Беларусь, стихи В. Некляева в переводе Л. Зуборева

 

             НА ТРЁХ ЯЗЫКАХ И ТРЁХ КОНТИНЕНТАХ
В марте 2016 г. в Нью-Йорке в присутствии автора состоится презентация книги
белорусского поэта Владимира Некляева «БЕЛАРУСЬ», вышедшей в США в издательстве “Juliette, NY”.
В книгу вошли стихи на белорусском, а также
на английском и русском языках. Перевёл Леонид Зуборев (Зубарев).
15 сентября, после обсуждения в BELARUSIAN INSTITUTE OF ARTS AND SCIENCE (“БIНiМ”) и издательстве “Juliette, NY”, было принято решение рекомендовать творчество поэта В.П. Некляева и его книгу «БЕЛАРУСЬ» на Нобелевскую премию.
Презентации книги одного из лидеров белорусской оппозиции -
В. Некляева - запланированы в Коннектикуте, Нью-Джерси, а также в Европе и Азии.

СТИХИ ИЗ КНИГИ
ВЛАДИМИРА НЕКЛЯЕВА
«БЕЛАРУСЬ»
Перевел Леонид Зуборев

I. ЗЕМЛЯ МОЯ БЕЛОКРЫЛАЯ

АНГЕЛ-ХРАНИТЕЛЬ
Из студёных криниц звёзды пьют синеву,
Отражаясь в росинках на зорьке далёкой.
Опустился с небес на траву-мураву
Добрый ангел-хранитель страны Синеокой!

Вот от красных калин засиял древний гай,
Над лугами мотив льётся светлым потоком.
Я молю, чтобы ты не покинул мой край,
Добрый ангел-хранитель страны Синеокой!

На луга и поля я душою стремлюсь,
Где сверкают снега голубой поволокой.
От беды и несчастий спаси Беларусь,
Добрый ангел-хранитель страны Синеокой!

РОДНОЕ
Весенний первый гром
Скатился как с горы.
Раскаты грозные дубы шатают.
Здесь – аистов земля,
Озёра и боры,
Окопы да полынь, –
Земля святая.

Не позабыт здесь плач,
И не убит здесь смех,
И с юга вновь вернутся гуси.
Здесь дождь – не просто дождь.
И снег – не просто снег.
Ведь это всё – краса
Родимой Беларуси.

ГОРЕ ЗА ГОРОЙ
Не бывает, что бескрылый –
На орла похожий.
Не бывает, что немилый,
А такой пригожий.
Но бывает, что крылатый,
А живёт бескрылым.
И бывает, что богатый,
А такой не милый...

Гой, гой – горе за горой!
Гори оно гаром,
Горе с бедой!

Гой вы, гусли-самограи!
Гой, цимбалы наши!
Все у нас в родимом крае
И поют, и пляшут!

Очаровывайте, гусли,
Пеньем золочёным –
Неподкупным и искусным
Гусляровым звоном.

Но не вспоминайте, гусли,
Грозных звёзд стожары:
Как пылали в Белой Руси
Войны да пожары,

Как земля тряслась и выла...
Сколько ж нас осталось?
Нас и так не много было –
Ещё меньше стало.

ГРУСТНАЯ МЕЛОДИЯ
Что за грустные песни
ты поёшь мне, о Белая Русь?
Как тоскливо во ржи
васильками они прорастают!
«Ой, ляцеў белы гусь...»
А куда ж полетел белый гусь,
если в небе твоём
только серые гуси летают?

С дальних нив дорогих
долетает печальный напев.
Но продолжить его
– даже голос мне дай –
не возьмусь я.
И утешусь лишь тем,
что хотя бы, немножко успев,
промелькнул над землёй,
над тобой, Беларусь, белым гусем.

ГОЛУБИНАЯ ПОЧТА
Восторг голубиных полётов
Дрожит в отраженье воды.
Расп;хнуты в осень ворота,
Засыпаны в лето следы.

За стаей стрелой и поныне
Бежит босиком детвора.
И если ты знаешь, скажи мне:
Какая на свете пора?

Скажи мне, куда днём и ночью
Над нивой, над лесом густым,
Моя голубиная почта
Несёт детства сказочный дым?

* * *
Не за водой, просто снова
Мать за оградой садовой
В тонкой косынке пуховой
Вновь смотрит в ящик почтовый.
Он, неприметный для взора,
Просто привязан к забору.
Ящик печаль отворила,
Жёлтый листок уронила.
«Писем нет долго от сына?» –
Тихо спросила осина.

ЛАСТОЧКА

Дорогое и есть дорогое.
А в груди стонет сердце больное –
Неизбывного горя пурга:
Бьётся ласточкой береговою
Беларусь о свои берега.

II. РЕМИНИСЦЕНЦИИ

ДЫМ
Пройдёт земное на земле
Как предки, что когда-то жили.
Мы все растаем в дымной мгле,
Чтоб искры над костром кружили.

Вселенная, судьбы юдоль,
Нас в звёздной мельнице размелет
И в мирозданьи нашу боль,
Как горькую полынь, развеет.

ОГОНЬ
Согревая былое былым,
Привидения кажутся снами.
Мы себе вспоминаемся сами,
Как огню вспоминается дым.

СТРОФА
Нащупать слабый пульс строфы,
В тумане разглядев узор –
Как ткать из облаков ковёр
Для сказочной софы.

Но всё ж хочу строфу начАть.
Не тщетен мой тщеславный план.
Стихов воздушный караван
Сумею я собрать!

ДОЛГИ
Всем, кто взаймы мне давали,
Вернул все долги я давно.
А в песнях, стихах и печалях
Вернул, что мне Богом дано.

Я должен на родине милой
Тебе лишь, земляк-землекоп!
Ты, выкопав яму-могилу,
Землицу положишь на гроб.

ДЕВЯТЫЙ ПЛАЧ
Когда с войны домой пришли солдаты,
Сказал им маршал с думой на челе:
– За плачем, за восьмым, придёт девятый.
Ещё вам долго плакать на земле!

Вина войны, всё горе и утраты –
На мне одном, а вы – в другой петле.
За плачем, за восьмым, придёт девятый.
Ещё вам долго плакать на земле!

Бросайте ружья и рубите хаты,
Женитесь и плодитесь, в том числе.
За плачем, за восьмым, придет девятый.
Ещё вам долго плакать на земле!

«О чём он, братцы? – думали солдаты. –
Повержен враг, а мы – верхом, в седле!»
За плачем, за восьмым, придёт девятый.
Ещё нам долго плакать на земле!

НОЧЬ В ХАТЫНИ
Бил колокол, и звон набатный рос.
Распятое врагом стонало небо.
И детский плач, и жжённый запах хлеба –
Всё чёрный вихрь клубами к звёздам нёс.

Тот ужас плыл рекой без берегов,
Над огненной деревней разливался.
Сам бог войны на небе удивлялся
Кровавым преступлениям врагов.

ПОСЛЕДНИЙ КОСТЁР
Течёт по жилам жизни холодок,
Но время я сдержать не в силах.
Срок наступает подвести итог:
Плачу долги и плачу на могилах.

Уже надежды белый голубок
Исчез в былых мечтаньях сизокрылых.
И смотрит с неба синеглазый Бог.
Плачу долги и плачу на могилах.

Не перепутать устье и исток,
Чтоб отличить любимых от постылых.
Всё кончено. Я сел на бережок.
Плачу долги и плачу на могилах.

Уж тлеет мой последний уголёк.
И память, воскрешая сердцу милых,
То вьётся над костром как мотылёк,
То вертится змеёй на острых вилах.

ХОДОК
Сума да посох; сам седой как мел, –
Вид маскарадный и до боли ясен.
Но никому на свете не подвластен,
Ходок идёт, ходьба – его удел.

На юг, на запад, север и восток
Ходок бредёт, а олухи-барыги
Кричат: «Эй, ты! Где крест твой? Где вериги?»
Раз крест его ходить, идёт ходок.

Он выбрал путь и не свернёт он вбок.
Известно в мире каждому от века,
Всего для жизни нужно человеку:
Краюха хлеба да воды глоток.

Зачем ходьба? И боль по чём?
По колоскам ржаным родного поля?
По том – что правда и что воля?
По памяти о самом дорогом?

По всем, по всём – родном от слёз до слёз,
По сокровенному на чуждом свете,
Что вольным ветром мчится на рассвете
По пышным кронам полоцких берёз.

Когда охотничий раздастся рог
У Турова и отзовётся в Креве,
Путём окольным, словно кольца в древе,
Пророк бредёт, хоть злой известен рок.

И всё своё с собой несёт. В суму
Сложил листы он, чтоб подать безгласным
Надежды искру. Страждущим, несчастным...
Кому? Ему известно одному.

Ходок идёт. Над ним снега, дожди...
Нет выхода из этой круговерти.
Он знает мало, чтоб подвергли смерти.
Но знает слишком много, чтобы жить.

* * *
Молитвы, клятвы, исповедь, законы, –
Господь нам имена дает резонно,
Чтоб длился род, рождённый на извод.
Читаются всегда наоборот
Святые письмена на небосклоне
Среди холодных, равнодушных вод.

Проклятья, вероломства, войны, битвы.
И Страшный Cуд – как будто к горлу бритва.
Всё ближе: скоро Суд придёт.
По водам сам Господь грядёт!
А клятвы, покаянья и молитвы, –
Написаны на волнах этих вод.

* * *
До Бога – тяжкая дорога...
Я шёл к Нему своим путём.
Во всех краях искал я Бога
Во всём: ведь Он и есть во всём.

