ву илдигъуз гъитур.


Гизафдар Дугъу илдигъну дитну,
 дахьра дурар сар-сариин
 ва сари тмунуриз к1ура:
 "Гъудужвай, ихь халкьдихьна кьяляхъ хътакидихьа,
 ихь жилиинна багъри,
 йихидихьу ханжларихьан инсафсуз!"


Фяряуьндиз, Египетдин паччагьдиз,
 гьамциб ччвур тувай:
 Вахт-Деебту-Лягълягъчи.


– Йиз Уз'инди ху ап1ураза,
 – к1ура Паччагьди, шлин ччвур – Къушмарин РАББИ, –
 учвухьна гъиди гьадмунур,
 фуж – дагъларин арайиъ Фаворсир,
 гьюлин зиин Кармилсир!


Яв кьярт1-парт1 уч ап1ин,
 гьязур йихь, ут1урккураву,
 Египетдиъ яшамиш шулайир!
 Фицики Ноф ич1и чюлиз илт1ибк1иди,
 думу дарабгъну хьибди,
 агьлар душваъ гъузидар.


Египет уткан хюни ву,
 кафарийиан т1ибхура, дит1ибхну гъюра дидихьна жаглуг!

Эскрарра Египетдиъ
 чагъ духьнайи бугъирси а,
 аммаки дурар гьергуз хъюгъю,
 гьергра саб хъугъужвуб адарди,
 даршуз йик1ру йигъ дурарихьна дуфна,
 чпин гъап1убдихъан жаваб тувру сяаьт.

Бит1руси "ш-ш-ш" ап1ура Египетди, гъючвюбхну думу гъябгъюра,
 фицики гъюра дид 'инна душмнар дяви хьади,
 ек1вар хьади дидиз багахь улуч1вура,
 яркврар уршврударси.

Дидин яркур дурари гъубшвну,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 уч1вну-удуч1вуз даршлу яркур,
 фицики дурар гизаф ву елгнагарт1ан,
 адар дурарин кьадар!

Беябур дап1на Египетдин риш,
 кафари халкьдин хилиз тувна думу.


Израилин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ гъапну:
 – Узу Нойиъ* Амондиз*  тувдиза къаза,
 фяряуьндиз ва вари Египетдиз,
 Египетдин паччгьаризна аллагьариз,
 фяряуьндиз ва дугъахъ йирфар хъирчнайи варидариз!
–––––––––––––––
*Но – Египетдин Фива шагьур.
*Амон – Ригъдин Египетдин аллагь.


Узу дурар, дурарин аьжал дубхьну тямягьну гъадагънайидарин, Вавилондин паччагь Навухадунасурин ва дугъан гъуллугъчйирин хилиз тувдиза. Хъа Египет мидин кьяляхъ, чан муганаздинстар йигъар хъаъри, яшамиш хьибди, – к1ура РАББИЙИ.

Хъа уву, Йиз лук1 Якьуб, гуч1 мап1ан,
 гуч1 магьабхъан, Израил!
 Узу уву ккадаидизаву, ярхла уьлкейиан кьяляхъ хидизаву,
 яв наслар – йисир дап1найи гьюкуматдиан.
 Якьуб кьяляхъ гъиди,
 яшамиш хьиди гъайгъу ктарди, мясляаьтниинди,
 душмнар хътарди кьяляхъ.

Хъа уву, Йиз лук1 Якьуб, гуч1 мап1ан,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 фицики Узу увухъди хъаза!
 Узу вари халкьар т1анкь ап1идиза,
 уву чпин арайиъ ади гъашидар.
 Анжагъ сар уву гъитдиза т1анкь дарап1ди,
 аммаки лайикьлуди гьадабт1идизавуз жаза,
 жаза тутрувди Узу уву гъитидарзаву!


Магьа пайгъамбар Еремийиз РАББИЙИХЬАН филистимарикан, фяряуьнди дурарин Газа к1урушв т1араш ап1айиз улихьна гъабхьи гаф.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Кафарийиан алархьура штар,
 нирси дурар улуч1види,
 жил ккап1ди дурари,
 ва душв'ин алиб вари,
 шагьрар ва агьлар!
 Ишбан гьарай ипди адмийири,
 уьлкейин агьлар ишиди,

гьяйвнарин ликарин гурпарихьан,
 аьрабйирин гъугърумарихьан,
 дурарин чархарин дихарихьан!
 Адшарра чпин веледарихьинди лигдар,
 фицики хилар кьувватнахъ мягьрум хьиди.

Думу йигъ, фицира улубкьру йигъ,
 филистимариз аьжалназ вуди хьибди,
 Сидондинна Тирин
 аьхиримжи кюмекчйирин
 аьжалназ вуйи йигъ.

Газайи чан к1ул алдап1иди
Ашкелон ккебяхъиди.
 Дерейин гъузну имбу агьлари,
 филадиз чпиз зийнар ап1ури гъузди?


– Гьей дерд! РАББИЙИН Ханжал,
 фила уву сикин хьибдива?
 Яв халаризди кьяляхъ гъабч,
 дийибгъ, архаин йибхь!

– Хъа фици думу сикин хьибди-хъа?
 РАББИ ву аьхир дидиз буйругъ дебккур.
 Ашкелондиинна, гьюлин гъирагъдихъна
 РАББИЙИ Чан ханжал гьап1на!


Моавдикан.
 Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Гьей Нево! Дерд ву дидиз, думу т1араш дап1на!
 Беябур дап1на, Кирьятаим дибисна,
 беябур дап1на, гъала дарабгъна.

Моавдин ад гъабк1и,
 Хешбондиз къаршуди душмнари кьастар адагъура:
 "Гъачай гъягъюхьа, т1анкь ап1ухьа му миллет!"
 Увура, Мадмен, йибк1идива,
 гапур увухъ хъубкьди.

Хоронаимдиан ишлар ерхьура:
 "Т1арш, зурба дармадагъин!"

Ич1и гъап1ну Моав,
 дидин веледар биц1идар ишура.

Лухитдихьна за шлуган
 ишбарин сесер хъарццурадар.
 Хоронаимдихьна исина ктуч1вруган
 ерхьура кьут1кьли дердлу угьнар.

Гьергай, ичв уьмрар уьрхяй!
 ва хьидичва ухшар вуди
 ич1и чюлиъ зазун рукназ.

Ичв ляхнарик, ичв хазнийирик умуд кади гъахьунчва,
 гьаддиз ахьручва азадсузвалиъ.
 Гъябгъиди Кемош* ут1убккну хьувализ
 диндин кавхйир дидин ва везирар.
––––––––––––
*Моаварин аллагь


Т1арашчи гъиди гьарсаб шагьриз:
 шагьур сагъди гъубзидар,
 дере йибк1иди,
 дюз йишвар хьиди ич1и,
 фицики гьаци гъапну РАББИЙИ.

Моавдиин кьил алабхьай*
 думу т1анкь ап1иди!
 Дидин шагьрар хьиди ич1и чюллер,
 агьлар душвариъ гъузидар.
––––––––––––
*Ккадабхъбан лишан.

Агьнакк кка РАББИЙИН ляхнарихъан юк1в дурубгрур,
 агьнакк кка ханжал ифдихьди дарабгрур!

Живан вахтнахъанмина Моав гъайгъу ктарди а,
 чяхирси, кьарарин зиин архаин дубхьнайи.
 гаргниан гаргниз думу кт1убццури гъабхьундар,
 йисирвализ гьирчри улихь гъахьундар –
 ва т1яаьмра дидин гъубзри гъабхьну чан муганаздинсиб вуди, гьюдюхюндар ицци ниъ.

