B;LAL LAYPAN
KAZAK B;R;
(Kara;ay T;rklerinin azatl;k ;airi
B;LAL LAYPAN`dan se;me ;iirler)*
T;rkiye T;rk;esine aktaran:
SILPA;ARLANI YILMAZ NEVRUZ
yilmaznevruz@ttmail.com
*Íàr nazmunu at;n; t;b;nde kaydan al;n;b k;;;r;lgen; beriledi. S;z ;;;n: 6-159 (6-;; tom, 159-;u bet. Laypanlan; B;lal. ;;garmalar;n; kara;ay t;lde 10-tomlugu. Moskva – Teyr; – 1993-1998 c;lla).
Áó íàçìóëà Ëàéïàíëàíû Áèëàëíû 10-òîìëóêú ×ûãúàðìàëàðûíû 8-÷è òîìóíäà, «Àñ-Àëàí» æóðíàëíû 9-÷ó íîìåðèíäå áàñìàëàííãàíäûëà. Àðû äåðè äà Òþðêäå «Birle;ik Kafkasya» äåðãèäå, Ýðåñåéäå äà «Þéãå èãèëèê» ãàçåòäå óóàêú-óóàêú ÷ûãúà òóðãúàíäûëà.
YAZILIKAYA'DA NART TOYU
(6-159)
;ok y;rekli olmak ;art oldu bana,
Bat;rbeklerden o k;z; ka;;rmak i;in.
Yaz;l;kaya'n;n tepesine ;;k;p
"Sensin yazg;m" diye hayk;rmak i;in.
Yaz;l;kaya yaz;lar yaz;lan yer,
Oluverseydi ke;ki ba;lan;p bizden,
Eski;ehirden Kara;ay;ehir'e
Gidelim dersem "evet" der misin sen ?
G;kte ak bulutlar g;ne;ten k;zarm;; gibi
Senden k;zard;lar g;n;ller, umutlar.
Bulut ne ki, s;r;p g;t;rd; onlar; r;zg;r,
Seni ben ;mr;mce unutmam zinhar.
Sen g;zelli;inle, oyununla oldun
O g;n NART Toy'un biykesi, han;m;.
Ta;la;an kalbimi erittin de b;rakt;n,
;;kar;p verecek gibi oldum can;m;.
Bir s;z s;ylemeye cesaret edemedim,
Bir d;; gibi, melek gibi kald;n belle;imde.
;kinci kere g;rd;m ben seni
Eski;ehir'in hastanesinde.
Oy hekim k;z, oy da;l; k;z,
Tedavi et, kalbimin yaras;n;.
Biz kopmaz gibi g;;l; ba;layal;m
Kafkasya ile T;rkiye'nin aras;n;.
29. 07. 1996
Yaz;l;kaya-T;rkiye
TAB;AT
(7-52)
Tabiat, Halimat, Kara;ay.
Irmaklar;n h;zl; ak;;;,berrakl;;;,
Da;lar;n y;ksekli;i, akl;;;.
Yerle g;;;n birle;ti;i yer,
Allah';n insanla s;yle;ti;i yer.
G;k ile yer,can ile beden.
K;; ile yaz. Ak ile ye;il.
Bir birlerine uyan yer.
Tabiat, Halimat, Kara;ay.
G;ZEL KIZ
(4-51)
G;zel k;z sokakta y;r;yor...
izini kalblere g;merek.
Gidiyor g;l;mseyip uzaklara,
;nsanl;;;m;za g;venerek.
G;zel k;z, nasipli k;z y;r;yor,
A;a;lar onu f;s;lda;;yor.
Kalbimin i;inden ge;iyor,
Meral endam; titre;iyor.
T;m sokak bak;yor ona,
G;zellik dedi;in olur b;yle.
Bem beyaz a;;yor a;a;lar
Umutlar gibi y;reklerde.
G;zel k;z sokakta y;r;yor,
G;zel s;zler konu;uyor.
Sokak da g;zelle;iyor,
G;zel k;z sokakta y;r;yor.
;A;IRIYOR G;ZLER;N
(4-52)
;a;;r;yor beni g;zlerin
Bug;nle yar;n;n birle;ti;i yere.
S;cak kalblerimizi ;evirelim
Sevgi da;;ndan esen yellere.
;a;;r;yor senin g;zlerin
D;;;nceden, kayg;dan azat bir yere.
;a;;r;yor beni g;zlerin
Serin iklimli, kuytu bir yere.
;a;;r;yor beni g;zlerin
G;kle yerin bulu;tu;u yere.
Titre;iyor g;l;n sular;
Hissedip elmalar;n oldu;unu.
;a;;r;yor beni g;zlerin
T;nle d;;;n kar;;t;;; bir yere.
Yol, Samanyolu gibi harika,
Gen; k;srak ki;niyor ayg;ra.
ZAFERE KADAR SABRET
(7-173)
Íalk;m g;rmedik ne kald;,
Sava;, s;rg;n, a;l;k.
En g;zel nasip ;zg;rl;kse,
Ona kanat: g;zellik, gen;lik.
Ama o da kald; uzakta,
;zden, yaradan doldu y;rek.
Evvelce benzerdim ta;a, fidana,
;imdi oldum ta; ile a;a;.
I;te elimde Allah;n kelam;,
Yalana izin vermeyen Kur'an.
Ba;l;;;m, yam;;m, gen;li;im, can;m
Azatl;k isteyen halk;ma kurban.
Ama halk;m azatl;k istemeyip
Kendini b;rakm;;sa i;kiye, i;rete,
Art;k giderim ben asker olup
Azatl;k i;in vuru;an ;e;en'e.
Benim halk;ma da irkilip
K;yam edecek kutsal zaman gelir.
O vakit ;e;enler de gelir,
Bizim azatl;;;m;z i;in sava;;r, ;l;r.
Halk;m;za at;lan kur;unu
G;;s;m;z; siper edip tutar;z.
Birle;en Kafkas';n bayra;;n;
Da; Cumhuriyetinin y;nderine asar;z.
"Kad;n er i;in, er el i;in
ya;ar,;l;r" diye, s;ylenirdi s;z.
B;yle g;nde bilinir kimin ne oldu;u,
Ey kalbim, zamans;z ;atlama, sabret!
Tuzak, ya;am de;il, zafer uzak de;il,
Ey kalbim, zafere kadar sabret, ya;a !
ALLAHHA EMANET OL HALKIM
(7 – 183)
Yerin y;ksekli;idir da;lar,
Onun akl;;;, pakl;;;d;r da;lar.
Da;lardad;r en berrak sular,
Da;lardad;r en g;zel k;zlar.
Ben da;lara d;n;p ediyorum niyaz,
Sen yerdesin, g;ktesin, y;rektesin Kafkas,
Ben sende do;mad;;;ma ;zg;n;m Kafkas,
Ben sende oturmad;;;ma dertliyim Kafkas.
Yan;yor, pi;iyor bu ba; ile y;rek!
Ullu Kara;ay! Oy, o ta; ile a;a;,
Sizsiniz da;l;ya ilk sure Elham,
Sizde olsam, inerdi bana g;kten ilham.
Bal;klar bile denizden ;;k;p
Irmak boyu giderler yumurta atmaya.
Ben de yurduma d;nmeden kalmam,
Teberdi ile Arh;z'a doya doya bakmaya.
Ebedi hasretim Kara;ay-Koban,
Nerde olsam da can;m size kurban.
Dalga al;p atm;; gibi bal;;; kenara,
Yazg;m att; beni yurttan uza;a.
Kalblerimizi ;zlem, sevgi tarar,
Atayurdumuz Kafkas'a g;z;m;z bakar.
G;nden g;ne t;kenip, azal;p gideriz,
Vuslat ;midinden uzakla;;p gideriz.
Burada do;up b;y;yen nesiller,
Ya;amazlar bizim gibi ;zlem duyarak.
Kara;ay onlara, bizim anlatt;;;m;z masal,
Aralar; anlat;lmaz derecede ;rak
Bizim bildi;imiz gibi durmuyordur Kara;ay,
Olsa da, eskisi gibi do;uyordur g;ne;, ay.
Da;lar da eskisi gibi a;ar;p dikiliyordur,
Sular g;l;mseyip, ;ar;lday;p iniyordur.
Kara;ayl; kara;ayca konu;uyordur,
Kara;ay erke;i ev yapmaya ;al;;;yordur,
Kara;ay kad;n; y;n i;leyip duruyordur,
;ocuklar her zamanki gibi okuldad;r,
Anneleri de onlar;n tela;;ndad;r.
;ok ;ey duruyordur hen;z eskisi gibi.
Ah bu an;lar, can;m; ;ekip al;yor bedenim,
Elden geleni yapal;m, yine de biz,
Nerede olsa da, de;eri yok gurbutte ;lenin.
Da;lar, da;l;lar, Kara;ay, Kafkas!
Hay;r, bu y;celik kimseye boyun e;mez .
Ama hedeftir yine, i;galcinin ilgisine,
Emanet ol halk;m, Allah;n kendisine.
PET;F; ;ANDOR
(7-187)
S;z;m kur;undur benim,
Candar Pet;fi karde;imdir benim,
Macar karde;imdir Sandor Pet;fi,
Macar s;rda;;md;r Candar Pet;fi.
Halk;n azatl;;; i;in sava;an, ;len,
;aire ba;ka yol olmad;;;n; bilen,
Candar Pet;fi, Sandor Pet;fi.
Davam;z da birdir bizim,
Ya;;m;z da birdir bizim.
Yazd;klar;m;z;n benzerli;i gibi
Yazg;lar;m;z da benzeyip gidiyor.
ALLAH'A EMANET OL
KARACAY-MALKAR
(7-119)
;stanbul ;ehrinde ezan sesi
Gaflet uykusundan uyand;rd; beni.
Ya;l;, gen; hepsi namaza durdu,
M;sliman halk utand;rd; beni.
T;rk;n ruh k;k;n; anlamak i;in
Gel burada camileri g;r.
Ezan sesi ;yle geliyor ki insana,
Sanki g;klerden nur ya;;yor.
T;rk denizine akmazsa Da; suyu,
Kuruyup ;ekilece;ini anlad;m.
"Allah;m","maneviyat;m" diye
D;nyay; yeniden aralad;m.
T;rkiye'de olsan da, Kafkas'da dursan'da,
Kendi evindesin, ;rken ;rks;n.
T;rk d;nyas;n;n zirvesindensin,
Kafkaslardan gelen T;rks;n.
T;rk;n g;be;i Istanbul ise,
T;rk;n ba;; - Kara;ay-Malkar.
Beng;da;’;n tepesinde ezan okunursa,
Avrupay; b;rak;n, t;m d;nya anlar.
Ben T;rk;m, Da;l;y;m, Alan;m,
Elhamd;lillah, m;sliman;m.
Ya;amam;n ;art oldu;unu anlad;m:
Allah yolunda, elde Kur'an;m.
Ama Allah bizi yaratt;,
Dil-yurt verip kavimlere b;lerek.
;;te bunun i;in ;al;;aca;;m ben,
Bunlar; can;mdan ;st;n g;rerek.
Dinim, dilim, halk;m, yurdum,
Sizi koruyabilirsem bana ;l;m yok.
Kara;ay-Malkar - dile;im, ;ark;m -
Esen ol. Bundan ba;ka arzum yok.
;z ba;;ma istemem ne yer ne yar.
Allah'a emanet ol Kara;ay-Malkar.
B;ZDEN NE KALACAK ?
(4-75)
Analardan ana dili kald;,
Atalardan ata yurdu kald;,
G;zel tabiyat, din;lik kald;,
Kan-can durulu;u kald;,
Azatl;k, ;zg;rl;k kald;,
Birlik kald;, devlet kald;.
Bizden ne kalacak, torunlara ?
SEN Y;NE
(4-75)
Analar gitse de
Ana dili kal;r.
Atalar gitsi de
Ata yurdu kal;r.
D;nya s;rayla.
Bizimkisi sab;r.
Sen yine canlan;rs;n
Da;l; halk, Alanyurt !
;E;EN B;R;
(7 – 8)
Otlara od d;;m;;;esine
D;;man girdi ;e;en`e.
Ate; kusup azat halka
Di; biliyor ;zg;rl;;;ne.
Ama burnunu ;arp;p kayaya,
Kan kusarak d;nd; arkaya.
Zincirleri k;ran bir kere
K;le olur mu g;z g;re.
;e;en halk; zaten,
Azatt;r hilkatten.
Ne ;l;n;n k;r; vard;,
S;yle Rusya ;e;en' de?
;ki ba;l; ku;unu
Tut kendinde, i;inde!
Senin bildi;in hep doymazl;k,
Haset ve zorbal;k, gecede g;nde.
Ne ;l;n;n k;r; kalm;;t;,
S;yle Rusya, ;e;en`de?
K;t; niyetli inan;s;z devlet,
K;taldir senin g;n;n gecen.
Allah';n yaratt;;; halk de;il mi ?
S;yle Rusya, bizim ;e;en ?
S;yle, sana buyun e;meye
Mecbur mudur o, neden ?
Ama o, senin gibi ;blise
Kar;; duran bir ;elik beden.