И в искушеньях билось тело,
И дух был с телом заодно.
А небо пламенем горело,
И проступало в небе дно.

И в яме, в раскалённой жиже,
Свой лик узрев на дне огня,
Спросил себя: «Кого увижу?»
И выдохнуло дно: «Меня!»

ЕВРЕЙСКАЯ МЕЛОДИЯ

А столетней еврейке на «ИЛе»
Всё равно: лишь бы к Богу скорей.
«Перевозим живые могилы!» –
На мой взгляд мне ответил еврей.

Письма, фото старинное мамы,
Хлеб, горсть соли и море скорбей –
В Израиль с собою на память
Взяты с бывшей отчизны своей.

Перед взлётом мы с ним закурили,
Опрокинув по стопке вдвоём.
И моторы, взъярившись, завыли,
Оставляя года под крылом.

И летела могила живая
По-над родиной бывшей своей.
Над страной, что своих пожирая,
Чуждых ей изгоняла детей.

***
Точит без устали моль.
Хватит трухи про запас.
Перетерпеть эту боль.
Перемолчать этот час.

Вырвав себя из узлов,
Локти не дать бы связать.
Верю, что выпадет вновь
Голосу песней звучать.

Ну, а не выпадет – что ж:
Сменою знаков и вех
Пусть себе капает дождь
И пусть шуршит себе снег.

* * *
Надежда на бессмертие – юродство.
Поскольку в смерть поверить не могу,
Я, как от пули, в сердце берегу
И свежесть чувств, и слова первородство.

И свежесть чувств и слова первородство,
И песни про зерно, и про весну...
Но мысль крамольную храню одну:
Не в хлебе ведь едином превосходство!

Не в хлебе ведь едином превосходство.
Доподлинно известно: наравне
Нужны цветы, река, закат в окне,
Зарниц с красою девичьею сходство.

Зарниц с красою девичьею сходство
И птичий разговор, и детский смех,
И дождь апрельский, и ноябрьский снег, –
Щемящее природы благородство.

Щемящее природы благородство,
Ночные звёзды в небе, рай и ад –
О связи с бренной жизнью говорят:
Надежда на бессмертье – дон-кихотство.

ПОСЛЕДНИЙ СТИХ
Да здравствует жизнь! Эта ноша по мне!
Лиру свою посвящаю Отчизне.
Но чувствую: скоро займётся в окне
Последняя зорька земной моей жизни.

Ну что ж, эта ноша ведь тоже по мне!
Долю на волю сменил я намедни.
Слегка шелохнусь, словно тень на стене,
И на мгновенье походку замедлю.

III. СОЗВЕЗДИЕ РЫБ

СОЗВЕЗДИЕ РЫБ
За ночь одну и тысячу ночей,
Летя со звёздами в обнимку,
Не насладиться ясностью очей,
Губ не сомкнуть на родинках плечей.
Созвездье Рыб – в прозрачной дымке!

А небо, где Cозвездье Рыб плывёт
Среди ночных лазурных дымок,
Стремится вширь и вглубь миров растёт.
Не остановишь нас – летим вперёд
Во сне с созвездьями в обнимку!

Что нам до неба? и ему до нас?
Летим со звёздами в обнимку,
А из волос распущенных – вприпляс,
Как серебро, струятся на атлас
Лучи – заколки-невидимки.

* * *
Небо ночное загадочно,
Всюду опасность таит.
Что ты узрела в нём, ласточка,
Огненный метеорит?

Там, средь созвездий, забытая
Ноченька ткёт звездопад.
Зарева, клювом прошитые,
Нежно в зарницах горят.

Что же ты ищешь в нём, милая?
Там всё сбылось и прошло.
Швея ты моя быстрокрылая –
Раненое крыло!

* * *
Руки на груди – сильней объятий.
Удержи меня, не отпускай!
Пусть твоих не стою я проклятий,
Всё же – проклинай!

Прокляни за то, что было свято.
Я за всё перед тобой в долгу.
Не могу я быть невиноватым.
Слышишь? Не могу!

В миг неотвратимого прощанья,
Мы в небытие отправим дни.
Не карай меня своим прощеньем.
Лучше прокляни!

ПРЕД ТОБОЙ
С судьбой я бился на ножах!
Когда меня ты полюбила,
Нет, не фатальный смерти страх,
Но жизни страх ты мне открыла.

И с той поры по белу свету
Твой образ я в душе ношу.
Я не прошу любить за это –
Пощады у тебя прошу.

* * *
В очах твоих – сомнения
Мне за ночь не испить.
И недоразумения
Реку не переплыть.

Гудят-бурлят над нами
Обман и суета.
Меж нами-берегами –
Ни одного моста...


Прощай, моя любимая!
Мы – к разным берегам.
Лишь лодки лебединые
Гуляют по волнам.

* * *
Ты тучкой плыла, нe достать.
Светилась над речкой и садом.
Вчерашние сны были рядом,
А завтрашних нам не видать.

Ты тучкой плыла меж огней.
Со звёздами книгу читали.
Страницы её мы листали...
«Любовь» – была надпись на ней.

* * *
За тёмной речкою кончался день,
Моей разлюбленной мелькнула тень.
Стояла, зачарована водой,
А обернулось всё большой бедой.

Вдоль по течению я побреду,
Мою русалку я в воде найду.
Закрою очи ей своей рукой –
И две гадюки поползут за мной.

От слёз русалочьих не убежать.
За поцелуи надо отвечать.
Укус одной – как молнии разряд.
Другая – высосет из раны яд.

* * *
Ветке черёмухи любо
Рассвета дыханье...
Ты прошепчи мне, что любишь.
Хоть на прощанье.

В дом недостроенный глянешь
лучом одиноким.
Близко меня ты помянешь –
буду далёко.

Вижу, как наше свиданье
в предвечность уходит –
Болью и ожиданием
на небосводе...

* * *
Ночь, играет дьявол нa трубе,
Зазывая песней ведьм-бесстыдниц.
Никому, и прежде всех – тебе,
Не узнать бессонниц и бессмыслиц.

Нет, не на твоём плече во сне
Родинки считал я золотые...
Ах, как пляшут ночью при луне
Дьяволицы – ведьмы молодые!

* * *
На самом краешке платочка,
Которым очень дорожу,
Я доночую эту ночку.
Твою подушку долежу.

Сроднились кровью мы и духом.
Но плата ждёт нас на краю.
Страсть рвёт подушку из-под уха,
Круша, ломая жизнь мою.

АРФА
На арфе в юности играла.
Теперь в киоске у вокзала
Она игрушки продаёт.
Я самолетик «ЯК»
У ней купил. Спросил: «Ну как
Живёшь?..»
Она: «Да всяк бывало...
Так... Переживала...»
– Семья?..
– Муж неплохой, но алкоголик только.
Хоть дети в радость.
– Сколько? – Двое!
И что-то в ней болюче-неземное,
Как арфы звук:
– Ты знаменитым стал!
– Да я и сам не думал, не гадал.
– Шикарно выглядишь.
– Ну брось уж, что ты!

До-Ре-Ми-Фа... я слышу ноты.
Шар голубой кружит за шарфом...
– Дай самолётик, ангел с арфой!

ХОРЕИ И ЯМБЫ
Что, Володька?.. Вновь из серой
Колеи-то выбило?
Ах, как выболело сердце!
Ах, как выболело!

Торговал на ярмарке
весело ранетами...
Скучных песен не пиши,
дурень этакий!
Девичьих очей разлёт –
Ох, сердечное!
Не пиши казённых од,
Пой про вечное.

Чувством сны облагородь.
Яблочки-то – спелые!
Рифмой лозунги не порть.
Пиши белые.
Ты катись страстям вослед,
Сердце, яблоком...
О любви лишь пой, поэт.
Ямбами!

IV. Я ПРИШЕЛ, ЧТОБ ПОБЕДИЛИ ВЫ!

* * *
Признать себя виновным без вины –
Суд дьявола. Не Бога!
Когда кругом стена острога,
То душу стереги от сатаны.

Не виноват ты в том,
Что был обмана толстый том...

Но справедливость всё же сдюжит.
Ты не с других – с себя начни:
Разрушь тюрьму и разгони
Боязни страх – врагов оружье!

* * *
Вышел – и вздрогнуло поле
За голубым небосводом.
– Милая. Что это?
– Воля.
Вольный не ценит свободы.

Бился. Опять в доме пусто.
Горькая доля сурова.
– Милая, что это?
– Путы.
Вольный, коль сбросишь оковы.

БРИТВА
Гнетущее время:
Растерянность, страх
В дружеских зреет,
И в вражьих глазах.

Я в зеркале вижу
И бриться боюсь:
Развязка всё ближе,
Я к бритве тянусь.

Вновь с лезвием битва.
В висках – ток-огонь.
Отцовскую бритву
Сжимает ладонь.

По горлу до боли
Резнуть остриём –
Кровь хлынет на волю
Червонным ручьём.

ПОГОНЯ
Что затужили как будто на тризне?
Духом слабы, мужики? Воля – в нас!
Как бы и что б ни случилось с Отчизной –
Хуже не будет, чем стало сейчас.
Глянь, Беларусь заблудилась в трёх соснах!
Маятник мечется... Время несносно
Носит мой бедный народ как челнок
Из пасти на Западе – в пасть на Восток.
Новое племя не знает ущерба.
Cимвол родной уж сияет сквозь вербы:
Призраком древних веков на коне
Рвётся «Пагоня» с державного герба,
Громко копыта гремят в вышине!

