Хтулри гайи тарс

Кьуьтхверар тир Замирни Эмир кьвед лагьай классдиз акъатнавай школьникар тир. Гьар гатуз аялрин ч1ехи бубани баде яргъал шегьердай ял ягъиз хайи хуьруьз хтайла, хтуларни  абрухъ галаз хуьре жеда.  Лугьун хьи, ч1ехибуру аялрихъ галаз гьар гатуз муьгьлетрин сифте кьиляй меслятдалди гат1унна чеб гьиниз фидат1а, вуч ийидат1а, чарчел кхьидай адет хьанва. Гьуьлерал фида, ч1ехибурал (эмейрал, бадеди дидедал, мукьвабурал, хзандин дустарал)  кьил ч1угвада. Дербендин къеледиз, Шарвилидин сувариз Ахцегьиз, Кьасумхуьруьн иер т1ебиатдин юкьва авай Там-Там ресторандиз (и чка аялриз дадлу хуьрекрал ваъ, ана вечрен к1вачерал алай кьве к1вал ава лугьуз хуш я), Самурдин тамуз фин - и чкаяр а чарчел гьар юсуз сифте кьиле авайбур жеда. Гьар сеферда а фейи чкайрай  хкведайла, ч1ехи бубади вичин хтулриз гьар жуьре савкьватар гуда. Са сеферда ада вичин хтулриз ,гьардаз, пулунин кьватидиз вегь лагьана. вад виш манат гана.
Машинда ацукьна са декьикьадани п1ут1-п1ут1 къачуна рахаз акъваз тийидай гъвеч1и хтулар и сеферда вучиз ят1ани киснавай. Гагь абру сада садан япал куш-кушарни ийиз авай. Машиндин ролдихъ галай Низам бубади гуьзгуьдай кьулухъ галай хтулриз са вилни ягъзавай, ахпа ам аялрин бадедизни килигиз вилералди «яраб и кисунин себеб вуч ят1а»  лугьузвай. Бадедини, сивяй гаф акъуд тийиз, къуьнер чуькьвез, гъилералди «низ чир хьуй» лугьудай  ишараяр ийизвай. Гьа и арада Замирай явашдаказ ван акъатна:
- Баде, Низам буба, чаз  ганвай и пул гьиниз к1ан хьайит1ани ийидай эхтияр авайди яни?
- Эхь, азизбур,  ам куь пул я ман, - лагьана бадеди.
- Куь Псидиз (кьватидиз) вегь, са кьадар к1ват1 хьайила, са хъсан зат1 къачу, - меслятна Низам бубади.
Хтулар сад садаз килигиз Замира Эмираз, Эмира Замираз:
-  Вуна лагь, - меслятна.
Замир 15 декьикьадин ч1ехиди ят1ани, гзаф регъуь аял я. Эмир вик1егь я ахьтин к1валахриз. Эхирни Эмира башламишна:
- Чи классда са гада ава, Усман. Ам эхиримжи вахтара гзаф пашман я. Чаз Зарета Омаровнади Усманан диде начагъ хьанва, адак ч1уру уьзуьр акатнава лагьана.  Усман бейкеф тавурай лугьузни т1алабнай. И суьгьбет ийидайла, аял рик1ин т1арвилерикай  дад акунвай ч1ехи инсандиз ухшар тир: вилериз шелни хъиткьиннавай, къалабулухни акатнавай. Усман дидедихъ галаз яшамиш жезвайди я, буба авач. Вахарни стхаярни авач. Зани стхади исятда фикирна, - давамна Эмира, - и пулни, чи кьватида к1ват1 хьанвай вири пулни Махачкъаладиз хъфенмазди Усманаз гудай меслятнава. Аялди эхиримжи гафунихъ галаз лап ч1ехида хьиз дериндиз нефес къачуна уфт аладарна.
Гъвеч1и хтулдин гафарин ван атай Низам бубади гьасятда машин са патахъ гьална, рекьин къеряхда акъвазарна, машиндай эвич1на, кьулухъ галай рак1ар ахъайна хтулриз ч1ехи итимриз хьиз «баркалла лагьана», гъил яна. Хъуьхъверлай накъвар авахьзавай бадеди Замиранни Эмиран гардан кьуна теменар гана, лагьана:
- Куьн якъин ч1ехи хьанва, гьа ч1ехибуру хьиз кьат1узва. Къенлай кьулухъ куьмек к1ан хьайи инсандиз квевай жедай вуч куьмек хьайит1ани а гьа ик1 це, ширинбур. Зани Низам бубади квел дамахзава.
Гьа йикъан няниз хтулар, бадеди к1елзавай махунин кьат1ни амаз, фад ахварал фена.
Гила Низам бубани баде айвандик ацукьнавай, сумавардин чай хъваз-хъваз суьгьбетарзавай. Юкъуз хьайи агьвалатни рик1ел хкана. Бадеди тади квачиз лагьана:
- Зи уьмуьрдин ч1ехи пай  аялриз тарсар гуз акъатзава.
- Са ч1авара аялри чпин муаллимриз гзаф марагълу тарсар гуда.
Рик1ивай лагьайт1а, виридлайни кьетен тарс заз къе чи хтулри гана.  Уьмуьрдин тарс