Ракьун рик!

(ЧIехи камалэгьли Асеф Мегьманаз )

Пролог
Дердинин гъил, гъилив чуькьуьз
Хьайила мажбур,
ТIалдин вилиз тик килига
Акъвазмир какур.

Имтигьан я, цаварин са
Гьахъдиз шер жеда.
Гьар са тIалдин эхир кьиле
ВерцIи хъвер жеда.

Са рикIикай рахада зун-
Гъамар гур хьайи.
Чамарарна аямди шив
Хуруз кIур гайи.

Са тандикай ихтилатда-
Такьур затI амач.
Са чандикай гаф лугьуда-
Такур затI амач.

Бес рикIикай кхьидачни
Манидин муг тир.
Гафунин рикI, ашкъидин гуж
КукIуш тир, кIукI тир.

Уьмуьрдикай гаф туькIуьрда
Яш аваз кьудкъад.
Яр къаридиз ухшар хьана
Ашкъи амай мад.

ЧIехи ашкъи авай рикIе
Т1ем жеда пара.
Ракь хьтин тIал мум хьиз жеда
Ашкъидин хура.

I
Галукьнавай «37»-
Какахьна хиял.
РикIи-рикI нез агатзавай
Аялрив аял.

Накь виликай, гъил далудал
Тухванвай буба.
Аста вилив чан-рикI авур
Ван ама япа.

Алатзавач вилерикай
Шехьзавай диде,
ЧIарар чухваз метIер гатаз
Аватна фите.

-Куьз лугьузва хайи элдин
Душман я буба?
Гьич садазни писвал тавур
Инсан я буба.

Жагъур тежез и сирдин кьил
Уфна аялди.
ГъвечIи рикIе къарабасар
Гьалнава тIалди.

Къе виш сефер вил вегьенва
Хуьруьн рекьериз.
ХкведатIа белки буба
Чим гуз рикIериз.

И хиялрив агатзавай
Аялрив аял.
ГатIум хьана залан тIалар
Какахьна хиял.

Аялрикай са чIехида
Туькуьрзава тIуб:-
«Квахьа инлай душмандин хва»
ШупI жез ава, шупI.


И гафни тIуб къуша риб хьиз
АкIизва рикIе,
Гьеле сир тир вуч алем я
И як1ун тике.

Пад такьуна гьич садани
Амукьна ялгъуз,
Кузни-хъухъуз, алахьиз зуз
Хъиткьин хьана пIуз.

Дигиш хьана рикIин ягъун
ТIенкьна зил галамаз.
Дигишна дуьн, йигинна кам
Рекьик вил галаз.

Акъатзава бейхабардиз
Хуьруьвай яргъаз.
Ацукьзава чуьлдин юкьвал
Хиялрив къугъваз.

И гъвечIи рикI аватнавай
Алемдиз вичин.
РикIел алач, тIуьнайни фу,
Тух яни гишин.

Аста-аста акатна чиг
Циф къвезва къати,
Хъфин патал кIвал галайнихъ
Акатна тади.

КIвач-кIвачелай аруш жезва
Юргъун я, юргъун.
Садлагьана агъа патай
Акъатна фаргъун.

Ацукьнавай экъисна сас
Седридин гада.
Эрк пара яз гьарайзава:-
“Зунни акъадра”.

Гьашим халу- бубадин дуст
Тук1вадай гьерер.
Гьална фаргъун алатзава
ЧIурзава кефер.

Агакьзава к1вализ мукьва
Къекъифна навар.
Инавайди аламат тир,
Пад хьурай цавар.

Са намерд кас гъенен юкьвал
Милицияр гваз,
Гьазур хьанва залум итим
Дидени кьаз таз.

Лугьузва хьи, хармандилай
Чуьнуьхнава къуьл.
Акурбурни авазва чаз
Акъудда кьве вил.

Атана суд фагъир папаз
АтIузва пуд йис.
Югъ йикъавай гьа и жуьре
Уьмуьр физва пис.

Душмандин хва, душмандин руш,
Душмандин хизан-
Галукьзава мукьвал-мукьвал
Япарихъ и ван.

Ибур вири тупIар тушни
Акьазвай танда?
Икьван азаб гьакьна валлагь,
И гъвечIи чанда.

II
Азиятар акунатIан
Акъвазнач и рикI.
Эхир гуьне тIимил хьана
ТIимил хьана тик.

Эхна къвазнач шердин хура
Хкажна бунтар.
КIар-кIарзава шейт1андин чин
Аямдин астIар.

Эхир гими гарун хурай
Акъвазна кьере.
Далда гьана йисарикай
Кар кьуна хире.

Эхна тIалдиз, негьна тIалдиз
Лигим хьана хам.
ТIуькьуьн хьана, гьезм хьанач
Аямдикай ам.

ЧуькьвенатIан аямди вич
Акъатна рагъ хьиз.
Кайибурув, хайибурув
Агатна рагъ хьиз.

ХъуьтIуь кьуьдвал авуртIани
Агакьда гатфар.
ЦIрада мур, хъуьреда чил
Алахьда цавар.

III
Гьисабзамач мад и касдиз
Акуркьван тIалар,
Зи кIелдайди галат хьана
ЧIур тахьуй гьалар.

Зи къагьриман сейли кас я
ЧIехи тир гьунар.
Уьткемвилив чи цIиргъера
Вигьизвай камар.

Са тIуб авай туькуьрнай гьа!
ЧIехи аялди.
Къенин кар хьиз рикIел ала
Хвена хиялди.

Ам тIуб тушир, са тIимил кьван
ФейитIа яргъаз
Хайи элдин кьиле акьур
Къапаз тир, къапаз.

Азраилдиз ухшар хьана
“Халкьарин буба”.
Гьахъ лагьай кас бамишарна
Ийиз таз туба.

(Акъудай пад чир тавуна
Суьргуьнна шумуд,
Зи Чипирдай тек са йифиз
Тухвайда ругуд.)

КIелай чIавуз за и касдин
Атайбур кьилел.
Дуьня гъариб акуна заз
А Кьуллад пелел*.

Къелем кьуна югъ жедалди
Кьезиларна  пар.
Ваъ, за квекай чуьнуьхарна
Тадач адан тIвар.

Ам шиир я, ам мани я,
Ам Асеф Мегьман.
Кьакьан кьвал я, хайи чIал я
И иер инсан.

Са рикI я вич, кьелечI- хъуьтуьл
Гьиссерив ацIай.
Чаз манияр кхьин патал
Дуьнядиз атай.

Эпилог
Батиндай кьатIана, дуьня я азаб,
Кьвал хьтин сабурдив эхна тIалариз.
Гьар кьиса тарих я, гьар са цIар ктаб,
Элкъвена уьмуьр ви верцIи чIалариз.

Шиир Шагьдин гур-гур, мани мулдин цуьк,
Кьвал хьтин сабурдив ялна залан пар.
Агъузнач кьил вичин, кьве къат тунач юкь,
Аямди бахтунал чIугунатIан цIар.

Девир ажуз хьана фагьумдин хура,
Камар шах вегьена вик1егьбуруз хас.
Субутиз алакьна тучирди кIура
ЧIехи камалэгьли, кьегьал Лезги КАС.

*Кьуллад пел- Эч1ехуьре кьакьан пел