Цикл стихов

АЦУКЬАЙ ЧКА

Ацукьай чка, къарагъай чка,
Тум хьиз чукIуриз фитнени чуьруьк,
Хуьз жен тийиз кьве тIуб алай ткIа,
Хьрарик квай цIай кутада хуьруьк.

Ягь экъичнавай, регъуь тежер чин,
Квел чуьхуьзватIа акъатзавач кьил.
Чандиз бегьемсуз шутI ягъай вичин,
Эсер жедай туш эцягъайтIан кьуьл.

На лугьун вичи тIуб кягъна цавук.
Халкьдин арада аслан яз акваз.
Хкякь тийидай тIили тир къавук,
Рагъ атайтIани ийидач акъваз.

Амалриз абдал, къен ацIай агъу,
Тапаррал крар ийидай туькIуьр:
Вуч лагьайтIани авачир къайгъу,
Фитне гъибетдин писис я куькIуьр.

ТуькIуьрдачир за и жуьре чIалар,
Тек са зун патал тиртIа вун бала.
Вуж акуртIани жеда ам ялар,
На лугуда шиш акьуна къвала.

ИНСАН ЯЗ ХУНУХ

Инсан яз хунух туш са аламат,
Сад Аллагьдин ам я жеди кьадар.
Ам хуьн паталди сагъ ва саламат,
Бахтлу тир рекьер куьз жезватIа дар?

Инсан яз хунух туш са аламат,
Пис тушир ам дуьз рекье хьайитIа.
Эхиз тежедай я хьи керемат,
Дуьзвал гьахъ ийиз йикье хьайитIа.

Инсан яз хунух туш са аламат,
Гуж я инсан яз вагьши хьайитIа.
Крариз алчах, гафариз ламатI,
Гуж я лални биши хьайитIа.

Инсан яз хунух туш са аламат,
Инсанри юкьва инсан хьанайтIа.
Инсансузвилин кьилел алаз матI,
Амачир чIавуз хъсан хьанайтIа.

Инсан яз хунух туш са аламат,
Дидени буба рази хьанватIа.
Абурун уьмуьр авуна кьаматI,
Гуж я хьи вахтсуз кьуьзуь хьанватIа.

ЧАРАДАВАЙ ТIАЛАБ ИЙИЗ

Чарадавай тIалаб ийиз хъсанвал,
Жувахъ са кIус хьун хъсан я инсанвал.
Айиб авач, рази ятIан хизан вал,
Вучда вакай пачагь лугьур тIвар хьана?

Вун инсанрин арада са инсан хьиз
Кьабулайла, нехирбандин кьаскьан хьиз,
АлахъайтIан, туьхкIуьр тежер нукьсан хьиз,
Вун дуст кьунал, валлагь, зи рикI тIар хьана.

Ягь авачир муртаддикай хъел хъведан?
ТIурфан акьалт тавунамаз сел къведан?
Берекатсуз суфрадал яд, кьел къведан?
Вун дуьньядиз акъатун вуч кар хьана?

Гьар са касдиз вич артух яз аквада.
Дуьз инсанри гьалал зегьмет чIугвада.
Гьахъсуз ксар дуьз рахайла дакIвада,
ГьикI жеда зи гафар кьилел хар хьана.

Гьар терефдин къайда ава кIвалахдин,
Чешме чилкин авун дуьз туш булахдин.
Са кIус хатур аватIа Сад Аллагьдин,
Кьин хъсан я халкьдин вилик ярх хьана.

Сажидинахъ гафар амач лугьудай,
Инсан женни дуст рикIелай алудай?
Писни хъсан акваз чинай, далудай,
Чи къуншин фу чаразвай хьар хана.

БАХТАВАР ТИР

Бахтавар тир такур инсан,
Буьркьуь хьуй вун акур вилер.
Инсанлувал хьана масан,
Шумудан на чIурна кIвалер?

Акурдалай такур йикъар,
Гзаф тиртIа низ гуж авай?
Гьар къуз кимел ийиз къаркъар,
Валай вагьши мад вуж авай?

Хайи диде, акъатай кIвал,
Сурани кваз тазвач секин.
Кьак акатна мецик кваз квал,
Мумкин я вун аватна кьин.

Ламран саягъ, текьвез кьарай,
Чанда акьван ял жедани?
Ахварайни ийиз гьарай,
Дана галай кал жедани?

Бахтлу я вун течир инсан,
ЧидачиртIа ажеб жедай.
Шаиррин хуьр тир са хъсан,
Аферинни мишреб жедай.

Сажидин, вун хьухь сабурлу,
Чакъал тахьай там авайд туш.
Гьар са кIвалах тир абурлу,
КъацIур тийир лам авайд туш.
 
ШАИРДИН СУВАРИК

Дагълар ахварай аватна бирдан,
Каспи гьуьлелай хкаж хьана рагъ;
Экуьн нурари кьур чIавуз гардан,
Ахцегьа хъуьрез къугъваз хьана багъ

И багъдин сагьиб Хуьруьгви Тагьир,
Сулейманан дуст, гъвечIи тир стха,
Дуьньядиз авун паталди загьир,
ГъвечIи-чIехиди къарагънай арха!

Сулеймана вич азарлу чIавуз,
Шаир Тагьираз авунай веси:
«Экуь гъед яз вун экъечIай цавуз,
Шииратдин хьухь халис иеси!

