В. Пшавела. Хьаьшеи фусам-даи. 4 дакъа

IV

НаIара санагIа а тедаш,
ГIар, ма ярра, южаеш,
КIаьдбалар юхьан тIа долаш,
ЦIагIчу бессача ераш,
Листача чхарашта юкъе
Къаьна лом[1] хьалъайлуш мо,
Ураэттар хьаьшан сийде
Бирса, цIимхара къоано.
Лоамхой гIулакх нийса кхоабаш,
Илли юха соцадеш,
Декхар да цун, ураотташ,
Хьаьша лархIа, воккхий веш.
Бакъда, хьаьша малав хайна, –
Дуккха наьха цIий тIадоа! –
Висар, къоано воацавенна,
Дегчу хьайна эгIазло.
Детталу дог корзагIдаьнна,
БIаргашкара ала бетт;
ЦIагIчу моастагI волга хайна
Кулг ше шалтангахьа гIерт.
Бокъо йий-те дов хьахьайта,
МоастагI хьоашал деш хилча?
Цудухь, акхарна ца хайта
Цкъара Iа из таккхалча.
ТIаккха, арахьед сихонца,
Ше ма варра хьулалий,
ТIелгах ца тох эгIазлонца,
Накха тох мамогга бий.
Къайлавоал. ЦIенгара цIенга
Отташ, хьед цун ийрча кхаъ:
«КIистий, хайта массаненга,
Сомавала – кхал е маI!
Вай массарий лира моастагI,
Дуккхачара пхьенахо[2],
Ва Джохола волча хьастагI,
Бийса яккха хьийха цо.
Из, маьршача чхарий цIий мерг,
ЧIожешкара зуламхо,
Гучох, ца вовзаш а хила мег
Джохолана, вайна мо.
ХIанз ше венав кIистий кара
Вай южарех жерой баьр,
ЦIийх ца Iабаш, аькхах тара,
Мехкахошта зулам даьр.
Дац цун вайна яьча васах
Гештдараха даха дог,
Вац укх лаьтта кхы цул IасагI –
Дог Iабар вай хIанз ма мог.
Вай цIийха ше ца визарах,
ДIаэцар цо боагIа мах,
Вайца кхерам ца хиларах,
ХIара кIисте хургва дорх.
Ахкий вийна са лоалахо, –
Из, ма харра, ах шу да, –
Ший цIий хIанз а цIа ца даро,
Iела Iазап озаш ва.
Духьал ух из гIана-кхелахь,
Дукха хул цун хаттараш,
ТIаккха саготлу са сомах,
Сай ца хеташ юхьмараж.
Нагахь, дале вайца дахаш
Даьшка хинна гIулакхаш,
Мишта Iа вай цIа ца дахьаш
Цунга доахка воай пхьенаш?
Цунна ба вай тахан аьттув,
Йоацаш цхьаккха новкъарло;,
Дац вай эгIазлона доазув
Бирса я вай дорхало.
Тамаш еций из Джохола?
Тувлавенна вола-те?
Мишта доссийтад тхов-кIала
Аькха, ца ловш пхьена де?
Хьашт дац тахан хила зовза –
МоастагIчун IогIоргда цIий.
Из вай вуте ког Iоловза,
Довргда тIаккха мехка сий.
Хур вай истий доале овтташ,
Цахиларах къонахий,
Турс а довт а царга дуташ –
Маьхе йоаца божарий.

КорзагIъяьнна хьайр хIанз пхье-тIе.
Кхувдаваьлар массавар
Шалтанга, шеквалар дите, –
Довхо дIаве кийчавар:
ЧIир леханца ца алийта
Цо ше Iеле вахийтар;
Цун каша тIа са далийта
Из вийначун, ца веш къар.
Буса маьри ца вадийта,
Пхье тIа лар ца яйта цун,
Тешам бола къай вахийта
Соцам хилар шевволчун.
Хьехам бир: «Джохоларцига
Дар ца хайташ, дIачу гIо.
Нагахь, гучавоале цига,
ТIаккха, хьо ва зуламхо.
БIарза хила бокъо яц вай, –
Бера аьттув божийта, –
Хьалха санна, доацаш кадай
Пхий карара валийта».
Саготала веча санна,
Къай Джохоларцига вос:
Деша – шаьра, дега – кIаьда, –
Цо хьаьшанца хьею фос.
Iохоаваьв из фусам-даьша,
Цунца болча лерхIама,
Шун тIа хьакхаштаха хьаьша
Хилийтара даара.
Хеставу цо хIанз Джохола,
Юхь-духьала воккхий веш.
ХIета, дег чу лихь[3] хилара, –
Малав цунах кхето еш?

Хьаьшан тIера бIарг ца боаккхаш,
ГIозваьнна ва фусам-да,
Дагахь шийна ловца боаккхаш
Иштта новкъост кораваь.
Раьза ва из Iалаьмате
ХIанз доттагIал хотталуш,
ДIахо-м, йох цо, шеко йий-те
Вошал хулгах, дIачIоагIлуш.
Хьаьшана Iовижа лу цо
Саьргех бийца маьнги ший,
Бакъда, тигац вижа вокхо;:
Кхетаргбац набара сий.
Гучох, малха ваьлча гIоне,
Вац из йIовхалаца товш.
Ех цо шийна вижа ийче,
Саьнга хьулавала ловш.

Хургда тахкархочоа совгIат –
Декхар дизза кхоачашдаьд.
Ваьннавац из цунах гIалат –
Шийга аьннар цо хьадаьд.
Сихо ю хIанз юхакхача
Ше вайтача фусаме.
Хьийдда дода лоаман лаьча
Кхоачарленга оакхал де.
Велакъажар да юхьа тIа
Ше гойтача хIилланах[4]:
БоргIал хьулалуча лар тIа
Цогал атта даларах.






[1] Лом (гIал.) – лев (эрс.)
[2] Пхьенахо (гIал.) – кровник (эрс.)
[3] Лихь (гIал.) – змея (эрс.)
[4] ХIилла (гIал.) – хитрость, подлость (эрс.)