В. Пшавела. Хьаьшеи фусам-даи. 2 дакъа

II

ЦIаьхха чухьийдача кхерах
Баьре воацавалий соц.
КIоарга йолча мухаленах
Iочувожар цунга товц.
ЛадувгI, саций. Цхьа юкъ яьлча,
ГIомара цун хоалу кIеж.
Топага ше кхайда ваьлча,
Саькхваларца новкъа хьеж.
Малав буса шайтIо вахьар?
Гу цхьа кIист цун воагIаш хьа.
Шолгор-бекъа[1] ба цо бахьар –
Босе-гIолла теI из дIа.
ГIуми тIойи дIа-хьа тувсаш,
Хеталу из текхаш ше.
ДогIан тIодам санна, къегаш
Топа гIоз ба боадоне.

«Iа фу ду, къиноех вагарг?»
Хьахоз цунна Iоттор еш:
«Чарахь ва со, бIарг-са хадарг,
Бакъда, хьох со кIезига теш».
«Алал, фуд хьа сох цатешар?
Даьсса дешаш сенна эш?
Мегаш дац укх лоамчу хилар,
Дегабуамаш ца беш?
Со а ва чарахь, амма тахан
Фос-м[2] яйнай, эшам беш».
«Из ба, воше, даьла лоIам! -
Цунах со, ма вара, теш».

«Цун лоIамах да-кх са кхачар
Укхаз, хьоха со кхетар,
Денна чIожеш, къарсеш[3] тахкар –
Михца къовсам лелабар.
ЦIаьхха боад тIагIертаяьнна
Хьайр дуIанца бирса лоа,
УвгIар дуIа, хьаьраяьнна
Меца бертий увгIаш мо.
Шин кога тIа оттацалуш,
Бирса бар йилбаза поал[4].
Юхаверза аьттув ца луш,
ДIаийцар цо дегIа доал.
Са цIенгара гаьна долаш
Така лахар боадоно, –
Укх моттигах шеко йолаш
Кхеставу хIанз уйлано.
Бакъда, аькха хоалу шортта
Лоамчу гIолла хьулалуш.
Атта хургда духьалъотта
Цу аькхана, хье ца луш.
Зийр аз, хьагIо[5] муIаш Iетта,
Чхарах сийгаш летадеш;
Цкъара, тIаьн тIа ура этта,
Из сихонца дIахьедаш.
Михьар даьлар, воше, дог са!
Герз тохар-м ала а дац,
Из цигара дIабалалцца,
ГIа дIабаккха-м вихьавац».

«Маьрша хилва, боадон хьаьша!
Аькха-м шортта долаш да».
«Баркал! Хьона а – моаршо, воша!
Войла довзар – декхар да!».
«ГIайгIа ма е, ер да вайна, –
Вокхо укхунна гайтар
Ше чхарашта юкъе бийна
ХьагI. Из чIоагIа тенна бар. –
Захьа лоамчу лалачулла,
Хийра моттигаш техкаш,
Нийса хур-кха, воша, войла
Ер са фос вай Iоакъаш.
Аз дIаяхар дац бегашца!
Сона эхь тIакхоллаш да,
Хьо аз вуте укхаз хьайца:
Цхьалха, меца – валийта.
Пхийшкахьара-м[6] вац хьо, воше?
Хьай цIи хайтаргъярий Iа?»
«Чиэ цIарах я тха пхье-тIе,
Се Нунуа яхаш ва».

Харц аьлар Звиадауре,
Йитар къайлаза ший цIи.
ГIонна я хIанз цунна аре,
Фи;йла я багара Iи.
Бахьан да цун хила фийла –
Наьха цIий да яIан тIа,
Саькха я цудухьа уйла,
Вац къамаьла хьакхашта.
Дог майрача пхийя карагI
Дукха кIисте ваьннав дIа,
Хийла ва хIанз лоамчу сихагI
Ловш цун дегIа эца са.
Укхаз, массайолча пхьешка
Йовзаш я маьречун[7] цIи,
Хьеву ийрча из иллешка,
Сардамашца дузаш ди.
«Iа а хьаала, – фуд вай лечкъо? –
Хьавовзийта сона хье».
«Алхастаха ва со фунхо
ЦIи-м Джохола яхаш я.
Цхьа-ши гIабаккхала мара,
Гаьна яц со ваха пхье,
Аз хьо вутаргвац укх ара –
Iа со волча  хьоашал де.
Тха ерригача ДжIайраха
МоллагIчуна довз са цIа.
Цул чIоагIагIа дац кхы цхьаькха,
Бутув кхераха хьалдаь.
Хьо ца ваше а са фусамах,
Со-м хьаьшана тIера ва.
Iурра, кхийтта са даарах,
Хьо хьай мехка цIагIоргва».
«Ялат ше дIадийна воацаш,
Цунга хьежар – Iовдал ва.
ХIета, хьагIан къамарг лоацаш,
Из хьатийдар хьо хье ва.
Цудухь, таханарча фесах
Са хьокхвалар нийса да;ц.
Хьона баркал со лархIарах –
Феса да хьо мара вац.
Бийса яьккха, са хьа тоссаш,
Аз кхы дIаха никъ бергба.
ХIета, хIанз вай, кхы ца дувцаш,
ХьагI хьо волча дIахьоргба.
Бакъда, хьоца даькъе оттар
Сога дулургдолаш дац,
Нийса дац хьа иштта моттар –
Воше, со эхь дайна вац!»

Цхьан кхера тIа IотIадилла,
Аькхан доакъош дIанийсдаь,
Мухаленах, бухь а билла,
Бахар ераш, сихо яь.
Шоаш бовзарах раьза хинна
Бар цу юкъа чхьарахьаш;
Шойха вIаший тешам бенна
Дар цар дийца къамаьлаш.





[1] Шолгор-бекъа (гIал.) – жердь, развилка жерди (эрс.)
[2] Фос (гIалг.) – добыча (эрс.)
[3] Къарсеш (гIал.) – буревал (эрс.)
[4] Йилбаза поал (гIал.) – колдовство (эрс.)
[5] ХьагI (гIал.) – тур, горный козёл (эрс.)
[6] Пхий (гIал.) – общее название ингушами грузинских горцев пшавов и хевсуров.
[7] Маьри (гIал.) – убийца, кровник (эрс.)