Кьун патал хабар халкьдин гьалдикай,
Хьун герек я чун гьамиша уях.
Къутармиш ийиз гьар са тIалдикай,
Шаирар хьунухь лазим я даях».-

И гафарин ван галукьай Тагьир,
Жавабдарвал гьисс авур хьиз зурба;
«Ви рехъ давамда лагьана, шаир,
Гаф гузва за ваз, Сулейман буба!»

Шаир Тагьира хкажна хьиз ван,
КIелнай шиирар, уяхиз эллер.
Баркаллу ийиз советрин Ватан,
Зегьметчи халкьдин хкажнай кьилер.

Вагьши душмандин рекье тваз лянет,
Игит рухвайриз багъишнай чIалар.
ЧIугун паталди азад яз зегьмет,
Къулайни ийиз алахънай гьалар.

Шаирар – рекьин тийир ксар я,
Инжинерар тир халкьдин руьгьерин.
Шумуд асиррин хьайитIан йисар,
Абурал ала даим аферин.

Сулейманан зун Ватандай иниз,
Ашкъиллувилин гар кваз луварик;
И гурлу сувар мубарак ийиз,
Мугьман хьанва зун къе куьн суварик!

ГЪАЛИБВИЛИН МУЗЕЙ МУБАРАК

Ватандин ЧIехи женгерин йисар,
АлатнаватIан, тур дерин гелер;
Ватан хуьн патал чан гайи ксар,
РикIел хуьнуьз чун буржлу я, эллер!

Лезги халкьарин дагълу са хуьре,
Эцигнавай къе ихьтин тадарак;
Баркаллувилив, машгьурдай Куьре,
Цмуррин хуьруьн музей мубарак!

Ватанпаресвал – чи кьилин дамах,
Чир хьун паталди несилриз жегьил;
РикIел атанвай и кьегьел кIвалах,
Аферин лугьун кутур касдиз кьил!

ГЬИКЬВАН ГУЖ Я

Фяле хьурай, лежбер хьурай, чубан хьуй,
Къуй гьар са кас пешекар яз кIубан хьуй.
Гьикьван гуж я шаир хьун куь арада?
Захъ гьи жуьре аватIани къенивал,
Ийиз тежез вирибуруз кIанивал,
Зал, шумуд кас алахъна, тваз кьарада?!

Виридан кьил – са чантада, амма зи
Кьил са маса чантада тваз, сив кIеви,
Гьикьван гуж я шаир хьун куь арада?
Халкьдин патай авай чIавуз гьуьрметар,
Пехил ксар, ийиз закай туьгьметар,
Хамун къене жумар хьана кьурада.

За чIулавдаз – чIулав я ам лагьайла,
Валай душман жедач дуьз яз рахайла.
Гьикьван гуж я шаир хьун куь арада?
Саидан хьиз, акъудиз кIанз вилерни,
Артухлама жувакай къвез хъилерни,
Вун шишинал акьалжна хьиз, чарада.

Ахмакьрикай авун патал арифар,
Гужуналди ийиз тада тарифар.
Гьикьван гуж я шаир хьун куь арада?
ГьакI тавуртIа, къениди кьаз дилидай,
Буранар гъиз, кьаз тада вав халидай.
ГьакI тавуртIа, як атIуз ви чарада.

Шаир ятIа, цIайни вацIай физ алахъ!
Дуьз рекьевай зегьметчи халкь хуьз алахъ!
Гьикьван гуж я шаир хьун куь арада?
Етим Эмин, Сулейманни жез алахъ!
Халкьдихъ галаз явандиз фу нез алахъ!
Кьурайбурухъ ицIид твамир харада.

Сажидин, на жув шаирдай кьаз тахьуй!
Шииратдин земземдин яд хъваз тахьуй!
Гьикьван гуж я шаир хьун куь арада?
Шаир хьунин къаст аватIа, рикIивай,
КIусни къерех тахьана дуз рекьивай,
Гьалал фу неъ, къуьхуьн тийир чарада!

АЛЛАГЬДИ ХУЬРАЙ

Ахьтин дуьшуьшар къведа чи кьилел,
Фу нез тадай вав, нвагъ алай вилел.
А дуьнья чидач, ина чун чилел,
Яман йикъакай Аллагьди хуьрай!

Дустар жеда хьи эгъуьндай дабан,
Кефияр хадай, акурла кIубан.
ЧIуру фикир гваз къведай агъдабан,
Яман йикъакай Аллагьди хуьрай!

Дерт акурбурун кьадар я пара,
Бендедин атIун тавурай чара.
Ксаркай авай иблисдихъ ара,
Яман йикъакай Аллагьди хуьрай!

И шадлу дуьнья ийизвай чIулав,
ШейтIанриз чка гуз тахьуй къвалав.
Намуссуздакай, къвен тийир чIалав,
Яман йикъакай Аллагьди хуьрай!

КIвачерал къекъвез атIай кьван рекьер,
Фагьумай чIавуз акъатда гьекьер.
Телефай ксар я лугьуз лекьер,
Яман йикъакай Аллагьди хуьрай!

Са хуш я дуьнья – рагъ алай цавал,
Садахъни галукь тавурай завал.
Душманри далдам гатадай къавал,
Яман йикъакай Аллагьди хуьрай!

И кьудкъад йиса акур кьвар крар,
Гьисаб авуртIа, рувада сарар.
Ви багъриди ваз гуз кIани зарар,
Яман йикъакай Аллагьди хуьрай!

Сажидинни я куьн хьтин вири,
ВиртIедихъ галаз нез кIандай гъери.
Напак ксарай акьулдиз кьери,
Яман йикъакай Аллагьди хуьрай!