Allah'a inanan bir millete
K;;;k de denmez, az da denmez,
G;;s;z, yard;ms;z da denmez,
B;ylesi yenilip d;;mez zillete.
;unu anlamal;s;n Rusya :
;ok kalabal;k, kof kalabal;k!
Ay;l;p bakarsan g;r;rs;n
Hi; sayg;nl;;;n kalmad; art;k.
Senin hilkat garibi ku;undan
Daha a;a;; de;il, ;E;EN B;R;.
"Allahuekber!" diye ya;am s;rer,
"Azatl;k" diye, gazavat eder,
Her b;y;yen, yeti;en d;l;.
Sa; kalan;n gazilik,
;lenin ;ehitliktir murad;.
Allah da insanl;k da
Seninledir ;e;en halk;.
Iblis ;arpt; buz da;;na,
Seni kap kara a;;na
D;;;rece;im, diyen k;fir
Kendi d;;t; kendi tuza;;na.
;ki ba;l; ku;unu sal;p,
Dar bir k;;eye s;k;;t;r;p,
Kurdun a;z;n; ba;lamaya
;mit ediyordu haks;z devlet.
Ama onun iste;i olmad;.
;E;EN B;R;n;n ulumas;na
Ba;ka b;r;ler de kar;;arak,
Yaln;z kurtlardan kurt ordusu
Olu;uyor h;zla, yar;;arak.
Kurt ulumas; uzaktayd;,
;imdi yak;nla;;p geliyor.
Halklar; ve insanlar;
K;le yapmak isteyenler,
Titreyiniz, defolup gidiniz !
Her halk dinine, benli;ine,
Yerine, t;resine,
Erkin olmal;d;r.
Her bir toplum, her bir adam
Biti;ik kom;usuna,
Akrabas;na, uza;;na,
D;r;st davranmal;d;r.
Kazak b;r;y; dinleyen,
Onun her ;eyini anlayacak.
;e;en b;r;n;n ulumas;
Yedi kat yerde duyulacak,
Yedi kat g;kte duyulacak.
Ey sa;;rlar, siz de i;itin!
Dinleyin, anlay;n davay;.
;;;nc; bin y;l;n e;i;inden
Huzurla ge;meye b;rak;n d;nyay;!
SEV;NC;M DE KAYGIM DA KAFKAS
(7-142)
Ya;mur g;kte kalmaz,
S;z y;rekte.
Sevincim de kayg;m da Kafkas,
Bedenim, ruhum hep sende.
Sana bem beyaz kar olup ya;as;m gelir,
Sende eriyip, sende kaybolup gidesim gelir.
Sonra ot olup ;;kas;m gelir,
Sende ye;erip, b;y;y;p ya;ayas;m gelir.
Ah, nas;l da arzulad;m sende,
h;r ya;ay;p ;lmeyi.
G;z;m bakmad;, g;nl;m ;ekmedi, ba;ka yurtlar;.
Allah k;smet eder mi ;z yurdumda,
bir g;zel k;zla evlenmeyi.
Bu yurdu benim gibi sevecek o;ullar;n;, b;y;tmeyi, g;rmeyi?
Ya;l;lar ay;playacak belki beni,
Bu t;rl; d;;;ncelere verdi;im i;in kendimi.
Do;ru demi;ler:
Ya;mur g;kte kalmaz,
S;z y;rekte.
Sevincim de, kayg;m da Kafkas,
Bedenim, ruhum hep sende.
AZLIK YEN;LG;YE SEBEP DE;;L
(7-202)
G;ky;z; y;n;n; d;k;yor,
Partal partal bulutlar.
D;;;nmekten yorgun d;;t;m:
Olacak, olmayacak umutlar.
Bizden midir, bayrak yapan
Boyunduru;u, tasmay; ?
;nsan akla getiriyor,
G;ne;in tutuldu;u esnay;.
"Azatl;k" diye ;e;en halk;
Can;n; koydu bazmana.
Karde; halklar mankurtluktan,
Gev;eklikten, korkakl;ktan
Oltan oldular d;;mana.
;d;-y;re;i yeti;meyen,
Benli;i-;uuru geli;meyen,
Sebep ar;yor kendine:
"Biz k;;;k halk, az halk" diye,
Kendini mazur g;stermeye.
Halk yenilmez "azl;k"dan,
Yenilir iymans;zl;kdan,
Allah yerine Iblis'e,
G;vur s;r;s;ne tap;nmakdan.
Onlar;n t;resini
T;re edinen kendine,
Onlar;n isimlerini
Atayan sabiylerine,
G;VURLAR GIBI I;KIYE,
FUHU;A ALI;IYOR.
ONLARLA YIYIP I;MEYE,
HAYAT S;RMEYE ;ALI;IYOR.
Kuyruk sallay;p yal;yor,
Zalimin ;izmelerini.
Kendine ilke ediniyor
Onlar;n ilkelerini.
B;yle b;yle de;i;erek,
Dili, t;resi kaybolarak,
Ya;;yor, ba;ka millete
Kul-karava; olarak.
En sonunda o zavall;,
;z halk;ndan sakland;.
"Ba;ka milletdenim" diye
G;l;mseyip yaltakland;.
Kaybolur bu d;nyadan
Onursuzlu;a onur veren.
Azat olman;n yerine
Kul olmay; g;zel g;ren.
Halk, halk olmay;p s;r; olursa,
S;rg;n olur hem ezilir.
Halk, "azl;k"dan de;il,
;ymans;zl;kdan yenilir.
DERMAN NEREDE?
(7-221)
Bu devlet duramaz, insan;n; y;zmeden,
Yapt;;; hizmeti, kuyru;uyla bozmadan.
M;sliman T;rk halklarla sava;;yor,
Huzur vermeden gece g;nd;z u;ra;;yor.
Korkuyor, Moskova Istanbul olur diye,
M;sliman halk burda k;k sal;r diye.
"lymans;zl;k gitmesin" diye, sa;;n; yoluyor,
Her yan;n; t;rmalay;p ;r;yor, uluyor.
;;bheyi, mizevirli;i y;celterek
Insan; insana, halk; halka k;;k;rt;yor.
;st; asta, hakl;y; haks;za kestirerek
Bilgisizi, g;rg;s;z; ba; yap;p ;;mart;yor.
"H;rriyet" diyen insan;n, halk;n
Boynuna day;yor, bileyip b;;a;;.
Benli;i olan; kayd;r;yor g;revden,
Kimse bilmesin diye, olan; olaca;;!
;t devlet Allah'dan, adamdan korkmuyorsa,
Kara budun birle;ip aya;a kalkm;yorsa,
Derdini, ac;s;n; i;kiyle da;;t;yorsa,
Derman nerede, ;are nedir bu devlete, halka ?
TURAN G;KLER;NDEN
SESLEN;YOR TURNALAR
(7-134)
Turan g;klerinden sesleniyor turnalar
Yurdumuza yeti;iyor asker, diye.
;aha kalk;p ki;niyor tarpanlar,
“Kafkas T;rk;, kim oldu;unu g;ster”, diye.
Alano;lu Kar;a, Malkar hepsi bir dil,
Beng;da;;’na destek verip yan;nda.
Damgam;zda sen vars;n B;R;, bil,
Vars;n sen halk;m;z;n ili;inde, kan;nda.
Alan halk;, Kafkas T;rk; - hepsi bir dil,
Ay ile y;ld;z Kafkaslar;n ba;;nda.
Uluman; duyuyoruz, ey B;R;, bil,
Yurdumuzun tarihinde, ta;;nda.
Bizi uyatmak i;in uykudan
Sen uluyorsun uzaktan, yak;ndan.
Gece g;nd;z ;;lg;nca ko;up duruyorsun,
"Sel basm;; od ;ze;ini" hemen buluyorsun.
" Uyan;n, uzaktakini de yoklay;n,
Halk;m;z;, yurdumuzu saklay;n.
Halk diyecek neyimiz kalm;;, bak;n;z,
Haydi gayret, yok olmadan kalk;n;z.
D;;man;n a;usu y;reklere i;lemi;,
Bayrak, benlik hepsi elden gitmi;.
Bu ;a;da da uyanmazsan art;k,
Kendinizi say;n t;kenmi;, bitmi;."
Turan g;klerinden sesleniyor turnalar,
Koyaklarda g;k b;r;ler uluyor.
;aha kalk;p ki;niyor tarpanlar,
Milleti gaflet uykusu bas;p duruyor.
H;RR;YET BAYRA;IDIR KAFKAS
(7-11)
Kimimiz silahla, kimimiz kalemle,
Beden g;c;m;zle, fikirle, ilimle
G;c;m;z;n, bilgimizin yetti;ince,
Zulme kar;; sava;al;m bug;n.
;l; bal;klar gibi sessiz durursak,
Bizi itten de a;a;; g;r;rler,
Gelecek nesiller de lanet ederler,
Mah;up olmayal;m bug;n.
Ak;ls;zl;k, korkakl;k edip
Y;z;m;z; karartmayal;m bug;n.
Nart ceddimizin torunlar;
Hep biriz: ;e;en-Ingu;, Malkar-Kara;ay.
Ya h;r oluruz ya da ;ehit,
;e;en olmayan da ;e;en olsun bug;n.
Devlet yine iki ba;l; ku;uyla
;e;en kurdunu avlay;p duruyor.
Ba;lad; ikinci Kafkas-Rus sava;;,
Yoksa birincisi mi devam ediyor ?
Neredesiniz, Mansur, ;amil, Umar, Zelimhan ?
;e;en kurdunun ulumas;na
Cevap veriyor T;rk kurdu a;;k;a.
"Allah, h;rriyet" bo; s;z de;il,
Yenilmez Kafkas, bunlar kalblerde durduk;a.
Yeltsin'e lanet okunuyor bug;n,
Her k;y ;im;ek olup ;akacak g;r;n.
Y;llard;r, as;rlard;r s;r;yor gazavat.
Kafkas'a gelince;
D;;manlar;, hainleri korkutarak,
;nsanlar; yi;itli;e ;a;;rarak,
H;rriyet bayra;; olup ya;ayacak Kafkas.
UYAN HALKIM!
(7-158)
"Medine'de y;ksek minare,
Gidesim gelmez yan;ndan.
Ey! Ilk ezan; okudu Bilal,
Bu minarenin dam;ndan."
;smail Semeno;lu
;iir, y;ksek minare,
Gidesin gelmez yan;ndan,
;lk ger;e;i Bilal hayk;rd;,
Bu minarenin dam;ndan.
;lk kez erkin ;iiri
Kara;ay halk;ma s;leyebildim.
H;r ya;ama ;a;;ran s;zlerimle
Kendim de do;ru yola d;nebildim.
Beng;da;’; olan yurdumuz
Bir ba;ka yurda benzemez.
Kendimizse eriyip gidiyoruz,
Halk;m;za halk denemez.
Yurdumuz yurtluk yapard;,
Halk;m;z halkl;k yapsayd;.
Beng;da;’;n tepesinde
Kara;ay bayra;; kalksayd;.
Onu sevecek gen;ler nerede,
Nerede bayrak kendisi ?
;lk;s;z kalan halk yok olur,
Tersine d;ner her nesi.
Alan devletimiz olan ;a;da,
Parl;yorduk alt;n gibi.
Bayra;;, devleti olmayan halk da
Kocas; olmayan kad;n gibi.
"Bayrak", "Devlet" demeyen halk,
Erkek de;il o, di;i.
Bu hale nas;l geldik,
Anlatamaz bunu bir ki;i ?
Sen yi;it isen, devlet olursun,
;tlek isen altta kal;rs;n.
Bu ac; s;zden sonra, in;aallah,
;fkelenip uyan;rs;n.
B;yle ac;, do;ru s;zden sonra
Uyan;rs;n belki ;fkelenerek.
Halk;m uyan! Yeti;medi mi
Ya;ad;;;n diz ;;kerek ?
Sen, y;ce halk ezelden beri,
Devlet kurup gelmi;sin.
O ;rak yolda d;;;necek kadar
Nice zahmetler ;ekmi;sin .
“Birlikte dirlik” diye konu;mu;sun,
"Haz;rlan, haz;rlan" deyip durmu;sun.
;imdi ne oldu da sana
Utan; verici hale d;;m;;s;n.
Idarecilerin t;mden hainler,
Ya;l;lar;n korkudan titrer.
Gen;lerin aylak aylak gezer,
Gece g;nd;z durmadan i;er.
Vurup k;rmak bildikleri,
;al;p ;;rpmak g;rd;kleri.
M;slimanl;k kalmad; bizde,
Fakir halk; d;;;nen hani nerde ?
Halk;m, uyan! Tez silkinip
Idareyi almazsan ba;tan a;a;;,
Seni kasaba g;t;recekler.
Atacaklar, Vallahiy, yardan a;a;;.
Uyan, halk;m, ge; olmadan,
G;nahlardan uzak tut kendini.
S;r; olma, akl;n; topla ba;;na,
Kald;r bayra;;, y;k bendini.
Hainlerin t;m;n; ;ld;r,
Nasibini geri d;nd;r.
Allah yard;mc;n olsun!
HALKIM UYAN !
(?)
