Шаир Сажидинакай кьве гаф

Сажидин Саидгьасанов – шаир, драматург, публицист, муаллим – 1933-йисан 2-майдиз виликан кьасумхуьруьн райондин Агъа-Ст;алрин хуьре дидедиз хьана. Хуьруьн тамам тушир ва Кьасумхуьруьн акьалт;арна, Юкьван Азиядин Туьркмен ССР-дин Мары шегьерда хуьруьн майишатдин училище куьтягьна.
Лугьун лазим я хьи, В. И. Ленина т;варунихъ галай, гьа девирда жегьилрин эцигунракай сад тир, Къара-Къум каналдал зегьмет ч;угваз Сажидин Саидгьасанов Кмосомол путевка гваз рекье гьатайди тир. Училище хъсан къиметралди акьалт;арай жегьил пешекар Э-1400 маркадин экскаваторщиквиле тайинарна. Къара-Къумдин чуьлера памбагрин, ц;ипиц;рин ва салан майваяр патал Амударья вац;ай яд тухузвай къаналдал саки кьве йисуз к;валахна, ватандиз хтана. Сажидинахъ а къаналдал вичин вилериз акур ва кьилел атай крарикай ктаб кхьиз гъилева.
Сажидин Саидгьасанов гьак; ръилер эч;ез яна акъвазнач. Ада жуьреба-жуьре майишатра, ик; месела, хайи хуьруьн колхозда, Кьасумхуьруьн консервияр гьасилдай заводда, Кьасумхуьруьн алай вахтунин администрациядин дараматар эцигдайла, механик ва завхоз яз, МРО «Сельхозтехникада», Кьасумхуьруьн инкубаторный станцияда – старший электромеханик яз, гьа и к;валахрик кваз, завочнадаказ Буйнакский шегьердин хуьруьн майишатдин техникум – инженер-механик яз акьалтшарна, ада В. И. Ленинан т;варунихъ галай университетдин русско-дагестанский факультетда заочнидаказ к;елни ийизва.
Сажидина гьа и йисара райкомдин ДОСААФ-дин председателвиле, «Коммунизмдин гатфар» газетдин хусуси корреспондент яз к;валахар авуна. 1974-йисз университет акьалт;арай Сажидин Саидгьасанов хайи хуьруьн юкьван школадиз лезги ва урус ч;аларин тарсар гудай муаллим яз хъфизва. Лугьун лазим я хьи, Сажидин тек са тарсар гунал секин яз акъвазнач. К;валахив эгеч;айвалди Сажидина вичи тарс гузвай аялри хуьруьн къене авай яшлубурувай тарихдин, ч;алан, Ст;ал Сулейманан, Ст;ал Саядан, Ватандин Ч;ехи женгера телеф хьайи Мусаиб Стальскийдин, Балакъардаш Султанован, халкьдин сивин яратмишунар к;ват;из ашкъиламишна. Саки 25 йисан девирда Сажидин Саидгьасанова кардик кутур «Чешме» т;вар алай кружокдин членрин зегьметдикай газетриз ва журналриз ц;ийи-ц;ийи материалар гана, нетижа яз чи лезги ч;алан суфрадал «Зи Ст;ал Сулейман», «Риваятрин Камари» ктабар, Саядакай материалар, Саядан суьрет , адан Дербентдин Карл Марксан совхозда яшамиш жезвай хтул Алимегьамедов Пирмегьамедан аялрин шикилар чешнедиз къачуна, бажарагълу художник Къадимов Къадима ч;угваз тур суьрет, ам Сажидинан ч;угур зегьметдин нетижайрикай сад я.
Сажидин Саидгьасанов Киевде «Ст;ал Сулейманан» т;вар алай куьчедин юбилейдиз, чи ватанэгьли, РККПСС-дин секретар Роза Агаханова ва шаирдин хтул руш, Ст;ал Сулейманан музейдин директор Дагъустандин делегациядихъ галаз са гьафтеда суварик хьана. Анайни Сажидин муаллим Киевда авай дагъустанвийрихъ ва чкадин аялрихъ галаз таниш хьана, ингье гила къведалди кьве уьлкведин аялрин арайра кхьинрин алакъаяр хуьзва. И мукьвара шаирдин къелемдикай «Узы дружба» лагьана, са шумуд йисан алакъайрикай кхьенвай кьилдин ктаб акъатнава. Сажидин Саидгьасанова саки 10 шииррин ва прозадин, тарихдин, ч;алан ктабрин автор я.