БАХТЛУ КАС Я

Бахтлу кас я зун – къуллугъчи тахьана.
Са зегьметкеш инсан я зи миллетдин.
Ажеб хьана зун шулугъчи тахьана,
Зун иеси жедай фитне-къилетдин.

Зун зи халкьдиз къуллугъ ийиз гьазур я.
Вири уьмуьр фенва гьа и рекье зи.
Халкь – сад ятIа, зун гьа халкьдин са зур я,
Хъсан къастар гзаф ама рикIе зи.

Чан аламай кьван хъсан тир кIвалахар,
Хъувун патал чIугвада за зегьметар.
Квез багъишиз зи чIалар – зи булахар,
Са юкъуз заз кьисмет жен куьн рагьметар.

Са ашукьди мани лугьун «Лейла руш»,
Сада лугьун мани «Шехьмир, Зарина».
Садрани за чIуру кIвалах авурд туш,
Гьич санайни хтанач зун хъуьруьрна.

Ажеб зайиф рикI жагъай кас тушни зун?
Вуч хьайитIан рикIив кьадай, хъел къведай.
Пехилбуруз хьун тавурай хушни зун,
Жунван тIварцIихъ, пайдахдихъ хьиз гелкъведай.

Сабурлу хьухь, Сажидин, вун са кас туш,
Квез хьайитIан, низ хьайитIан яб гумир.
Фитнечияр, жинерар хьиз акваз туш,
На абурун гъиле цвадай раб гумир!

КЬУЬЗУЬВАЛ

Гьич кьуьзуьвал кьаз кIанзавач хиве заз,
Кьилин чIарар хьанватIани рехи зи.
Гьич са касни тваз кIанзавач кIеве заз,
РикIе къастар амазма лап чIехи зи.

Жегьилри заз къуват гузва, гъилер кьаз,
Абур акваз шадлу я зун, кIубан я.
За жув викIегь къалурзава,  вилер кьаз,
Зун чIаларин хпер хуьзвай чубан я!

Завай яргъал къакъатзава кьуьзуьвал,
ЦIай акурла, кичIе хьайи жинер хьиз.
Сад Аллагьди гайитIа заз разивал,
Уьмуьр гьалда, кьаз кьузуьвал кьенер хьиз.

Сажидин, ваз душман жемир кьуьзуьвал,
Чими кас я Сад Аллагьдин рикIиз вун.
КичIезвани, гун хьайитIа разивал?
ТуькIуьр тавур чIалар амаз рекьиз вун!

КЪВАНЕР ТУШ

Аквазвай кьван къванер – вири къванер туш,
Гьар са къванцихъ тарих ава вичиз хас.
Къванеринбур – гьакIан кьуру ванер туш,
Къванерихъни ава вичин талукь кас.

Вучиз къванер хаз четин я кIутадал?
Гьар са къванцихъ дагъдиз хас тир къаст ава.
Лигим хьанва, дуьшуьш хьана хатIадал,
Гьар са къванцихъ ракьуз элкъвей маст ава.

Къванер ава муьтIуьгъ тахьай цIаяра.
Къванер ава хуьзвай чпе тарихар.
Вири къванер гьар са пайи-паяра,
Дагъвийрихъ хьиз ава вичин къилихар.

Шумуд девир акунатIа къванериз?
Абурай кьил акъудун чи буржи я.
Гьар са къванцин тамашайтIа къуьнериз,
Садбур гьяркьуь, садбур гуьтIуь, гъвечIи я.

ГьакI ятIани заз кIанзавай, кьейила,
Жувни элкъуьн гъвечIи къванциз адетдин.
КIеве авай чIавуз, герек хьайила,
Гъиле кьадай яракь жез зи миллетдин.

Руг жедалди къванни хьунухь – бахт я, бахт!
Гьуьрмет ая гьар са къванциз Ватандин.
Чи гьар са къван къадим тарих – вахт я, вахт.
РикIел хуьзвай гьунар гьар са инсандин.

Куьн дагълариз тамаш къванер кIватIнавай!
Миллионрин йисаривай чIур тежер.
Цаварин тагъ кукIваралди кьатIнавай,
Абур мидаим я ерли сур тежер!

ЯМАН ЙИКЪАЗ

Яман йикъаз герек къведа лагьана,
Сада девлет туна, гъил-тIуб кяй тийиз.
Гуя ламра къизил цIапар кIарана,
Ам алахъна, лам авай цур кяй тийиз.

Инсан – кьелечI лампа хьтин шуьше тир,
Хана, экв гун тавур чIавуз гадардай.
МутIлакьбурун девлет кIватIун пеше тир,
Чеб амачир чIавуз вири квадардай.

Яман йикъаз кIватIай девлет – тIач хьана!
Амукьайбур гафар-чIалар, махар я.
Инсандикай аквада ваз хъач хьана,
На лугьун ам ваз акур са ахвар я.

Яман йикъаз кIанзаватIа кIватI ийиз,
Девлетар ваъ, къазанмиша гьуьрметар.
Регьимлу тир цIийи рекьер кьатI ийиз,
Халкьар патал чIугваз алахъ зегьметар!

БАГЬАДИНАЗ
 
Дуьнья ахьтин са затI я хьи ширин тир,
Гьам манадиз, гьам метлебдиз ширин тир.
Зи гьуьрметлу Багьадин дуст – ичинви!
ВиртIеривди ацIуй кьечни гичин ви!
 
Сад Аллагьдин рекье ийиз кIвалахар,
На ацIурна мергьеметрив булахар.
Зи гьуьрметлу Багьадин дуст – ичинви!
Гелер тазва на яйлахра кIвачин ви!
 
