Тбилиси

ТБИЛИСИ
(Поэма)
Кавказлуйирин гьамциб гаф мелзниин алдрували
аьжаин гъахьири,
му дерйир гъяркъюри,
гьамциб гьякьикьат, дурарин к1ваълан дубшнайиб,
к1ваинна хури,
биц1и ихтилат бик1уз гъахьунза мажбур.

Ади гъахьну ад айи хюрчабан...
Гьадгъазт1ан рякъ аьгъдар Аждагьайин гъяриз...
Гьар хюрч’ан думу гъюрур
йиц1уд йисан уьмур хъап1ганси гъюйи,
духьну зяиф ва кьаби
аждагьайи убхъурайиси дугъан ифи...

Ади гъахьну думу вилаятариъ сар паччагьра...
Гъалайиъ уьмур хъап1райи дугъу,
туври насигьят...
Думу Заанурин гаф аьгъюр вуйи
чпин абйирилан...
Гьаддиз думу улин ниниси уьрхюрайи
чан халкьдира... 
***
Мегьел думукьан
Кура нирин гъирагъар думуган
ачмиш дап1ну адайи...
Гъира кмиди арццри шулдарин
инсанариз
гьамусдиз аьгъдру йишвар…
***
Мцхета гъалайин юкьуб цалин айит1
думу паччагьдин юк1в кбисурадайи...
Чан гъвалахъ хъайи Армази дугъаз ккуниб дайи
бутариз икрам ап1ру йишв ву к1ури, гьавайи...
Дирбаш хюрчабнин ихтилатар гъеерхьурин
шулу тямягь
удуч1вуз дугъахъди учвра хюрчаз,
хъа халкьди гъитри гъахьундар думу
хьидива, к1ури, увура
хюрчабанси зяиф ва кьаби
аждагьайи дубхъну ифи...


Дугъаз хюрч хъап1ру люкьярра айи
ч1урдин гьяйванатарихъ хъирчну дисру…
Дугъан аягъур гьяйвнарра айи
саб тепейилан  тмуну тепейиинна т1ирхру…

Аммаки паччагьдиз учв паччагьси шуладайи
Яракъламиш духьну табиаьтдиз удуч1вуруш...
«Узу гьаммишан гъалайиъ
гьит1ик1ну гъитуз
швушв вуйинхъа
духнайир
тазади ккунириз
мурччваъ дерккуз…

Хъадакай узхъан
ичв гьяйвнарна люкьяр хьади...
Удуч1вуза узура ч1урариз
жилик лик кубк1уз...
Лигуза сабанкьан
йишвандин рагру хядариз...
Узура вуза аьхир
учвусир инсан,
юк1в айир,
уьмриъ дигиш'валар т1аъну ккуни…

Шаламарна эглюг
ва саб ханжална ц1игьинч
ч1яаьн вузуз,
душну дибисну хюрч
хьади гъюз...
Гьамци узу йиз т1агърушин
аьлдядябхъиш,
узура илт1ик1уб мумкин ву 
Римдин паччагь Нерондиз…»

Паччагь
рякъ’ин шлуган
ккарагуру Заанурин Бализ,
учу хат1аваларихьан уьрх дупну,
чан,
сифте ч1урариз удуч1вурайирин
рякъ ягъурлуб ибшри дупну...

Рякъ’ин шулу думу
гьадму хюрчабанра хъади,
гъач дупну
аждагьайихьна рякъ улупру…

Зурба муч1у яркврариантина дурар
пирпар, мухьар, мяхъяр,
уршар, гьявар гъурдар гъитри,
зазар кайи хумсарин ругъаригъян гужназ гъюдуч1вури
ригъ гьудубч1вру тереф дибисну гъягъюру…
Гъягъюру…
гъягъюру…
ва гъюру аьждагьа дабхънайи гъярин
гьадму гъарзарихъна хяхлин
заансина к1аназ жилин душнайи...

Фу лигурва
гъарзарилансина абхьрайи
мич1ли мархь
диш дап1ну аждагьайин убзра ушвнизди
декку-ч1имрин рангар уьрхну гъитну гьавайиъ...
Сарун мушвахь вари к1ваълан гьарх!..