Devlet iymans;zlar; yapm;; ba;;;,
Onlar da ;al;;;yor halka kar;;.
Halk hasta, nerede hekim ?
Durdu;u yerde debeleniyor her kim.
Insanl;kdan uzakla;m;; insan.
Fark; kalmam;; sanki hayvandan.
I;ki, i;ret t;ketiyor halk;,
Edep haya diye bir ;ey kalmad;.
Bir ;rmak ak;yor, y;reklerden d;k;l;p,
Iyi niyet kaybolup gidiyor, ruhlardan s;k;l;p.
Ey, zorluklar; yenen halk;m, uyan!
Gezginci r;zg;rlara yem olmadan!
B;YLED;R G;NL;M
(2-109)
Ka; y;l u;ra;t;lar halk;m ile,
Onu ba;s;z, m;neviyats;z etmeye.
S;rd;ler Salavka'ya, Sibir'e,
G;nderdiler Bayavut'a, ;;llere,
K;le g;z;yle bakt;lar bizlere.
;z yurdu elimizden almay; denediler,
Hepimizi g;t;r;p kum ;;llerine serptiler.
14 y;l - K;rk;;ten elli yediye kadar -
Zul;m kuzgunu etimizi kemirdi,
Fakir halk;m ne ;ileli hayat ge;irdi.
Devir de;i;ti, yurdumuza d;nd;rd;ler,
Ama haklar;m;z geri verilmedi,
Buz tutmu; kalblerimiz erimedi.
Sa; d;nenler de canlan;p dirilmedi.
Bug;n bu gece s;r;yor ayn; u;ra;...
Halk;m nas;l dayans;n buna, karda; ?
Kara;ay ad;m;z yine duyulacak m; ?
Eski adetlerimiz yeniden kurulacak m; ?
Beyaz kar; k;zartsa da kan;m,
De;irmende ;;;t;lse de tenim,
Can ;eki;erek ;;ksa da can;m,
Gizli de, a;;k da sava;aca;;m.
Kendimi ac;lara ataca;;m,
Dinim, ;zg;rl;;;m i;in vuru;aca;;m:
Vatan;m;z; almaya ;al;;anlarla,
Ana dilimizi kurutmaya u;ra;anlarla,
Eski kalelerimizi y;kmaya ko;u;anlarla,
Gen; neslimizi yok etmeye yar;;anlarla.
Ya yok oluruz - ya millet oluruz!
Ya zafer ya ;l;m - b;yledir g;nl;m.
M;LL; ;UURU OLSAYDI
(4-59)
- Evim yok.
- Halk;n;n var m; evi ?
K;rk y;l; geride b;raksa da
“Evim bark;m yok”, diye yak;n;yor.
“Bin y;llar; geride b;rakan
Halk;m;n ni;in yok evi bark;?”
Diye sormuyor.
- Kom;umun evi saray gibi.
Benimse
Evim bile yok,- dedi.
- Kom;u halk, sanki devlet gibi
Ya biz, ni;in kuluz, k;leyiz ?-
Demedi.
- Evim yok,- diye yan;yor.
Ben de ;z;ld;m ona,
Ama daha ;ok ;z;ld;m
Mill; ;uuru olmad;;;na,
Sormad;;;na:
;lkesi, devleti var m; ?
;lken, devletin yoksa,
Yapt;;;n ev senin mi ?
Mal;n m;lk;n senin mi ?
Hatta ;ocuklar;n senin mi ?
Onlar b;y;y;nce hangi devlete,
Hangi millete hizmet edecek ?
Hen;z vakit var:
Dinimiz de,
Dilimiz de,
Yurdumuz da,
Devletimiz de olacak bizim.
Yeter ki ;uurumuz,
Mill; ;uurumuz olsun…
K;ME-NEYE TAPINIYORSUN, HALKIM ?
(7-167)
Yirminci y;zy;l t;keniyor,
Kara;ay, k;k;n; bilmiyor hen;z.
Bu utanca, ahmakl;;a bir bak;n,
Alimlerin nerede, ey halk;m ?
Yirminci y;zy;l t;keniyor,
Kara;ay';n azatl;;; g;lm;yor hen;z.
Bu gev;ekli;e,zay;fl;;a bir bak;n,
Yi;itlerin nerede, ey halk;m ?
Yirminci y;zy;l t;keniyor,
Kara;ay yolunu, g;remiyor hen;z.
Peki, ne oldu sana b;yle ,
Akillerin nerede, ey halk;m ?
Ahir zaman yak;nla;;yor,
M;slimanl;k bizden uzak hen;z.
G;zel adetlerimiz de ;;z;ld;,
;mamlar;n nerede, ey halk;m ?
Yirminci y;zy;l t;keniyor,
Kara;ay azat olamad; hen;z.
Bana ne yapmak d;;;yor
Seni uyat;p saklamak i;in ?
Yirminci y;zy;l t;keniyor,
Kara;ay kendini bulamad; hen;z.
Kara talihi de bir ;ey vermiyor...
Sen kime, neye tap;n;yorsun, halk;m ?
;MAN YOLUNA ;A;IRIYORUM
(7-163)
"Ey T;rk! Titre ve kendine d;n!"
-Bilge Ka;an-
Ovalar;m;z; yabanc;lar zaptetmi;,
Da;lar;m;z; basm;; d;;man askeri.
Ku;at;l;p duran ;z halk;m;z,
Ge; kalmadan kendine d;n, beri.
Yerimizi-yurdumuzu almakla kalmad;lar,
Mill; benli;imize de kurdular tuzak.
Titreyip-ay;l;p, uyan;;-direni; olmadan,
Dinlemekle, a;lamakla gidebilsek uzak!
As-Alan, aslan halk;m;z, gel kendine,
Devlet kurdu;un o y;llar; hat;rla.
Sonra kimin, nas;l ad ald;;;n;
D;;;n, titre, kendine d;n ve anla.
Ey T;rk B;R;S;, halk;m,hat;rla kendini,
Devlet olma yazg;n;n g;n;d;r, ay;d;r.
Kim, nas;l ald; anla, ad;n;, akl;n;,
D;n art;k, hakikat yoluna, Allah yoluna.
Ey T;rk! Titre, d;;;n ve kendine d;n,
;yman yolunu se;, hakk; kald;r, benli;ine d;n.
T;rk B;r;s; yeleni kald;r d;;manlar;na,
Boyun e;ip it olamazs;n sen onlara.
H;r d;nyaya kar;;mak zor, ama sen dayan,
T;rk y;ld;z; g;zel, ayd;nl;k ve ayan.
Sava;larda ;;kar, ;elikle;ir ;nderler,
“Halk;m” demeyeni, nice belalar beklerler.
Kayg; duymak bor;tur kavmine, halk;na,
Bizi Allah kavim kavim yaratmad; bo;una.
"Hak" demeyen, "Halk" demeyen, bir hi;,
O kalacak hep ;ks;z o;lak gibi ba;;rarak.
T;rk-Alan-Da;l; halk;mla ya;ayaca;;m,
Durmadan onu hak yoluna ;a;;rarak.
;ZG;RL;K ;;iN SAVA;ANLAR
(7-143)
Topra;;m;z; topra;;na ilhak edip
K;le yapt; bizi kendisine.
"T;m mal;n;z m;lk;n;z benim" deyip
Kar;; duranlar; sald; ate; denizine.
Her g;vur, her i;ren; mahluk
Bizi sindirmek i;in at;yor ok.
Ama bize Allahdan ba;ka
Han da, hakan da, bey de yok.
"Zorluk etme, ettirme" diye, kelam
Etdi y;ce Peygamberimiz aleyhisselam.
Bin m;nkirin bir g;nde ba;;n; kesen
Hazreti Alinin k;l;c; nerde ?
Bug;n d;;man i;galinde yurdumuz.
Kar;; dursun, iyman f;;k;ran g;;s;nden.
;lenler ;ehit olur, kalanlar h;r ya;ar,
Hainleri, m;naf;klar; yok edelim t;mden.
Ba;ka yollar haramd;r bize.
Muhammed Peygamber ;nderimiz,
;;te, u;ra;da, fikirde, s;zde.
I;te, u;ra;da, fikirde, s;zde.
"Allah;ekber!" Allah uludur,
;nk;rc;lar yana;ak, inleyecek.
Kuvvet, kurtulu;, bereket imanda,
Bu g;; bizi muzaffer eyleyecek.
Bug;n d;;man girmi; ;lkemize,
D;;manlar... Nas;l m; bunlar?
;nsan s;fat;, insan k;l;;; olmayanlar,
Ama i;ip i;ip efendilik taslayanlar.
Ata-ana demesini bilmeyen,
Karde;-bac; k;ymetini bilmeyen,
Ya;l;lara h;rmet etmeyen,
G;;l;-zay;f se;meyen,
Haram mal; a;;ran,
Domuz gibi ya;ayan,
Erkek-kad;n ay;rmayan,
Hi; bir mezhebe s;;mayan,
G;nah-sevap bilmeyen,
Helal-haram se;meyen,
O g;vurlar, arlanmazlar
Talan ettiler yurdumuzu.
Seccadeye benzeyen yerimize
Cehennem kokusu sindirirek,
;evremizi pisleterek,
Domuz s;r;s; girdi ;lkemize.
D;;man girse de yerimize,
Giremez azla kalblerimize.
Ruhlarda g;n;llerde ya;arsa Allah,
Gelen d;;man; kahrederiz in;aallah.
D;;man gelse de saf saf dizilip,
Geri d;necek,sal a;ac;nda b;z;l;p.
;imal KAFKAS diz ;ekmeyecek
Son yi;it da;l; can vermeden.
Yard;m etmedi hi; kaderimiz,
Her dem s;rat k;pr;s;nden ge;eriz.
Allah kalblerde yer ettik;e
Biliriz ki yenilmeyece;iz.
;blis soylu yaban domuzu,
Alt;st etti g;zel yurdumuzu.
Gen;lerimiz han;er biliyor,
Ya;l;lar;m;z Rabb'dan yard;m diliyor.
Haydi g;relim domuz balas;,
Yer t;rmalayacak kimin anas;?
Bo;una g;r;nm;yor da;larda
Imam ;amilin avanas;* .
*Avana: g;lge, sil;vet.
TANRIM BIZ; MURADIMIZA ERD;R
(7-165)
Hasavka'da halk;m;z; vuran devlet,
K;rk;; y;l;nda tutsak edip s;ren devlet,
H;rriyetimizi, t;remizi d;ren devlet,
Bizi hayvan yerine g;ren devlet.
Halk;m; ;z yurdunda yurtsuz koyan devlet,
K;t; ad tak;p ;zerine pislik atan devlet,
Dinini, dilini, m;lk;n;, her ;eyini alan devlet,
Halk; imandan Kur'andan ay;ran devlet.
Onun Allah vergisi i; d;nyas;n;,
D;; g;r;nt;s;n; bozan devlet,
Bozamad;;;n; d;nyadan kazan devlet,
Do;ruluk i;in utanmadan aleme va'z veren devlet,
Arlanmadan ba;kas;n; su;lay;p ;ren devlet,
Allah'a, insanlara, halklara k;freden devlet,
Zorbal;kla yalandan yarad;lan,;r;len devlet,
Ben hain de;ilim, senden madalya, ;vg; almaya,
;blisin bayra;; alt;nda kalmaya.
Biliyorum zalim bu s;z;m; ho; g;rmez,
Ama ;air, zulme, hakarete boyun e;mez.
Bir devletin yoksa iman;,
Ayan beyan etmek gerek an;.
Ey mel'un devlet!
Sana ben ;vg; ;airi olamam,
Halk;m; sana ;i;netip duramam.
Benim yazg;m: m;cadele edip ;lmek,
Ya da milletimin azat oldu;unu g;rmek.
"Allah" deyen, "H;rriyet" deyen, bizden.
Kafkas milletime ;zg;rl;k olsun helal.
Egemen olacak bir g;n Kafkas Devleti,
O devletin ezanc;s;d;r Bilal.
;z; olan, ;d; olan - kalk aya;a!
Dosta dost ol, k;l;; salla d;;mana.
Geri durma sen, y;r;, ko;, y;rek ol,
H;rriyet i;in sava;ana ;rnek ol!
Hi; kalmas;n y;reklerde ikilik,
Er olmazsak, bize kanat olmaz erkinlik.
D;nyan;n en g;zel k;z;: H;rriyet,
Bize gelir, ona lay;k olursak elbet.
Nartlardan kalan bayrakla, k;l;; eldedir,
Tanr;m, bizi murad;m;za tez erdir!
SEN DE KARA;AYLISIN
(4-67)
Ak;ldan ;;kmayan bir ;ey:
K;leler oldu azat,
;lkeler oldu azat,
Milletler oldu azat,
Kara;ay;n azatl;;; nerde?
...Sen s;k;lmadan oynuyorsun d;y;nde,
K;van;ta oturuyorsun ba; k;;eye.
"Halk;m;z ya;as;n, y;kselsin" diye,
Boza ;ana;;n; dikiyorsun g;;e.
Halk;n ise yok olup gidiyor,
Dili, g;n; unutulup bitiyor.
Sen ise, ;en ;akrak i;iyorsun, biteviye,
"Kara;ay'; yenecek g;; yok" diye.