Аферин ваз инсанвилин рекьевай,
Хъсанвилер авун даим рикIевай.
Зи гьуьрметлу Багьадин дуст – ичинви!
Са хуш я чаз рагъ экъичай и чин ви!
 
Иеси яз чIехи хизан – аялрин,
Вун иеси хьана михьи хиялрин.
Зи гьуьрметлу Багьадин дуст – ичинви!
Аллагьди хуьй гьар са кард, са лачин ви!
 
ИНСАН ХЬУНУХЬ

Гьич са тIални авч хьи рикI тIар тийир,
Сагъламвили мидаим вун шадарда.
Гьич са дертни авач рикIе цIар тийир,
Дертери ви кенефдин кьил квадарда.

Хъсан карди регьятарда рикIиз ви,
Шад хабарди хкажда вун цавариз,
Цанар цана, тум вегьей хьиз никIиз ви.
Адетдин югъ элкъуьрда ви сувариз.

Я инсанар, бес чна чун техвейла,
Ни ийида чаз хъсанвал, инсанвал?
Чун камаллу инсанар яз къекъвейла,
Яд уьлкведиз квахьна фида душманвал.

Инсан хьунухь кьетIен туш са акунал,
Я девлетдал, я туш чIехи къуллугъдал.
Инсанар чир жеда кардал, рахунал,
Дамах ая гьар са акьулбалугъдал.

Кьиле акьул, сиве ширин мез ава,
Гъилерани къуват ава – сагъ я чан.
И дуьньядин гьар са нямет нез ава,
Зайиф кьал туш, беден - лигим дагъ я чан.

РикI тIардай гаф акъуд тийин сивяй ви,
РикI тIардай кар ийин тийин гъилерал.
Инсанвилин бурж акъатдач хивяй ви,
Вун инсан яз аламай кьван чилерал.

Бубайрилай чешне къачуз, Ватандиз
Къуллугъ авур, чанарилай гъил къачуз.
Тарашчийриз чир хьурай хьи хъсандиз,
Алакьнавач артухан кьве кьил къачуз.

Гьуьрмет лугьур са затI ава къиметлу,
Вичихъ галаз гьам девлет, гьам бахт галай.
Эй инсанар, заз куьн хуш я, гьуьрметлу,
Шадвиливди уьмуьр тухур вахт галай!
8. 09. 2013.

ВАТАНДИН РУГ

Ватандин руг – шекердилай ширин тир,
МикьнатIисдин къуват ква вал чIугвадай.
Вахъ кIанивал ава гьикьван дерин тир?
РикIяй-рикIиз рекьер авай таквадай.

Ви руквадай экъечIнава вири чун,
Ваз мажбур я хурудилай нек гайи.
Ви накьвадал къекъвезни я дири чун,
Вун себеб я чаз ракъини экв гайи.

На багъишна дидени чаз бубани,
Вакай чаз кIвал, зегьмет чIугваз ник хьана.
На къужахда кьунва хуьр-кIвал, убани,
Чахъ гьар садахъ вал ашукь тир рикI ава.

Вун авачир – чун авачир мисал тир,
Вакай даях, вакай къаймах, ем хьана.
Вун галачиз хьанайтIа чун усал тир,
Вакай беден сагълам ийир жем хьана.

Гъетерни квез, варз-рагъни квез, чилин руг
Завай къакъуд мийир, дидед ни галай.
Чилел - зи кьеб, чилел ала хайи муг,
Чилел гьар са кас ала зи рикI алай.

Им дуьнья я, атанвай чун мугьмандиз,
Эхиратдин кIвал чи – чилин къужах я.
Чили тунач зун декьикьа пашмандиз,
Чил себеб яз, зун гьамиша уях я.

Чилиз гьуьрмет ая Ватан тIвар алай,
И чилел вун инсан хьана атана.
На емишар тIуьна гьар са таралай,
Зун и чилел хъсан хьана атана!

Багъманчи яз зун и чилел къекъвена,
Бахт жагъана муьгьуьббатдин тIвар алай.
Зун вахъ хайи дидедихъ хьиз гелкъвена,
Дидедин хьиз нек хъвана ви хуралай.

Гьич шак алач, са югъуз ден-беден зи,
Магьрум жеда ви руквадал къекъуьнкай.
Ви пак чилик кьабул ая беден зи,
Заз дерт амукь тавун патал са куьнкай.

Эй Сажидин, гзаф тушни тIалабун?
На авур кьван хъсанвилер вутI хьана?
Дуьз жедани вуч хьайитIан гьисабун?
Вун амачир чIавуз абур пIуртI хьана!
8.09.2013.

ДАГЪ – СА ЗАТI ТУШ

Дагъ са затI туш, инсан авай чкада,
Адахъ вичиз хас камални кьил ава.
Къизилгуьллер битмишардай руквада,
Зегьмет кIани, къакъажай кьве гъил ава.
Гьахьтин викIегь рухвайрикай сад я вун!
Афет стха, вун чир хьунал шад я чун!

Нежефа хуьр – къадим лезги макан тир,
Самур вацIун ашукь тир кас сесинихъ.
Шагь-Шалбуздиз тамаш ийиз кьакьан тир,
Рагъ гьар юкъуз мугьман жезва нисинихъ.
Урусатда чирвал къачур сад я вун,
Вун кандидат, юрист хьунал шад я чун!

Гьина къуллугъ авуртIани, Лезги я!
Адахъ вичин пеше ава, кар ава.
Лезги хцин намус михьи гуьзгуь я,
Адахъ игит Шарвилидин тIвар ава!
Краснодарда агъзурдакай сад я вун,
Ви яхцIурни цIуд йис хьунал шад я чун!