СВОБОДА
(Зенону Позняку)

В борьбе за волю с плеч слетала голова.
Когда и кто имел довольно воли?
Заклятые рабы проклятой доли
Не лучше, чем тирана булава.

Никто не смог, как песня, вольным стать,
Хотя гулял в обнимку со свободой.
Тирану страшно подойти к народу!
Поэту вольной птицей не летать!

Но к Богу, в смертный грозный час,
Доходит только крик отважных.
Ведь каждый получает волю дважды –
Вот так Всевышний проверяет нас.

Найти иль потерять всё у черты?
Всем испытанье Бог дает Cвободой:
Один раз получив – герой народа.
Второй – свободен от Cвободы ты!

СТРАХ
Из раба подневольного
Страх не просто изгнать:
Лень за волюшку вольную
Мужикам восставать.

Не свободы изгнанники,
Лишь холопам сродни,
Ждут кнута или пряника,
А не воли, они.

БЕЛОРУСЫ
Что б ни плели,
Хоть мы в петле –
Но не в земле,
А на земле!

* * *
Как плащаница, бело-красно-белый
Флаг реет – символ Твой святой.
Когда Господь вдохнул мне душу в тело –
То Ты, Отчизна, стала мне душой.
Ты – воля Белорусская, Ты – вера.
Всем кривичам Ты кровная родня.
Когда Тебе понадобится жертва –
Возьми меня!

* * *
Когда я выйду
Из тюрьмы на волю,
Не стану клясть я
Ни судьбу, ни долю.
А стану дубом
Во чистом поле,
Качать ветвями
Под ветром вольным.
И если сядет
Нa ветку ворон,
И каркать станет,
Что он мой ворог,
Не стану Бога
Молить о каре:
На то он ворон,
Чтоб злобно каркать.

В ТЮРЬМЕ
Переступив тюрьмы порог,
Увидел темень я в остроге.
Но в сердце я хранил, как мог,
Заветы, что даны нам Богом.

За это Всемогущий Бог
Меня от гибели сберёг.

КРОВИНКА-УКРАИНА
В тоске-печали сердце ноет.
В веселье помнит твою грусть.
О, Украина, пред тобою
И вдалеке я поклонюсь!

А двум сердцам других не жаль:
О нелюбимых не тоскуют.
И сберегает лишь печаль
Само событье, вещь, поступок.

Когда наотмашь бьют утраты,
Тогда, наперекор судьбе,
Тебя прикусываю, солоноватую,
Словно кровинку на губе.

* * *
Путь мой земной – Отчизна!
Ты мне жизнь продлеваешь.
Позади – укоризна.
Впереди – ты сияешь.

Сущность моя – Отчизна!
Благодарствую снова.
За дарение присно
Белорусского слова!

Правда моя – Отчизна.
Россказни – от невежд.
Вижу не в разных «измах»
Светлые дни надежд.

Вера моя – Отчизна,
Птице дана и зверю...
Прокричу и на тризне:
– Верую! Верю! Верю!..

Верю в Отчизну.
Верю!

Я ПРИШЁЛ, ЧТОБ ПОБЕДИЛИ ВЫ!
Мы лежим снопами на токах.
Нас молотит каждый, кто в руках
Держит цеп. И так во все века...
Белорус, спроси у земляка:

Что тебе, поэту, до политики?
Может плахой обернуться критика!

Как вопрос, так и ответ мой прост:
– Я пришёл, чтоб ожила Свобода.
Мы без страха встанем в полный рост,
И воспрянет снова дух народа.

Зря вы ложь за правду принимаете,
Не сносить обману головы!
Чтоб сбылось всё то, о чем мечтаете,
Я пришел, чтоб победили ВЫ!


                УЛАДЗIМIР НЯКЛЯЕЎ   

                Б Е Л А Р У С Ь


                П Р АД УМОВА ЎКЛАДАЛЬНIКА

                ПЯСНЯР СIНЯВОКАЙ КРАСЫ

 
        У творчасцi Ўладзіміра Някляева адразу адчуваеш шчырасць і самабытнасць яго паэзii, якая ўвабрала ў сябе рознакаляровы вянок народных мелодый. У асобе паэта ёсць нешта ад бусла, ад птушкi з чыстымі вачыма, нейкая ўнутраная прыгажосць. Ад яго вершаў зыходзіць хваля добразычлівасці і суразмоўя. Яго паэзія – Рэнесанс беларускага слова, элiксiр дабрачыннасцi.
       Паэт суадносіць свае вершы з лесам, полем і азёрамі роднай краіны. Разам са сваімі братамі-пiсьменнiкамi ён прадстаўляе родны край ва ўсіх кутках літаратурнага Сусвету.   
                Птушкам з выраю, птушкам з выраю
                Кожнай вясной вяртацца да тваiх дуброў.
                Ты, зямля мая белакрылая,
                Бераг высокi белых буслоў.
                (ЗЯМЛЯ МАЯ БЕЛАКРЫЛАЯ)
       Будучы пясняр сваёй зямлі, Уладзімір Някляеў нарадзіўся 11 ліпеня 1946 года ў Беларусі, у г. Смаргонь, Гродзенскай вобласці. Бацька – Някляеў Пракоп Мікалаевіч, рускi, па прафесіі механік. Маці – Магер Анастасія Іванаўна, беларуска. Адчуваючы неадольнае імкненне да літаратурнай творчасці, юнак стаў складаць вершы. Свае першыя стансы – суквецце слоў, злучаных сувяззю рыфмаў, Валодзя пісаў па-руску. З 1961 па 1966 год хлопец вучыўся ў Мінскім тэхнікуме сувязі. Потым да 1971 г. працаваў радыёмеханікам. Але буйны мегаполiс не астудзіў першародства пачуццяў вясковага хлопца. Ён увесь час звяртаецца да сваiх дзіцячых уражанняў:
                Скажыце: куды i навошта
                Над пожняй, над полем густым
                Гадоў галубiная пошта
                Нясе расцярэблены дым?
                “ГАЛУБIНАЯ ПОШТА”
       Юнак захаваў чыстае, нерастрачанае пачуццё да прыроды і да людзей. Згодна прадыктаванаму звышпрароцтву, Някляеў паступіў у педінстытут на філалагічны факультэт. Але шчодра напоўненая талентам душа прагла далей, у Маскву. Там юны вершатворца шмат чаму навучыўся, аднак адсутнасць гукаў і пахаў роднай зямлі прымусіла яго кінуць маскоўскі Літаратурны інстытут. У 1972 г. Уладзімір вярнуўся ў Мiнск і стаў пісаць толькі па-беларуску. Невялiчкая рэчка Крэўлянка, на якой прайшло жыццё маткі і маленства самаго паэта, перамаглi ў iм магутную Волгу, дзе нарадзiўся яго бацька.   
        Прыроджаны талент не застаўся незаўважаным. У ім адразу разгледзелі паэта са сваім, ні на каго не падобным, голасам. Глыбіня і шматпланавасць вобразаў, пранізліва-лірычнае адчуванне свету, – хутка знайшлі водгук у душах беларусаў, настроеных на хвалю сапраўднай красы.
                На пагоркi зiма сцеле белы абрус,
                I кладуцца снягi, нiбы травы ў пракосы.
                Ад бяды i ад зла захiнi Беларусь,
                Белакрылы анёл беларускiх нябёсаў.
               
                “БЕЛАРУСКI АНЁЛ”
        Размаўляючы з зоркамі на роднай мове, Уладзімір Някляеў змог вырвацца на тутэйшы літаратурны небасхіл, якi i цяпер зiхацiць мноствам арыгінальных талентаў. У паэзii Някляева: любоў да Радзімы, самабытнасць, шчырасць, жаданне зліцца з матчынай прыродай.               

                Тут дождж не проста дождж.
                I снег не проста снег.
                Бо гэта дождж і снег
                Над берагам Айчыны.
               