1993-йисуз Сажидин Саиджамаловичаз ДР-дин Верховный Советдин Почетная Грамота, 1994-йисуз адаз ДР-дин халкьдин образованиедин отличник, 1996–йисуз ДР-дин культурадин лайихлу къуллугъчи, 2003-йисуз ДР-дин жегьилрин тербиядин лайихлу несигьатчивилин гьуьрметдин тIварар гана. Сажидин Саидгьасанован активвал аваз районда «Куьредин ярар» тIвар алай культурадин ценр тешкил авуна, «Куьредин ярар» тIвар алай газет акъудунин кардани активдаказ иштиракна. «СтIал Сулейманан мергьематвилин фонд» тешкилна, «Билбил» тIвар алаз азад газетдин са шумуд нумра чапна.
Ам «Вун накь вучиз атаначир», «КIватIи-КІватІаш», «Аламатар», «Ни гуда заз жавабар», «Зуьрнедин ван алаз», «Риваятрин камари», «Шииратдин ялавар», «Зи СтIал Сулейман», «Куьн патал, чан аялар», «Ярагъви ашукь Уьзден» ктабрин, «НуькI хала» пьесадин, «Ашукь Уьзден» повестдин, рассказрин, шииррин, манийрин гафарин авторни я. И ктабдалди ада вич аялар патал эсерар яратмишизни алакьунар авай шаир яз къалурна. Ада аялар патал кхьенвай шиирар гьам кIелзавайбуру, гьакIни критикри хушдиз кьабулна. Чаз малум тирвал, Сажидинан аялриз бахшнавай пара кьадар эсерар «Кард», «Дагъустандин дишегьли», «Самур» журналриз ва «Лезги газетдиз» акъатунилай гъейри, абур школайрин учебникрани гьатнава. Гьа са вахтунда, Сажидинан аялриз бахшнавай шиирар, гуьзел шикиларни галаз, Москвада «Колобок» ва «Дошкольное воспитание» журналрани чапнава.
Сажидин Саидгьсанов гзаф кьадар манийрин текстерин авторни я. Адан шиирриз тIвар-ван авай композиторар тир Сейфуллагь Керимова, Зейнал Гьажиева, Мегьамед Гьуьсейнова, Омар Аюбова, Падишагь Киберова, Халил Халилова, Маина Абдулмуталибовади, Къагьриман Ибрагимова ва масабуру музыкаяр кхьенва ва а манияр Ризабала Агъабалаев, Тарлан Мамедов, Даниял Къазиев, Роза Магьсумова, Седагет Саидова, Залина Шамова хьтин бажарагълу манидарри тамамарзава.
Сажидин муаллим, хайи хуьрелай эгечIна, гьар са районда, шегьерда, республикадилай къеце патарани кьиле физвай, саки вири мярекатра гуьгьуьллудаказ иштиракзавай, республикадин ва са кьадар маса чкайрин телевиденийрани лезги чIалаз, культурадиз, тарихдиз бахшнавай передачайра иштиракзавай кас я. Адаз лезгияр яшамишзавай гьар са хуьре, районда ва шегьерда еке гьуьрмет ава.
Сажидин Саидгьасанов шаир, драматург, прозаик, фольклорист, литературовед, тарихчи ва публицист хьиз машгьуря. Шаир Сажидиназ акъвазиз чидач. Ам гьамиша гьерекатда аваз аквада. Ам чи алатай тарихдихъ, шаиррин, алимрин эсеррихъ къекъвезва. Нетижада арадал цIийивилер, цIийи малуматар атана. Чаз анжах 1990-йисуз, Мегьамед Ярагъидин юбилей къейдзавай вахтунда, чIехи муршидди гваз къекъвей «Шейхдин аса» жагъурунин карда Сажидина гьихьтин зегьмет чIугунатIа, чир хьана. Шаирди а кIекIецдин шикил «Лезги газетдизни» акъудна.