Паччагьдихъди гъягъюз даккни хюрчабнин ихтилатар,
гъилигу гьялариан,
вуйи кайи-кайибси вари
мурариз гъи лавландихъна мушваъ рякъюрайи...
Аждагьайин ушвнизди нир убсрашра
дидин хъюхъяриан
удубч1вурайи кумна ц1а
кт1убшвурадайи…

Думу паччагь вуйи яшамиш шулайир
чан зиинра Паччагь алди...
Чав икрам ап1урайи дугъан Паччагь
Иешуа Машиах вуйи
дюн'я Чан Уж'вал кьабул гъап1дариз к1ури уьбхюрайи…

Паччагь дусну кьамкьариинна
гъярин гъарзарихъ ккарагуру:
«…Му аьламат
узуз ачухъ ап1инава,
аьршариъ айи йиз аьзиз Агъа…»

К1ан дярябкъди
дифсиб кумру
абц1найи гъярин кьулариан
гъут1у муртайинсиб
ниъра дурарин пулариъ абхьруган
лизи мягъси духьнайи хюрчабнин
беденра ц1а гъябкъю варждинси чубхурайи,
хъа ккарагу паччагь,
фук1а дархьиси,
дап1ну машра уьру
ахтармиш’валари гъадагънайи...

«Гъач, гьамшваъ адап1идихьа йишв, хюрчабан,
юк1в Заануриз бахш дап1надру дуст,
думу яв аждагьайиз ухьу
гвач1инган лигидихьа агу…
Адабгъ ихь ц1игьич,
кич1ибг ц1а,
мани дап1ну
ихь уьлин кьац1,
хъиври грузин нис,
ип1идихьа
хачапури
нивк1ун улихь...
...гъузур чпи вари
ухькан улхури…»

Ярхибдин жикъиб,
дурар гъягъюру Кьалу нирихъинди
(Думуган Курайиз «Кьалу нир» к1уйи
гъарзар-дагъар гъахурайи).
Аждагьайин гъярин гъирагъ дибисну гъушдар исинди
ктахъуру дурар
гъарзар ккудук1ну саб майднарихъинди…

Лигуруш,
аждагьайин ушвнизди убсрайи меркксиб нир
мушвхьансина Эдемдин багъларигъянсинаси
мани-мани бамбагси гъябгъюрайи,
к1ваъ гьевес т1ап1райиси
марццишнан...
Табиаьтдин му аьжайибвалин
паччагь дишла гъавриъ ахънийи,
ва аьршариъ айи Адашдин ад ап1ури
Дугъаз тярифнан саб уччву мяълира гъап1нийи...

Аьжайиб духьнайи хюрчабни: 
«Аждагьайин фун'анмина удубч1руган мани шулайиб вуди
гьаз рябкъдарвуз, паччагь, му нир…» – гъапнира вуйи…
 
Дурар гъяр-гъярди
нирин гъирагъдихъди
штар урсрайи гьадму гъарзариккнакьан гъафнийи…
Аммаки дурариз аждагьа гъибихъундайи…
Жилиан удуч1вурайи мани штарин бугъ
мич1ли гъяригъ дифси гъярябгънайи
ва
гъарзарилан рузурайи ц1адлари
к1ул'ин чигра йивурайи...

Хъасин кюридра
му гьямамарстар булагъарик гъижик1нийи...
Гъижик1нийи…
гъижик1нийи…
шадвалин хушлу гьарйир дурари
дере вуйибси деетнийи…

Гьаддихъанмина гуржйирин мяълийирра
дагълариъ гьарйир ат1агнайистар гъахьнийи...

Хъа йигъан дурар чпин халкьдихьна
шадлу хабар хьади гъафнийи…
Аммаки
гъафидарихъ дурар хъугърадайи…
Хъугърадар пну баладайи,
чпин улариз рябкъюрайибдиз
мици хьуб мумкин дар к1урайи:
гуч1баан дюргънайи хюрчабан
кьувватлу пягьливанси духьнайи,
хъа кьабишнакк ккайи паччагьди
жигьил балиси акв туврайи…
Я аьламатар…
Аьламатар...
аьламатар...

Мина дуфну Пушкинра гъижик1ну к1урайи…

Паччагьди чан меркез
Аждагьайин дерейиз хуз гьял ап1уру...
Халкьдиз гуч1 тувру ччвур алдабгъну,
душвайишваз «Мани штар» к1уру…
Ухьу гъавриъ гъахьиси
Думу к1уру гаф ву Тбилиси…

Узу дина гъушунза
Гъушунза…
гъилигунза…
аьламат гъахьунза...
гъижик1ундарза…
Йиз юк1в
думу штариан ибиргъунза,
жан фила вушра йибк1руб,
хъа гьаммишандиз гъубзруб юк1в вуйиб аьгъяди…
аьгъяди...
Заанур Чан дарамат вуйи йиз к1ваъ яшамиш шулайиб…

Хъугъай, Тбилиси 
мани штар к1уру гаф ву...
Дина душну
ичв юк1варра сасри ап1инай мани...
учвканра рази
ичв багахьлуйир ктаъруси...
Ягъур ибшри!