;ark; s;ylerken sarho;sun zil zurna,
Yuvarlan;p d;;;yorsun ayak alt;na.
Sen de kara;ayl; m;s;n?
YALNIZLIK
(7-214)
Gidersem kimse g;rmez:
At;m olmu;, ki;nemez,
Itim olmu;, ulumaz,
Ehlim olmu;, a;lamaz.
Y;ld;z;m - Demirkaz;k,
Yaln;z kurt y;re;im.
;z;m;n ;nemi yok
Halk;m i;in t;m dile;im.
G;;e benzeyen g;nl;mde,
Y;ld;r;mlar bulutlar var.
Nice g;zel i;leri
Yapar;m diye umutlar var.
Yoksa da onun evi bark;,
Olmasa da arabas; at;,
G;nahlar; kuruyas;ca
Y;celtirdi hep - Hakk; .
Kendinden g;;s;zlerin
;mdad;na yeti;irdi.
Allah’;n ona verdi;ini
Ba;kalar;yla ;le;irdi.
D;;k;nlerden ka;mad;,
Zalimlere avu; a;mad;.
Bu imans;z devletin
Ate;inde ;s;nmad;.
Halk;m, dilim diye,
Yurdum, dinim diye,
Ya;ad;, g;;;p gitti,
Halk;na hep hizmet etti.
;nsana da rejime de
Boyun e;meyi istemedi.
;zg;rl;kten y;ce bir ;eyi
Bu d;nyada tan;mad;, bilmedi.
Koyun olmay; kabullenmedi,
Koyun bo;azlamay; kabullenmedi.
Allah;n buyruklar;ndan gayri
Buyruk almay; kabullenmedi.
"S;r;den ayr;lan kuzuyu
Kurt kapar" derlerse de ,
Tek ba;;na itlere, zincirlere
Ram olmadan ya;ad;.
Boynuna tasma vurdurmad;,
Kimseye selam durmad;.
Y;rekten iman; var, bilir bunu Allah,
G;nahlar;n ba;;;lar in;aallah.
KANATLI / KU;
(7-170)
Kanatl;.
Bir kanad; ak,
Bir kanad; kara.
Kara kanad; yere,
Ak kanad; g;;e ;ekmi;.
G;kle yer aras;nda
Gerilip duran kanatl;.
Sim siyah kanad;na bu a;;r ta;lar;
Kim, ne vakit, ni;in, nas;l ba;lad; ?
U;lar; y;ld;r;mlarla salk;m sa;ak olmu;,
Y;ld;z ;;;kl;, bem beyaz kanad;n,
Uzayarak
Yedi kat g;;e nas;l da eri;mi;?
Senin iki kanad;ndan
Iki t;y al;p,
G;zlerinden akan ya;a,
Yaralar;ndan s;zan kana,
Kalbinden d;k;len ayd;nl;;a
Banarak,
Insano;lunun k;t; yazg;s;n;,
;yi yazg;s;n;
K;;;da d;kmeye ;al;;;yorum.
;E;EN KARDE;LER;M;Z
(7-216)
;e;en karde;lerimizi k;r;yorlar durmadan,
Biz de bak;p duruyoruz bir yan;ndan.
Ne oraya gidip sava; veriyoruz,
Ne de bir araya gelip lanetliyoruz.
"Adalet", "H;rriyet" diyeni susturuyor devlet,
Ama unutuyor devlet:
Zulm; de yalan; da e;it zorlamaya,
Eski yaralar bile ba;lad; kanamaya,
Ac;dan, dertden ba;lad;k biz kaynamaya,
Kafkas halk; haz;r ba; kald;rmaya .
"Azatl;k" diye sava;an ;e;en,
Gazavatta ge;se de g;n;n gecen,
S;k; tut kendini, murad;n dolacak,
Kafkaslar in;aallah azat olacak.
Bug;n ;ecene at;lan ok-top
Hepimizi yaral;yor.
Mihnet g;rsek de iyi umut azmaz:
K;;tan sonra bahar gelmeden kalmaz,
Azatl;;;n; kahramanca alacak Kafkas.
YILMADAN U;RA;IP DURURSAK
-Abdullah Begiy`e-
(7-132)
Edebiyat, sanat, tarih diye u;ra;ma, ey deli,
Sizin halka l;z;m olan: koyunun p;stekisi,
Koyunun eti, onun y;n;, derisi,
I;te, milletinin d;;;ncesi, te;risi.
"Devlet olay;m" demeye, nerde ;uur, hani hal ?
Akl;m;z da, kendimiz de mal;z, mal.
Mallara yak;;an ise boyunduruk.
K;zmayal;m biz Yahudi'ye, Rus'a.
Hayvan s;r;s;ne bulunur d;;ardan bir ;oban,
I;imizden ;;kar bir hain, kendimize havlayan.
Haylaz k;pek, kom;u za;ar ;zerimize at;l;yor,
Yerimize, tarihimize sahip ;;k;yor.
Bunu idr;ke yetmiyorsa benlik, ;uur
S;yle, kim su;lu ?
S;r; isek binerler, d;verler, s;verler, ko;arlar,
Boynumuza konup ya;arlar.
Ama halk olursak, millet olursak
Kul olmay;z, kul yapmay;z,
Allah';n g;sterdi;i yoldan sapmay;z.
S;r;y; millet yapmaya u;ra;an adam, dayan:
Kelam Allah`;ndir, Allah'dand;r kelam.
Damla deler ta;;.
Damlaya damlaya
G;l de olur, deniz de olur.
Toplana toplana
;l de olur, halk da olur.
;uur b;y;r, benlik bulunur.
S;r;ye d;nen toplum
Kendine d;n;p Halk olur,
Y;lmadan u;ra;;p durursak.
BU DEVLET
(4-64)
Bu devlet kendi bayram g;nlerini
Halklar;na matem g;nleri yapt;.
Halklar;n;n matem g;nlerini de
Bayram g;nleri yapt; kendine.
Yavrular;n; yutan dev anas; gibi
Halk;n;, insan;n; yutan devlet,
Senin sonun nas;l olacak ?
KUTSAL HALKIN YA;IYORSA
(4-63)
Yurdun, ulusun, dilin varsa
"Nasip de;ilmi;" demeye irkil, utan.
S;yleyip erki;iye yak;;mayan s;zleri
Allah'a da insana da olma d;;man.
Kimden, neden kalsan da eli bo;,
Atayurdun, anadilin varsa
Kara;ay`;n, kutsal halk;n ya;;yorsa,
G;nl;n atak ve ma;rur olsun,
Y;re;in Kara;ay gibi ;arps;n.
Halk;na di; bileyenlerle,
Hainler ve i;galcilerle,
Vuru;mak da b;y;k ;eref.
Tanr; g;; versin, yard;m etsin.
;K; KASIM B;NDOKUZY;Z KIRK;;
(6-95)
1943 y;l; Kas;m';n ikisi, Sal; g;n;:
Kendi yavrusunu yiyen dev anas; gibi,
Sovyetler Birli;i kendisinin bir halk;n;,
Kara;ay halk;n;,
Esir edip, tutsak edip s;rd;;; g;n,
Kahpelerin arkam;zdan g;ld;;; g;n.
Erkeklerin tamam; beklerken s;n;rlar;,
Devlet yak;p evlerini, yok ediyordu onlar;.
Ku; t;y; gibi sa;;p
Asya'da Kara;ay milletini,
Halk; yok edip g;sterdi kara niyetini.
Halk;n ilini, idaresini al;p elinden,
Dinini, dilini, t;resini ;i;netti.
Ad; de;i;tirilip "D;;man" denilen
Halk;m, bug;ne nas;l da sa; yetti.
1943 y;l;n;n g;z;nden sonra,
Kara;ay rahat huzur g;rmedi,
Zalim ona, bahar; yaz; vermedi.
B;y;m;yor, ye;ermiyor bir ;eyi, ad;,
Ne edebiyat;, ne medeniyeti, ne de sanat;.
I;;;;n; karartm;;lar g;ne;in, ay;n
G;z havas;na benzemi; ya;am; Kara;ay'in.
Bizi itmeye ;al;;;yorlar ;ukura,
Bunu anlay;p z;plamazsak yukar;ya,
D;;man;n ayaklar; alt;nda kalaca;;z,
Ba;kalar;na kul-k;le olaca;;z.
Yirmi birinci y;zy;lda
Sana do;ar m; g;ne;, ay?
Senden do;ar m; g;ne;, ay ?
Cevap veremeyip susuyor Kara;ay.
ALLAH B;Z;MLE
(7-6)
Bu devlet zengin her ;eyden,
Ama ak;ldan kem.
D;n, ;ngu;, bug;n ;e;en.
Yar;n kim bilir kim?
;ok ba;l; canl; olmaz,
Olsa da garibidir hilkatin.
;ki ba;l; kartala
;lk; oldu Kafkas;m.
;ok ba;l; devler,
Iki ba;l; ku;lar,
Ecinniler, ejderler
G;kten ;st;m;ze ya;d;lar.
S;r;neni de;il, dikileni
Hedefliyor ;blis de, bela da.
Ama yenilmeyiz,
Bizimledir Allah.
COHAR YA;IYOR
(6-141)
D;;manlar sevin; i;inde,
Cohar'; ;ld;rd;k diye.
Cohar oldu, azatli;in simgesi,
Azatl;;; ;ld;recek g;; kimde?
Da;l;c;klar "Cohar" diye adlan;r,
Azatl;;;n bayra;;d;r Cohar.
;stiklalini alacak Kafkaslar,
Cohar sa;d;r. Allahu akbar!
23. 04. 1996
ALLAHIM, YARDIM ET
(6-147)
Ger;ek erler gazavat ederler,
"Azatl;k", "Kafkas", ";;keriya" diye.
Onur ta;;yanlar ko;uyor yard;ma,
;d; olan onlarla beraber yine.
Kara;ay`; utan;tan kurtaran, co;an
Kara;ay gen;leri, gazavata ko;an.
Hasavka'n;n ye;il bayra;;n;
Onlard;r y;kseklerde tutan.
Bir milyon y;z milyona kar;;,
Azatl;k i;in, din i;in, vatan i;in.
Bu gazavatta ;e;en yenilirse
Kafkas halklar; utan;n, yere ge;in.
T;m insanl;;;n g;zleri ;n;nde
Ram olmuyor diye, ;e;en`i k;r;yor.
Rus padi;ah;n;n gaddarl;;;na
Ba;ka ;lkeler selam duruyor.
Amerika beter, Almanya da beter,
;kisi de y;lana agu veren kertenkeleler.
Rus ayya;;n; ;p;p kucaklay;p
"O senin kendi i;in" diye, yol verirler.
Kafkas halklar; susup durmada,
;i;netip kendini hainlere, satl;klara.
;e;en'in g;vencesi sadece Allah,
Has kullar;na yard;m et y;ce Allah.
;L;LER DO;RUYU S;YLER
(6-150)
Yiyenlere i;enlere de;il,
Irh;z* atan bal;klara sor, Arh;z’;.
Konuklara, kom;ulara de;il,
Burada ya;ayanlara de;il,
Mezar ta;lar;nda yaz;lara sor
Anlam;n; Alan';n, Arh;z';n*.
Ya;ayanlar yalan s;yler, ama ;l;ler
Hak'k;n huzurunda do;ruyu s;yler.
Tarihi inceleyip a;sak bir y;z;n;,
Okumu; gibi oluruz Kur'an`;n bir y;z;n;.
T;rk dilli, sar;;;n, alag;z Alanlar,
Kara;ay ile Malkar`;n cetleri olanlar.
S;ylemeyip ger;e;i ta;la;;p kalanlar.
;l;lere s;z versek, dinlesek, anlasak,
Tarih yolumuzu do;rulturlar.
Gidecek yolumuzu ayd;nlat;p
GIZLI KALAN ;OK ;EYI BIZE A;ARLAR.
Ya;ayanlar yalan s;yler, ama ;l;ler
Hak`k;n huzurunda do;ruyu s;yler.
*lrh;z: Bal;k yumurtas;.
*Arh;z : Ayn; ad; ta;;yan akarsuyun bulundu;u vadi.
Kara;ay`da ;ok eski tarihi olan bir yer.
BUG;N ;E;EN YARIN K;M?
(6-140)
Beng;da;;’n;n tipisi
Ak oldu aylak oldu.
Gelip girdi avluya
Gece yat;s; konuk oldu.
;;kt;m onun ;n;ne,
"Ho;geldin!" diye, selam verdim.
;a;;rd; benim halime,
Sert bak;;lar;n; g;rd;m.
Kendim gelmedim buraya,
;t gibi dolanmaya,
Ya da i;ip i;ip
Avluda yuvarlanmaya.
Beni el;i yap;p
Yurdum g;nderdi, buralarda
;l;m-kal;m sava;; veriyor,
Kafkas kurdu da;larda.
O her zamanki akbaba
;;km;; onu avlamaya.
Ba;lad; gazavat
Set ;ekelim ya;;ya.
Bug;n ;ecen, yar;n kim ?
Kafkaslar aya;a kalkar m; ?