Гьаддиз йигъар гъиди,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 Узу чяхирчйир гьаъру вахтар,
 ва дурари думу удубзиди,
 ич1и ап1иди гъабар,
 уьргъиди гаргнар!

Кемошдин к1уллан аьйиб алабхъиди Моавдиин,
 Бет-Элин к1уллан Израил беябур гъабшиси,
 чан умуднахъ.

Давди учву к1урачва:
 "Учу кьувватлу вуча,
 Учу эскрар вуча, дявдиъ кьудратлуйир!"

Т1араш дап1на Моав, шагьрар дидин дидисна,
 ужударстар живан-баяр ифи удубзуз к1ури гъушну,
 – к1ура Паччагьди, Шлин ччвур Къушмарин РАББИ вуйири.

– Багахь хьа Моавдин аьжал,
 балйир дугъахьна гьялакди а.

Ишай дугъхъан, гъуншйир,
 дидин ччвур аьгъюдар вари!
 Йипай: "Эй дерд!
 Кьудратлу чумакъ гъюбгъну,
 паччагьдин хилиъ айи маргъ адвалин".

Уву заанди дисуваликан к1ваълан гьарх,
 къур дубхьнайи жилиин деъ,
 Дивондин агьали-дишагьли!
 Гъюра увухьна Моав ич1и гъап1ур,
 дугъу яв ижмишвар даргъиди.

Дийигъ, рякъюзди лиг,
 Ароэлин агьали-дишагьли,
 дарк1иди гъузну имбударикан гьергну гъушдариз дих ап1ин,
 "Фу гъабхьну?" к1ури гьерх.

Беябур дап1на Моав, жварт1 дап1на!
 Ишбан гьарай илипай ва ишай,
 Арнондиъ багахь аьхюди йипай
 Моав т1араш дап1на к1ури,

дюз чюллеринишварин суд хьибди к1ури,
 Холондин, Яхцайин, Мефаатдин зиин,

Дивондин зиин, Невойин зиин,
 Бет-Дивлатаимдин зиин,

Кирьятаимдин зиин,
 Бет-Гамулдин ва Бет-Меондин зиин,

Керийотдин, Боцрайин зиин,
 Моавитарин гьарсаб шагьрин зиин,
 багахь хьайи ва ярхлаъ айи.

Моавдин к1арч йивну улт1убччвну,
 дидин хил сарун гъюбгъну,
 – к1ура РАББИЙИ, –

Пиян шайиз дидиз убгъруб тувай,
 даршуз РАББИЙИН улихь учв заанди улупури гъабхьну!
 Гъит Моав идибчну ибшри,
 гъит пиян дубхьну ч1юбхюди ибшри,
 гъит дид'ин чаин аьлхъюри ибшри.

Уву дайнахъа Израилиин кьукьар ап1ури гъабхьиб,
 гьелебелесен гьит1ик1нак1 дидиснайиси?
 К1ури гъахьунва уву дидкан, к1ул т1убччвури!


Жвуван шагьрар гъитай,
 гъарзариъ йишвар адаай,
 Моавдин агьлар!
 Ч1урдин луфарси йихьай,
 мукьар ягъли гъарзариин ап1ру.


– Моавдин къурззлуваликан учвуз гъеебхьунчвуз,
 дидин гъянаъ айи фурснакан,
 дидин учв заанди улупуваликан,
 дидин энт1иваликан, фурснакан, къурззлуваликан,
 дидин самбал алдру юк1внакан.


– Узуз аьгъязуз,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 дидин мют1югъ ап1уз даршлуваликан!
 Дидин чан тярифар – ич1и куч1лар,
 ляхнарра дидин – аьйни куч1лар вуйибдикан.


Гьаддиз Моавдин язухъ дубхьну ишураза,
 Моадин варибдихъан гьарай ипназа,
 Кир-Хересдин адмийирихъан агьузар ап1ураза.

Язер шагьрикант1ан дердлуди
 ишураза увухъ, я Симвайин т1умт1ин багъ!
 Яв шир гьюлхъан тинара гъубшну,
 Язерийихьнакьан гъурубкьну.
 Хьадан яв бегьер,
 яв каббар,
 ккудут1ура т1арашчйири.


– Шадвалихъна шадлугъарихъ мягьрум хьибди
 кюкдихъ хъайи багъ – Моавдин жил,
 дурарин чяхир кч1юкьрушвар Узу чяхир адарди гъитдиза!
 Ва гьич сарира т1умут1 кч1юбкьидар
 шадвалин гьарай хъади –
 ч1игъар ап1иди дурари, аммаки шадвалиан ваъ!

Хешбандилан ккебгъну Элалейиина ерхьура ишбарин гьарйир,
 ерхьура дурар гьадму Яхцайихънакьан,
 Цоардилан ккебгъну Хоронаимдиинна,
 Эргат-Шелишийииннакьан,
 фицики Нимримдин штарра кмиди хъуркъди.

Моавдиъ Узу т1анкь ап1идиза,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 мистариъ гъурбнар ап1урайидар вари,
 чпин аллагьариз ицци ниар адаурайидар!


Гьаддиз йиз юк1в,
 балабанси Моавдихъ ибшура!
 Кир-Хересдин адмийирихъ йиз юк1в,
 швут1рам ибшурайиси ибшура,
 фицики дурарин вари хазна пуч гъабхьну.

Алдаъна дурарин к1улар,
 сакълар ккадат1на,
 гьарсарин хилариин гьадат1найишвар ал,
 жвукьариин – дяч1ябгънайи ирин палат.

Моавдин гьарсаб гъваин
 гьарсаб кючейиъ ерхьура агьузар.

 – Фицики Узу гъюбгъюнза Моав,
 назук гъабси,
 – к1ура РАББИЙИ.


Дидихъ: "Эй йиз дерд!
 Думу ккидипну!
 Эй йиз дерд! Моав гьебгну гъябгъюра,
 аьйибну алабц1на!"
 Чаин аьлхъюри думу дубхьна,
 дубхьна вари гъуншйириз
 мисал вуди гуч1 шлу.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Абхъди люкь хюрч'инна,
 хлинццар Моавдин зиин гьат1арцциди!

Шагьрар Моавдин дисиди,
 гъалйир дявдиинди гъадагъиди.
 Ва думу йигъан моавитарин эскрар,
 хьиди мяхъ кабхъну, биц1ир ап1ру хпарси!

Йибк1иди Моавдин халкь,
 фицики РАББИЙИЗ къаршуди фурслу гъабхьну.

Яман гуч1, ич1 ва чул –
 магьа моавитарин пай,
 – к1ура РАББИЙИ. –

Фуж яман гуч1нахьан гьергиш,
 думу ич1азди ахъди,
 фуж ич1'ан удуч1вуз хъюгъиш,
 думу чулизди ахъди,
 фицики Узу гьап1диза Моавдиз
 хъял алдабгъру йис, –
 к1ура РАББИЙИ. –

Хешбондин цаларин сирникк
 гьергну гъафидар гъузру, аманнахъан хъадахьнайидар,
 Аммаки Хешбондиан ут1убччвуру ц1а,
 Сигондин жиликкан ккут1убччвуру ц1а,
 Моавдин улч1вмар хътургуз,
 гъалабалугъ гъит1ибккру адмийирин хярт1 хъубгуз.

