Гележег

ГЕЛЕЖЕГ

Наънан гъафи уьзур ву ихь ватандиз:
Ккабхъу гьар мучIушнакк апIури макар;
ЧIвурхури дийигънади чиб-чпин кIвантIар
Айи жигьилар, мугагьназ адрудар.

Дурарин жанар гьарин чан даркIана,
Жарариз ккуниб апIин кIури ккипуз.
Гъвалхъан лигрударихьан гучIдаркIана,
Карсну чиб-чпик нез'зет гьяя улупуз.

БитIарси илдижну пак юрушнулан,
Дурар йигълан йигъаз артухъ шула - нуш
Жигьилвал жигьилди гъубзрударилан -
Аьгъдарзуз мушваъ гьаму тахсикар вуш!

КкунийкIан гъи гьарурин гъянаъ учвIуз,
Инсанвалин лишнар душваъ аш лигуз.
Гьей малаикар, намус дурарихьан,
Гьаз тадабгъунчва улдугнайидарихьан.

Гьацира жандиъ фукIара адрудариз,
Гьацибдин ерина гьадму касариз,
Фу ипунчва, фу тувунчва дурариз,
Учухъди гьякьлу пайнак кадрахьдариз?

Йип тяди узукнакьан, хъпехъураза.
Рягьматвализ душну лазимлуб хурза.
Дурарин дюшккюн хилариъ ивурза.
Гьамци вушра мютIюгъсузарикан гьапIза?

Йиз цIин уларикк кьастIанси ккархьри,
Шулнучва, узуз аз'зар апIуз кIури?
Даршиш гъийин мода гьациб вуян?
Къадна садпи асрин дарман гьадмуян?

Шубариз ккунду бегьем чпин вахт хьайиз,
Дисну жигьил баяр мухраригъ чIюркьюз.
Шубариз ккунду, бегьем чпин гьял хьайиз,
Дисну жигьил баяр ликаригъ чIвуркьуз.

Шубарин ккунивал ву нач адарди,
Гьяяра дудубгнади, улар кчIикьуб.
Шубарин юкIв аливал ву чпиз ккунди,
МичIли цалихъ чпин гъяцIли йирфар хъирчуб.

Шубариз ккунивал ву зат чпиз аьгъдру
Кьюбиб хиларихьди кIулхъан бисувал.
Шубариз ккуниб ву, баяри уччву,
Чпин гъюнаригъ гъюдли гардан гъяпIувал.

Бул папрусар гъитхьа, мюгьтал машанай!
Мициб бакъа тIал яркьуди дарабгъна.
Ибшурайи чIвалин кIанакк дусаян,
Беламор "турбайиъ" жарабра ибкра.

Папрусар гъитархьа, мидихъди танишдар,
Ву дягь заманайихъанмина жилар.
Шубарира гъябхьну гинив зигура.
ГъабкIу-цIийи уьзур дюн'яйиз хура.

Хьадукар ухьуз хру шадвалин машквар,
Дурариз хура мутIан аьхю "бахтар".
Хьадну хьуз улупру гьякьикьи ашкар,
Дурариз хура нягьякь жараб ухшар.

Бархал газтикан дапIну гьилли люлле,
Шулу лицури гимбун хутIлариъ йигъан.
Уч апIури дидин кIуларилан гьюлле,
Шулу гъатхиб абхьри люлдиз гьарган.

Ажугълу вягьшйир кидисдар гьадушв'ин,
Гьюле гъярягъю кIурицIси ипIури.
Гъянаъ ямансуз - илмудари гъур'ин.
Дидкан кIару гъиргълар дапIну итIура.

Гьюлера жвартI ву, къудурмиш шубари,
МучIу дапIну хулариъ чпин абйирин,
Аьхю ифдин дамарариъ гашиш ибзри,
ЙикIура мюгьюббатдикан гьудрубкIри.

Пагь фукьан яман амсар апIударин!
Лижахъ гъяри ухди къудурмиш'валин.
Хюниси жигьилариинна ергури,
Ккундузуз кIури, намус масу туври!

Пагь фукьан мешребсуз тIулар кадарин,
Перде имдру касарикан ктучIвдарин?!
Пердесуз касар пуз ву дурар фукьан?
Варидари гьамцдар даргъар апIруган.

Баярин замана гъубшнин? - ваъ, ими.
Шубарин кьяляхъ гъузуз юкIв хъими.
Баярин замана фицира имдар -
Шубарихьан думу тадабгъуз хьибдар.

Гьамус мицдар айгьамарира мюгьтал,
Гьич апIуз ккадар, хътIюкьишра кьюлтIар.
Гьаз гъапиш, хъана эдебсузар шлуган,
Русвагь апIури раццаз удучIвруган.

Шубариз чпи наан аш агъдардаян?
Дибрисур тIафларин пише имиян?
Дурариз халкьдин истисмар аьгъяян?
Миди вуйи хушлувал юрушнахъ хъмиян!

Яслирилан тап аспирантурайиз
Гъягъяйиз гьамциб дюшюш загьир шула.
Школа, техникум ва институт батIриз,
ИлтIибкIури уьзрарихьди абшура.

Ваъ, гьичра хъугъдарза зу гъапну кIури,
СадартIан ихь арайиъ адар кIури.
Ваъ, гьичра хъугъдарза зу гъапну кIури,
Чпин хасият тахсиркар ву гъапиган.

Дураринси ихьра хасиятар дарин?
Даршиш ухьухъ думу хъайиб дарин?
Гьаз ву дурариз мици ухьуз гьамци?
"КIаму али уьл" гьар вахтна ипIури.