Инсанар я, кьисметди гваз къекъвезвай,
Са чIавузни рикIелай фич Ватан чи!
Им дуьнья я, акъваз тийиз элкъвезвай,
Лезгийриз и кIвалах чида хъсан чи!
Заз гьелелиг чир тахьанвай сад я вун!
Эмирбега чир авунал шад я чун!
8.09.2013.
 
АКУНА ЗАЗ АХВАРАЙ

Экуь йиф тир. Цава вацран япагьан,
Гъетер кьула секин хьанвай нур алаз.
Чилера ван гьатна гарун – сиягьан,
Гваз катзавай таран пешер зур алаз.

Мукьвал жезвай дагълар, хуьрер, кIвалерни.
Тек са кIвале лампа кузмай экв авай.
КIвалин къеняй къвезвай луькIуьр ванерни.
ДакIардани цIийиз ацай нек авай.

Сад тахтадин яргъи хьанвай меселай,
Сад къекъвезвай хура гьатна хиялрин.
Къизилар хьиз гафар кIвахьиз мецелай,
Къайгъудавай чи девирдин аялрин.

Садай ухшар къвезвай Етим Эминан,
Муькуьди тир Мирзе Гьасан эфенди.
Тестикь ийиз жеда завай тахминан,
Вуч суьгьбетар тиртIа гьа и йифенди.

-Мирзе Гьасан, гележегдин эллери,
Чакай гьикьван ийизватIа суьгьбетар?
Берекатар гузматIа чи чилери,
ГьикI яшамиш жезватIа чи миллетар?

-Эмин, на ви рикI дарихмир, тарари
Бегьер гъида, килиг тийиз вахтуниз.
ЦIийи тир рагъ хадайди хьиз Ярари,
Къагьриманар хкажда мад тахтуниз.

Диндин чирагъ Шейх Мегьаммед ярагъви,
Согратлида секин хьанва – пIир хьана.
Лезгистанда – хкахь тийир чирагъ ви,
КуькIвенвайди заз мукьвара чир хьана.

-Девирар я, дегиш жезвай гьар жуьре,
Гагь гьахъ – винел, гагь гьахъ – кIаник акатдай.
Мирзе Гьасан, гьатай чIавуз тIал хире,
Дердер яни мегер рикIяй акъатдай?

Зи эл аку – экуь, михьин рикIерин,
Куьн иеси хьанватIа лагь абур заз?
Есирар хьиз жанавурри сикIери,
Гьелекзава, на гузва къе сабур заз.

Лезгистандин чилер аку Женнетдин,
Дагълар аку, Аран аку, булахар…
На заз лагь кван, вуч я тахсир миллетдин?
Аллагьди гьич эхдач чIуру кIвалахар.

-Зазни чида, гунагь квач чи эллерик,
ПIирер, шейхер – шагьидар я вирибур.
Жумартбур я мехъеррикни мелерик,
Гьахъ патал женг чIугвазни я дирибур.

Амма, са кар ава багъиш тежедай,
Садвал авач, ам Аллагьди ганайтIа.
Амай крар вири туьхкIуьр хъижедай,
Акьуллуйрихъ яб акализ хьанайтIа.

Гьар девирди хазва вичин рухваяр,
Чил хуьн патал, кьил хуьн патал эллерин.
Бязибурухъ жеда багьа чухваяр,
Бул девлетни, нур тухудай вилерин.

Пул паталди намус, гъейрат маса гуз,
Эл алажда чилер, малар къакъудиз.
Фараш гафар гьар са цIийи йиса гуз,
Алахъзавай кIанерай халкь акъудиз.

-Дуьз я, Гьасан, мус югъ жеда йифекай?
Гьикьван эхин, тIал къачузва хирери?
Къазанфара ракъурна чай къагьве квай,
Уяхарна зун хуравай цIирери.

Кьил кьадай кас аквазвач зи вилериз.
Къара жемят – чубан гвачир суьруь тир.
Бахтаварвал гун паталди эллериз,
Рекьер-хуьлер герек къведа куьруь тир.

Ханлар амач, ама анжах игитар.
Аламатдин крар жеда дагълара!
Ша, чун кьведни жен, азиз дуст, шагьидар,
Муштулухдин нурар жеда дагълара!

-ЧIехи-гъвечIи лазим къведа чир хьунухь.
Герек къведа анжах вилик тамашун.
Мумкин кар туш регьберрикай пIир хьунухь,
Гьарам кар я чарадан затI тарашун.

Тамаш, Эмин, хуьрер, кIвалер чкIана,
Къачагъар хьиз шумудни сад къалдик ква,
Са миллетар, чIижер хьтин ккIана,
Чпин куьнуь, эмир хуьдай тIалдик ква.

Чи лезгияр мус аватда ахварай?
Жаваб це заз, зи дуст Эмин, сабурдив.
Гьикьван цIаяр акъатна чи накьварай?
Мус жаваб гун гуьлледивни гапурдив!?

-Гьар са фикир, гьар са хиял ийидай,
ЦIудра дуьз я йифендалай – пакагьан.
Пара дердер амазма чаз хъийидай,
Дагъдин патав къвезва вацран япагьан.

Хъсан лишан къалурзава цавари,
Сад Аллагьни чи паталлаз жеда, дуст.
Лезги ватан азад хьайи чIавариз,
Мубаракар ийиз чуни къведа, дуст.-

Экв жедайла, гьарайзава кIекери,
Садлагьана авудна зун ахварай.
Гимиш кIусар - йифиз къвайи чигери,
Заз хъвер ийиз, нурар гузвай накьварай.