                “РОДНАЕ”
       Паэт з дзяцінства зачараваны водарам гасцінных ніў. Вось ён кланяецца роднай зямлі продкаў, дзе падслухаў тужлівую мелодыю, што шчымiць у сэрцы. У сваіх лірычных мініяцюрах паэт шчаслівы быць травінкай у родным полі і птушкай у сiнiм небе.
                Дык суцешыцца б тым,
                Што не толькi хацеў, што паспеў
                Праляцець над табой,
                Прамiльгнуць над табой белым гусем...
                “Што за сумныя песнi”
        Паэт жыве з адкрытым сэрцам, руплiва захоўваючы свае інтымныя адносіны з Богам. У сваіх роздумах ён спрабуе спасцігнуць загадку Быцця, наблізiцца да вечнасці, да Магутнага Творцы.
                I ўсё. I тое ж будзе потым,
                Як і раней, як перад тым:               
                Адчай і боль з крывёй і потам, – 
                Як дым.
                “ДЫМ”
        Ёсць у паэта і мужнасць прызнаць свае памылкі:   
                Плачу даўгі і плачу на магілах.
                Мне галасы гукаюцца здалёк –
                I памяць на астылых небасхілах
                То пырхае, нібыта матылёк,
                То круціцца, нібы змяя на вілах.
                “Струменіцца па жылах халадок’
        У любоўнай лірыцы Някляева ёсць першае каханне і вясновы бэз пад акном... У яго стансах – радасць, захапленне; і побач: боль расстання і страты. Ёсць і строфы, інтымныя, узнёслыя, агучаныя Космасам:
                Што нам да неба – i яму да нас?..
                Так соладка, нiбы ў апошнi раз
                Ляцiм у снах – абдымкамi ў абдымак.
                I ў валасах, не выбраныя ў час,
                Праменяцца сузор’i невiдзiмак
                I сыплюцца, як срэбра на атлас.
                “СУЗОР’Е РЫБ”
        Паэта-мастака вызначае наяўнасць таямнічай выбуховай сумесі, сонечных водбліскаў i непрадказальных імпульсаў. Удалы верш – здольнасць ударыць маланкай, запаліць. Гэта і ёсць – вялiкi дар, бо творчасць – адвага адзіночак. У Някляева такіх вершаў мноства, усё яго жыццё – у паэзіі:
• «Адкрыццё». Мн., 1976
• «Вынаходцы вятроў». Мн., 1979
• «Знак аховы». Мн., 1983
• «Местное время». М., 1983
• «Наскрозь». Мн., 1985
• «Галубіная пошта». Мн., 1987.
• «Прошча», Мн., 1996.
• «Выбранае», Мн., 1998.
• «Лабух», СПб., 2003.
• «Так», Мн., 2004.
• «Цэнтр Еўропы», Мн., 2009 
• «Кон» Мн., 2011.
• «Аўтамат з газіроўкай з сіропам і без», Мн., 2012
• «Знакi прыпынку», 2013
       Ён быў рэдактарам Беларускага тэлебачання, галоўным рэдактарам часопіса «Крыніца», потым – штотыднёвіка «Літаратура і мастацтва». У 1978 г. Уладзімір Някляеў быў прыняты ў Саюз пісьменнікаў СССР. Паступова ён становіцца прызнаным майстрам слова, мастаком, бо яго вершы заўсёды злітыя з ім самім. У іх разам з лірызмам адгадваецца шчырасць i бескампраміснасць аўтара. Ці аблягчала гэта яму жыццё?
        З 1998 па 2001 год Уладзімір Някляеў – старшыня праўлення Саюза пісьменнікаў. Але на гэтай пасадзе паэту прыйшлося мець справу з прэзідэнтам Беларусі Александрам Лукашэнкам, які ўспрымаў кіраўніка творчага саюза як «назіральнiка над пісьменнікамі». У гэты ж час было падпісана пагадненне аб стварэнні Саюзнай дзяржавы, да якога Някляеў, як і многія беларускiя літаратары, ставiўся адмоўна. Ратуючы канаючы карабель дэмакратыі, у 2001 годзе на з’ездзе Саюза пісьменнікаў, напярэдадні выбараў прэзідэнта Беларусі, Уладзімір Някляеў прапанаваў падтрымаць кандыдата ад апазіцыі. Паэт сцвярджаў, што дзеючы прэзідэнт незаконна ўтрымлівае ўладу і не мае права вылучаць сваю кандыдатуру. Гэта стала пачаткам канфлікту. У выніку Някляеў быў вымушаны на некалькі гадоў з’ехаць з краіны.
       Абвясціўшы аб разрыве з уладамі,  з 1999 года ён жыў у Польшчы, потым у Фінляндыі. Настальгія па Радзіме не давала
яму супакою, бо вядома, што паэты танчэй за ўсіх адчуваюць, як усё ў нашым свеце пульсуе, вібруе, як пакутуе родны кут. Спявак роднай зямлі, паэт праводзіў праз сваё сэрца рыфмы і рытмы беларускіх мелодый. У эміграцыйных вандраваннях Някляеў склаў шмат вершаў і раман «Лабух». Не з боязі, што яму пагражаюць знеслаўленне, забыццё і зайздрасць, вярнуўся Някляеў у Мінск у 2003 годзе, бо дома са сваім народам ён мог мець гаворку не толькі словам, але і сэрцам.
        У паэта ёсць мноства сяброў і ворагаў, значыць – гэта сапраўдны мастак.     Ён – гуманіст. Ён, сучаснік, ратуе людзей, і паказчык яго высокай паэзіі  – аголены нерв у электрычным полі жыцця. Сёння, для многіх, вымярэнне поспеху – улада і грошы. Для яго – творчасць. Вынік: кнігі раскуплены, водгук – у душах чытачоў. Так паэт здаў экзамен на мужнасць, спеласць, годнасць. У 2005 годзе сябры па літаратурным цэху абралі Ўладзімiра Някляева кіраўніком Беларускага ПЭН-цэнтра.
      Ва ўсе часы паэзія была ўладарніцай душ чалавечых. Паэт – гэта прарок, правадыр. Ён – дарадца ў самых заблытаных нетрах душэўных роздумаў. Народ заўсёды надзяляў сваіх песняроў здольнасцю ўплываць на ход гісторыі, не пагаджацца з несправядлівымі правіламі, забаронамі, межамі. Хоць стагоддзямі робяць іх, але людзі пераадольваюць усялякiя абмежаваннi: геаграфічныя, нацыянальныя, палітычныя...
        Духоўнае рабства супярэчыць прыродзе. Чалавек не дзеля гэтага народжаны. Таму вялікую ролю ў паэзіі Някляева займаюць грамадзянскія матывы. Калі народ у коме, душы разгублены ў шалёнай істэрыцы штучна створаных культаў, тады слова паэта – велічыня аддачы. У 2010 г. Уладзімір Някляеў ініцыяваў стварэнне грамадскага руху «Гавары праўду», каб мець магчымасць сустракацца,  быць пачутымі. Неўзабаве Някляеў з дзесяткамі актывістаў кампаніі «Гавары праўду!» падпалі пад пераслед.   
        Падчас выбараў міліцыя затрымала два аўтамабілі, якія належалі штабу кандыдата ў прэзідэнты Някляева, і абвясціла, што там нібыта была выбухоўка. Выбарчы штаб Някляева быў арыштаваны амаль у поўным складзе. Самога кандыдата жорстка збілі. У ноч міліцыянты вывезлі Някляева з бальніцы. У праўладным друку кандыдат быў названы алкаголікам і абвінавачваўся ў розных грахах. Хаця многія вядомыя дзеячы ва ўсім свеце патрабавалі вызвалення, суд прыгаварыў Някляева да двух гадоў з адтэрміноўкай прысуду на два гады.
         Жыццё ва ўсе вякi было складанае. Зрушваецца не толькі зямная кара, трашчаць не толькі горы, але і чалавечая свядомасць, ссоўваюцца арыенціры. Перамены да горшага прывялі людзей да адчування тупіковасці. І тут роля паэта – сьвяціць. У глыбіні душы Някляева стаіўся вулкан. Звяртаючыся да сябра, Алеся Бяляцкага, які ў той час тамiўся за кратамі, паэт усклікаў: 
                Можна ўспомніць, калі зазвініць капяжамі адліга,
                І за кратамі ценькне вяснова нараніцы птах,
                Як ашчэрваўся свет на Хрыста і на Марціна Лютэра Кінга,
                На любога і кожнага, хто чалавечынай пах.
                Скрозь прапахла зямля потам, спермай, мачою, крывёю
                Ад Афінаў і Рыма – і да Калымы,
                Ды нішто і ніхто ў гэтым свеце не пахне турмою –
                Толькі мы.
                “РЫМЦЕЛІ”
        Жах – самы моцны дыктатар у свеце. Гэтак і на родным кавалку зямлі ў цэнтры Еўропы, дзе атрафія сэнсу замбуе ампутаваныя душы, дрыжачыя перад святлом і праўдай. Дабро стомлена ў барацьбе супраць Зла і патрабуе перадыху. Паэт не толькi заклікае цярплівы шматпакутны народ, ён з сябрамi першы ідзе на барацьбу за праўду. Ён, як кожны грамадзянін, павінен мець права на слова і на споведзь. Ён дапамагае людзям пераадолець зацьменне душы і розуму. Чыёсьці жыццё загубілі, а яму здаецца, што гэта яго жыццё. Беларусь грымiць у ім царкоўным звонам. Ён увесь час пытае сябе: ці так усё безнадзейна страчана?
                Можа, вiдушчымi стануць нашчадкi?
                Шляху няма. Нi канца, нi пачатку.
                Прывiдам – у пустату з пустаты –
                Рвецца Пагоня з дзяржаўнай пячаткi,
                Непадкаваныя б‘е капыты.
                “Што затужылi, воi мужчыны?”
         Як асабiстае гора ўспрыняў паэт крывавую бойню братэрскiх народаў на украiнскай зямлi. Гэта адбiлася i на яго творчасцi.
         Паэт сэрцам перажывае за лёс народа, стомленага ў барацьбе за волю. Ён не бяжыць ад удараў лёсу, а смела ідзе насустрач. Носьбіту свабоды, святла, яму разам з сябрамi даводзіцца прайсці праз лёд і полымя. Разадраныя і зніклыя без вестак героі не даюць яму супакою. Паэт звяртаецца да Радзімы і прапануе ёй сваё жыццё:
                Ты, Воля беларуская, Ты, мара
                Крывіцкая, Ты, крэўная мая!..
                Калі Табе патрэбная ахвяра –
                Ёй стану я.
                “Як плашчанiца, бел-чырвона-белы”
          Бунтар супраць духоўнага рабства, паэт, як прарок Ісайя, папярэджвае супляменнікаў: злачынна пра гэта маўчаць. Судны час надыдзе – і залунае вецер пераменаў:
                Цябе не зламалі! Твой дух на муку не змалолі!
                Праз Плошчу, праз краты ты крочыш дарогай да волі!
                Па гэтай дарозе гісторыі коціцца кола…
                Жыве Беларусь!
                З днём народзінаў, рыцар Мікола!
                “М. СТАТКЕВІЧУ”
        Шмат палітычных дзеячаў, пацярпеўшы паразу, сыходзяць са сцэны, далейшае ім самім ужо нецікава. Паэт жа – стан душы, а таму – служэнне яго бясконцае. Яно не завяршаецца нават канцом жыццёвага шляху. Жыватворная энергія някляеўскай паэзіі – невычэрпная. Яго героі адвечныя: гэта не толькі дрэвы, неба, аблокі, кветкі. Галоўнае ў ёй: Чалавек – не быдла, а гаспадар у сваёй краіне, якая існуе на роўных з іншымі. Сiнявокая Радзiма паэта – частка велізарнай карціны, якую намаляваў Магутны Бог.
    Народны паэт Беларусi Рыгор Барадулiн лiчыў: «Някляева трэба адкрываць як Амерыку. Калумб яшчэ расце».
        Чытаць гэтыя вершы – тое ж, што слухаць музыку ці атрымліваць асалоду ад твораў выяўленчага мастацтва. За кожным вершам – душа, якая адчыняе непаўторны, ciнявокi свет някляеўскай паэзіі.
                Леанiд Зубараў
 
 


I. ЗЯМЛЯ МАЯ БЕЛАКРЫЛАЯ

СВIТАНАК

Птушкi ў вырай ляцяць,
Не пакiнуўшы ў гнёздах нiкога,
У знямелых лясах
ападае лiсцё да вясны.
Гэта наша пара –
Нас паклiкала з дому дарога,
А матулям пра нас
будуць снiцца бясконцыя сны.