K;rkl; y;llar;n s;rg;n;
Ak;llardan hi; ;;kar m; ?
YARINI OLMAYAN
(6-130)
;slam dinli
T;rk dilli
Kafkas kanl;
Beng;da;l;
Kara;ay!
Dini olup dinsiz duran,
Dili olup dilsiz duran,
Yurdu olup yurtsuz olan,
Ad; olup ats;z kalan,
Tarihini unutup, yeni do;an,
Benli;ini kaybedip uyuyan,
;zg;rl;;; olmayan,
Birle;meyen, d;;;nmeyen,
Azatl;;; ;lk; edinmeyen.
Ba;kas;na kul-karava;,
Ba;kas;na koyundan ;uva;*,
Dayan;lmaza dayanan halk,
H;r iken kul olan halk
Son varl;;;n; ;ald;ran,
Topraklar;n; ald;ran,
Benli;ini, akl;n; yitiren,
Hakk;n;, hukukunu ;i;neten,
Tarihi de elinden giden,
Ge;mi;ini hat;rlamayan,
Bug;n;n; anlamayan.
Kimi Arap ;ehreli,
Kimi T;rk ;ehreli,
Kimi ;ngiliz ;ehreli,
Kimi Rus ;ehreli,
G;nden g;ne yutuluyor,
Yutulup kayboluyor,
Yar;nlar; olmayan,
Yok olan halklara bak;p
Hi; d;;;nmeyen, aymayan.
;slam dinli
T;rk dilli
Kafkas kanl;
Beng;da;l; Kara;ay!
*;uva;: Yumu;ak, m;layim.
YILDIZ DER;M AY DER;M
KARA;AY DER;M
(6-101)
Y;ld;z ay derim,
Kara;ay derim.
(U;an y;ld;z, tutulan ay dersin)
Eriyen, yutulan halk dersin.
Anl;yorsun, ama susuyorsun.
"U;ra;tan hay;r yok" diyorsun.
Ne it olup canavara at;lmazs;n
Ne haylay;p itleri uyatmazs;n.
M;cadeleden hep geri kal;rs;n,
U;ra;anlar; da alaya al;rs;n.
Laf ;retmek kolay, tepenin ard;ndan,
Senin gibi uyan;klar, halk;n can;na okuyan.
Ne kadar da didindiniz, yalvar;p yakar;p,
Devlet ba;kan;na, y;ksek makamlara var;p.
Azatl;;; size verdiler mi? Vermediler!
K;pek kadar bile de;er g;stermediler.
Azatl;;; de;il, k;z; ald;lar isteyip,
Bize zulmettiler, yard;m deyip.
Gaspedilen devletimizi geri veriniz diye,
;erefimizi yerine koyunuz diye,
Yeti;ir yere bak;p doland;;;m;z.
Yeti;ir onursuzlara inand;;;m;z.
Azatl;;; erler y;celterek al;r,
Azatl;k i;in insanlar ;l;me at;l;r.
S;r;n;p ya;amaktan, dikilip ;lmek ;st;n,
U;ra;ta ;lmek - bu da azatl;;;n bir t;rl;s;.
Biriken, birle;en milletimiz olsa,
H;r olma, devlet olma niyetimiz olsa,
Halk ;rmak olup, deniz olup kabarsa,
Bend bulamazlar onun ;n;n; almaya,
G;; yetmez onu pasl; boruya koymaya.
Bize de yurdumuza da beylik edenler,
Halk;m;za kendi ya;amlar;n; ;;retenler,
;;kiye, fuh;a, mizevirli;e al;;t;ranlar,
Bizi hayvan s;r;s; yapmaya ;al;;anlar.
Her pisli;i getirip ;st;m;ze atanlar,
Yurdumuzda bizi yurtsuz yapanlar,
Mill; benli;imizi, akl;m;z; alanlar,
Titresinler! Halk kendine d;n;yor,
Bendleri y;kacak sel, kopup geliyor.
Tutulan ay, tutulan g;n,
Canavarlardan kurtulan g;n,
Ba;ka t;rl; ;iir yaz;l;r.
Bug;n y;ld;z-ay derim, Kara;ay derim,
Hepimizin sava;mas;n; isterim,
K;v;lc;mdan ate; tutu;sun.
CANI SA;KEN ;LMEK
(6-110)
Halk;m;n d;;manlar;n; yok edemedim,
Halk;m;n dostlar;n; ;ok edemedim.
Halk;m;n n;fusunu ;o;altamad;m,
Halk;m;n yurduna bir ;ey katamad;m.
Beladan, zorluktan saklayamad;m.
S;z;m yapraktan bile ge;miyor,
Allah'a da insana da eri;miyor.
Nede, nas;l, nerededir yanl;;;m?
Ufalan;p niye akt; ebemku;a;;m?
Kara;ay alana dek istiklal,
Rahat g;rmeyecek Bilal.
Devlet kuranlar;n ahfad;y;z,
Kara;ay demeye neden korkar;z ?
Hay;r! Korkanlar bizden de;il ,
Azatl;;; istemeyen bunlard;r, bil.
ALAN YURDUM
(6-73)
Ata yurdum, Alan yurdum
Malkar-Kara;ay.
Ana dilim, Alan dilim
Malkar-Kara;ay.
Alan halk;m, kutsal halk;m
Kara;ay-Malkar.
Y;ce da;;m, Beng;da;;m
Kara;ay-Malkar.
Allah seni sevip, se;ip
Getirdi y;ksek yere.
Kara;ay-Malkar deyince
Bak;yorlar y;kseklere.
Alan isek, adam isek
D;;meyiz utanc;n a;;na.
;nsanl;;; bakt;rmay;z
Hi; bir vakit a;a;;ya.
Y;reklili;in, pekli;in
Emsali olarak,
;al;;kanl;;;n, yi;itli;in
Timsali olarak,
Ge;ti bize atalardan
Kara;ay-Malkar.
B;yle tevar;s edecekler
Yeni gelen ku;aklar.
"Bilmem" demek, yanl;;.
Odur bizi yan;ltan,
Arh;z bize ba;kent
Olur yeni ba;tan.
K;le ruhlular sald;rsa da
Biz bunu kabullenmeden.
Alan isek, Alan ilimizi
B;rakmay;z, in;a etmeden.
Hilkat bizi ;uhut, Ermen
Yaratmam;; ger;ekten.
Allah';n yaratt;;; halkt;r
Malkar-Kara;ay.
Halk;m ba;ka halklar gibi
Yarat;lm;; bahar;n ba;;nda.
Ayak alt;nda kalmamak i;in
Ya;am;; kayalar;n ba;;nda.
Ge;imini kazanan,
Ba;;n; dik tutan,
Allah';n se;ti;i,
G;KLE YERI BA;LAYAN
EL;I HALKIZ BIZ.
Allah bize zahmet verdi
Insano;lu d;;;ns;n diye,
;nsan da zorluk verdi
G;klere y;kselsin diye.
B;yle olsa da, yok olmadan
Y;ce kaderine ram olarak,
Halk;m ya;amaya u;ra;;yor
Promete'ye benzeyen halk;m.
YARATIK
(6-87)
Bir aya;;n; kapanda b;rak;p
;; aya;;yla z;play;p giden yarat;k.
H;r ya;amaya olan a;k;ndan
Bir azas;n; kemirip koparm;;t;r.
D;rt azas; sa; kal;p kafese girmektense
O d;rt azas;n; da b;rak;p gider,
D;;ar;da azat ya;amak i;in.
Ya da h;r ;lmek i;in
O can kavgas; yapar.
;ANI OL YA;AMIN
(6-53)
Tecr;beyle s;ylemi; eskiler :
"Su;lu ;lmezse su;suz ;l;r".
G;; yetiremeyip eklemi;ler :
"Ya;am zamanla d;zelir".
Bah;esini ot sarm;;sa
Insan nas;l d;zelir ?
Kendimiz d;zeltmezsek
Ya;am nas;l d;zelir ?
Haks;zl;k ;o;al;p gidiyor
Zararl; otlar gibi tarlada.
Bas;n alarm veriyor
K;p;rt; yok insanlarda.
K;ra;; vurmu; devlet
Yine susup dinleyip duruyor.
;evreye bir kez bak da
;an; ol ya;am;n !
TEKRARLAMAK
(6-72)
Kur'anda tekrarland;;; gibi
Ayetler, s;zler,
Bende de tekrarlan;r
M;sralar, manzumeler.
"Bismillah" ile ba;land;;; gibi
Kur'anda her sure.
"Kara;ay" diye ba;l;yor
Bende de her manzume.
Bismillahirrahmanirrahim.
Ya Allah Sen g;; ver,
;man ver halk;ma.
Yurt da verdin,
Dil de verdin,
;imdi kendini korumaya
Bir ;uur da ver.
KARA;AY AZAT OLMADAN KALMAZ
(6-51)
;uur, benlik, ;d yeti;miyor
korumaya, kollamaya,
Yurdumdan, halk;mdan
ba;lad;m korkmaya.
;nliyor, yan;yor g;nl;m,
Mevki mans;p bana ;l;m.
I;te kopup gidiyorum d;nyadan...
Art;k sizi nas;l g;r;r;m?
Toprakdan a;;r, boynumda borcum.
Medet bana, ;demeye yetmedi harc;m.
Ama beni ;zen, kemiren:
Halk;m; satan o hainlerin
Boyunlar;n; kopar;p di;lerimnen,
S;r;y;p birlikte g;t;remeyi;im.
Onlar yine milletime kar;;
Pis siyaseti konu;uyordur:
"Biz millet de;iliz" diye
Gen; nesilleri uyuy;turuyordur.
Bir haini haklay;p ;lseydim...
Sa;l;;;mda dinleyip durdum onlar;,
;imdi hayk;r;yor benim mezar;m...
Tekrar d;nmeye olsayd; imk;n;m,
Ne yapaca;;m; ben bilirdim.
I;te ;ld;m, gittim d;nyadan,
Uyu;uk nesillerden temizlensin Kafkaz.
Ger;ek da;l;lar b;y;y;p yeti;iyor,
Kara;ay azat olmadan kalmaz.
Allah dilerse! In;allah!
Kara;ay-Malkar azat olmadan kalmaz.
1917'den BERI…
(6-43)
Ast; ;st etti devlet,
;abuk de;i;ti bizde hal.
Ne bey ne bay kald;.
Do;rand; ;zg;r insan;m;z,
Kalmad; ger;ek iman;m;z.
K;le huylu oldu halk;m;z,
Yular ge;irip ah;ra at;n;z.
Bo;az toklu;una ;al;;t;r;n,
Yar kenar;na yakla;t;r;n.
Yahut boyunduru;a al;;t;r;n,
Her dedi;ini yapar sonunda.
Bizi y;neten t;m f;s;klar,
Kalem tutan sat;l;klar,
Hayk;racak bir a;;zdan :
"Kan d;k;lm;yor Kara;ay'da!"
Bu g;ruhun derisini y;z, ;ld;r -
Kan yerine suyunu ;;kar,
Can yerine huyunu ;;kar,
B;yle bir g;ruh i;te bunlar!
Ana dillerinden tiksinen,
Hak dinlerinden tiksinen,
;z halklar;ndan tiksinen,
B;yle menfur, i;te bunlar.
NERDES;N SEN ?
(6-44)
Uluyorum ben, kazak B;R;,
Yaln;z;m ben.
Nerdesin sen, azat g;n;ll;?
Nerdesin sen azat d;l;?
Nerdesin sen ?
;mm; olan zavall;ya
S;z;m yok.
Din bozan yar;m mollaya
Soracak hesab;m ;ok.
Ya;;m sensin, halk; aldatan
M;nevver,
Kalmad; sende insanl;k,
Ne cesursun ne de er!
Mevki i;in, mal i;in
Sat;l;yorsun.
;z halk;na, da; yurduna
H;;;mla at;l;yorsun.
"Yerimiz ;ok k;;;k,
Dilimiz bir dilim,
Azat olsak, yok oluruz"
Diye, sat;yorsun bilim.
Sen kaypaks;n. D;;man kim ?
Kiminle u;ra; verelim ?
Amanti;ler*, Atacoklar**,
;ffetleri, ismetleri yoklar,
;;te bizim d;;man;m;z,-
Onlara kar;;d;r u;ra;;m;z.
*Amanti;: 1828 Hasavka Sava;;yla Cara;ay';n Ru; i;galine girmesine yard;m eden hain.
**Atacok: Ayn; sava;ta Kara;ay`;n gizli yolunu
Ru;lara g;steren kabardeyli bir ba;ka hain.
E L H A M
(6-18)
Kara;ay,
Azatl;k al, u;ra;,
Kurey; halk;
Kara;ay!
Senden do;uyor bize g;n,
Senden do;uyor bize ay.
Medeni halk, kutsal halk,
Ayd;n halk, Alan halk;
Mingi Malkar-Kara;ay!!!
KAZAK B;R; – YALNIZ KURT
(6-27)
Uluyorum ben kazak b;r;,
Yapa yaln;z;m ben.
Kaplan y;rekli azat nesil
Neredesin sen ?
D;;;;t;m ben kazak B;r;,
Yara izlerim ;ok, g;r;rs;n;z.