Кьейибурни секин жезвай «ахвара».
Чан алайбур, бес хьуй тIун куьн секинвал!
Азадвилин кIвач амай кьван ракьара,
Четинвилин кIула жеда четинвал.

Чеб – Женнетда, кьилихъ галаз гуьмбетар,
Кьил акъудиз кIанзава чи «азаррай».
Кьве дустуни ийидайла суьгьбетар,
Яб гун хьана, цIай акъатна пIузаррай.

Гьич садани лугьумир хьи дустарин
Мугьман хьана, кIвалериз фин – зарар я.
Им Мурадхан хьтин михьи къастарин,
Касдин кIвале за кхьенвай цIарар я.
«Самур» 2.1997 йис, Ноябрь, 1996.
 
РЕВИЗОРДИН МАНИ

Кабар ягъ гьерерикай,
Кавалар цваз кьерерикай,
Чуьнуьхдайла кIелерикай,
Хуьдай яман вилерикай,
Куьн далудихъ зун гала, зун!

Къуьл, гьажикIа, мух лугьумир,
Маса це гам, рух лугьумир,
Милиция..., бух лугьумир,
Кьил нубатсуз хух лугьумир,
Куьн далудихъ зун гала, зун!

Нек маса гуз калерикай,
Кьиф хьиз алад чилерикай,
КичIе жемир эллерикай,
Дустагъ лугьур кIвалерикай,
Куьн далудихъ зун гала, зун!

Тахта, цемент, къванни кIарас,
Маса гуз неъ зунни галаз.
Шелеяр хьиз ягъиз кIулаз,
Актар хукваш къулар алаз,
Куьн далудихъ зун гала, зун!

Кефер чIугваз дуьньядикай,
ХкечI гуьнуькъарадикай,
Яц авурла, данадикай,
Хуьдай гьар са баладикай,
Куьн далудихъ зун гала, зун!

Хъуьрез-хъуьрез, яна хьиз гъил,
Ревизорди къакъажна кьил.
Тарашчияр хьана сефел…
Элдиз квекай ийиз негъил,
Куьн далудихъ зун гала, зун!
«Коммунизмдин гатфар» газетдай.

АЛАКЪАДИН РУШАРИКАЙ

Гьар са газет, гьар са журнал,
Агакьариз гьар са гъенал,
Чир хьун патал гьар са марал,
Шиир туькIуьр, на Сажидин!

Чи райондин рушарикай,
Алакъадин къушарикай,
Чи почтарин рушарикай,
Шиир туькIуьр, на Сажидин! 

Муштулухрив тир барабар,,
Рекье твазвай гьар са хабар,
Почтарикай – къизил гьамбар,
Шиир туькIуьр, на Сажидин.

Халкьдиз къуллугъ ийиз хъсан,
Алакъадин шад тир хизан,
Гьунаррикай гьар са йисан,
Шиир туькIуьр, на Сажидин!

Чи райондихъ авай тир сад,
Идара я вични азад.
Чи почтунин акъудиз ад,
Шиир туькIуьр, на Сажидин

Чи почтарин сусарикай,
Чи почтарин рушарикай,
Алакъадин къушарикай,
Шиир туькIуьр на, Сажидин!

Гьар са газет, гьар са журнал,
Дигмишзавай чпин тарал,
Машгьур ийиз гьар са марал,
Шиир туькIуьр, на, Сажидин!

Гьам радио, гьам телефон,
Гьам компьютор квез теклифун,
Хушвиликай чахъ илифун,
Шиир туькIуьр, на, Сажидин!

Халкьдиз къуллугъ ийиз хъсан,
Алакъадин шад я хизан,
Гьунаррикай цIинин, шазан,
Шиир туькIуьр, на, Сажидин!

Чи почтарин эркек, диши,
Акур чIавуз жезва хвеши.
Дустарикай къуни-къунши,
Шиир туькIуьр, на, Сажидин!

Гьар райондихъ авай тир сад,
Идара тир вични азад,
Почтарикай, акъудиз ад,
Шиир туькIуьр, на, Сажидин!

Адан къадим яшарикай,
Сусарикай, рушарикай,
Алакъадин къушарикай
Шиир туькIуьр, на, Сажидин!
 
АЛИ ДУСТ

Инсанар гьар жуьре я и дуьньяда,
Гаф ваз кIани, кар чпиз хуш ийидай.
Гьуьрмет хуьдай яр-дустунин арада,
Инсан кIанда гьич фашалвал тийидай.
Абурукай сад вун ятIа, Али – дуст?

Вун цицIигъви, зун ятIани стIалви,
Чаз кьведазни кьисмет хьанва са хуьр-кIвал.
КIаш-кIутадин ван алаз хьуй чатал ви,
Заз Аллагьди кьисметнава магьирвал,
Вакай хьана талукь мукьва-кьили, дуст!

Гьар са касдиз хас я авун хъсанвал,
Гьайиф хьи, ам виридалай алакьдач.
И дуьньяда багьа затI я инсанвал,
Хъсанвилихъ гьич са затIни агакьдач,
Хъсан инсан батмишардач гьуьлуь, дуст!

Чун инсанар я са кьадар яшарин,
Чи уьмуьрар фенва рекье зегьметдин.
Чаз кIаниди чи рухвайрин, рушарин,
РикIера чаз чка хьун я гьуьрметдин.
Амай крар язва куьлуь-шуьлуь, дуст!