Узняўся над лесам свiтанак крылаты,
I зорка упала, як крoпля з вясла...
Там кружыцца бусел над роднаю хатай,
Чакае матуля мая...

Ад крынiчнай вады
На губах застаецца гарчынка,
На суровай мяжы падае нам удача руку.
З краю ў край над зямлёй
Праплывае-плыве аблачынка,
Як хусцiнка плыве, што ўпусцiла матуля ў раку...

БЕЛАРУСКI АНЁЛ

Са сцюдзеных крынiц зоркi п'юць на ранку,
I агнямі гараць серабрыстыя росы,
I высока ляцiць мой жураў-жураўку –
Белакрылы анёл беларускiх нябёсаў.

Цiха яснiцца дзень ад чырвоных калiн,
Над лугамi плыве спеў салодкагалосы,
Анiколi, нiдзе ты мяне не пакiнь,
Белакрылы анёл беларускiх нябёсаў.

На пагоркi зiма сцеле белы абрус,
I кладуцца снягi, нiбы травы ў пракосы.
Ад бяды i ад зла захiнi Беларусь,
Белакрылы анёл беларускiх нябёсаў.

РОДНАЕ

Вясновы першы гром
Скаціўся, як з гары,
I рэха ля крыніц дубы хістае.
Бусліная зямля.
Азёры ды бары.
Акопы ды палын.
Зямля святая.

Тут не забыты плач.
I не забіты смех.
Не аціхае спеў
Чарод птушыных.

Тут дождж не проста дождж.
I снег не проста снег.
Бо гэта дождж і снег
над берагам
Айчыны.

ЗЯМЛЯ МАЯ БЕЛАКРЫЛАЯ

Птушкам з выраю, птушкам з выраю
Кожнай вясной вяртацца да тваiх дуброў.
Ты, зямля мая белакрылая,
Бераг высокi белых буслоў.

Сiнi дым над пералескамi,
А над iм неба палескае,
Над усiм сiла нябесная,
Над усiм краем маiм.

З даўняй д;ўнiны аблачынамi
Цiха плывуць у небе думы курганоў.
Ты, зямля мая белакрылая,
Бераг высокi белых буслоў.

Стану птушкаю i над пушчаю
Я паплыву у вырай, каб вярнуцца зноў
На зямлю маю беларускую,
На белы бераг белых буслоў.

ГОРА ЗА ГАРОЙ

Не бывае, каб бяскрылы,
А лятацi можа,
Не бывае каб, нямiлы,
А такi прыгожы.

Ды бывае, што крылаты,
А не трэба крылы,
I бывае, што багаты,
А такi нямiлы...

Гой, гой – гора за гарой,
Гары яно гарам
Гора з бядой!

Гой вы, гуслi-самаграi!
Музы;кi сiвыя!
Вы спявайце ў родным краi
Песнi векавыя!

З небыцця гукайце, гуслi,
Гусляроў у зрэб’i,
Непадкупным, неспакусным
Золатам i срэбрам.

Не кранайце толькi, гуслi,
Успамiнаў хмары:
Як плылi над Белай Руссю
Войны ды пажары.

Як зямля мая стагнала,
Плакалi каменнi...
Як было i так нас мала –
I як стала меней.

*    *     *
Што за сумныя песнi
Спяваеш ты, Белая Русь!
Як валошкi на ўзмежку,
Тужлiва яны прарастаюць.
«Ой, ляцеў белы гусь...»
А куды ён ляцеў, белы гусь,
Калi ў небе тваiм толькi шэрыя гусi лятаюць?

З далячыняў сiвых наплывае самотны напеў,
Я прадоўжыць яго –
нават голас мне дай – не вазьмуся...
Дык суцешыцца б тым,
Што не толькi хацеў, што паспеў
Праляцець над табой,
Прамiльгнуць над табой белым гусем...

ГАЛУБIНАЯ ПОШТА 

Блакiт галубiных палётаў.
Сiнеча настыглай вады.
Адчынены ў восень вароты.
Засыпаны ў лета сляды.

Iржышчам, па колiшнiм жыце,
Бяжыць басанож дзетвара...
I усё-ткi: хто знае – скажыце,
Якая ў сусвеце пара?

Скажыце: куды i навошта
Над пожняй, над полем густым
Гадоў галубiная пошта
Нясе расцярэблены дым?..

ЛІНІЯ ЛЁСУ

Аэранаўтыкі законы найпростыя: бяры і клей...      
I ўзвіўся над крутым адхонам
Размаляваны пад дракона
Паветраны
Лятучы
Змей!
Неспадзяваны шлях крылаты,
Зямны непрадказальны шлях:
Да вышыні, струной напятай,
Уніз па ямах, камянях,
Дзядоўніку набіўшы ў пяты...
I захаплення крык! I страх!
О, не ўпадзі, мой лёс, узняты
Драконам аб шасці хвастах!
У вёскі ўсёй навідавоку
Лунае ён, вогненнабокі,
Рве суравую нітку з рук.
Рубцом смыліць далонь пякуча, –
Вышэй! Вышэй, мой змей лятучы,
За кругам круг! За кругам круг!
...Супроць нябёс – зямля сырая,
І лёс – кругамі праз агонь.
Трываю. Вышыню трымаю,
Балюча нітка суравая ўрасла ў далонь.

ПЕРАЧЫТВАЮЧЫ БАГДАНОВIЧА

Ведаю тое, што ведаў:
Вынiшчу памяцi сад –
I паплыву, i паеду,
I не паклiчуць назад.

I на зямлю Беларусi,
Наканаванай парой,
Толькi травою вярнуся,
Цёмнай магiльнай травой.

*      *      *
Не па ваду, не па дровы
Мацi – да скрынкi паштовай,
Што за асiнай за плотам
Коса прывязана дротам.
Скрынку журба адчыняе –
Жоўты лiсток выпадае.
«Лiст прычакала ад сына?..» –
Цiха пытае асiна.
 
*   *    *
Заплакаць мне па той вясне?
Як соладка... так горка...
Там з ночы ў ноч скакала ў сне
Агнём па залатой сасне
Чырвоная вавёрка.

Адзiн адну гукну вясну –
Нi голасу...  нi рэха...
Прачнуся плакаць, зноў засну,
I мне ваверка снiць сасну
У залатых арэхах.
 
ВЕРАБЕЙКА

На рабiне золак стыне.
«Верабейка, як жывеш?
Што робіш на рабiне,
Як рабiны не дзяўбеш?»

Верабейку на мякiне,
Чык-чырык, не правядзеш:
«Што ты робiш на чужыне,
Як жывеш i сэрца рвеш?
Як няма на ёй нічога,
Да чаго душой прывык?..»
Верабейка, птушка Бога,
Сок ды скок, чырык-чырык.
 
ЛАСТАЎКА

Дарагое i ёсць дарагое.
Ува мне – там, дзе сэрца тугое
Ад скразной, невыноснай тугi –
Б’ецца ластаўкаю берагавою
Беларусь аб свае берагi.

II. ЗГАДКА БЫЦЦЯ
 
ДЫМ

Як дым - зямное на зямлі;
Як тым, што і да нас жылі,
I будуць жыць пасля.
У спраты прыбярэ зямля

Наш боль, што высахне асотам,
Адчай, што згоркне палыном
I зорным змелецца млыном.
I ўсё. I тое ж будзе потым,

 Як і раней,
як перад тым:
 Адчай і боль
з крывёй і потам, –
Як дым.

АГОНЬ

Спапялiўшы былое ў былым,
Стаўшы ценямi, зданямi, снамi,
Мы сабе ўспамiнаемся самi,
Як агню ўспамiнаецца дым.
 
РАДОК

Намацваць рух радка, якi ў зачыне,
Як шыць туман цi аблачыну ткаць...
I ўсё ж пачаць – хоць напачатку знаць,
Што слоў, напiсаных на аблачыне,
Нiкому i нiколi не чытаць.
 
ДАЎГI

Жыццю, што займета ў пазыку,
Нiбыта сплацiў я даўгi,
I рэчкай з паводкi вялiкай
Шукаю свае берагi.

Даволi.
У роднай краiне,
Калi я камусьцi i вiнны,
Дык тым, хто ўскапае i скiне
Зямлю на маю дамавiну.