Дерд увуз, Моав,
 Кемошдин халкь йибхура!
 Яв баяр йисирарди гъидису,
 шубарихъ хъитнаяв гъаравлар.

Амма Узу Моавдин кьисмат гьюдюхидиза
 гъюз ккайи йигъариъ,
 – к1ура РАББИЙИ.

 Гьамушв'ин Моавдиз кадабт1найи жаза ккудубк1ура.

Аммондин баярикан.

 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 –Израилихъ баяр хътарк1ан яраб?
 Дугъаз ирсчи адарк1ан яраб?
 Дициган гьаз Милхомди Гад гъибисну?
 Гьаз дугъан халкь Гаддин шагьрариъ яшамиш шула?

Аммаки гъиди гьацдар йигъар,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 Йиз ниятниинди
 Аммондин Раввайихъ
 дявдин дихар рахру йигъар!
 Хьибди думу гъюрдарин гъварч,
 ц1игъ ургиди дидин шубар,
 ва хьибди Израили гьюкум гъабхури,
 чаин гьюкум гъабхрударин зиин,
 – к1ура РАББИЙИ. –

Ибш, Хешбон, фицики Ай т1араш дап1на!
 Риввайин шубар, ишбан гьарай ипай,
 гъяч1ябгъю ирин палат алабхьай, ишай,
 хъит1ик1найи цаларихъан хъидицай,
 фицики Милхом ут1убккиди,
 кавхйирра ва везирарра хъади дидин.

Гьаз яв дерйириинди фурсар ап1урава?
 Гъабк1ну яв дере !
 Кач риш,
 яв хазнайихъ йирфар хъирчнийва:
 "Фуж узуз къаршуди удуч1види?" гъапнийва.

Узу гьап1диза ув'инна гъах шлуб,
 – к1ура РАББИЙИ, Къушмарин Заанури, –
 вари терефарихъанди!
 Хьидичва учву ут1урккну, дараргъну,
 ва кьяляхъ гъюз сарира уч ап1идар дараргънайидар.

Аммаки гьамдин кьяляхъра
 Аммондин баярин кьисмат гьюдюхидиза,
 – к1ура РАББИЙИ.


Эдемдикан.
 Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Темандиъ аькьюл ккудубк1нак1ан яраб,
 фагьум айидарин фагьум имдарк1ан яраб,
 ут1убккнак1ан яраб дурарин аькьюл?

Кьяляхъ илдидицди гьергай,
 дюрхъяриъ гьит1ик1ай,
 Дедандин агьлар,
 фицики Узу гьап1раза бала Исавдиз.
 Сяаьт улубкьну, Узу дугълан хъял алдабгъидиза!

Эгер т1умт1ар ккудут1рудар увухьна гъафнийиш,
 гъитнихьидийи дурари ц1ибдикьан т1умт1ар.
 Эгер гьит1ик1нак1ар гъафнийиш йишвну –
 гьит1ибк1уйи чпиз лазим вуйибкьан.

Хъа Узу гъяц1ал ап1айиз улдидиза Исав,
 дугъан жини йишвар арццдиза,
 бихъдар дугъаз ккадаркрушв!
 Дугъан баяр т1араш дап1на,
 дугъан – чвйирра гъуншйирра,
 думу сарун имдар.

Хъа яв йитимар гъит,
 Узу дурар терг ап1идарза.,
 ва гъит яв ач1ни хпар Уз'ин умуд алди ишри!


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Гьеле мидиз лайикь дарударира
 к1аназкьан убхъиди зах!
 Неинки уву жазайиккан ккут1урччвидина?
 Ккут1урччвидарва жазайиккан,
 к1аназкьан убхъидива зах!


Уз'инди ху ап1ураза, – к1ура РАББИЙИ, – яман гуч1наз, аьйибназ, ич1и ап1увализ, агьнакк ккахъувализ кадабт1на Боцра, ва дидин вари шагьрар аьсрариз гъюрдариз илт1ик1ну гъузди.


Хабар гъеебхьунзуз РАББИЙИХЬАН,
 халкьариз хабарчи гьаъна:
 – Уч йихьай, дугъаз къаршуди гъарахай,
 женгназ удуч1вай!


– Узу халкьарин арайиъ ап1идизаву фук1а даруб вуди,
 адмийирин арайиъ ул'ан идитнайир вуди.

Яв хъял кайи ч1урувалихъ йирфар хъирчнайна,
 яв алжабгъру юк1вниин,
 гъарзарин ц1аркьаригъ яшамиш шулайир,
 дагъларин к1ак1арин гьюкумдар!
 Люкьруси уву мукь гъап1унва заанишвариъ,
 амма Узу уву душв'ан идипидизаву,
 – к1ура РАББИЙИ. –

Эдом яман аьламатариз кадабт1на!
 Ва гьарсар фуж, гъвалхьантина гьудуч1вурайир,
 гъах хьиди, швит1 йивиди,
 дидин зийнар гъяркъдар.

Содомдинна Гоморайин дааргъушвариинси
 ва дурарин гъунши шагьрариъси,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 гьаци адмийи душваъ бин кивидар,
 адмийир душвариъ яшамиш хьидар.

Ярдандихъ хъайи ругъаригъ гъяйи аслан
 кюкдихъ хъайи майднариинна гъафибси,
 гьаци Узура эдомар хабарсузди ут1урккидиза,
 алархьидиза дурарин ужударстар якъариин!
 Даршуз фуж ву Узусир?
 Шли дих ап1иди Узуз жаваб тув к1ури?
 Ва фунур марччлихънахьан Йиз улихь дийигъуз хьибди?


Хъебехъай, РАББИЙИ Эдомдикан фу гьял гъап1нуш,
 Темандин агьлариз фициб кьаст гьязур дап1наш!
 Ччиларра лижгъян гъядягъну гъахиди,
 дурарихъди ит1рушварра Дугъу пуч ап1иди!

Ккадабхъиди Эдом,
 ва гъугънахьан жил гук1ни хьибди,
 ч1игъар Уьру гьюлихънакьан гъягъиди.

Люкь за хьибди,
 хюрчниинна абхъди,
 Боцрайиин гьатарцциди хлинццар!
 Ва думу йигъан Эдомдин эскрар,
 гук1ни хьиди, биц1ир ап1урайи хпарси.


Дамаскдикан.
 Хаматна Арпад гьап1руш аьжуз духьна,
 даршуз ч1уру хабар дурариз гъеебхьну.
 Мина-тина т1ирк1ура гуч1бахьан –
 гьаци либкьури шулу гьюл,
 архаин хьуз шуладар.

Кьувватсуз дубхьна Дамаск,
 гьебгну гъябгъюра,
 мяхъ кубч1вна дидик,
 аьзабарина иццрушну думу дибисна,
 биц1ир ап1урайирси.

Неинки адлу шагьур гъибтнайк1ан,
 йиз шадвалин шагьур?


– Дидин кючйириъ дахьди живан баяр,
 ва вари эскрар думу йигъан йихиди,
 – к1ура Къушмарин РАББИЙИ. –

Дамаскдин цалар Узу ц1из тувдиза,
 Венададдин заъкан дап1найишвар ц1и хът1юкьиди!


Вавилондин паччагь Навухадунасури ккидирчу Кедариканна Хацорин паччагьлугъарикан.

 Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Кедардиз къаршуди дяви хьади гъарахай,
 Ригъ-гьудубч1врушван баяр т1араш ап1инай!

Чадрарна марччарин лижар дурарихьан тадагъай,
 парча, девйир, му-тму бисай,
 дурариз: "Варишвариъ аьхир-заман!" абхъна йипай.


