Кьюлан машкквар

     (махъв)

Йигъарикан сад йигъан,
Гъулаз гъюр шаду фигъан.
Маллайи гъапну кIур сан,
Хъубкьна машкквар му йисан.
Вазра гъябкъну-гъябкъюндар,
Ккивси дагъларикк ахсрар,
Ахъ’ан утIурккси марччар,
Улубкьур аьхю машкквар.
ЖикIайиз машар-хилар,
Ккимиди хулакк ахнар,
Кьюлахьна гъюр мирасар -
Аьхюб-бицIиб, гъуландар.
«Ва-а-й Гьялмат бажи!
Я Гьялмат бажи!       
Машкквар мубарак ибшри!»
«Сагъ ишри жан, сагъ ишри!
Ичвра мубарак ибшри!
Ари гъачай хулазди»…
КIури, гъеебхьси теклиф,
Хялари апIур тяриф.
Беркет ибшрийичв, кIур, бул,
Аллагьди апIри кьабул,
Гъидисну вуйи ушвар,   
ГъапIу ниятар, гъудгнар…
«Гъачай, гъи нач апIруб дар...
Дици вуш, ккирчну кIаркIтIар,
Кьабул апIинай хялар,
Дивай кIаркIтIихъ хурагар»…
Амма кьюлаз шул хабар,
ТIаъган тахчайин раккнар,
Лигуруш, хулаъ адар
Вари хялариз гъабар.
«Вайгьарай»!  - гъапи кьюлу,
«Йипачва - узу гьапIру?
Хизандиин аькьюллу,   
КурцIлар - гатар аьлхъюру».
Лиг, дупну, кьюлу гъуншдиз,
ЦIиин али хинкIариз,
Чайра дивну хялариз,
Жаргъури гъуш базариз.
Я ху, ясана инсан,
Адар базари каскьан.
Ишури, шлуган чан кьан,
Дердну ацIнайир чазкьан,
Кучру унчIварик исккан,
Гьерхуз гъаравлихьан
Бутккайиъ дуснайирхьан,
Дубгну аш базар наан...
Гъаравул вуйи Мяттай,
Ханкарин Ханаьлдин бай.
Ху-гъаравли гъапи – «Гьай!»
-Фу яв, ипнайи гьарай?
-Бизар махьана, жан бай!
АпIдайза бизар, валлагь
Дуфну адайиш бала…
«Хъа, я Гьялмат хала!
Духьнадар кIури бизар,
Урччвуб герек дар унчIвар.
Биши духьнайиз ибар.
Либхури аьдат ич дар,
Аьзиз машккварган базар.   
Кюмекчи узкан шулдар.
Шубуд йигъан ву машкквар.
Хъа йигъан гъюру халкьар,   
Базарин тIаъру раккнар.
- Я жан! ГьапIуйкIан гьамус?
- КIури кьюл хъюбгъру ибшуз.
Мяттайра шулу пашман,
Кабхъну фикрарик кьюлан…
Амма, саб арайилан
КIур, аьлдяхну бац кIуллан:
«Багьна адар хьуз пашман.
Яваш! Ебхьунзуз Бухьнагъ,   
Сумчриз душнайириз накь…
Амма, лиг гьа! Му хабар
Жарариз мапIан ашкар!
Йирхьуб гъулан арайиъ,   
Нириъ, багарихь гъярдин,
Сар Кюрягъ кьун-халуйи,
ТIапIнакIур чан магазин.
Душваъ а кIур аьламат
ИпIруб-убхъруб, а палат,
Яни, фуну ккунш алат,
Вуйидар ужуз кьимат…
Рякъналан улдругиш зат,
Гьабхъурвуз ХъюртIларин лат.
Хъа исина гъушган цIиб,
Яркур алабхъур мичIиб.
Му ярквраъ мучIу вахтна,
А кIур сар угъраш-башкъа.