ДЗЯВЯТЫ ПЛАЧ
              Васiлю Быкаву

Калi з вайны вярнулiся салдаты:
«Дайшлi, – казаў iм маршал. – Дажылi.
Па восьмым плачы будзе плач дзявяты.
Яшчэ вам доўга плакаць на зямлi.
Вiна вайны i жах яе, i страты
На мне адным, бо вы за мной iшлi.
Па восьмым плачы будзе плач дзявяты.
Яшчэ вам доўга плакаць на зямлi.
Кiдайце зброю i стаўляйце хаты.
Бярыце баб, каб роду не звялi.
Па восьмым плачы будзе плач дзявяты.
Яшчэ вам доўга плакаць на зямлi».
«Пра што ён кажа? – думалi салдаты. –
Пра што ён плача?  Мы ж перамаглi...»
Па восьмым плачы будзе плач дзявяты.
Яшчэ нам доўга плакаць на зямлi.

НОЧ У ХАТЫНІ

Звон біўся ў звон.
Звон ападаў з нябёс.
Раскрыжаванае –
Лямантавала неба.
Дзіцячы енк,
Пах спаленага хлеба
Віхор счарнелы да яго узнёс.

Яму ў адказ
Зямля лямантавала,
Той лямант плыў ракой без берагоў!
Арэса здань, найстрашнага з багоў,
Людской крывёй на зорах праступала.

СНЯГI
У госці прыходзяць снягі
He шумным застоллем,
Зацішшам,
Асветленых думак узвышшам
На цёмных раўнінах тугі.

Снягі —
успаміны: чаму,
Пра што сумавалася ўчора,
Якое ўяўлялася гора
Зацішнаму сэрцу майму?
Снягі —
над усёй мітуснёй
Даснежных маіх лістападаў,
Як вырай высокі над садам,
Дзе дрэвы пасаджаны мной.

Снягі —
каб напоўніцца зноў
Душы маёй сумам і смехам,
Усім, што было да снягоў
I не засталося пад снегам.

ЗНIЧКА
Ля самай скронi свету
Слiзне i прападзе.
Нi водгуку, нi следу
Нiдзе, нiдзе, нiдзе.

А свет сабе гудзе,
Як перад святам пошта.
Слiзне – i прападзе.
Адкуль? Куды? Навошта?
Праз нiцы вербалоз –
Сцяжына ў вольным полi.
Адно i ёсць – што лёс.
... А што бывае болей?

КОСМАС

Аднойчы, прачнуўшыся ўночы,
Ты ўспомнiш, што ўмееш лятаць,
I стане наiўныя вочы
Халодная бездань смактаць.
I зманлiвай згадкай быцця
Цябе працягне аж да поту, –
I роднае станеш дзiця
Вучыць не хадзе, а палёту.

*  *  *

Струменіцца па жылах халадок.
Сплывае час па стылых небасхілах.
Завершана. Дапісаны радок.
Плачу даўгі і плачу на магілах.

Ужо надзеі белы галубок
Мяне не ўздыме на самлелых крылах.
Завершана. Гасподзь глядзіць з аблок.
Плачу даўгі і плачу на магілах.

Лучыць і блытаць вусце і выток
Ракі быцця мне болей не па сілах.
Завершана. Я сеў на беражок.
Плачу даўгі і плачу на магілах.

Мне галасы гукаюцца здалёк –
I памяць на астылых небасхілах
То пырхае, нібыта матылёк,
То круціцца, нібы змяя на вілах.

ХАДОК
                Уладзіміру Караткевічу

Біклага, кульба, торба на плячах —
Па нашым часе выгляд маскарадны.
Нікому і ні ў чым не падуладны
Хадок ідзе, таму што выбраў щлях.
З дубровы ў бор, з нізіны на грудок
Ідзе хадок, — а бэйбусы, барыгі
Крычаць: «Гэй ты! Дзе крыж твой? Дзе вярыгі?»
Хадок ідзе. Таму што ён Хадок.
Ён выбраў шлях — і ўжо не зверне ў бок
Ад ісціны, вядомае спрадвеку:
Амаль усё, што трэба чалавеку, —
Скарынка хлеба ды вады глыток.
Амаль усё. Амаль, амаль, амаль...
Але не ўсё, калі камяк у горле,
He ўсё, не ўсё — калі душу агорне
Па незабыўным непазбыўны жаль.
Па кім? Па чым? Ці не па ўсіх і ўсім:
Па каласах тых, што на ўзмежку поля,
Па тым — што праўда, і па тым — што воля,
Па самым любым, самым дарагім,
Па ўсіх, па ўсім — да слёз, да слёз, да слёз
Па самым крэўным у чужынным свеце,
Што княжым ветрам прашуміць у вецці
На спеўных вежах полацкіх бяроз
Ці паляўнічым рогам прагудзе
Ля Турава — і адгукнецца ў Крэве...
Хай шлях кружны, нібыта кольцы ў дрэве,
Бясконцы шлях. Але хадок Ідзе.
Усё сваё з сабой нясе... Яму
Таго даволі, больш чым неабходна,
Каб зратаваць сасмяглых і галодных.
Каго? Яму вядома аднаму.
Ідзе хадок. Над ім дажджыць, сняжыць,
Яму не выйсці з гэтай кругаверці:
Ён ведае так мала, каб памерці,
I гэтак многа ведае, каб жыць.

*   *  *
Малiтвы. Клятвы. Споведзi. Законы.
I неназваным Бог дае iмёны,
Каб доўжыць род, асуджаны на звод.
Чытаюцца, але надварот
Нябёсаў таямнiчыя пiсьмёны
На стылай плынi раўнадушных вод.
Пракляццi. Здрады. Вераломствы. Бiтвы.
Хай Страшны Суд, нiбы да шыi брытва
Усё блiжэй – што будзе на Судзе?..
Калi па плынi сам Гасподзь iдзе,
Калi ўсе клятвы, споведзi, малiтвы
На хуткаплыннай пiшуцца вадзе.

*   *   *
Да Бога дрогкая дарога...
Здарожаны, сабой самiм
Зняможаны, шукаў я Бога
Ва ўсiм, бо Ён i быў ва ўсiм.

Яго ў спакусах прагла цела,
I дух быў з целам заадно...
А неба ямiнай цямнела –
I праступала ў небе дно.

Над ямай неба стаўшы з краю
I ўбачыўшы сябе на дне,
Спытаўся я: «Каго шукаю?..»
I выдыхнула дно:
– Мяне!

ГАБРЭЙСКАЯ МЕЛОДЫЯ

Стогадовай габрэйцы на "ІЛы" 
Хоць куды, каб памерці скарэй.
"Перавозім жывыя магілы, –
Мне на позірк прамовіў габрэй. –

Жменьку горкага пылу з парогу,
Дробку солі ды кварту вады.
Гэта значыць - навечна ў дарогу,
Незваротна туды, назаўжды".

Па цыгарцы мы з ім запалілі
І па чарцы кульнулі нагбом.
І маторы раз'юшана вылі,
І круціла зямлю пад крылом.

І ляцела магіла жывая,
І ўзвывала люцей і люцей
Над краінай, якая зжырае
І выплёўвае родных дзяцей.

***
Точыць стачонае моль -
Хопіць трухі назапас.
Ператрываць - гэты боль.
Перамаўчаць - гэты час.
Вырваўшы пальцы з вузлоў
Локці не даць бы звязаць.
Некалі ж выпадзе зноў
Голасу голасам стаць.
Ну, а не выпадзе - што ж:
Зменаю знакаў і вех
Хай сабе цупае дождж,
Хай сабе шорхае снег.

***
Не, не таю надзей на бессмяротнасць,
Але і ў смерць паверыць не магу,
I, як ад кулі сэрца, берагу
I пачуцця і слова першароднасць.

I пачуцця і слова першароднасць,
I песні пра каханне і зямлю,
Пра зерне, што пасеена ў раллю,
Бо ёсць на свеце хлеба неабходнасць.

Я ведаю пра хлеба неабходнасць,
Але таксама ведаю не горш,
Як неабходны задуменны Сож,
Начных нябёс і вышыня, і зорнасць.

Начных нябёс і вышыня, і зорнасць,
Птушыны гоман і дзіцячы смех,
Дождж красавіцкі, сакавіцкі снег,
Шчымлівая іх першасць і апошнясць.

Шчымлівая іх першасць і апошнясць,
Што раптам прасякае пачуццём
Не вечнай нашай сувязі з жыццём
I тайнасцю надзей на бессмяротнасць.

АПОШНІ ВЕРШ

Хай будзе жыццё! Гэта ноша па мне!
Па мне гэта доля сустрэч і расстанняў,
Я ведаю: зоймецца хутка ў вакне
Апошні світанак майго існавання.

Ну што ж, гэта ноша таксама па мне.
Спакойна змяняю я
долю на волю –
I толькі хіснуся, як цень на сцяне,
I толькі на момант хаду запаволю...

III.     СУЗОР’Е РЫБ 

СУЗОР’Е РЫБ

За ноч адну i тысячы начэй,
Заплеценых абдымкамi ў абдымак,
Не наталiць да слодачы вачэй,
Не злашчыць губ – не сцалаваць з плячэй
Рассыпаных Сузор’ем Рыб pадзiмак.
А неба, дзе плыве Cузор’е Рыб,
Ушыркi рассыпаецца i ўглыб
Пустотамi мiжгалактычных дымак,
Хоць нанава нябёсы перасып,
Сузор’i ўсё – абдымкамі ў абдымак.
Што нам да неба – i яму да нас?..
Так соладка, нiбы ў апошнi раз
Ляцiм у снах – абдымкамi ў абдымак.
I ў валасах, не выбраныя ў час,
Праменяцца сузор’i невiдзiмак
I сыплюцца, як срэбра на атлас.