Гьергай, чюллериъ ургъяй,
 дюрхъяриъ гьит1ик1ай,
 Хацорин агьлар!
 – к1ура РАББИЙИ. –
 Вавилондин паччагь Навухадунасури
 гьял гъап1ну,
 дугъан кьаст учвуз къаршуб ву!


Гъарахай дяви хьади,
 сикин гъудрубзру халкьдиинна, архаинди яшамиш шулайи!
 – к1ура РАББИЙИ. –
 Гъядар дидигъ я урч1ар, я раккар хъяркьру гъарар.
 ярхлаъди яшамиш шула думу.

Дурарин девйир хьиди жарадарин хюрч вуди,
 дурарин гьарай-ч1игъ айи сюрйир душмнариз ккахьди!
 Вари мик1арихь Узу гьирчдиза,
 улч1вмар хътаъру вари адмийир,
 вари терефарихъанди дурариинна гьаъдиза балйир.
 – к1ура РАББИЙИ. –

Хацур хьибди чакълариз мугъарйирди,
 аьсрариз – ич1и чюлди,
 душв'ин адмийи бин ккивдар,
 хьидар душваъ яшамиш адмийир.


Магьа, Ягьудияйин паччагь Седекийи гьюкум гъабхуз ккебгънамиди РАББИЙИН Еремий пайгъамбиз вуйи гаф.


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Узу Эламдин ч1имир уьбгъидиза,
 дидин к1улин кьувват!

Узу Эламдиинна юкьуб мик1 гьаъдиза,
 завун юкьуб п1ип1наан
 ва Элам гьипдиза гьадму юкьбиб мик1рахь.
 Ва ади хьибдар гьациб халкь
 эламдин ут1урккнайидар
 дарфи гьюкумат.

Узу гъитдиза Эламдихьди гук1ни хьуз
 чан душмнарин улихь,
 дидин аьжалихъ тямягьну гъадагънайидарин улихь.
 Узу дидиз баланаз гьап1диза
 Йиз хъял ва гъизгъинвал,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 думу ханжлихь гьипдиза,
 зат мидарди т1анкь ап1идиза!

Йиз тахт Эламдиъ дивдиза,
 т1анкь ап1идиза душваъ паччагьна везирар,
 – к1ура РАББИЙИ. –

Хъа гъюз ккайи йигъариъ
 Узу Эломдин кьисмат гьюдюхидиза,
 – к1ура РАББИЙИ.
0

РАББИЙИ Еремий пайгъамрилантина Вавилондикан, халдеярин жиликан гъапи гаф.


– Халкьариз йипай, кидибтай, лишан тувай,
 кидибтай, мигьит1ибк1анай,
 йипай гьамци:
 "Вавилон гъадабгъна!
 Бел беябур дап1на,
 Мардук илдипну –
 вавилондин, аллагьарди дивнайи ядиграр чиркин гъап1ну,
 идолар гъачархьну".

Кафарийин халкь
 Вавилондиз къаршуди гъедебгну,
 Вавилон гьюкумат
 дугъу илт1ибк1иди ич1и чюлиз.
 Гъузидар душваъ я адми, я гьяйванат,
 гъягъиди дурар, ахьди рякъяриъ.


Думу йигъари, думу вахтна,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 Израилин баяр, Ягьудайин баяр гъиди,
 ишури гъиди дурар,
 РАББИ агури хьиди, чпин Заанур.

Сиондихьна рякъ абгури хьиди,
 дидихьна илдициди машар:
 "Гъачай, РАББИЙИК ктикьидихьа
 гьаммишандин Йикьрарниинди.
 Дурар зат к1ваълан гьаидархьа!"


Йиз халкь дудургнайи марччар вуйиз,
 Марччлихънарин тахсир вуди дурар улдугна,
 дагъларин арйириъ уьргъна.
 Дагълариин, тепйириин дурар дицура,
 чпин бина дурариз к1ваълан дубшна.

Гьарсар гьахъури дурар ит1ура,
 дурарин душмнари к1ура: "Ич тахсир адарич!
 РАББИЙИН улихь,
 гьякьвал айи Ужагъдин улихь,
 Чпин абйирин умуднан – РАББИЙИН улихь
 гунгьар гъап1дар гьадрар ву аьхир!"


Вавилондиан гьергай,
 халдеярин жилилан гъарахай,
 кьунарси, лижран к1улиъ айидар йихьай!

Фицики Узу кафари жилилан хъади гъидиза
 сат1и духьнайи машгьур халкьар.
 Вавилондиз къаршуди дурар гьаъдиза.
 Дурари думу кьялаъ т1ап1ди,
 ва думу бисиди.
 Дурарин ч1имрар ву к1убан эскрарин ч1имрарси,
 хюрч хьтарди кьяляхъ дяргъру.

Халдей т1араш ап1иди,
 ва т1арашчи ац1ди!
 – к1ура РАББИЙИ.


Учву шадвал хъап1рачва, шадвалин гьарай ипначва,
 Йиз пай т1араш ап1урачваки!
 Хярариъ бугъаси сархуш духьначва,
 дайриси гьигьйир ап1урачва!

Гьациган ичв дада беябур дап1ну хьиди,
 учву гъахи баб'ин аьйиб алап1иди,
 халкьарин арайиъ думу аьхиримжур хьиди,
 ич1и чюл хьиди,
 шид адру къурамат...

РАББИЙИН хъяллантина
 думу чан халкьдихъ мягьрум хьибди,
 вари йишв ич1и чюлиз илтибк1иди.
 Вавилондихьантина гьудуч1вну гъугъру гьарсар,
 дидин зийнар гъяркъюр,
 гъах хьиди, швит1 хъап1ди.

Кьялаъ т1ап1ай му меркез, ч1имирчйир,
 уьлюбхяй дид'инна, ч1имрар гьяйиф мап1анай,
 Фицики диди РАББИЙИН улихь гунагь гъап1ну!

Вари терефариан ч1игъар ап1инай!
 Т1алаб ап1ура дугъу язухъ ап1уб,
 дугъан ч1вурдар ахьну,
 цалар ахьну –
 му РАББИЙИН хъял алдабгъувал ву!
 Хъял алдабгъай дидлан!
 Чав фици гьап1нуш, дидизра гьаци ап1инай!

Вавилондин нежбрар терг ап1инай,
 игнар ап1ру вахт гъафиган хилиъ дагьур бисрудар!
 Инсафсуз ханжин улихь
 гьарсар чан халкьдихьна гьялак хьиди,
 жвуван жилиинна жаргъиди.


Израил – дарагънайи марччарин лиж ву.
 Асланар дугъахъ хъергри гъахьну! Ассирийин паччагьди думу сифте ит1уз хъюгънийи.
 Хъасин Вавилондин паччагьди
 улч1вукьну дидин йирккар.


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Перврдигари:
 – Узу Ассирияйин паччагь мют1югъ гъап1иганси, Вавилондин паччагьра ва дугъан гьюкуматра мют1югъ ап1идиза.


Узу Израил мугьаназдин хярариинна кьяляхъ хибдиза.
 Диди Башандиинна, Кармилиин ук1 ип1ури хьиди,
 Ефремдинна Галааддин дагълариин дурар ац1ди.


Думу йигъари, думу вахтна, – к1ура РАББИЙИ, – Израилин нягьякьвалар агури хьиди, аммаки давди, Ягьудайин гунагь абгури хьиди, хъа бихъидар, фицики, фужар Узу ч1ивиди гъитруш, дурарилан хил алдабгъидиза.


