Ч1алакай ч1ал

1.Ч1алакай ч1ал
Багьа лезги ч1ал,
Багъри накьвадкай
Ишинна вун цял,
Хъукъурна вун ц1ал,
Лайладин ванцял,
Ат1ана къванцял,
Аманатна чал.

Буба лезги ч1ал,
Зи Дербентдин цал.
Ч1аларин тарцял
Ажаиб нямет.
Агь, зун ви ванцял
Гьейран я, гьелбет.

Дава лезги ч1ал,
Вун зи пер, зи гьал.
Зи къилих, сабур,
Зи дамах, абур.
Лезги чилин чhав,
Зи рик1ин ялав,
Камаллу чирав,
Зи ватандин ранг,
Зи дагъларин жанг,
Вун зи чил, зи цав,
Гьиссериз къилав.

Зурба лезги ч1ал,
Зи умуд, зи т1ал…
Гарг, арс, лекь – Алпан,
Зи гъед, ц1айлапан,
Зи вад т1уб капан,
Са ван я, са йад,
Верц1и я ви дад,
Къемерни Саяд.
Нинони Спрам,
Алпанар хуррам!

Гьава лезги ч1ал,
Чи чанни я вал.
Арасни, Гергер,
Бабекан женгер.
Зи лезги кhурар,
Аршдиз тик гурар.
Шарр-Гиран сенгер,
Алпандин зенгер
Лал женни мегер?!

Геламни Циц1ек,
Зи жемят зирек;
Зи дидедин нек,
Алпандин шагьвар,
Зи Шарр-Вили – шарр,
Зи панагь, дирек,
Четин къуз куьмек,
Вун я чаз герек,
Зи кьин, зи мани,
Эрел хьухь мадни!

Гьала лезги ч1ал,
Тарихдавай гел.
Зун я вахъ ц1игел
Бала, лезги ч1ал.
Зи лайла, зи кьеб,
Зи миллетдин деб.
Вун зи чил, зи цав,
Къавкьаз-кур – зи къав.
Гьиссерин ялав,
Къастарин къилав.
Хъукъурнавай ц1ал,
Чан зи лезги ч1ал.

Лекьрен хци вил,
Алпандин тик кьил,
Аран – къадим чил,
Касрин дамах гьуьл.
Гъуд, кап, ахъа гъил.
Сагъ хвех авай цил,
Эсил-несилд ц1ил,
Зи гергер, зи сил.
Зи шел, зи гуьгьуьл.

Алупандин бин,
Вачаганан дин,
Жаван-шарран син.
Давдакьан яракь,
Вирагъан пак рагъ,
Шагьни Шалбуздагъ,
Бул няметрин багъ
Вич1егьан пак ряхъ,
Бак1уран пак гьахъ,
Цанва ви чиле,
Рагъ аваз рик1е.

Низамидин сес,
Хаканид гьевес,
Месхетидин зенг,
Меликан мерд женг,
Сулейман, Эмин
Ярагъидин дин.
Шарвилидин кьин.
Зи къилих, зи т1ул,
Зи Цурни, зи Ч1ул.
Зи, къалхан, зи тур,
Гъуцаркур, Шарркур.

Зи кьуьд, гатфар, гад,
Зи мел-мехъер шад,
Няметривди бул
Зи бегьерлу зул,
Тежедай гьич рав,
Зи дул, зи бегьер.
Мурадрин гирав,
Дагъларни чуьллер,
Вили цав, лекьер.

Зи эсилрин ах,
Несилрин даях,
Миллетдин дамах,
Те, па, дахни, бах…
Рехъ, кар, гьар к1валах.
Гагь лув гуз, гагь ях,
Гьар пад, гьар саях,
Амукьдай там сах.
Зи михьи булах.

Маса хваларин
Акахьна ятар.
Маса патарин
Акахьна ч1алар.
Су, чай, кент, даш, миш…
Гъейри сес, емиш.
Къекъуьнив ериш
Ийизва вердиш.
Зи мез, зи тариф,
Камални ариф,
Чирвални маъриф.

«Чираври» залум,
Акъудиз гафар,
Ийизва магьрум
Цуькверкай гатфар.
Гадарна гьарфар –
Ч1алан лекь, жигер.
Вахтуниз дурум
Гьик1 гуда мегер!

Гафар ц1урурдай
Такьат ава вахъ!
Дагълар зурзурдай
Къуват ава вахъ!
Душман къарсурдай
Гьайбат ава вахъ!
Гьар гаф ч1агурдай
Суфат ава вахъ!