Чаз кьведазни багьа я дуьз кIвалахар,
Вунни зун хьиз ашукь кас я эллерал.
На хъвайибур ятIа виртIед булахар?
Ширин мецел, хъсанвалдай гъилерал.
Гьа кар себеб язва вун заз силли, дуст!

Сажидинахъ ярар-дустар бул ава,
Заз Аллагьди ганва абур кьве гъил хьиз.
Бязибурухъ нез тежедай пул ава,
Чахъ - зиреквал, къекъвез вердиш жегьил хьиз,
Валлагь-биллагь, вун я Гьасрет Али, дуст!

НАЖМУДИН МУАЛЛИМДИЗ

Гьам араб, гьам туьрк чIалар чиз хъсандиз,
Дуьз тербия гайиди хьиз хизандиз,
Чирвал гайи гъвечIи, чIехи инсандиз,
Муаллимрин муаллим тир, Нажмудин!

Совет власть тестикь хьайи вахтуна,
Кесиб синиф дуьшуьш хьанай бахтунал.
Уьмуьр бахшай чирвилерин тахтуна,
Муаллимрин муаллим тир, Нажмудин!

Абдул-Фетягь эфендини, Сулейман,
Хъсан чидай гьам цIийи, гьам дегь заман,
Гьар са кIвалах кьиле тухвай гваз иман,
Муаллимрин муаллим тир, Нажмудин!

Хуьре-кIвале виридаз хуш къилихдин,
Къул чIугвадай тушир кардал синихдин.
Гзаф затIар кIватIал авур тарихдин,
Муаллимрин муаллим тир, Нажмудин!

Чирвилинни тербиядин кIвалахдай,
Ленин орден багъиш авур дамахдай,
Земземдин яд куьтягь тежер булахдай,
Муаллимрин муаллим тир, Нажмудин!

Зазни, гьелбет, ганай тарсар, чирвилер,
Виридалай илим багьа тирвилер.
Гьар пешедин устад – къизил тир гъилер,
Муаллимрин муаллим тир, Нажмудин!

А С Н И Я

Гьар са йисахъ девлет гъидай зул ава,
Бул бегьердал дамах авун хасни я.
Чи хуьрера гуьрчег рушар бул ава,
Виридалай вун гуьзел я, Асния!

Гаф авач ваз къекъведайла дамахдив,
Бахтлу касдиз кьисмет жедай свасни я.
Гекъиг жедай абуземзем булахдив,
Виридалай вун гуьзел я, Асния!

Гьелбет, инал за авунвай тарифар,
ТIимил акваз, чIугваз тахьуй гьайифар.
Дишегьлияр, аватIани арифар,
Виридалай вун гуьзел я, Асния!

Зун – Сажидин, хутулни тир, халуни,
Лезги халкьдиз машгьур шаир касни я.
Намус, гъейрат чидай тир акьуллуни,
Виридалай вун гуьзел я, Асния!

АРХИТIА

Ашукь инсан гуьзел, гуьрчег дередал,
Шумудни са дустар ава АрхитIа.
ЦипицI кул хьиз дигмиш хьанвай чIередал,
Межлисрин шагь - устIар ава АрхитIа.

ТIебиатдал ашукь хьанвай аял хьиз,
Яшар хьунвай артух жезвай кIанивал;
РикIел хкиз гьар са чIав са хиял хьиз,
Ахъайзава акур саягъ, хьайивал.

Къекъвей чIурар, кьакьан кIунтIар, хуш гьава,
Къалурзава тIебиатдин къенивал.
Мягьтел жедай вакъиаяр бул ава,
Сад Аллагьдин тушни им бес гайивал?

Зи дуст Атам, заз вун геж хьиз чир хьана,
Чухсагъул дуст Шихкеримаз танишрай.
Куьн кьве кас заз – са хуьре кьве пIир хьана,
Куьн течир вахт заз Аллагьди багъишрай.

Им дуьнья я, шадвал ийиз атанвай,
За и кIвалах мад сеферда кьатIана.
Аял вахтар, чи рикIерал хтанвай,
Амукьдайбур я тарихда датIана.

ЦIИЙИ АГЪА-СТIАЛАР

Шегьре рекьин кьве пад кIвалер,
Бул бегьердин багълар авай;
Вили цава авай кьилер,
Шагьни Шалбуз дагълар авай,
Къазан булах – яшар хьанвай.
Къайи гьамгад стIалар!
Шегьер хьуниз ухшар хьанвай,
ЦIийи Агъа СтIалар!

СтIал вацIун таза шагьвар,
Кьилел даим къугъваз жеда.
Ахъа ийиз ракъниз вар,
Билбилар шад рахаз жеда.
Жемятар са шумуд хуьруьн,
Са хизан тир кIватIалар!
Зегьмет кIани, гьуьрмет ширин,
ЦIийи Агъа СтIалар!

Зегьмет кIани эллер авай,
Мел-мехъерар бул ава вахъ.
Шад макьамрин кьуьлер авай,
Гатфарни гад, зул ава вахъ.
Гадаярни рушар авай,
Къагьриманрин бидалар.
Хуьр–къаншаба къаншар авай,
ЦIийи Агъа СтIалар!

Сажидина авур тариф,
Ваз кутугай к;валах хьанва.
Къазмаяр тIар алаз, гьайиф,
Им татугай кIвалах хьанва.
Таш-Капурдин шегьре рекье,
Хурал алай медалар;
Дуьз тIвар гуниз хас я вун къе,
ЦIийи Агъа СтIалар!