1993-йисуз Сажидин Саиджамаловичаз ДР-дин Верховный Советдин Почетная Грамота, 1994-йисуз адаз ДР-дин халкьдин образованиедин отличник, 1996–йисуз ДР-дин культурадин лайихлу къуллугъчи, 2003-йисуз ДР-дин жегьилрин тербиядин лайихлу несигьатчивилин гьуьрметдин тIварар гана. Сажидин Саидгьасанован активвал аваз районда «Куьредин ярар» тIвар алай культурадин ценр тешкил авуна, «Куьредин ярар» тIвар алай газет акъудунин кардани активдаказ иштиракна. «СтIал Сулейманан мергьематвилин фонд» тешкилна, «Билбил» тIвар алаз азад газетдин са шумуд нумра чапна. Сажидин Саидгьасанов РФ-дин писателрин ва журналистрин Союзрин, Лезги писателрин Союздин членни я. А мчи районда алай вахтунда «Лезги ва райондин газетрин яшлу корреспоедентрикай сад я. Адан далудих саки 68-исалай артух стаж гала. Агъаст;алрин юкьван тамам тушир юкьван школадин ученик, вичин 14 йини тамам тахьанвай Сажидина райондин газетда Ст;ал Сулейманан юбилейдиз бахшнавай «Азиз Сулейман» шиир чапнай. А ч;авуз адал «таза шаир» лугьуз, хъуьредайбурни хьанай, амма гила лагьайт;а, и галатун ва санал акъвазун течир Сажидин Саидгьасанова, яшаризни килиг тийиз, хуьре, районда, республикада ва адалай яргъарани ялавлу активисит ва пропагандист яз, виринра иштиракзава. Ва квачир са мярекатни авач.
Гьа са вахтунда, хуьряй к;вачи къвез, са шумуд йисуз ял ядай яшара ават;ани, Кьасумхуьрел къвез, культурадин управленидин начальникдин змаестител яз, хуьрерин культурадин маканра кар вилик кутадай рекьер жагъуриз, алай вахтунда, районда чкадин телевидение кардик акатай сифте йикъалай, эвелдай гуьгьуьллудаказ, гила штатдик квай тележурналист яз, «Эдебиятдин ким», «Хуьрерин тарих», «Квехъ галаз гуьруьш» ва жуьреба-жуьре передачаяр тухузва.
И мукьвара, Нуьц;уьгърин сергьятда 360 йисан ч;уру шабалатдин тарциз Россиядин яшлу рарарикай сад яз сертификат гайи ч;авуз Сажидин муаллимди чпин хуьруьн Латар мизреда авай ч;уру шабалут тарцин тандин яц;увилел 8 метрини 22 см алаз ракъурай докуменрин ва анкетдин бинедаллай а таран муьжуьд асирдилай артух авайди тестикьарна, адан сайтдин ва райадминистрациядиз «196 нумрадин сертификат» рекье туна, мубаракдин чар хтанва. Гаф амаз, гаф рик;ел къведа, Сажидинахъ интернетда вичин хусуси яратмишунар аваз sajidin narod , sajidin.ru т;варар алай хусуси сайтар ава. Интернетдикай менфят къачуз жезвай юлдашривай Сажидинан кьвед лагьай сайтдикай менфят къачуз жеда. А сайтдин операторвал вичи ийизваз, квевай Сажидинан акъатай ва чап тавунвай эсерар, гзаф кьадар шикилар ава, абурукай менфят къачуз алакьда.
Сажидина чIугур зегьметар гьуьрмет авуниз лайихбур я. Алай вахтундани гьам Лезги газетдиз акъудзавай, гьакIни чкадин телевидениедай гузвай тарихдихъ галаз алакъалу материалар гзаф менфятлубур я. Инсанри абур хушвилелди кьабулзава.
                Райсудин Набиев