Дяви хьади гъарах Мератаим гьукуматдиз,
 Пекоддин агьалариз къаршуди,
 йих, т1анкь ап1ин дурар вари аьхиримжурииннакьан,
 – к1ура РАББИЙИ. –
 Узу увуз табшурмиш гъап1уб тамам ап1ин!


Му жилиин – женгнан гъугъ ал,
 зурба даргъувалар ал!

Я, гъюбгъну, гъут1убк1ну
 вари жил убкурайи бакълукъ!
 Халкьарин арайиъ Вавилондикан гъабхьну ич1и чюл.


– Увуз къаршуди Узу чулар ккивунза,
 ва уву, Вавилон, душваъ абхъунва –
 фици увуз дидкан улихьмиди аьгъю шул-хъа?
 Хай даруб ап1уради хъуркьунвухъ ва гъидисунву,
 фицики РАББИЙИХЪДИ уву элегури гъахьунва.


РАББИЙИ абц1ну яракъ уьбхрушв Чан,
 адабгъну душв'ан хъялнан яракъ:
 халдеярин жилиин
 хьибди ляхин
 РАББИЙИЗ, Къумарин Заануриз!

Вари терефарихъанди дид'инна гъюра,
 амбарханйир дидин арццай,
 дидин ужуб-харжиб ч1веэриз уч ап1инай,
 ккудубк1айизкьан думу т1анкь ап1инай,
 фук1ара душв'ин гъудрубзруси!

Вари бугъйир дидин йихай,
 гъит дурар гъурбан вуди урккри.
 Дерд ву дурариз, дурарин йигъ дуфну хъубкьну, – кьимат тувру сяаьт!

Гьергну гъярайидарин ч1игъар ерхьуру,
 вавилондин жилиин ккадархьдарин,
 ва гьамус Сиондиин аьгъю шула,
 ихь Заанури РАББИЙИ хъял алдабгъуб,
 хъял алдабгъуб Чан Дараматдихъанди.

Вавилондиз къаршуди ч1имрарин эскрариз дих ап1инай!
 Дидлан илт1ик1ай, кьялаъ т1ап1ай, ч1имирчйир,
 гъит фужк1ара гьергну ккададархьри!
 Гъап1убдиз лайикьлуди дидиз кьимат тувай,
 диди фу гъап1нуш, гьаци дидизра ап1инай,
 фицики РАББИЙИЗ, Израилин Гирамириз,
 къаршуди диди учв заанди дебккну.


– Кючйириъ дидин дахьди живанар
 ва вари эскрар дидин думу йигъан йихиди,
 – к1ура РАББИЙИ.

Узу увуз къаршуди гъюраза, Къурзлу-Мутму,
 – к1ура РАББИЙИ, Къушмарин Заанури,–
 фицики яв йигъ дуфну хъубкьну,
 Узу уву мют1югъ ап1ру сяаьт!

Хъабсди, алдабкиди Къурзлу-Мутму,
 ва сарира думу зап1идар.
 Дидин шагьрар Узу ц1из тувдиза,
 ва ц1и гургутум вари хът1юбкьиди!


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Израилин баяр ва Ягьудайин баяр гъюржра!
 Дурар йисирарди гъидисну,
 йисирвалиъ дидисну гъитна,
 деетуз ккунди адар.

Хъа дурар Ккадаърур кьувватлу ву,
 Дугъан ччвур Къушмарин РАББИ ву!
 Думу дурарихъан хъюгъди,
 ва жилра дурарин сикин ап1иди,
 хъа Вавилондин агьлар архаинвалихъ мягьрум хьиди.

Халдеяриинна ханжал за дап1на,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 Вавилондин агьлариинна,
 дидин везирариинна ва аьяндрариинна!

Ханжал за дап1на дидин фалчйириинна,
 гьациган дурар к1ул'ан гъягъиди,
 ханжал – дидин эскрариинна,
 гьациган дурар гук1нишну гъадагъиди,

халжар – дидин гьяйвнариинна ва аьрабйириинна,
 гъидикьнайи халкьариинна,
 душваъ яшамиш шулайи,
 гьациган дурар дишагьлийирси хьиди гуч1ру.
 Ханжал за дап1на дидин хазнийириинна,
 гьациган дурар т1араш ап1ура,

къур гъибди дидин штариинна,
 ва штар уркъди,
 фицики му жил аллагьар-ядиграрин ву!
 Идоларилан дидин агьлар амрихъан душна.

Душваъ чакъларна, ич1и чюлин гьяйванатар яшамиш хьиди,
 хьиди душваъ яшамиш гьудгьудйир,
 аьсрариз му жил адми алдарди хьибди,
 наслилан наслиинна яшамиш даршлушвди хьибди.

Заанури дааргъу
 Содомдиъна Гоморайиъси,
 ва дурарин гъунши шагьрариъси,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 душваъра адми ерлемиш хьидар,
 хьидар яшамиш шули адмийир.


Гъюра кафарийиан халкь,
 кьудратлу миллет,
 зурба-машгьур паччагь –
 жилин тмуну п1ип1арихъан дурар гъедергура!

Ч1имирна ханжал дурари дибисна,
 инсафсуздару дурар, язухъ ап1рудар дар,
 дурарин ч1вет1ер гьюлин гъугъси ву.
 Гьяйвнариинди жвар ккипна дурари,
 эскрари, женгназ гьязурди айи, –
 увуз къаршуди, Вавилондин риш!

Гъеебхьну Вавилондин паччагьдиз дурарикан,
 ва хилар дугъан тадахьну,
 аьзабна иццрушан ит1ибгъну дугъ'ан,
 биц1ир ап1урайи хпиринси.


Ярдандихъ хъайи ругъаригъян
 кюкдихъ хъайи хярариинна удубч1ву асланси
 гьаци Узура хабарсузди хъергдиза вавилонарихъ,
 алархьидиза дурарин якъариин ужударстар!
 Даршуз фуж ву Узуз ухшар,
 шлихьан шул Йиз диван ап1уз?
 Ва фунур марччлихънахьан Йиз улихь дийигъну гъузуз шул?

Хъебехъай РАББИЙИ Вавилондикан фу гьял гъап1нуш,
 халдеярин гьюкуматдиз къаршуди фициб ният дап1наш!
 Ччиларра лижгъян гъахиди,
 дурарихъди хярарра Дугъу пуч ап1иди!

Вавилон гъадабгъиди,
 дихарихьан жил гук1ни хьибди,
 вари халкьариз ч1игъар ерхьиди.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Гъедебгуз гъитдиза Узу Вавилондиз къаршуди,
 Лев-Камай агьлариз къаршуди
 пуч ап1ру мик1!

Узу Вавилондиинна мик1рахь дяхин гьипрудар гьаъдиза
 ва дурари думу гьипди,
 ич1и ап1иди дидин жил,
 варишварихъанди думу кьялаъ т1ап1ди
 бала алабхъру йигъан.

Дид'инна гъит ч1имирчийи ч1имир алап1ри,
 гъит рукьан палат алабхьри.
 Дидин живанар гьяйиф мап1анай,
 дидин вари эскрар ккуршвай!

Гъит гъийихдар дахьну ишри
 халдеярин жилиин,
 ч1имрар ит1игънайидар хьиди дахьну
 Вавилондин кючйириъ!


Фицики Израилна Ягьуда гат1ахьнадар
 дурарин Заанури, Къушмарин РАББИЙИ,
 гьеле дурарин жил гунгьари алабц1нашра
 Израилин Гирамирин улихь.