Нугъат ву дугъан Гьясрат,
Жанаврин гъяйиб сурат.
Дициб хаинкар миллат
Мусурмниз алдрахъри зат.
Вушра, вуйизки миннат
ТIафлихьан йихь ихтият!
АпIуз гьич шулдар рягьят
Жанаврихъди мясляаьт.
КкудубкIунза ихтилат.
БикIнайиб шулу кьисмат,
Гъадабгъ лазим вуй алат.
Аллагь ишри аманат»…
Духьну бегьем аьламат,
Диш гъахьи гъяриз Гьялмат…
Рягьят гъабхьи гъябкъган лат,
КIваз, абхънайи гьяракат.
Рази дубхьну бегьемди,
Гъябгъюру кьюл нирихъди.
Фукьан уткан вуйкIан гъяр!
Гьар гъулаз сакIал рякъяр! 
Гьяйран шлубсиб гъябкъиган,
Ву му магазин мюгькам.
КкунийкIан увуз хабар,
ТIаиган дидин раккнар, 
Айикьан мушваъ гъабар,
Гъизилин цIур хъайидар,
Чинийин, лап уткандар.
Исикк дибикIна кьимат.
Саб гъабраз,кIур, кьюб манат.
Магазинчи шул Мазай,
Ккувлугъарин Гамушай.
Зигури дубсна папрус,   
Кьюлар гьясиб ккаърануз!?
«Наънан вуяв му кьимат?-
КIури алжагъур Гьялмат.
«Я касдин бай, я мялумат!    
Илимдар хул’ин манат!    
Шулайиб вуйин кьимат,
Хьуб гъабраз йицIуб манат,
Дуфнайин дарш – гъиямат?
Арсран дарки зегьриман,
Кьимат пуз уву мукьан?
Гъадабгъиш яв гъаб-гъажагъ,
Ккадабхъур касиб ужагъ.
Алдар кIул’ин гьюкумат
Багьади туврурин зат.    
Ашкар ибшри мялумат,
Йип абайин ччвур аьдат,
Якьин, яв маил-мадат!»…
Аьрза ккудубкIган кьюлу,
Дерд дубхьнайи, кIвак кипру,
Мазайи ипру гьарай:
Гьаз вуяв, зу шлин вуш бай?
- Я Аллагь! - Я Кьюл хала!..
Тюнт махьанава дишла!   
Узузра дарзуз кьабул,
За духьнайиб кьиматар,   
Му магазин йизуб дар.
Кюргъярин Гьямидрин ву.   
ГъидикIундарза узу,    
Алатарин кьиматар!
Ужуз кьимат пуз шулдар,
Аьхювал йиз хлиъ адар,
Сул-Гьямид закур гъюру,
Хъа узухъди улхуру.
Тувуз шалзухьан буржназ,
Эгер бурж гъибтдарш кьаназ.
Дици вуш бай, баладар!
Ишри, илитI яв буржар!
Кьюл хъивну гъятIнихъ гъабар, 
Хулазди чан ккипру жвар…
Пагь, кидурчурки улар -
Гъуршникк саб калуш ккимдар.
Лигуруш – хялар имдар,
Дисай, шулазуз гьейдар!   
Мисккин кьюл алдабкуру,
Гъабар вари уьргъюру…
                ***
Риш-кьюлу ипна гьарай,
Дада уягъ апIинай!
НивкI’ан уягъ гъашири,
Йиз гъабар нашди, кIури,
Мухрик кучра хилари.
Хъа риш дусна аьлхъюри.
«Гъудужв баб - дуфна машкквар!
Гъюз мумкин ву инсанар!
«Я риш, фтиъ ахьру хинкIар?
Увуз адарнуз хабар,
ГьуркIну адруб ихь гъабар!?
Я дада! ГьапIру гъабар?
Увуз гъяркънушул нивкIар!
Лазим дар гизаф гъабар,
ДапIназа машкквраз цIиквар.