Хуш жервал рик1из,
Ахгудда сихдиз
Ви курни аран,
Ви зул, ви гатфар,
Хкида гьарфар,
Ви халис гафар,
Ялавлу, хъсан.
Хизан ваъ! – хзан!
Тежервал иран,
Диде хьуй яран!

Тар яни ам, тар?
Чар яни ам, чар?
Кар яни ам, кар?
Таярни, таяр..?
Пер яни ам, пер? –
Ахъайна вилер,
Фагьума иер.
Вахце чи гьарфар,
Цуькведин гатфар.
Сагъарда лувар,
Муьт1уьгъда цавар.
Алемриз чамар
Къарсурдай цавар.
Ал Йаран сувар!
Акьалтуй к1вачал
Багьа лезги ч1ал!
Акатрай вилик,
Зи къуьл цанвай ник.

2. Мез ва ч1ал
«Мез» гаф ава вирибурухъ,
«Ч1ал» гаф ава кьерибурухъ,
Чпихъ тарих авайбурухъ,
Далудихъ ирс галайбурухъ.
Меденатдин шагьид я ч1ал,
Хъукъвана чун Алпандин ц1ал.

Ра-гъуцра экв – акун гана,
Туп1алди гаф ат1ун гана.
Чи туп1унар, ат1унар чи,
Къанажагъдиз кьат1ун гана –
Дерин хьана кьат1унар чи.
Ат1 къачуна гафар ат1уз,
Кьат1 хьайила, кьве ат1 лугьуз.
Ахпа зулар – к1елен хамар,
А хамарал кихьна гафар.

Ман гъуцразни ягъна мани,
Меле кфил ягъна мадни.
К1ял авуна к1елен хамар,
Гьял авуна к1елен хамар...
Эй, гаргарви Маштуц1 Месруп1,
Хуп1 диганва, тамам я хуп1
Лекь гьарфалаг кихьнавай зул!
Гафарик ква лекьерин т1ул.
К1елен лидал кихьзавай гьарф
Я чун ц1игел чираван марф.
Вилер акьал, ачуха рик1,
Чна сирлу рекьер ат1ун.
Эй, зи велед! Зари гъарик1,
Хци ая акьул-кьат1ун.

Гьинва зи муг, деге-макан!
Зи к1вачерал шалам ала,
Руг аламай Масапатан,
Шим аламай Егъипатан.
Муг ама зи муькуьпата,
Чим ама зи Экуьпата.
Гъуцарин пак калам алай
Гьар гьарфунал к1алам ала.

Вуж тирт1а вун макьлу чирав,
Чепедиз гуз рик1ин ялав,
Гьарфуна тваз гагь ат1, гагь т1уб,
Агакьарай ат1унар чав!?
Пак кередал ат1уз к1алуб,
Акъудайди сифте улуб?..

«Мез» гаф ава вирибурухъ,
«Ч1ал» гаф ава кьерибурухъ.
Регъвезва ч1ал, жезва яван
Чи мецера, ялан хьайи,
Чи рик1ера, дуван хьайи.
Ч1ал къакъатна, къакъатна чил,
Ичкидава махлукьдин кьил,
Чарадав гва чи кьил, чи гъил.
Дегэ хьанва дирибурухъ,
Ч1алаз лайих хьайибурухъ.
Ч1алакай нек, мелгьем хьайи,
Гур женгера уьквем хьайи.
Гъейридан лук1, кваса тахьай,
Вичин руьгь, къул маса тагай...

Жуван к1вале чун я мугьман,
Ават1а чаз яраб дарман?
Гъуцар чавай къакъатнава?
Лекьерин тум хкатнава?
Лайих хьанва къивериз чун?
Элкъвенват1а пехъериз чун?!

Сагъ амайбур! Хъша, хьухь к1ват1
Гъуцаркурдин пак тир хурал!
Я хкведа чи руьгь эрал,
Я кьабулда гьахълу ажал!
Кьинер кьада: хъижеда сад,
Чи чил, чи халкь къакъатдач мад!
Жуван ватан – чил хуьдайвал,
Лезги къилих, кьуьл хуьдайвал,
Девиррин ирс тежервал кьат1,
Тарих ат1ун – гъиле яхъ ат1,
Рик1ел хкин лекьерин ч1ал!
Мецел хкин лекьерин ч1ал!

Къуй гьар са гаф хъукъурай ц1ал
Дамахдайвал несилри чал!

1985-1990.