Вавилондиан гьергай,
 жвуван уьмур уьбхяй,
 дийик1бан бадали
 Вавилондин нягьякьваларилантина,
 фицики дуфна вахт
 РАББИЙИН хъял алдабгъру.
 Дугъу вари гьубк1ну дидиз тувди!

Вавилон РАББИЙИН хиларигъ
 гъизилин зах ву.
 Вари жил диди пиян гъап1ну,
 убгъури гъахьну халкьари дид'ан чяхир,
 ва халкьар гъахьну фагьумсуз.

Аммаки абхъну Вавилон хабарсузди, гъюбгъну!
 Дид'ин ишбан гьарай гъит1итккай,
 дидин зийнариз дарман абкъинай –
 белки думу сагъ шул.


– Вавилон учу сагъ ап1ури гъахьунча,
 амма сагъ гъабхьундар.
 – Гъибтай думу,
 гъачай гъягъюхьа гьарсар жвуван жилиинна,
 фицики Вавилондиин суд ап1уб
 завариз гъурубкьну,
 дифариккнакьан за гъабхьну.


– Гьякь гъап1ну РАББИЙИ ухьу!
 Гъач гъягъюхьа, Сиондиин пухьа
 ихь Заанурин, РАББИЙИН ляхнарикан.


Ч1имрарин к1ак1ар уч1ру ап1инай,
 дурарихьди турба абц1ай!
 Мидийин паччгьарин рюгь
 РАББИЙИ хъебгну.
 Дугъан ният – Вавилондиз къаршувал:
 Вавилон т1анкь ап1уб!
 Фицики хъял алдабгъиди РАББИЙИ,
 хъял алдабгъиди Чан Дараматдихъан.

Вавилондин цалариз къаршуди
 пайдагъ за ап1инай,
 гъаравлар артухъ ап1инай,
 гъаравлар хай вуйибси дерккай,
 ккеай!
 Фу ният гъап1нуш РАББИЙИ,
 Дугъу думу ап1иди –
 Вавилондин агьлариз
 улихьмиди дупнайиб вари
 тамам Дугъу ап1иди.


Уву зурба штарихъ шулава яшамиш,
 зурба хазнийир хилиъ аяв,
 аммаки багахь шула яв аьжал,
 яв гъачагъваларин гъюра аьхир!

Къушмарин РАББИЙИ Чаинди ху гъап1ну:
 "Елгнагарси уву эскрари абц1ди
 дурарин гъалибвалин гьарай яв зиин ат1абгиди!"


Чан кьудратниинди Дугъу жил арайиз гъабхну,
 Чан аьяндарвалиинди Дугъу варидюнья тасдикь гъап1ну,
 Чан фагьмиинди зав ккат1абццну!

Дугъу дих за гъап1ган –
 аьршариъ штар уч шулу ва арахуру.
 Жилин тмуну к1уларихъан Дугъу дифран кьюкьяр заъру,
 арайиз хура Дугъу кьюркълин ц1ийир зягьмат,
 ва адап1уру мик1 Дугъу Чан амбарханйириан.

Ахмакъ ву адми аьгъювалар дарди,
 чаз аьйибназ устайи идолар урзри шулу,
 фицики дугъан урзнайи идолар ву куч1ал,
 адар дурариъ рюгь.

Фук1 дар дурар,
 аьлхъюб гъюру – т1улар,
 хъял алдабгъру сяаьтна дурар жварт1 хьиди.

Амма Думу, Якьубдиз дурукьнайи Пай, дицир дар:
 варибдиз Дугъу юруш тувну,
 Израил ву Дугъан миллет ва хазна,
 Ччвур ву Дугъан – Къушмарин РАББИ!


– Уву Йиз бакълукъ вува,
 дявдин яракъ вува,
 ув'инди Узу халкьар чархьуйза,
 т1анкь ап1уйза паччагьлугъар.

Ув'инди Узу чархьуйза
 гьяйван ва дид'ин али адми,
 чархьуйза ув'инди
 аьраба ва думу хъап1райир.

Узу ув'инди чархьуйза
 жили-жви ва жпи-шив,
 чархьуйза ув'инди
 кьабир ва биц1ир,
 чархьуйза ув'инди
 жигьил бай ва риш.

Узу ув'инди чархьуйза
 марччлихъан ва сюрю,
 чархьуйза ув'инди
 йицарра хъади нежбер,
 чархьуйза ув'инди
 аьхюрар ва гьюкумдрар.


Узу ичв улариз рябкъюри Вавилондиз рубкьруб тувдиза, Халдеяйин вари агьлариз, дурари Сиондиин гъап1у вари писвалриз дилигну, – к1ура РАББИЙИ.


Узу увуз къаршуди гъяраза, я йибк1уз к1ури кадабт1найи Дагъ!
 – к1ура РАББИЙИ. –
 Уву вари жил пуч гъап1унва,
 ва гьамус Узу ув'инна хил гьат1абццураза.
 Узу уву жяргъларилансина ипдизаву,
 Узу увкан кубгу дагъ ап1арзавукан.

Цалариз гъванар ув'ан адагъидар,
 бин ккивуз – гъванар,
 уву аьсрариз ич1и чюлди гъубздива,
 – к1ура РАББИЙИ. –

Вари жил вуйибси пайдгъар заргай,
 халкьарин арайиъ к1арчнаан дихар адаай,
 Вавилондихъди дявдиз халкьар гьязур ап1инай,
 дидиз къаршуди паччагьлугъариз дих ап1инай –
 Араратдиз, Миннийиз, Ашкеназдиз –
 къушмарин аьхюр дид'инна гьаай,
 гьяйвнар уч ап1инай
 елгнагарин зурба гъварчси!

Вавилондихъди дявдиз халкьар,
 Мидийин паччгьар,
 дидин везирар ва йишварин аьхюрар,
 дурарин гьюкмикк ккайи вари жил гьязур ап1инай.

Гук1ни гъабхьну жил, гъут1убччвну,
 фицики тамам гъабхьну
 Вавилондикан вуйи РАББИЙИН ният –
 Вавилондин жил гъабхьну
 адмийир адру ич1и чюл!

Вавилондин эскрари женг гъабхури имдар,
 деъна дурар гъалйириъ,
 кьувват дурарин ккудубк1ну,
 гъахьну дурар хупарси.
 Вавилондин хулар ургура,
 гъарар гъидирчна.

Гъит хабар хьади гьаърур, хабар хьади гъюрурин гъаншариз жаргъри,
 хабар гъабхрур хабар хурурин гъаншариз гъюри,
 гъит Вавилондин паччагьдиз йипри,
 дугъан шагьур вари дибисна к1ури,

ниркан ктуч1врушвар дидисна,
 дивнайи ижмишвар ц1и ургура,
 эскрариин гуч1 алабхъна, к1ури.


Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ, Израилин Заанури:
 – Пагь Вавилондин риш!
 Думу гадар ап1ру раццарси ву,
 шид улубзну убччурайи.
 Сац1ибсана –
 ва игнан вахт дугъаз хъубкьди.


Хът1юкьну, узу пуч гъап1ну,
 Вавилондин паччагь Навухадунасури,
 фук1а адру гъаб узкан ктап1ну!
 Дугъу, аждагьайиси
 узу хът1юкьну,
 узкан кьукьар ктагъури гъахьну,
 чан фун кьикьнягъди абц1ну,
 хъасин узу идирчну.