;mit sizdedir gen; nesil,
Siz birlik olmay; bilirsiniz.
Ovadan da;a, da;dan ovaya
Ko;arak indim, ko;arak ;;kt;m.
Huzur vermeden ya;ad;m ya;;ya,
Tek ba;;ma nicesini y;kt;m.
Kendinden yap;lan ;ividir,
O sert a;a;lar; yaran.
Kendi itlerimizdir
Benim kalbimi ikiye ay;ran.
Ben bir kere k;ye girdim
G;zlerimde ;im;ekler yanarak.
Zincirli karde;lerimi g;rd;m,
Bana at;ld;lar havlayarak.
En cesur ite yakla;t;m ben:
-Yaz;k boynundan tak;l;p
B;yle mi kalacaks;n sen,
O mujik efendine tap;n;p ?
- Benim zincirim g;m;;den
Ba;kalar;n;nki de demirden.
Alt;n zincirli olaca;;m
Kurtar;rsam efendimi b;r;den.
Diye havlad;, ;rd;, at;ld;,
Ama zinciri bir yere tak;ld;.
"Alt;n" diye salyalar; sa;;ld;.
Ama kul oldu;unu sezemedi.
Efendisi ;;kt; evden,
;t beni g;sterip s;yledi :
- Silah at ya da b;rak beni,
B;r;y; bitirelim diye,g;rledi.
O kovalad; ben ka;t;m,
K;y g;r;nmez oldu uzakdan.
Sonra d;n;p birden geriye
Ald;m alt;ma, tutup bo;az;ndan.
O yalvard;, yakard; :
- Kesme,dedi, sa; b;rak beni.
Alt;n zincir senin olsun,
;t hayat;na d;n dedi.
Ben onu iyice dalad;m,
Sonra biraz duralad;m.
S;r;y;p avlusuna g;t;rd;m ,
Bir acayip ;eyler g;rd;m :
;tlerle doluydu avlu.
Onlar Ak evin sahibinin
Ayaklar;n; yal;yordu,
Kuyruk sallay;p havl;yordu.
Her biri can at;yordu
G;m;; yala;a yakla;maya,
G;m;; zircirle kokla;maya.
Ba;lad;lar dala;maya,
Alt;n zircir i;in yar;;maya.
Ak evin sahibi buyruk verdi :
Bo;u;un bakal;m, kim y;karsa,
G;m;; zincire o ba;lanacak.
Kazak b;r;y; kim haklarsa
Alt;n zincir de onun olacak.
M;cadele yine ba;lad; :
Bir birlerini yolup dala;t;lar,
Alt alta ;st ;ste kayna;t;lar,
Ibretle seyredip durdum onlar;.
Dayanamay;p girdim araya :
Zinzir, alt;n g;m;; de olsa
Ne farkeder sizin i;in.
Ona ba;lanacak olduktan sonra.
B;r;-it birlik olal;m,
U;ra;al;m, kurtulsun yurdumuz.
Azatl;k i;in vuru;al;m,
Yetsin art;k kul oldu;umuz l
* * *
Hemen itler birle;tiler :
- Bu kan ak;tmak istiyor,
Bizi kand;rmay; d;;l;yor.
Dalayalim kazak boruyu,
Devletin sa; g;z; olal;m,
Alt;n zincir, kemik alal;m.
- Hay;r dedim! Ben kendimi
Dalatt;racak de;ilim size.
Bana sata;an birinizi
Getirdim, ;rnek al;n kendinize!
Ben ba;lan;p b;y;medim.
Boynuma zincir de;medi,
B;r; kimseye ba; e;medi.
Ama siz itsiniz, k;lesiniz.
Ak evin sahibini yalay;n,
Onun ayak yolunu saklay;n.
Ben gidiyorum, yolum ba;ka.
* * *
Gittim ben azat b;r;.
Tasmal;lar birsiniz hepiniz.
;mit sizdedir gen; nesil,
Siz birlik olabilirsiniz.
Uluyorum ben kazak b;r;,
Ahdim var Tanr;yla, g;klerle.
Yerimiz az de;il, amma
Dar y;rekliler binlerle.
;zg;rl;;; de;i;mem
Doydu;um yere, rahata.
;lsem de ba; e;mem
Yer y;z;nde bir muj;;a!
;ok bo;az; kopar;r;m
Keskin di;lerim d;;ene kadar.
Her zorlu;a katlan;r;m
Gen; nesil yeti;ene kadar.
Ona s;k;lan kur;una
G;;s;m; siper ederim.
;zg;rl;;;n, azatl;;;n
Timsali olup giderim.
1.
Tanr;s;n; unutan varsa,
Y;z;lecek onun derisi,
Diyorum Beng;da;’;n tepesinden
Ben, Alanyurt'un b;r;s;.
Sahte padi;ahlar;, hainleri
Malkardan, Kara;ay'dan kovar;z.
Biz Alan isek, adam isek
Alan devletimizi yine kurar;z.
HALKLAR B;YLE YOK OLUR
(6-15)
Hainler ;r;yorlar,
;leri-geri y;r;yorlar.
Her itli;i biliyorlar,
Gizli gizli yiyiyorlar.
Do;ulan yurtdan doyulan yeri
Tercih ederler, sayarlar.
Ana dilini de;il, dayak dilini
M;stevlinin dilini anlarlar.
Ba;takilere ba; koyarlar,
Kul-karava; olurlar.
Onurlar;n;, namuslar;n; at;p
Dinlerini, dillerini satarlar.
K;zlar;n;, kad;nlar;n;
Amirlere pe;ke; ;ekip
G;rev ve arma;an al;rlar.
Sonra o i;ren;ler, onursuzlar
Ba;;m;za bey olup ulurlar.
Halka ak;l-fikir verip,
Halk;n tepesinde oynarlar.
Kulun kulu de;il miyiz biz
Hainlere sabredip duran?
Fahi;eye nas;l yamak olur
Anas;ndan erkek do;an ?
Otdan doyan merkepler gibi
Hainler rapor okurlar.
Di;lerini d;kecek kimse yok…
Halklar b;yle yok olurlar...
INSAN ;L;R VE D;R;L;R
(6-10)
;nsan ;; kere ;l;r:
Bir kere anas;yla,
Bir kere evlad;yla,
Bir de kendisi.
;nsan dirilir de :
Tuttu;u diniyle,
Ana diliyle,
Ata yurduyla.
;nsan hem ;l;r
hem dirilir.
PEYGAMBER;N ;MMET;NDEN OLALIM
(6-14)
A;;k ;ey varsa, gizlisi elbette vard;r,
Bu d;nya varsa, ahiret de vard;r.
G;rm;yorsan g;rmeye, bilmeye ;al;;.
Yine g;remezsen, g;renlere sor,
Allah';n el;ilerine sor,
Yapt;klar;n; yap, buyruklar;n; dinle.
O vakit kavile;ir iman;n,
Nurla ayd;nlan;r ruh-u gufran;n.
;nan :
Allah';n varl;;;na, birli;ine,
Inan O'nun meleklerine,
;nan kitaplar;na,
;nan peygamberlerine,
Ahirete, mah;ere de inan
Allah';n takdirine de inan.
D;;;n, her y;l ;l;p dirilen
;evrendeki tabiata bakarak.
;nanmayan ya da ;;pheye d;;en,
Ya k;firdir ya da bilmeyen.
Ama biz, bile bile asi olmaktan
Sak;nal;m, ;blisle dostluktan.
Bu d;nya i;in
;b;r;n; atmadan
Peygamberin ;mmetinden olal;m.
;L;M;M
(7-193)
Tanr;m, yalvar;p istiyorum senden,
Koru bizi beladan, ;l;mden.
Ama, t;kenmi;se verdi;in m;hletin,
Gelmekteyse g;nderdi;in ecelin.
O bana kuru, s;;ak bir g;nde gelsin.
Huzursuz, f;rt;nal;, garip ruhumu
Bu ;a;k;n, kar;;;k, kayg;l; d;nyadan,
Yumu;ak, g;zel, rahat bir g;nde als;n.
Kabir kazanlar zahmet ;ekmesin,
Tabutumu tutanlar y;ks;nmesin,
Gelene gidene de rahat olacak
Bir m;layim g;n, gelsin bana ;l;m;m.
BA;KASINA YER YOK
(4-21)
;ark;lar;ndan y;llar;n g;r;nerek,
S;zlerinde g;zlerin yan;yor.
Namusun sacayak k;ste;inde
Azg;n y;re;im ;;rp;n;yor.
Ama akl;m; ba;;ma toplar;m,
Nas;l olsa kendimi tutar;m.
Biricik d;;;mde seni g;r;p
Nasip g;l;ne batt;;;m;z g;nden beri,
Hi; bir k;za gitmedim, kan;m kaynayarak.
Seni r;yada g;rmek bile fayda,
B;rak;n g;l;msesin talihim.
Ama r;yamda, g;zel r;yamda
Senden ba;kas;na yer yok.
;Z;L;YORUM
(4-39)
;ndeyliler, a;la vurduklar;n;z,
Sizi ta;la vurdular.
Sava; paltac;klar;n;z
Yok edemedi kayg;n;n ba;;n;.
Bir vakitler sizi k;rmak i;in
Silaha el att;lar,
;imdi de d;nyaya
Ahir zaman silah;yla...
Do;ru s;ylersiniz,
Onlar tilki kuyruklu kurtlar,
Hiro;ima'ya,
Nagazaki'ye ;l;m kustular.
";nsan haklar;! " diye ba;;ran da onlar...
;ndeyli karda;lar;m azs;n;z,
Ama yenilmezsiniz.
Ki;ili;iniz i;in,
Vakit gelecek dedi;iniz i;in.
Yazg;n;za ;z;l;yorum
Kara;ay da;lar;ndan bakarak.
O D;NYAYI G;RMED;M
(4-40)
O d;nyay; g;rmedim, bilmiyorum.
;ok zor ya;amak bu d;nyada.
Da;; ge;in, kayaya t;rmanamazsin
Ayaklar; ;izdirmeden ta;lara.
Ayaklara ;ar;k da giyerler,
Ama kalb y;ld;za, buza a;;k.
D;nyay; ;oktan ;ok seversin,
Di;leri s;ksan da g;z;n; a;;p.
Ne yapars;n g;ne;i gerdilerse,
Hayat i;in gece g;nd;z yanmaya.
Ama cennette de bulunmaz huzur
;air kalbi olan canlara.
MEZAR TA;I YAZISI
(4-38)
Y;ld;zlara yem oldu can;m.
;NANDIM
(4-53)
;nand;m d;nyan;n darl;;;na,
Ak;lda olmayanla kar;;la;t;;;mda.
Ama seni en de;erlim,
D;zle;ene kadar iki taban;m.
Arad;msa da bulamad;m.
D;nya geni;, ;ok geni;mi; me;er.
KAZAK B;R;, B;R; K;RK;
(4-77)
Orta Asya'n;n bah;esinde do;dum,
H;;k;r;;;m uyatt; t;m Asya'y;.
;iirin kazak b;r;s; oldum,
B;r; k;rk; olup g;rd;m d;nyay;. '
Kara;ayl;, yi;it oldu;u i;in
Kurt s;r;s;nden kem g;rd;ler.
Cennet yurdunu ele ge;irmek i;in
Esir edip ;;llere s;rd;ler.
Ku; t;y; gibi sa;t;lar orada,
Gelemesinler diye, bir araya.
Kara;ay';n dilini, ad;n;, ahdettiler
Yer y;z;nden kald;rmaya.
Boynundan ba;lanan it olmaktansa,
B;r; olmaya raz; olduk.
Kul-karava; olup ya;amaktansa
;l; olmaya raz; olduk.
Ne denir bilmem ;te d;nyada,
Hayata, zamana g;re de;i;tik.
D;nyan;n it olup uyudu;u bir zamanda,
BIZ DE B;R; OLUP ATILMAYI ;GRENDIK.
Kaybolmadan d;nd;k yurdumuza,
Kucak a;arak Kafkas;m;za.
Beng;da;’;n ete;inde yine b;ru sesi
Can derdi oldu ya;;lar;m;za.
Bize yine kurt s;r;s; gibi bakarlar,
Kimseye yapmasak da h;yanet.
Ba; e;meyen bir milletiz,
Kara;ay halk;m Ulu Tanr;'ya emanet.
Bug;n;m;z;, yar;n;m;z; d;;;nerek,
Hat;rda tutarak Asya'da kalanlar;,
;iirimizin Kazak B;r;s; oldum,
B;r; k;rk; de oldum.
MA;ARAYA BENZ;YOR KALB;M
(3-35)
Karanl;k ma;araya benziyor kalbim
Hi; canl; ya;amayan, insan girmeyen,
Ne g;ne; ;;;;;n;, ne ate; al;akl;;;n;
Sezmeyen, bilmeyen, g;rmeyen.
Karanl;k ma;araya benziyor kalbim
;m;rler boyu i;inde, canl; olmayan,
Ne eskinin ne bug;n;n insan;
Duvarlar;na yaz;-resim oymayan.
T;m evrenin karanl;;;
Dolmu; ma;araya benziyor kalbim,
Ama ;iirim onun karanl;;;na
G;m;l;b kalmayacak.