Тухъ вухьа варибдихъди, артухъ дурар.
Адарчуз я ккундарчуз гьамцдар мутмйир:
Я жара гьюкуматдин угъруб зигруб,
Я селяга узкан апIруб алабхьруб.

Гьаму айи мутмури мурар гьамци,
ГъапIнукIан чпин ккунидар дярякъри?
Гьаму айи девлетну мурар гьамци,
ГъапIнукIан ухьуз ахтуйир йивури?

Ваъ, дурари ахту йивурадарчуз,
Хъа ахту йивуб дарин аькьюлсузвал?
Ахту йивуб дарин чпин къудурмиш'вал?
Ахту йивуб дарин апIуб алдатмиш'вал?

Кеспнахъ востокдиъси мюгьтаж духьнадар.
ИпIрубдикан гафра гьич пуз хай шулдар.
Жилирихъ зигьлар зигурикьан адар.
ГъалатIарикан кефер ктагъури гъуздар.

Бул чIеишнар али дюн'я, дурарра,
Гьадрарин жергейиз гъадагъурадарна?
Инсанар гъяни-хяви шулайи дюн'я,
Абур адми касариз фу пуз ккава?

Кьадарсуз рази гьаммишан хьидийхьа.
Кьадарсуз рягьятвалиъ ахъдийхьа,
Гьамцдар Уву жазайиз гъидиснийиш,
Ифи убхърудар Увлан терг гъапIнийиш!

Арда узхьан пуз даршулин хасият,
Дурарин уьмриъ тахсиркар ву кIури?
Арда узхьан хътабтIуз шулин чпин ният,
Гьякьлу жигьатнан жилгъайиъ аърайи.

Гьаз шулдар? - шулзухьан кьалмиинди,
Вари вилаятарин сир ачмиш апIуз.
Йип, гьей Рашид, кьанар дарапIди, гьапIуз,
Тахсиркрар вухьа яшайишдин гьамус?

Ширин, гирами мукь ухьухъ хизантIан
Хъимиш, йипай, я фила, фу гъабхьиб аян?
Душваъ ширикI сагъди ктучIвура,
Душваъ шиниркI яйлагъди вердиш шула.

Шула вердиш, зат апIурадар вердиш.
Шли апIуру? Хулаъ адар чпин адаш.
Дадара хулаъ адар - ляхниин алш?
Аьхю гъардашра жара духьна - чахъ хъаш...

Шуладар вердиш, хъа апIура вердиш.
Намуслу къанунар мушваъ гъалиб даршиш?
Варидиз аьгъячвуз, дурар улдурупиш,
Рукаригъинди чкиди гьаз шулаш диш.

Ич адаш, мяишат, гьаз гъитрадарва,
Чан багъри хулаъ узу вердиш апIуз?
Ич дада, мяишат, гьаз гъитрадарва,
Йиз гъайгъушнаъ духьну ляхин улупуз?

Гьаз гъягъюру ичв ришна ич бай дургри
Мюгьлетган школайиан гъафидар?
Дарсар аьгъю апIбалан кьяляхъ ишри,
Лазимсузвалариз гьаз гъяру дурар?

Гьаз гъафи ужур адашди ляхнилан,
Ахтармиш апIдар чан асуллу шуран,
Гъубшу йигъан гьавайиди гьапIу вахт?
Йиври сарун дугъан гъюнариин тахт.

Гьаз гъафи сикин адашди ляхнилан,
Ахтармиш апIдар аькьюллу балин чан
Гъубшу йигъан бегьерсуз гьапIу вахт,
Йиври сарун йирфарилан саб-кьюб гъурд.

Ваъ, дадйир, дурарихъан гаф макIанай.
Ичв назуквалари дапIнадарин энтIи?
Ваъ, дадйир, дурарихъан мюхъюгъянай,
Ичв ккунивалари апIури утIи.

Гьаз гьадмукьан багьади вучвуз дурар?
Магьа аьхю шула, учвхьан гучIдарда.
КIурчва, дици мешлебсуз шлу гьял адар,
Агу чпи сацIиб къанунмиш ишрида!

Катай, йипай, йивай, ургъай, улупай.
Фицира учву кIуруб апIуз гъитай.
Дурарин тай гьич сабанра машанай,
Дархьиди ухьуз кьиматлу инсанар.

Аба-баб, ичв кьувватнахъ тувуз шулдар,
Вари мяишатдин гъулайвалар.
Фу ву дурариз эгер учву масан дарш,
Шулай гьюкуматдин пул дурарихъ харж?

Ихьуб Ватан сабпиб варидюн'яйиъ,
Ислягьвал дивуб ву - азадвал вардиз.
Гъачай ихь Ватан сабпиб вуди дюн'яйиъ
Улупухьа уьлч-чешне дапIну вардиз!

Хас вуян арда, шуру вая бали,
Дурар даришри, имбу инсанари,
Пиян хьуб тембекю чIвубкьуб уьлкейиз.
Аззарар апIуз гьарсарин юкIвариз.

Гьаз аззарра гъабхухьа чпин аькьвлихьна?
Гьаз тахсиркар апIухьа гъи хасият?
Гьаз тахсиркар апIухьа кьадар ният?
Гьаз тахсиркар апIухьа айи Кьудрат?

Аззарар туври гьаму аку уьмриз,
ТIурми гьаз апIдар ухьу тяди дурар?
Аззарар туври йиз шулайи гьялназ,
ТIурми шулушра хьу тасдикь апIдар?
Чвул -84