*    *    *
Неба застаўлена пасткамi,
Глянеш – i цягне ў нябыт...
Што ты згубiла ў iм, ластаўка,
Блiскаўка, метэарыт?
Там, пад сiнечаю цупкаю,
Зор захiнаючы раць,
Воблакi, сшытыя дзюбкаю,
У блiскавiцах гараць.

Што ты шукаеш там, мiлая?
Там без цябе ўсё было,
Швейка мая хуткакрылая –
Спаленае крыло.

*   *   *
Не дазволь пайсцi мне... Затрымай...
Рукi на грудзях скрыжуй стамлёна...
Хай сабе не варты я праклёну –
Праклiнай.
Праклiнай, галосячы праз страты,
Адзiноту, здраду i тугу.
Не магу я быць невiнаватым!
Чуеш. Не магу.

У iмя няўмольнага расстання –
Над бяздоннем, на апошнiм днi –
Не карай мяне ўсёдараваннем!
Злiтуйся...
Даруй мне...
Праклянi...

ПЕРАД ТАБОЙ

...Я з лёсам бiўся на нажах,
Пакуль мяне ты не любiла.
Ты мне адкрыла смерцi жах...
Не. Жах жыцця ты мне адкрыла.
На мiг на росстанях Сусвету
Любоў знайшла маю душу.
Я не прашу кахаць за гэта...
Я лiтасцi тваёй  прашу.

*   *   *
Ветраны ранак апошняга дня лiстапада.
Першыя подыхi неасмялелай зімы.
Далеч наперадзе...
Сцены i лесвiцы ззаду.
Не азiрайся, каханая: гэта не мы!

Гэта не нас даганяе па лесвiцах здрада,
Гэта не мы сярод сцен, як з нямою нямы,
Гэта не з намi нянавiсць засела ў засаду, –
Ты не палохайся, любая: гэта не мы...

Гэта ў пару, калi мёдам набралiся соты,
Згаслi маланкi, бязладна грамы адгулi,
Раптам над ранкам,
Над ветрам, над снегам з лiстотай
Прывiды нашы, спалохаўшы нас, праплылi.

*   *   *
Прыбегла з марозу, на вейках зара –
I хрумстка, i свежа, i снежна з парогу!
Яшчэ ў нас наперадзе, дзякаваць Богу,
I срэбная, i залатая пара.
Яшчэ майскiм мёдам гарчыш на губах,
I пахне каханне пралескай пад снегам,
I ў смех – раўнаваць, каб наяве i ў снах
Не верыць вяртанню, сачыць за пабегам.
Яшчэ не ў апёк дакрананне да болю,
I лёгка наш лёс вызначаецца тым,
Чаго перад чым назбiраецца болей:
Пабегам адным цi вяртаннем адным.

***
Тым быў час і не тым, а затым
Нават часам не быў ён, затое
Праступала імя залатое
На пярсцёнку тваім залатым.

I калі, не ўтаіўшы імя,
Ты адкрыла яго і назвала,
Ты ўжо знала, што часу не мала
I не многа, а проста няма.

Ён з нічога, з малітвы тваёй
Узнікаў, як пустэча ў пустэчы,
I яго абняла ты за плечы -
I сышліся далонь з даланёй.

Ты ўжо знала: нікога няма
У абдымках тваіх,- ты ўжо знала
I пустое ў пустым абдымала,
I ў пустэчы блукала сама.

I збірала пустое ў пустым,
I складала пустое ў пустое,
I было залатым залатое -
I пустое было залатым.

***
Вачэй тваіх сумненне.
Зноў ноч не спіць.
Рака неразумення.
Яе не пераплыць,

Калі гудуць вірамі
Мана, лухта,
Калі між берагамі
Ніводнага маста...

Бывай, мая чароўная!
Рака гудзе...
Бязвёсельныя чоўны
Сплываюць па вадзе.

*     *     *
Ты хмаркаю плыла...
Высока...
He дастаць...
Свяцілася ледзь-ледзь
Над рэчкай і над борам.
Ад слоў маіх плыла,
што я сказаў учора, —
Да слоў маіх плыла,
што заўтра меў сказаць.

Ты хмаркаю плыла...
Пад поўняй...
Над зямлёй...
Між вокладкамі дзён
Наступных і мінулых
Мы дзіўную з табой
старонку адгарнулі:
«Дзень вашай цішыні» —
напісана на ёй.

***
Густая вераснёўская раса.
Світання пошум над празрыстым садам...
Які ў душы спакой пад лістападам,
Якая невыказная краса!

Антонаўскія яблыкі ў траву
З галін цяжарных ападаюць глуха,
I светлы, нібы німб святога духа,
Асенні водар кружыць галаву...

Але, які ні доўгі гэты час,
Яго мне непазбежна не хапае.
I вось мяне жанчына сустракае,
I лістапад не закранае нас.

I я не разумею, што са мной.
Яна ў мяне ўглядаецца цнатліва:
– Ці ж гэта справядліва быць адной?..
– Вядома, – я кажу , – несправядліва...

I рукі яе плачуць на плячох,
I валасы шапочуць збажыною...
I зноў я не згадаю, што са мною,
I толькі ўспамінаю па начох,

Як водарам кружыла галаву,
Як паступова росы халадалі,
Быў верасень, і глуха ападалі
Антонаўскія яблыкі ў траву

***
Жанчына...
Каханая ўстала над цёмнай ракой.
Жанчына...
Каханая доўга глядзела ў ваду,

На поплаве дальнім
Я потым русалку знайду,
Русалчыны вочы закрыю спакойнай
рукой.

Пасля я – аслеплы – па беразе
Буду
Ісці.
I будуць дзве чорных гадзюкі
За мною
Паўзці.
Дагоніць адна з іх –
Ударыць маланкаю лютай.
Дагоніць другая –
I высмакча з раны атруту.

***
Туліцца бэз да зруба,
Росны, світальны.
Ты прашапчы мне: «Любы» –
На развітанне.

Незбудаваны дом наш
Поўніцца золкам.
Блізка мяне ўспомніш –
Буду далёка.

Вочы твае, дзе ранне
Вечар знясіле,
Будуць балець чаканнем
На небасхіле...

У САДЗЕ НАД РАКОЙ

Несупадзенне дат.
Несупадзенне вех.
Вяртаецца назад
Даўно забыты снег.
Узняў забыты дождж
Блакітнае крыло.

Усё было – і ўсё ж,
Што будзе – не было.
I ў садзе над ракой,
Чырвоным ад калін,
Пружынай
Пад рукой
Напружанне галін.
Галінку адпушчу –
Мільгне за далягляд,
I вернецца назад,
I вернецца назад.

*    *    *
Ноч – i д’ябал грае нa трубе,
Пацяшае ведзьмаў-бессаромнiц...
Анiкому – і найперш табе
Я ўжо не расказваю бяссонiц.
Не маню, што на тваiм плячы
Снiў-лiчыў радзiмкі залатыя...
Ах, як граюць!.. Скачуць уначы!!
Д’ябал гэты...  Ведзьмы маладыя...

*  *  *
На ўскрайку самым, на краёчку
Таго ўсяго, чым даражу,
Я даначую гэту ночку,
Тваю падушку даляжу.
Мы родныя крывёй і духам,
Мы — духу і крыві зліццё...
А страсць падушку рве з-пад вуха,
Пераварочвае жыццё.

*   *   *
Люляюцца вербы на ветры,
Цi вецер люляецца ў вербах –
Паводле закону зямнога
Не можа адно без аднога.

Чаму ж я цябе не люляю
I лёс мой з тваiм не спрадаю
На блiскаўках дзён-верацён?..
Парушыўся, мусiць, закон.

АРФА

Яна на арфе ў маладосьці грала...
У шапіку цяпер (каля вакзала)
Гандлюе цацкамі... Я самалёцік «ЯК»
Купляю і пытаюся: «Ну як
Жывеш?..»
(Яна): «Ды ўсяк бывала...
Перажыла...»
(Сям’я... І муж байбак
І п’яніца... І дзеці...)
— Колькі?
— Двое.
Ды нешта ў ёй скразное, незямное,
Як арфы гук!..
— Ты знакаміты стаў...
Я не чакала...
— Сам я не чакаў...
Шыкоўна выглядаеш...
— Што ты!.. Што ты!..
Па ўсёй размове...
Соль... До... Рэ...
Ля... Фа... Мі...
Глядзім у неба. Бачым самалёты,
Хоць там ляцяць анёлы з арфамі.

*   *   *
Басанож прайду па пожні
Да мяжы, дзе цёмны стаў...
Так настане дзень апошні,
Як і кожны наставаў.
I ў замежнай той старонцы,
Дзе я страчу ўсё і ўсіх,
Не заплачу я па жонцы,
Па каханках па сваіх.
А па кім жа я заплачу
На мяжы, дзе цёмны стаў?
А па Той, якой не бачыў,
Той, што ў свеце не застаў.
Па адной
нецалаванай,
Той, якой не цалаваць,
Па адзінай,
неспатканай,
Той, што Бог не даў спаткаць.

