В. Пшавела. Хьаьшеи фусам-даи. 8 дакъа

VIII

Удаш йода мухаленах.
Хьийдда духьал боагIа пхьу:
«Сенга бода, багарьг цIерах?
Лоаман бихье хьал ма гIо!
Сакхийнад хьа дакъан хьажах.
Халахь, из Iа тедаргдац!»
ГIерт Агаза болча низах…
Пхьу юхтоха атта дац.
Духьалъювл из цунна тIошца,
Вож тIехьашка боалаш бац.
ТIахьед тIаккха эгIазлонца –
ЖIала дадда, лар а яц.

Сихха йода лоаман таках,
Хозаш тIехьа яппараш,
Кхыметтале керта мосех
Ийнад наьха гIийбаташ.
Удаш дIакхоач цIенна юхе,
ГIийло боагаш гу ший кхуврч.
Чуйоал халла, цагуш чухье,
ГIайгIано дегI чIоагIа Iувж.
Йож наIара санагI лаьце,
Чу са доаца дакъа мо.
ДIадов, кIерам санна, даьге,
Цо чу къийлар, ловш хало.

«Вай доакъазло! – кхайк Джохола, –
МоастагIчунна я вайх фос!»
ДIа-хьа ух из цIагIчу гIолла,
Юкъ-юкъе чIоагIлу цун оаз.
Хьалъэц уй тIара Агаза,
Iоюл кхуврчана йисте.
Дог да балаех хьалдиза,
Амма, магац вIалла те.
«Сесаг, – йох цо, – фуд хьох хиннар?
Малав хьона тIакхайдар?
Алал, малав хьоа чурбаьннар?
Оардаргва аз, веж из къар.
Муса санна, сона вас яь,
Озаргва бехктокхаме,
Вай цIен иззал сий а доадаь…
Вутаргвац ший лоIаме!»

Шалтан мукъа кулг тIадилла,
Хьеж из сесаг хьакхетар.
Вож улл ши бIарг IотIабилла,
Шийца доацаш сакхетар.
Бийсана юкъ екъаелча
БIаргаш гIийла хьадийлар,
Шийна гарга волга хайча,
Марага из йистхилар.
Хоастам кхайкабар цо Далла
Цаенна ше цу лоам тIа,
Дешаш  вIаший дувзаш халла
Аьлар мара хазийта:
«Малав вухьаргвар укх пхье тIа
ТIакховда, са сий доадеш?
Мишта яхаргъяр со, хIаьта,
Маьра цIерах, из воавеш?
Лийнай гувнаш, аьлеш тохкаш,
Яйна говр вай хьалохаш,
Цига, цIаьхха боадо кхоллаш,
Лаьцай жинаш со, хьокхош.
ЦаI дар беса Iаьржа долаш –
Къоахкаш, лергаш, доаккха дегI –
ТIоамарашца сога кхувдаш,
ЦогI ухийташ, чIоагIа дех:
«Хьа тIа йола, са Агаза,
Яхар соца дувзаде,
Ерригача вай Кавказа
Ганз аз хьона елларгья!»
Кхераенна бухь билар аз,
Из сихонца даьлар тIехь.
Аре екош, ухийташ оаз,
Со аьлийна яьлар сехь.
Долла дуне цунах кхераш,
Хьуладала гIерташ дар,
Лаьтта а – ловзадаьнна, эгаш,
Йоаеш шийна тIера лар».

Оал шеконаца Джохолас:
«Из а иштта хилла мег.
ХIета а, тамаш я-кх хьо джинас
Селла хIайттазъяьккха хург.
Фу бахьан да из хьа елхар?
Фуд хьо гIайгIане йигар,
Ца социйташ бIаргий лешар,
Сона хьалха хьо яйтар?
Са бIаргземах хьуллоргдац Iа
Хьай са. Эшац цхьаккха оап.
Сона бакъдар эш, Агаза.
Сабар дайна я са топ!»
«Хьо бакъ ма лув. Мара хьалха
Къайле кхабар нийса дац.
Цу хьа къани-доттагIаха
Елхар сона теадац.
Къахийтар цу мискингаха,
Наьха мехка са доалаш.
Цецъяьлар цун деналаха…
Хала дар из ла, хьагуш.
Новкъост, коачарленах – цхьаккха
Хиланзар цох къахета,
БIаргах – тIадам-мукъне баккха,
Шийна къийлар дIахайта.
Хьона, Аллаха а хьалха
Со бехке е мег къино.
Фу дергда? Дакъана тIехьа
Елхаш цаI яр – духхьал со…»

ГIайгIане, цхьа боча ювлаш
Соц цун къамаьл. ХIета, мар,
Хьалха хиннавоа ца тешаш,
ХIанз Iимерза, кIаьда вар:
«Духхьал дикал гуча метте
Сох хулалац кхелахо.
Мегаш да моллагIча ане[1]
Елхар, хьоавеш турпалхо».
               





[1] Ане, ани, нани (гIал.) – старушка, бабушка, мать (эрс.)