A;;r siyah kanatlar;n; topl;yarak
Karanl;;;n huzursuzlu;u dolan kalbim,
Karanl;;a de;il, ayd;nl;;a kucak a;arak
;arp;yor ;atlamakta olan kalbim.
Siyah yumurtalara - geceler boyu -
Gurk yatt;m da
Kara kanatl; kara civcivler
;;kt; kalbimden.
Vakit bulsalard; yaracaklard;,
Kanatlan;p oradan
Y;ld;z d;nyalar ;;kacaklard;.
NE VAKTE KADAR?
(3-44)
Kalbden kayg;y; atmaktansa,
Ya;amdan tela;; kovmaktansa,
Ma;aradan ;fkeli canavar; kovmak
Y;z kere bin kere kolay oldu.
Ma;ara duvar;n;n demirinden
Kayg;, y;lan gibi ba;;n; ;;kard;.
Yer evi de kerpi; evi de
Kurtulamad; kayg;dan.
Ah;ab evin kap;s; da,
Ta; evin kap;s; da,
Demir ;at;l; evin ;at;s; da
Tutamad;lar onu.
Hem g;nd;z hem ge;e yar;s;
;ald; kayg; huzurun e;i;ini,
Sallad; kayg; kayg;n;n be;i;ini.
Gelecek mi kayg;n;n sonu,
Unutulur mu onun ad; san;?
Nerden getirdiler bize onu?
Deniz kabu;una benzeyen kalblerden
C;k;b geliyordu kayg;,
;nsandan ;;k;yordu kayg;,
;nsana giriyordu kayg;,
;nsandan geliyordu kayg;,
;nsana var;yordu o da.
Nas;l da ya;;yoruz korkulu d;nyada
Korkuyla kayg; y;rekleri oymada,
;nsan ya;;yor kayan;n duda;;nda,
Ya;ayacak ama ne vakte kadar ?
KURTARDILAR D;NYAYI
(3-59)
Ay, u;up geldi g;kten
Kayan;n duda;;na oturdu.
;;k;p gitti y;rekten
H;z;nl; geceyi doldurdu.
Yurdumun Yaln;z A;ac;’n;n
H;;;lt;s;n; duyar gibi oluyorum.
Melek kanatl; ana dile;inin
Insanlardan, ;a;lardan a;arak
D;nyay; selamlayarak
Dola;t;;;n; sezer gibi oluyorum.
Kal;balarda anan;n o;luna
Etti;i duan;n g;c; kudreti
Anan;n dile;ine kar;;arak
Bug;n beni k;t;l;kten korumakta.
Analar ;lse de ana dili kalmakta,
Atalar gitse de Ata ili kalmakta.
Anan;n duas; ku;at an
Anan;n g;zya;lar; y;kayan
D;nya, yaralar;n; ayaza tutarak,
Ezelden ebede d;n;p durmakta.
Ama derin bir nefes alana kadar,
Yeni kayg;lar, yeni yaralar...
Ama yeni hayaller, taze umutlar.
Ana duas; temiz y;rekler, yi;it g;;;slerle
Kurtar;rlar d;nyay;, kurtar;rlar.
B;R DAHA DENEY;M
(3-69)
Ben a;a; olup b;y;d;m,
K;k;mden kestiler.
Kanatl; olup u;tum
Ni;an al;p d;;;rd;ler.
Geyik olup ka;t;m
Vurdular, y;z; koyun yat;rd;lar.
Azatl;;;n sesi oldum
Tutup zindana koydular.
Tav;an olup titredim - vurdular,
Kaplan olup k;kredim - vurdular.
Y;lan olup s;r;nd;m - ezdiler.
;nsan olup dikildim - ;ld;rd;ler.
;im;ek oldu;umda
Yaz dallar ;ibi e;diler.
Kaya olmay; denedim - u;urdular.
Ot oldum - ;i;neyip durdular.
G;l olup a;;ld;m - kopard;lar,
Irmak olup akt;m - buland;rd;lar.
Y;rek olup ;arpt;m - durdurdular.
Kan olmay; ye;ledim - ak;tt;lar.
Aza olmay; denedim - kestiler.
Can olmaya ;al;;t;m - ald;lar.
Atom olup gizlenince
Ahirzaman insan;n;n zek;s;
;aresiz mi kalacakt;?
Arad;lar, tarad;lar, buldular
Birle;tirip berhava ettiler.
Par;aland;m. Kendime de onlara da dikeldim.
Buz oldum - erittiler.
Tuz oldum - yine erittiler.
Su oldum - kuruttular.
Ate; oldum - s;nd;rd;ler.
Kuru ot oldum - tutu;turdular.
Konu;an;, konu;uyorsun diye,
Dinleyeni, dinliyorsun diye,
;al;;an;, ;al;;;yorsun diye,
Ak;ll;y;, ak;ll;s;n diye,
Deliyi, delisin diye,
MAHK;M ETTILER.
Nefes oldum - kestiler.
Zaman oldum – harcad;lar,
Hayvan oldum - y;zd;ler,
Ak;ld;ne oldum - yok ettiler.
;l;m oldum - evlerine koydular.
Ama,
Son kez bir daha
Hayat olmay; bir deneyim,
Belki de dokunmazlar.
ATAYURT
(3-208)
;ocuklu;umda da istediler
Yas dal gibi e;meye.
;emberleri k;rarak
Kalkt;m yine aya;a.
Yine istiyorlar e;meye,
Ama ellerinden gelmez:
Ya; iken e;ilmeyen
Kuruyunca e;ilmez.
ON K;;;
(4-33)
Yurdum i;in “Kal;bala”dan beri
Yap;lan sava;lara kat;ld;m.
;ok t;rl; silah yaras; ald;m,
Parampar;a olup da;;ld;m.
;ki sa; telim bir yere gelmeden
Hep kalbim ;arparak
D;nd;m, do;du;um topraklara.
;imdi kalan azalar;m,
Kopan kollar;m, bacaklar;m,
Kesilen ba;;m,
Kimi yuvarlan;p, kimi s;r;nerek,
Yava; yava; bir yere toplan;yor.
Anayurdum yard;ma ;a;;r;rsa,
On parma;;m on ki;i olur,
Ve yeniden do;rulurum.
B;LMED;M
(4 – 36)
Bilemedim,
Y;re;imden u;up giden sevginin
G;zlerinden ya; olup akaca;;n;.
Bilemedim,
O selin gelip g;l; basaca;;n;.
;imdi nas;l huzur bulurum.
Bilemedim,
Sevginin da; suyu gibi ak;p
Bulut olup geriye d;nece;ini.
Oy, bilemedim,
O bulutun omuzuma konup
F;s;lt;yla de;il,
G;r;lt;yle haber s;yleyece;ini.
BAYRAK ;LE ORAYDA*
(6-155)
;nsan, insan olmaya ;al;;arak
Ya;;yor yerde.
Kuma; par;as;n; bayrak yap;p
Kald;r;yor y;kse;e.
Yi;itlik, g;zellik simgesiyle
Yasam;;lar onu.
Temiz, g;zel renklerle
Boyam;;lar onu.
Bayrak, halk;n niyeti,
;ehresidir halk;n.
Mill; orayda kanad;d;r,
Can;d;r bayra;;n.
Bayraks;z, oraydas;z
Yoktur devlet.
Bunlar; hat;rlay;p
Olun millete, tarihe mukayyet.
Kara;ay’;n oraydas;
Hem bayra;; Beng;da;**.
Beng;da; bayra;;m;z,
Beng;da;** oraydam;z:
“Sen g;klere eri;en zirvesin
Kafkas da;lar;n;n i;inde.
Cam gibi parl;yor
Ebed; buzlar;n ;st;nde.
Beyaz k;rk;n var ;zerinde,
Yaz;n k;;;n hep giyersin.
Hava so;umaya ba;larsa,
Tipi yapmay; seversin.
G;zel, sakin olsa da g;n
Durmak bilmez f;rt;nalar;n.
Yaz da k;; da erimez
Doru;undaki buzlar;n.”***
* Orayda: mar;, mill; mar;
* * Kara;ay’;n simgesi olan Mingitav (Beng;da;) ;n ;ifte zirveli
sil;eti kastediliyor.
*** Burada kastedilen Mingitav (Beng;da;), ;nl; Kara;ay ;airi ;smail Semen’in ayn; isimli ;iiridir ve Bilal Laypan buraya ;; k;tas;n; ald;;; bu ;iirin Kara;ay’;n mill; mar;; olmas;n; ;neriyor.
;L;M; SEVER;M
(4-11)
;l;m; severim ben,
Vaktinde gelirse.
Ram olan insan;
Yi;it;e al;rsa.
;l;m kaderin bir i;i,
Zahmet de olsa anlan;r.
Sorulmadan verilen can
Sorulmadan al;n;r.
Do;masak da ;lmesek de
Adettir, gelene gitmek.
Biz konuk de;il konakbay;z,
Hayata kap; a;an.
HEPS;N; G;STEREN
(4-14)
Y;ld;z;n sevimlili;i sende,
Ay;n sevimlili;i sende,
Yerin sevimlili;i sende,
Sorun bakal;m, ne var bende?
Onlar;n hepsini g;steren,
Onlar; yak;n eden,
A;k;n sevimlili;i de bende.
SEN;N HAKKINDA
(4-17)
Senin hakk;nda ;yle haberler ald;m...
Gac;rdat;p kayay; ;s;ras;m geldi.
B;;a;; al;p elime, ko;as;m geldi.
;rt;ld;, ;rt;ld; iki kap;m,
Sevgi kap;lar;m kapand;.
Benim sevdi;im nas;l yan;ld;,
Beni seven nas;l yan;ld;?
Sana bo; g;r;nen ;ey
Ruhuma ;ok dokundu.
Sevginin kayas;ndan
Yuvarland; geyik yavrusu.
Sana da ona da kald;rmam
;ntikam;n kanl; b;;a;;n;.
Bilek g;c;yle tutamazs;n
Ho;;a kal derse, k;vanc;n;.
Sevgi kayas;n;n y;ksekli;ini
Ondan yuvarlanan bilir.
Sen ey sevgi, insana
Sadece sevin; i;in veril.
ARADI;IM ;ZG;RL;K
(4-53)
Kader, sen sakla beni
Haks;zl;;a ba; e;mekten.
Ben hayat; sevsem de
Az m; ;ektim elimden.
Yok, hen;z bir yerde,
Benim arad;;;m ;zg;rl;k.
Bu y;zden y;reklerde
Yer etmi; hep ikilik.
Olsayd; b;yle ;zg;rl;k,
De;i;irdi derler, bug;nk; hal.
Olmazd; bu d;nyada
Kayg;, kavga, s;n;r, kural.
Ama b;yle bir ;zg;rl;k,
Ya;mur gibi inmez g;kten.
Oturtmak gerek onu
Her insan;n kalbinde.
U;ra;al;m devler gibi
O g;n; getirmek i;in.
Sak;nmas;n her insan,
Hem fikir hem bilek i;in.
ALLAH’TAN D;LERSEN ;OK D;LE
(7-154)
Ahrette ;demek ;art;yla, borca
Allah verseydi bana bol ak;a:
Hasetlerin, a;g;zlerin g;zlerini
;;kar;rd;m ve ak;an;n bir k;sm;n;
Doldururdum onlar;n g;z ;ukurlar;na.
Kalan;n;, Allah veren ak;an;n,
“Allah” diyen dima;lara verirdim,
Sonra nas;l de;i;irdi her ;ey, g;r;rd;n.
Ama, Allah’tan diliyorsak bir ;ey,
E;lenmeyelim dostlar, ah;a-boh;a diye,
;steyelim hepimiz, iman ile akl;,
Bunlar;n ;st;ne de isteyelim nasibi.
Bizde olsayd; ke;ki, ;;;n;n birli;i...
Ama Allah kime ne verece;ini
Kendisi bilir. Verdi;ini biz u;ura
Sayal;m da edelim hamd; sena.
ANNEM; ANARKEN
(4-82)
Annemin dokudu;u bu siyah yam;;,
Koruyor beni r;zg;rda, so;ukta.
Ama garip anam yat;yor kendisi,
Yaln;z ba;;na bu kara toprakta.
Onun verdi;i g;zel Kara;ay diliyle
Okuyorum, yaz;yorum, d;;;n;yorum.
Dua ediyorum, zikir ediyorum.
Garip anama bunlardan ne fayda?
Her ;eyi bor;luyum anama,
Ya;am;m, ruhum bor;ludur derinden.
Bana hayat verdi de ;ekip gitti,
;lsem kalsam da ne gelir elimden?
Yaramazd;m, kimseyi dinlemezdim,
Ko;up gezerdim kendi kendime.
Yonga idim, g;;mendim, da;l;yd;m.
Can;na tak m; etti bilmem,
Bana ;;yle demi;ti anam:
“L;y;ks;n anas;z b;y;meye...
Ama ;z;l;yorum yine de.”
O biliyormu; me;er, bunun zorlu;unu,
Ana gidince anlarm;;, insan bunu.
“Sen nas;l olursan babana anana,
Senin balan da ;yle olur sana”.