Вавилонди йиз бедендикан кч1икьури гъахьну зивзивар!" –
 пиди Сиондин агьали-дишагьлийи.
 "Йиз ифи – Халдеярин агьлариин ал!" –
 пиди Ерусалимди.


Гьамци к1ура РАББИЙИ:
 – Узу увхъан хъюгъдиза,
 Узу увхъан хъял алдабгъидиза,
 ич1и ап1идиза дурарин гьюл,
 дурарин булагъар мягьрум ап1идиза штухъ!

Вавилон хьибди гъюрдарин ч1веъ,
 чакълариз ужагъ,
 гъах шлу аьламатаризна асккан ап1увалариз кадабт1на думу,
 агьлар душваъ гъузидар.

Асланарси дурар арахура,
 асландин бякьйирси дурар ккерягъюра,

амма хьибди дурариз гизаф мани,
 ва Узу тувдиза дурариз убхъруб,
 пиян хьузкьан Узу дурар ац1диза,
 шадвал дурари хъап1бан бадали,
 хъасин гьаммишандин нивк1 алабхъуз,
 сарун хътрегруганси,
 – к1ура РАББИЙИ. –

Узу дурар марччарси хъаъдиза урккуз,
 кьунарра хъади якъарси!

Пагь, Шешах дибисна,
 вари жилин ад дибисна!
 Халкьарин арайиъ Вавилондикан ич1и чюл дубхьна.

Вавилондин зиина гьюл за гъабхьну,
 гъугъ хъайи лепйири Вавилон ккап1ну гьит1ибк1ну.

Дидин шагьрар гъахьну ч1уру аьламатар,
 къуру жил ва ич1и чюл,
 адмийир яшамиш даршлу жил,
 адми лицури даршлу жил

Узу кьаза гьадабт1идиза Вавилондин Белиз,
 диди хът1юбкьюри гъабхьиб Узу дидин дюдниан адабгъидиза,
 ва хьидар сарун дидихьна халкьар нирарси хъирк1ри.
 Ахьди Вавилондин цалар!

\v 45 Йиз халкь, удубч1в душв'ан!
 Ичв уьмрар уьрхяй
 гъизгъин хъялхьан РАББИЙИН.


\v 46 Гъит ичв юк1в дийийибгъри,
 хабрарихьан гуч1 мап1анай,
 жил вуйибси рагъурайи.
 Сад йисан харбаб гъюри шулу,
 жара йисан – хъана хабрар:
 "Жилиин – аьрвалар рагъура,
 аьхюр аьхюриз къаршу удуч1вна!"


Йигъар гъиди,
 Узу Вавилондин иолариз кьаза тувдиза!
 Дидин вари жилиинна аьрвалар хиди,
 душв'ин гъийихдар дахьну хьиди.

Жилна зав шадвалин гьарайнаъ абхъди,
 жилиин ва зав'ин алиб вари,
 фицики кафарийиан гъиди
 Вавилон т1араш ап1рудар,
 – к1ура РАББИЙИ. –

Эй учву, израилар гъийихдар!
 Ккадабхъиди Вавилон,
 даршуз вари жил вуйибси
 Вавилонди гъийихдар дахьнайи аьхир.

Эй учву, ханжал ктрубкьдар!
 гъарахай, мийидигъанай,
 ярхла уьлкйириъ РАББИЙИКАН к1ваин ап1инай,
 гъит Ерусалим ади ибшри ичв к1ваъ.

– Беябур гъахьну ухьу,
 гъахурайи футнийир ерхьурахьуз,
 аьйибну иликну ихь машар
 фицики жара уьлкйириндар гъафну
 РАББИЙИН Хулаз гимами.

– Йигъар улуркьиди,
 – к1ура РАББИЙИ, –
 Узу Вавилондин идолариз кьаза тувдиза,
 дугъан вари жилиин зийнар гъашидари ап1ури хьиди угьар.

Аьршариккнакьан Вавилонди учв за гъап1ну,
 ягъалди за гъап1ну чан кьувват,
 хъа Йиз ниятниинди
 гъиди дидихьна т1арашчйир,
 – к1ура РАББИЙИ.

Ишбан гьарай ут1убччвура Вавилондиан,
 халдеярин жилиин зурба даргъувалар ал!

Му РАББИ ву Вавилон ич1и ап1урайир,
 Дугъу гъитди хъч1ибкьуз
 вавилондин агьлари аьхю дих.
 Гъугъ ипна дурарин лепйири, гъалин штари,
 сесери идирчура зурба ч1вет1ер!

Вавилондиина гъюра т1арашчи,
 вавилондин эскрар дисиди йисирарди,
 дурарин ч1имрар уьргъиди,
 фицики РАББИЙИ – гъап1убдиз тувру Заанури,
 тувди, кьимат ктипиди!

– Узу пиян хьайиз тувдиза
 дурарин везирариз ва аьяндрариз,
 аьхюрариз, амрариз, эскрариз,
 ахьди дурар гьаргандин нивк1уъ,
 чпи зат уягъ даршлу,
 – к1ура Паччагьди, шлин ччвур – Къушмарин РАББИ.

Гьамци к1ура Къушмарин РАББИЙИ:
 – Вавилондин ац1у барйир,
 шибрит1ииннакьан даргъиди,
 дидин ягъли урнар
 ургиди ц1и.
 Давди халкьар гъилихну,
 миллетар кьувватнаан адахьну.
 Вариб дубгну хьибди!

Магьа, Еремий пайгъамбри Махсейин хтул, Нерийин бай Серайиз, думу Ягьудияйин паччагь Седекийихъди сат1иди Вавилондиз гъушган, фу табшурмиш гъап1нуш. Думу вахт, Седекийи гьюкум гъабхури юкьудпи йис вуйи. Хъа Серай, паччагьдин марццишназ ахин-леэфдиз лигрударин к1улин гъуллугъчи вуйи.
Еремийи, Вавилондиин улукьру вари балйир – Вавилондикан гьамшваъ дибик1найиб вари, жара илбижру дафтрик гъибик1нийи.

Хъа Еремийи Серайиз гъапи:
 – Уву Вавилондиз гъафиган, дидиз лиг ва вари гьадму гафар урх.
Хъа йип: "Уву, РАББИ, гьаму йишв т1анкь ап1уз гьял гъап1унва, ва мушв'ин адмийир, я сар кас, я саб гьяйванат хьибдар, мушвайишв аьсрариз ич1и чюл вуди гъубзди!"
Хъа уву гьаму дафтар гъубхубси, мидихъ гъван хъибт1ну Ефратдизди гат1абхь
ва йип: "Гьамци Вавилонра ккабхъди! Узу дид'инна гьап1у балайин кьяляхъ сарун думу гъудубжвидар, кьувватнахъ мягьрум хьибди".

 Гьамушв'ин Еремияйин гафар ккудук1ура.