ХАРЭІ

Што, Валодзька?.. Зноў, здаецца,
З каляіны выбіла...
Ах, як выбалела сэрца!
Ах, як выбалела.
Таргаваў на кірмашы
Весела ранетамі...
Вершаў сумных не пішы,
Дурань гэтакі.
Ах, зялёным лоннем вод
Вочы дзеўчыны!..
Не пішы святочных од.
Сні пра вечнае.
Вам – за вочы і касу –
Яблыкі найлепшыя...
Рыфмай лёзунгі не псуй.
Смешна.
Пакацілася – трымай! –
Сэрца яблыкам...
Вось пра гэта і спявай
Ямбамі.

III. Я ПРЫЙШОЎ, КАБ ВЫ ПЕРАМАГЛI!

*    *    *
Прызнаць вiну, якой не варты вы, –
Адчэпка толькi для суда людскога...
Калi душа, як за сцяной астрога,
I сочыш ты за ёй, як вартавы, –
Не абвяшчай: я вiнаваты ў тым,
Што ёсць мана, што пыл яе i дым
Твар праўды захiнае, як аблога.
Не словамi, а справай пачынай:
Астрог паруш – i ў сэрцы паламай
Нож асцярогi, зброю вартавога.

*    *    *
Выйшаў. Хiснулася поле
За небасхiл неадольны.
«Любая, што гэта?»
«Воля».
«Волi не ведае вольны».

Бiўся. Вяртаўся дахаты.
Голаў качаў на падоле.
«Любая, што гэта»?»
«Краты».
«Знаю. За кратамi – воля».

БРЫТВА

Прыгнечанасць часу,
Разгубленасць часу і страх -
Нібыта ў сяброўскіх,
Нібыта ў варожых вачах.

На ранку галюся. Баюся.
Прад люстрам стаю -
Разгубленасць мрою,
Прыгнечанасць трызню сваю.

Час тахкае ў скроні.
Над бітваю дыбіцца бітва.
Цяжэе ў далоні
Вайсковая бацькава брытва.

Шалею ад болю.
Не трэшчына ў часе - разлом.
Кроў кліча на волю...
Упоперак горла - лязом.
 

АДЗIН

Чужы чужым – яны знайшлi свайго,
Не свой сваiм – яны пайшлi з чужымi,
Не тузайся нi з тымi, нi з другiмi.
Як ты адзiн – ты больш за аднаго.
У высi птушка,
Рыба ў глыбiнi,
Вандроўнiк на фантомным небакраi,
Як ты адзiн – аднойчы ўночы ты,
Угледзеўшы iмгненны след каметы,
Уцямiш тямнiцу пустаты,
З якой Гасподзь саткаў усе Сусветы.
Як ты адзiн – ты боскай тканкi нiць
У вушка голкi зловiш i, быццам можа,
Пустое станеш ткаць, пустое шыць…
Як ты адзiн,
Як Бог у тым паможа.

*      *      *
Што затужылi, воi мужчыны?
Волi ўдыхнулi – i дух заняло?
Як там i што там нi стане з Айчынай –
Горай не будзе, бо лепш не было.

Шлях свой зблукала Айчына ў трох соснах,
Збегала шлях чаўнаком, нiбы ў кроснах,
Кiдаючы невiдушчы народ
З пасткi на захадзе ў пастку на ўсход.

Можа, вiдушчымі стануць нашчадкi?
Шляху няма. Нi канца, нi пачатку.
Прывiдам – у пустату з пустаты –
Рвецца Пагоня з дзяржаўнай пячаткi,
Непадкаваныя б‘е капыты.

ВОЛЯ
                Зянону Пазняку
Рака крывi за волю – праз вякi..
Калi i хто той волi меў даволi?
Зацятыя рабы зацятай волi
Не лепей, чым яе рабаўнiкi.
Нiхто не змог, як воля, вольным стаць...
Хоць абдымайся з волею аберуч –
Паэту вольнай птушкай не спяваць,
Не паляваць тырану вольным зверам.

А вольны, можа, толькi плач сiрочы,
Няўцямны крык у прадсмяротны час, –
I кожны з нас здабудзе волю двойчы,
I двойчы згубiць волю кожны з нас.
Усiм на волю Бог дае iспыт –
I не займець збавення ад iспыту:
Адзiн раз воля – калi ты з нябыту,
Другi раз воля – калi ты ў нябыт.

СТРАХ

У краях, збітых войнамі
Так, што страх не злячыць,
Нават воля не вольная
Вольна душы лучыць.

Там няма ў яе вернікаў,
А халопы адны, -
Прагнуць пугі і перніка,
А не волі яны.

*      *      *
Не названых нас няма.
Колькi слоў-званоў нi гушкай —
Не здабыўшыя iмя
Абыходзяцца мянушкай. 

Рот кармiлi — род звялi.
Значавалi лёс пад плотам.   
Не здабыўшыя зямлi
Абыходзяцца балотам.

Не названых нас няма.
Над Радзiмай мы, як вырай. 
А на ўсход i захад выбар —
Толькi воля цi турма.

Толькi цьмяны бунт крывi   
Ў скронi кiнецца раптоўна:   
Назавiся. Назавi.
Безназоўным. Безназоўна.

БЕЛАРУСЫ

Што б нi казалi,
нi плялi –
Мы не ў зямлi,
а на зямлi.

КРАСУНЯ ВЯСНА

Напрадвесні плачуць ледзяшы.
Ручаіны звоняць на прадвесні.
Ты мне ціха – ціха для душы
Заспявай прадвеснякаву песню...
Хай душа ўскалышыцца да дна
І туды пакліча, дзе святая
На ўзлеску юная Вясна
Першыя пралескі рассыпае...
Красуня Вясна звініць ручаінамі ў полі.
Красуня Вясна сястра нашай Волі.
Красуня Вясна ў бела-чырвонам убранні.
Красуня Вясна чароўная фея кахання...
Ад Вясны нікуды не ўцячы...
І праз вецер, што сцягі палошча,
Пойдзем мы з табою, каб ўначы
Запаліць агенчыкі на Плошчы...
Будзем мы стаяць і ўспамінаць
Тых, каго няма сягоння з намі
Тых, каго мы будзем сустракаць
З бел-чырвона-белымі Сцягамі...

*      *       *
Як плашчаніца, бел-чырвона-бела
Лунаў над лёсам сымбаль Твой святы…
Калі ўдыхнуў Гасподзь душу мне ў цела –
Ёй стала Ты.
Ты, Воля беларуская, Ты, мара
Крывіцкая, Ты, крэўная мая!..
Калі Табе патрэбная ахвяра –
Ёй стану я.

*    *    *
Калi я выйду
з турмы на волю,
не стану клясцi
Нi лёс, нi долю,
А стану дубам
У чыстым полi,
Зялёным веццем
Шумець на волi.

I калi сядзе
Нa вецце воран,
I калi каркне
Што ён мой вораг,
Не стану ў Бога
Вымольваць кары...
На тое й воран,
Каб жыць ды каркаць.

*    *    *
Пераступiўшы праз парог
I убачыўшы, што за парогам
Няма нiчога, я бярог
Усё, што мне ў сумоўi з Богам
Паведана было, а Бог
За гэта ўсё
Мяне збярог.

*  *  *
Прабачаць дурню і даруюць кату.
Ахвяры злічаць. Пабудуюць храм.
Ды не даруюць мне. Суседу. Брату.
За тыя сны, якія сняцца нам.
За казкі, што страшней за сны. За яву -
Жудзейшую за казкі і за сны.
Сусед і брат не ведаюць віны.
Нібы не мы, нібыта не яны -
Народ, што прамаўчаў сваю дзяржаву.

НАМАГАННЕ

Прабіцца раптам з цемры да святла,  –
Як матылю да лямпы, як вадзіцы
Прабіцца з-пад камлёў і стаць крыніцай,
Што нёманскім вытокам кроў дала.

Прабіцца, як травінцы скрозь каменне,
Як караням да сокаў скрозь жарству,  –
Ад несвядомасці
Да разумення
I выдыхнуць шчаслівае:
«Жыву!»

КРЫВIНКА

Журбую — помнiшся ў журбе.
Святкую — у святочнай скрусе.
О, Украiна! Я табе
I за гарою пакланюся.

Наканавана помнiць двум,
Што па нялюбых не сумуюць,
Што зберагае толькi сум
Не памяць рэчы — рэч самую.

I калi б’юць наводмаш страты —
Каб нешта зберагчы,
Цябе
Прыкусваю, саланаватую,
Нiбы крывiнку на губе.

***
Шлях мой зямны, Айчына...
На схіле кожнай вярсты.
Толькі ты за плячыма,
Наперадзе –
Толькі ты.

Існасць мая, Айчына...
Не дзякую за карэнні...
Дзякую за магчымасьць
Сумнення
У  несумненным.

Праўда мая, Айчына...
З прыцемкаў сутарэнняў
Бачацца
Далячыні
Светлага разумення.

Вера мая, Айчына...
Дадзена
птушцы і зверу
Блакітна крычаць вачыма:
– Веру! Веру! Веру!..
Вера мая... Айчына.

Я ПРЫЙШОЎ, КАБ ВЫ ПЕРАМАГЛI!

Мы ляжым снапамі на таках,
 Нас малоціць кожны, хто ў руках
 Мае цэп! І так ва ўсе вякі...
 І яшчэ пытаюць землякі:
 Што табе, паэту, да палітыкі?
Як пытанне – так адказ наўпрост:
 Я прыйшоў, каб вы ўдыхнулі волі,
 Каб без страху ўсталі ў поўны рост
 І на ток не леглі ўжо ніколі!

Каб у родным краі валадарылі.
Бог на небе, праўда на зямлі,
Каб збылося ўсё, пра што вы марылі,
Я прыйшоў, каб ВЫ перамаглі!