ВАРЦАРИКАЙ

Атай вахтунда тарихдиз Январь,
Ракъиниз чна ийида ялвар.
МуркIади кьуна тарарни тамар,
Туп-туп цавариз акъатда гумар.

Тек са вацралай агакьай Февраль,
Расанмиш жеда ксанвай севрал.
ТIуьрди хьиз ада вичиз тур паяр,
Къати ийида пичера цIаяр.

Живер къваз, цIараз, Март атай чIавуз,
Регъуьз, кичIез рагъ экъечIда цавуз.
Гатфарив вахкуз кIан тушиз къеле,
Вичи вахкуда куьлегар гъиле.

Аквазни такваз атайла Апрель,
Рагъ патал паяр гуз фида пIирел.
Тарари цуьквер, ахъайда пешер,
Гьар сада вичихъ чIугвада мишер.

Май алукьайла, ахъайна лувар,
Гьар са гьафтеда жеда са сувар.
Хатрутни п;ини чараз алахъда,
Гьар са инсанди худа кIвалахда.

Агакьай чIавуз гатун варз Июнь,
Темпелривайни хъижедач уюн.
Яр-емиш кIватIиз, майваяр салан,
Кьвед, пуд сеферда ацIурда план.

Кьулан варз Июль атайла гатун,
Уьзуьмар кIват;из ийида гатIун.
Зул алукьдалди ийиз гьерекат,
КIватIалда гьар са жуьре берекат.

Сентябрдин варз алукьайла вахт,
Аялар патал ахъа жеда бахт.
Чирвилер къачуз кутун патал гьисс,
ЦIийи кIелунин башламишда йис.

Октябрдин варз атайла кьезил,
ТIебиатдикай жеда чи къизил.
Марф къваз, алахьиз, алукьдайла зул,
Емиш кIватIиз бул, артух жеда дул.

Ноябрдин варз, гагь марф къваз, гагь жив,
ВацIарни хвалар ацIуз жеда цив.
Кьибле патахъди, гадарна Кефер,
Дурнайрихъ галаз элкъведа цифер.

Декабрдин варз къаяр гваз зурба,
Къвез гьазур жеда чаз Аяз-Буба.
Живед Руш галаз цIикьвед жез йифиз,
Мугьман жеда чаз галаз ЦIийи Йис!

Гьа икI, аялар, хъуьрезни къугъваз,
Гьар са куьгьне йис хъифида яргъаз.
Варцарни йикъар, марфарни ракъар,
Физва гьулданриз элкъуьриз ракьар.

Чирвилер къачу, чIугуна зегьмет,
Халкьди, Ватанди гудайвал къимет!
Варцар – уьмуьр я, къазанмишдай бахт!
Хийир авачиз ракъур тийир вахт!
 
АТАМ ДУСТ

АрхитIрин хуьр: Агъа-, Вини- тIвар алай,
Са хуш жеда акурла чи рикIериз!
Гьар экуьнахъ атирдикай зар алай,
Муьгьуьббатдин нур багъишда цуьквериз.
И хуьре чаз дустар ава, Атам дуст!
Шад манийрин устIар ава, Атам дуст!

Кьакьан синер, гатун чIавуз гар алай,
Михьи гьава нефес къачуз кьезил я.
Хуш тIебиат, виридалай кар алай,
ЧIурар-якъут, къванерни кваз къизил тир;
Уьлкве машгьур чарчар ава, Атам дуст!
Кьуд пад цуьквер кIунчIар ава, Атам дуст!

РикIер жегьил, кьилер рехи чIар алай,
Гьайиф хьи чун и кьадар фад кьуьзуь жез.
Рушар-цуьквер акваз пелел хар алай,
Чаз яшарал кIанзавач хьи рази жез.
Чи тарихда ви тIвар ава, Атам дуст.
Вуна кхьей затIар ава, Атам дуст!

Сажидиназ, чIалар кIелиз хуралай,
Мажал авач йифиз кьванни ял ягъиз.
Яваш-яваш камар къачуз чIуралай,
Жейран фена, зи патахъ са къвал ягъиз.
Вахъ еке тир къастар ава, Атам дуст!
Вахъ вафалу дустар ава, Атам дуст!
 
ШАЙДАЕВРИН ХИЗАНДИЗ
 
Цмуррин хуьр багъ хьиз атай бегьердиз,
Югъ-къандивай ухшар жезва шегьердиз.
Гуьне хуьрер къелеяр тир лезгийрин,
Тамашзава гьар экуьнин сегьердиз!
 
Килигайла цмурвийриз хъсанадиз,
Уьлкве машгьур Шайдаеврин хизандиз,
Вафалу тир къегьриманар тирди чеб,
Къе ашкара жезва гьар са инсандиз!
 
Къизилдикай гъетер алай къуьнерал,
Кьве стхани стхадин хва генерал.
Чи баркаллу Мегьамед-Гьанифадин,
Руьгь хтана, къугъвазва чи кьилерал!
 
Гьажи-Къурбан-генерал ва илимдин
Тарихдин шагь – чи Мегьамед малимдин,
Доктор-философиядин къачур тIвар,
Экуь гъед я вах Гуьльнара алимдин!
 
Цмуррин хуьр – Алибеган Ватан тир,
Зияудин писателдал масан тир,
Темирханов Гьажимурад игитдал,
Гьар са касдал дамахзава хъсан тир!
 
Къе чи район Сулейманан тIвар алай,
Суварик ква ракъинин нур – яр алай.
Ихтияр це квез мубарак ийидай,
И гуьзел тир югъ ишигъдин зар алай!