Седекий, къадна сад йисаъ ади паччагь гъахьнийи. Ерусалимдиъ дугъу йиц1усад йисан паччагьвал гъап1нийи. Дугъан дадайиз Хамутал к1уйи. Думу Ливнайиан вуйи Еремийин риш вуйи.
Седекийи, Якимдиси, РАББИЙИН улихь писвал ап1уйи.
Ерусалимдиъ ва Ягьудияйиъ шулайибди РАББИЙИК хъял кап1уйи, ва Дугъу дурар нигь гъап1нийи.
 Седекий Вавилондин паччагьдиз къаршу удуч1внийи.
Седекийи паччагьвал ап1ури урч1вубпи йис гъябгъюрайи вахтна, йиц1убпи вазлин йиц1удпи йигъан Вавилондин паччагь Навухадунасур вари чан къушум хъади Ерусалимдихьна гъюру. Дугъу шагьур кьялаъ т1ап1ру ва юкьуб тереф дидлан ягъли арх йибккуру.
Шагьур кьялаъ т1ап1ну, Седекий паччагди гьюкум гъахури йиц1исадпи йисанзкьан гъибтнийи.
Шагьрин айит1 гаш абхънайи, гьюкуматдин халкьдиз ип1руб фук1ара адайи. Юкьубпи вазлин урч1вудпи йигъан
шагьрилан илт1ибк1найи цал'ан аьхю урхъ идипнийи. Вари эскрар гьергнийи – йишвну дурар, паччагьдин багъдихъ хъайи кьюб цалин арайиъ айи урнариантина шагьриан удуч1внийи ва Аравайиз гъябгъюрайи рякъюъди гьергну гъушнийи. Думу вахтнаъ халдеяр шагьрилан илт1ик1найи.
Халдеярин къушмар, гьергу паччагьдихъ хъиву ва Седекийихъ Ерихондин дюзендиъ хъуркьнийи. Думуган Седекийин вари эскрар гьубкьушварихъинди гьергру.
Паччагь дисуру ва Хаматдин жилиин али Ривлайиз Вавилондин паччагьдихьна хуру. Душваъ Навухадунасури дугъаз жаза гьадабт1уру.
Седекийин уларикк Вавилондин паччагьди дугъан баяр йихуру, хъа Ягьудияйин вари везирар дугъу Ривлайиъ уркуру.
Хъасин дугъу Седекий кур ап1уру ва дугъ'ин занжрар алахьуру. Хъа Вавилондин паччагьди думу Вавилондиз гъахуру ва думу йик1айизкьан азадвал адарди гъитру.

Хьубпи вазлин йиц1удпи йигъан Ерусалимдиз, Вавилондин паччагьдиз багахь вуйидарикан сар, адми уьрхрударин аьхюр вуйи Навузарадан гъюру. Думу вахт, Вавилондин паччагь Навухадунасури гьюкум гъабхури ц1урч1вудпи йис вуйи.
Дугъу РАББИЙИН Хал, паччагьдин дарамат ва Ерусалимдиъ вари хулар ургуру. Вари аьхю хулар дугъу гъургнийи.
Ва Ерусалимдилан илт1ик1найи цаларра, адми уьрхру аьхюрихъди гъафи халдеярин къушми гъадаргънийи.
Сакьюдар касибар, дийик1ди гъузу шагьрин агьлар, гьацира Вавилондин паччагьдихьинди гьергну гъушдар, ва дийрихди гъузу мутму ап1ру устйир, адми уьрхрударин аьхюр Навузараданди йисирарди гъурхнийи.
Анжагъ сакьюдар уьлкейиъ варит1ан касиб инсанарт1ан, адми уьрхрударин аьхюр Навузараданди, хут1ларна т1умт1ин багъар тартиб ап1уз гъитундайи.

РАББИЙИН Хулан йиф-рукьан мурхьлар, РАББИЙИН Хулан мидикк-тидикк ккиврудар ва йиф-рукьан гьюл, халдеяри гъюргънийи ва вари йиф-рукь Вавилондиз гъубхнийи.
Дурари баттларра, астмар-кьурсйирра, уршвар-кьянццарра, ифи кибчуз вуйи захарра, ягълучйирра – Заануриз гъуллугънаъ шлу вари гъаб-гъажагъ гъубхнийи.
Адми уьрхрударин аьхюри гьацира вари гъизилра арсра: чанхар, тазар, кибчуз ифи убхру захар, гъазнар, акв тувру алтар, чяхир улубхзру аьдатнаъ ишлетмиш ап1ру ягълучйирна гъабар гъадагънийи.
Кьюб мурхьулна йиф-рукьан гьюл, думу гьюликк ккайи йиц1икьюб йиф-рукьан бугъйир ва дурарикк ккиврудар – мурар Сулейман паччагьди РАББИЙИН Хулаз к1ури дап1найидар вуйи – гьаму вари йиф-рукь йибцну удубкьдайи.
Мурхьларин гьарсабдин ягълишин йиц1имиржиб хъуршил вуйи, ац1ушинра йиц1икьюб хъуршил. Дурарин айит1ишв ич1иди вуйи, хъа мурхьлар дап1найи йиф-рукьан ац1ушин юкьуб т1убанди вуйи.
Гьарсаб мурхьлик хъуб хъуршлин аьхю йиф-рукьан кунц1 кайи. Кунц1 вуйибси нарар кади сетка-накьиш дап1найи – вари йиф-рукькан вуйи. Кьюбпи мурхьулра, нарарра кади, гьамци дабалгнайи.
Гъирагъарихъди урч1вц1урна йирхьуб нар хъайи, хъа вари сетка-накьиш вуйибси – варж.

Адми уьрхрударин аьхюри, плендиз Заанурин сарпи-гъуллугъчи Серай, кьюрпи-гъуллугъчи Софоний ва урнарихъ шлу шубур гъаравул гъурхнийи.
Дугъу гьацира шагьриан, эскрарин зиин аьхюрди дерккнайи хаси-жвира, паччагьдин ляхнарин гъулугъчйир, шагьриъ айи ургур кас, халкь эскервализ кьабул ап1ру бик1бар ап1рударин къушмин к1улин бик1рур ва уьлкейин халкьдигъян шагьриъ айи йирхьц1ур касра гъурхнийи.
Дурар, адми уьрхрударин аьхюр Навузараданди чахъди гъурхнийи ва Ривлайиз Вавилондин паччагьдихьна хуру.
Вавилондин паччагьди дурар уркуру, Хаматдин жилиин али Ривлайиъ дариз зигуру.
 Жугьдар чпин жилилан плендиз хъаъну гъурхнийи.
Магьа фукьан адмийир Навухадунасури хъаъну гъурхнуш: ургудпи йисан шубуд агъзурна сумч1урна шубур жугьуд;
Навухадунасури гьюкум гъабхури йиц1имиржидпи йисан Ерусалимдиан миржид варжна сумч1урна кьюр кас хъаъну гъурхнийи;
Навухадунасури гьюкум гъабхури къадна шубудпи йисан, адми уьрхрударин аьхюр Навузараданди ургудваржна ягъч1вурна хьур жугьуд хъаъну гъурхнийи. Вари – юкьуд агъзурна йирхьудварж кас.

Ягьудияйин паччагь Яхоний плендиз дисбалан кьяляхъ сумч1урна ургудпи йисан, йиц1икьюбпи вазлин къадна хьудпи йигъан Вавилондин паччагь Эвил-Меродахди Ягьудияйин паччагь Яхонийиз рягьим гъап1нийи. Му, Эвил-Меродахди гьюкум гъабхури садпи йис вуйи. Дугъу думу дустагъдиан адаънийи,
дугъахъди гъюдал юк1в ади гафар гъап1нийи ва Эвил-Меродахди думу Вавилондиъ айи тмуну паччгьарт1ан заанди дерккнийи.
Яхонийи дустагъдин палтар илдитнийи ва чан уьмрин аьхиризкьан паччагьдин к1арк1т1ихъ ип1ури гъахьнийи.

Яхонийиз Вавилондин паччагьдихьан уьмриз лазим вуйиб гьаммишан – йигъан-йигъан, тап йик1айизкьан, имбу вари уьмриъ, туври гъахьну.