Бармак вилериз ават тавурай

Тамум  са яш хьанвай, дуьнядин гьар са  чин  акунвай дишегьли тир. Адахъ ч1ехи хьанвай аялар, хтуларни авай. Анжах абур Тамумалай  гзаф яргъал тир. Тамумаз гьикьван к1андай абур патав хьана, гьар юкъуз  абурун тербиядал машгъул жен, хтулар дуьз рекье тван…Ада фад-фад вичин аялвилер, иллаки бубадин гафар рик1ел хкидай. Аял ч1авуз  са вуч к1валах ят1ани авурла ч1ехи бубадиз иер аквадачир. Тамумаз  сифте сеферда гьа ч1авуз ван хьанай адавай: «Килиг, бала, ч1уру к1валахар мад ийимир, зи бармак вилериз вегьимир». Тамум  лагьайт1а хиялариз  хьанай: «Бубади ак1 вучиз лугьузват1а, адан кьилел бармак алач хьи  исятда чими  к1вале ацукьнавайла, ц1ай тунвай пичина кузвай к1арасри гурлудаказ чпин манияр язвайла?»
Йисар къвез  алатна, хтул ч1ехи хьана, мектебдиз фидай вахт  агакьна. Ингье, дидеди  адал ц1ийи булушка алук1на, яргъи ч1арарикай  кифер храна рангарин  лентерив  кут1уннавай.
- Ша чун, чан руш,  ч1ехи бубадинни, дидедин патав фин, абуруз акурай вун къе  гьикьван  гуьрчег ят1а, - лагьанай Тамуман дидеди.
Мектебдиз физ рик1ик тади галай рушаз чара хьанач, мажбур хьана дидедин гъилни кьуна кьуьзуьбурал кьил ч1угуна. Ингье гила ам Абдуселим бубадинни Шерфехалум дидедин вилик акъвазнавай. Абуру чпин хтулдиз гзаф гафар лагьанай, анжах бубади вичи са мус ят1ани лагьай гафар  мад тикрар хъувуна: «Килиг, бала, зи бармак вилериз вегьиз тахьуй гьа …». Артух лагьай гафарин  деринвилин гъавурда  са акьван  акьуначт1ани, гъвеч1и руша мектебда жув  дуьз тухун, ч1ехибуруз, муалимриз, дустариз гьуьрмет авун, садрани диде-бубадин рик1 т1ар тавун кьуьзуьбурун мурад тирди кьат1анай.
Вахтар алатна. Тамума мектеб  лап хъсан къиметралди  директордин къул алай грамотани галаз акьалт1арнай. Ам  диде-бубайри чпин аялриз чешне къалурзавай.  Мад дидедихъ галаз Абдуселим бубадинни Шерфехалум дидедин патав фенай. И алатай ц1уд йисуз абурун кьил Шалбуз дагъдин вини к1ук1 хьиз мадни рехи хьанвай. Кьуьзуьбур гзаф рази тирди Ханума гьасятда кьат1анвай, гила 17 йиса авай рушаз регъуьзвай бубади лагьайла:
- Ваз баркалла, вуна зи бармак вилериз вегьенач, хтул, вуна чи рик1 шадарна.  Гила институтда к1елдайла гьа за лагьайвал жуван к1елун давамара. Килиг гьа, зи бармак вилериз ават тавурай!!!
Институтдани руша лап хъсан къиметралди тварц1ин стипендия къачуз к1елнай.   Яру диплом гваз к1вализ хтайла вичин гафар тикрардай («Килиг гьа, зи бармак вилериз ават тавурай») такабурлу Абдуселим буба амачир. Ам рагьметдиз фена са йис хьанвай. Амма адан гафар хтулдиз  вири уьмуьрда несигьат хьанай…
Тамум са йисалай  гъуьлуьз фена, вичин итимдихъ  галаз гъурбатдиз акъатна. Гила Урусатдикай адан балайриз ватан хьанвай, абур гьана дуьнъядиз атана. Вуч важиб  к1валах ийиз хьайит1ани, адан рик1ел гьасятда бубадин гафар  хкведай. Вичин аяларни ада гъвеч1и-ч1ехи чидай, тухумдин тарих чидай, ватандин къадир авай инсанар хьиз ч1ехи ийиз алахънай. Рухваярни  институтар, академияр куьтягьна хъсан къулугърални хьанвай. Мехъерарни авуна, абруз аялар, Тамумаз  хтуларни хьанвай. Гила дишегьлидин  вичин кьилихъ живедин ц1верек1ар акатнавай. Адаз вичин ч1ехи бубадин гафар исятда яргъа авай хтулриз несигьат ийиз к1анзавай…
Вири диде-бубадиз чпин веледар бахтлу хьана, акьуллу хьана, дуьз рекье авайбур яз акун  мурад тушни? Гьавиляй  абуру чпин веледриз уьмуьрдин тарсар гузва. Гьарда вичин жуьреда.. вичиз чидайвал  …Къаст лагьайт1а сад я: Абдуселим бубади лагьайвал, садрани ч1ехибурун  бармак вилериз ават тийидайвал...
- И бубади вучиз гьамиша и са гафар тикрарзавайди ят1а яраб, зи рик1елай алатнавач  хьи и  гафар, - лугьуз вичи вичиз Ханума  хиялзавай.
Ахпани гьар сеферда каникулриз к1вализ хтана хъфидайла Ханумаз Абдуселим бубади: «Килиг гьа зи бармак вилериз ават тавурай», - лугьудай.
Институтдани руша лап хъсан къиметралди тварц1ин стипендия къачуз к1елнай.   Яру диплом гваз к1вализ хтайла вичин гафар тикрардай («Килиг гьа, зи бармак вилериз ават тавурай») такабурлу Абдуселим буба амачир. Ам рагьметдиз фена са йис хьанвай. Амма адан гафар хтулдиз  вири уьмуьрда несигьат хьанай…
Тамум са йисалай гъуьлуьз фена, вичин итимдихъ галаз гъурбатдиз акъатна. Гила Урусатдикай адан балайриз ватан хьанвай, абур гьана дуьнъядиз атана. Вуч важиб к1валах ийиз хьайит1ани, адан рик1ел гьасятда бубадин гафар хкведай. Вичин аяларни ада гъвеч1и-ч1ехи чидай, тухумдин тарих чидай, ватандин къадир авай инсанар хьиз ч1ехи ийиз алахънай. Рухваярни институтар, академияр куьтягьна хъсан къулугърални хьанвай. Мехъерарни авуна, абруз аялар, Тамумаз хтуларни хьанвай. Гила дишегьлидин вичин кьилихъ живедин ц1елхемар акатнавай. Адаз вичин ч1ехи бубадин гафар исятда яргъа авай хтулриз несигьат ийиз к1анзавай…
Вири диде-бубадиз чпин веледар бахтлу хьана, акьуллу хьана, дуьз рекье авайбур яз акван мурад тушни? Гьавиляй абуру чпин веледриз уьмуьрдин тарсар гузва. Гьарда вичин жуьреда.. вичиз чидайвал …Къаст лагьайт1а сад я: Абдуселим бубади лагьайвал, садрани ч1ехибурун бармак вилериз ават тийидайвал...