Derdi garip, s;k;l;nca can;,
Az m; ;zd;m bu sevdi;im insan;.
Ge;en g;nler dokunuyor bana...
Bug;n bile duas;, dile;i boynumda,
Koruyor beni, veriyor g;;...
Aff;m;, r;zas;n; istiyorim bug;n:
Ya Rabbi! Duam; sen ona eri;tir,
Yatt;;; yeri nur p;nar;na biti;tir.
Kendi sevdiklerine halda; eyle,
Cennet ehline Sen yolda; eyle.
Ya Rabbi! G;nahlar;m; bu d;nyada ;det.
Ahirette anamla cennette bir et.
Anama yapamad;;;m iyili;i,
Ana dilime yapay;m.
Aray;p u;ra;;p, ona yeni bir s;z
Bir g;zel s;z katay;m.
Ba;ka ne yapay;m,
Tanr;m ;;ret.
A;;nd;, t;kendi,
Ama durmad;
Garip y;rek.
;ZDEN YURDUDUR KAFKAS
(7-5)
;e;en b;r; Dudalar;n Cahar
Senin hayr;n hepimizi tutar.
Sana benzer nice yi;itler ;;kar.
Birle;en g;; zulm; y;kar,
;zg;r olur Kafkas.
;tle;tirmek i;in u;ra;t;lar b;r;y;,
Sava;t;lar ka; y;ld;r, ka; as;r :
Her yere yaymaya yalan;, ;l;m;,
Yok etmeye yeti;en gen; d;l;y;.
Ama onlar;n dedi;i olmaz.
Hainleri aray;p buldular,
Amanti;ler’e alt;ndan di; vurdular* ;
Ba;;m;za ba; edip ;st;m;ze sald;lar,
B;yle b;yle t;m g;c;m;z; ald;lar.
Ama diz ;;kmeyecek Kafkas.
;t g;vurlar anlam;yor bir ;eyi:
Yenecek g;; vard;r zorlu;u, i;kenceyi.
;zden y;rek k;le sezimine yenilmez,
Allah diyenler iblislere yenilmez.
G;k kuppeye yak;nd;r Kafkas,
;zden yurttur Kafkas,
;zdenlerin yurdudur Kafkas,
Nartlar;n yurdudur Kafkas,
G;k g;rlemesi gibi bir t;rk;d;r Kafkas,
B;r;lerin yurlar;d;r Kafkas.
06. 01. 1995
* Amanti; (ler): 1828’de Rusya’n;n Kara;ay’; i;gali s;ras;nda onlarla i;birli;i yapan yerli hainin ad;. Burada ;o;ul olarak kullanm;;. [Y.N.]
ALLAHIM T;KENMEZ G;; VER
(4-76)
Ben bilirim kendimi, kendime
Nas;l dost, nas;l d;;man oldu;umu.
Ka; kez ;l;p dirildi;imi
Kendim bilirim.
En sevdi;im iki can vard;:
Biri girdi kara yere,
Biri gitti ere.
G;z;m g;nl;m karard;.
Ben ;iirin kazak b;r;s;...
A;;nd;, inceldi zaman derisi.
Zorbala;t; insan te;risi...
Kimim ben?
Hay;r, ben bo;, g;;s;z
Nasipsiz bir insan;m.
;nsan de;il insanc;;;m.
Ama can;m ;;kmadan,
Kara;ay benli;imi atamam,
Haks;zl;;a, zulme tapamam.
Gerekirse Kara;ay’a
Deri bile olurum.
Kabre giren cennetmek;n olsun,
Ere giden talihli olsun.
Kara;ay’dad;r ;lenin kabri.
Kara;ay’dad;r o k;z;n evi.
Bu nasip. Kalbimi ferahlatt;.
Benim gibi sevsin Tanr; yurdumu.
;efkatle baks;n Kara;ay’a d;nerek,
Halk;m ya;as;n, sevinci ac;s;n; ;rterek.
;;te Beng;da;, Kuban. ;;te a;a;, ta;.
Allah;m Sen ver t;kenmez g;c;,
Kara;ay i;in ya;amay;, ;lmeyi.
ANAMIN KABR; BA;INDA
(4-74)
Kimi a;lamaya, kimi g;rmeye,
Geldiler insanlar, dursuz duraks;z.
Dayanmaya ;al;;t;m, y;ks;nseydim
;z;l;rd;m orada u;suz bucaks;z.
Bu gece, gecenin bir vaktinde,
;;k;p geldim taze kabrine,
Ruhum kazak b;r; gibi uluyarak,
Sessizlikte ;ocuk gibi a;l;yarak.
Kara yazg;n g;r;nd; g;z;me,
Sa;l;;;n;, ya;am;n; bize verdin.
Engel olamad;k hastal;;;na, ;l;m;ne,
Hangimizden ne hay;r g;rd;n?
“Allah” s;z; d;;medi a;z;ndan,
Hepimize kayg;lan;p durdun.
“G;vur ilinde kalan k;;;k o;lum”
Diye, bu d;nyadan u;dun.
G;zden uzakta, a;laya a;laya,
Allah’tan rahmet diliyorum.
K;k; kesilmi; narin kavak gibi
Kabrinin yan;nda h;z;nle titriyorum.
;K; D;NYANIN ARASINDA
(6-79)
D;nya yataktan geni;.
Ama baz; baz;
Yatak d;nyadan geni;.
Sevgi ise her vakit
Ar;u ;l;ya eri;mi;.
G;kten daha fazla,
Sinlerdeki ay ile y;ld;z.
T;m;n; anl;yorum art;k.
Y;ld;z ta; da, ta; y;ld;z da bo;,
Y;ld;z g;zler kapand;ktan sonra.
Dilek, dua, ;iir, m;sra da bo;,
Verilen s;re dolduktan sonra.
Beni seven erde.
Ben seven kabirde.
;ki d;nyan;n aras;nday;m ben.
Bir d;nyadan ;b;r;ne,
Ge;iyor b;y;k de, k;;;k de
Kalbimin i;iyle.
A;;nd; kalbim benim,
T;kendi y;re;im benim.
Ozan ;smail ile
K;z;m Hac; da
Bekliyorlar beni.
Alan ;lkem Arh;z da,
Yeni yetme bir k;z da,
Tutuyorlar beni.
;ki d;nyan;n aras;nda
;a;k;n ;a;k;n dikiliyorum.
Burada s;z; ge;en Ozan ;smail, ;nl; kara;ayl; ;air ;smail Semen, K;z;m Hac; da yine ;nl; malkarl; ;air K;zim M;;;’d;r. [Y.N.]
;ARKI OKUYOR ZUR;YAT BOTA;
(6-16)
;nsanc;klardan, insanlardan so;uyup
Ta; kesilmi;ti kalbim, ta;.
Ama ;ark; okuyunca Zuriyat Bota;,
Dokunsam de;ecek kadar yak;n oldu bahar.
G;ne; tutulup a;;lm;; gibi oldu yeniden,
T;kenen ay ayd;nlan;p doldu yeniden.
Y;ld;z g;kten d;;ecekmi; gibi bakt;,
Zuriyat’;n na;meleri kalbime akt;.
Yerin nefesiyle, g;;;n nefesi beraber
G;r makam;yla onun na;mesi beraber.
;mr;mce duymad;m b;yle bir avaz,
G;l bah;esini ok;ay;p ge;ti ayaz.
Ebemku;a;;ndan ;r;len na;medir,
Zuriyat Bota;’;n g;zel ;ehresi.
“Allah;m ver” dedim onun murad;n;,
“Koru”, halk;ma gerekli bu kabiliyeti.
Bu hangi halktan, hangi yurttan diye,
Hayran kald;lar, onu dinleyenler.
Kara;ay yurdundan, Kara;ay’dan, diye
Gurur duydum Newyork’da, ;stanbul’da
;ok kara;ayl; Zuriyat’; dinleyip
Biz de halk;z, insan;z dediler.
;;te bunun i;in sa;ol Zuriyat,
Devlerin yapamad;;;n; yapt;n, g;rd;ler.
VER;R;M
(4-36)
Ben veririm, g;zel k;z sana,
Al;p g;kten y;ld;zlar;.
Kar alt;ndan kardeleni,
Yaln;z “hay;r” deme bana.
“Evet” desen de, s;z;n;
Sadaka verir gibi s;yleme.
Gen;lik y;llar;m;z; kendimize,
Davac; yapma, ne olur uzatma.
Baksak da y;ld;zlara,
Kardelenler gibi ecelliyiz.
M;hleti uzatman;n yarar; ne?
Bu, olacak i; olduktan sonra.
Dallar;na seviniyor,
Kendisi de hen;z gen; kavak.
Ondan ibret alarak
Biraz akl;m;z; toplasak.
Kavak gitse de buda;; kalsa,
;l;m yok ya orada...
Gen;lik var, ye;illik var
Kalbi ;arpt;ran arada.
Karanl;k da var, sen de vars;n,
Y;ld;z gibi kaya ba;;nda.
Korkmam yolun ta;;ndan,
Y;ld;zlara eri;en kavaklar,
Korkarak sa; kalmaz y;ld;r;mdan.
BEN NASIL B;R;Y;M ?
(7-27)
K;zn;ker; ne de sa;d;;
Olmadan ya;ay;p gidiyorum.
Gen;lik hareketlerine kat;lmad;m.
Ya;;ma h;rmeten, ba;a ge; deseler,
Ben tamada; olmas;n; beceremem.
Ben hayvan; usul;nce kurban edip,
Kesip, y;z;p, i;ini temizleyip,
Par;alar;na ay;r;p, ;l;;leyip
Tahtaya dizmesini ;;renemedim.
Toyda d;;;nde ;nc; olamad;m.
;nsan huyunu bilmem ben,
Hayvan huyunu bilmem ben.
Babam gibi hayvan g;tmedim,
Ko;; tamadas; nas;l olurum ben?
Biraz ot bi;mesini becerirdim, ama
T;rpan tutmas;n; hi; denemedim.
Ot toplay;p ;bek bile yapmayan ben,
Cemaat ;nderi nas;l olurum?
Ba;sa;l;;; dilemeyi bilmem.
Cemaatle mezarl;;a gidip,
;l;n;n nas;l g;m;ld;;;n;, Kabrin nas;l kaz;ld;;;n;,
Ne okuldu;unu, ne yap;ld;;;n;
Bilmiyorum. Bir ;ey bilmiyorum.
“;t gibi dola;an, it gibi ;l;r”.
Cenazem nerde kalacak kim bilir?
Kendi halk;mdan evlenseydim,
Halk;mla birlikte olsayd;m,
Bilirdim ben de, bilmem gerekenleri.
;imdiki ;ocuklar neyi bilecek?
Ben yine de dilimi biliyorum.
Onlar bunu da bilmeyecek!
Kendim ettim kendime k;t;l;k.
Bu ;iir defterime yaz;lanlar;
A;acak bir gen; ;;kar m;?
Talihime, talihine bakar m;?
; N;ker: arkada;, yolda;. K;zn;ker: Kara;ay t;resinde evlenen gen; k;za, d;;;n s;ras;nda refakat eden s;hr; akrabalardan bir delikanl;ya verilen unvan.
; Tamada: ;nder, ba;;;, ;nde gelen, itibarl; ki;i.
; Ko; : m;;terek hayvanc;l;k yap;lan ;iftlik.
KARA;AY’DA
(4-6)
G;re; tutuyor da;l; ;ocuklar...
Allah korusun yenilmekten...
Ay;pt;r yenilgi, da;larda,
Kenetlenmi; kollar;, bu sebepten.
B;g;n bile g;z;m;n ;n;nde,
Cesurluk kaman;n ucu gibi...
Y;r;yorum, mutluluk y;re;imde,
Da; k;y;m;n k;y;s;ndan girerek.
Ya;l;lar her zamanki sohbetlerinde:
“Biz bunlardan ;st;nd;k” derler.
Al;nlar; kaya kovu;una benzemekte,
;ok g;rm;;, ;ok ya;am;; devler.
Y;r;yorum. Yolun iki yan;nda
;it ;ren, duvar ;ren da;l;lar.
Selam;n aleyk;m, kolay gelsin
Ta; ;st;nde ya;ayanlar, avullular.
Kayalar ma;rur bakar vadilere,
G;m;; rengi vadi sular; da ;yle.
Bu pekli;i, pehlivanl;;; seziyorum,
Hep da; yollar;n; ad;mlad;;;mda.
Ta;lar-da;l;c;klar, kayalar-da;l;lar.
Bilmek istersen onlar;n birlikteli;ini,
Bir ta;; kald;r. Ta; ta;; oynat;r...
;yle tutarlar, da;l;lar bir birlerini.
Allah korusun kaya g;;;;;nden,
Ta; d;;mesinden de korusun H;da.
Da;larda b;y;k konu;aca;;n; sanma,
Yoksa seni bekler bin t;rl; bela!
Huzur i;inde y;r;yorum k;y;mde...
Kulaklar;m; t;m vadiye a;arak.
Kar;;ma ;;kanlar; selaml;yorum,
Yal;n ayakl; ;ocuklar; ay;playarak.
;lsem de kalsam da burada olay;m,
Ne olsam da da;larda bulunay;m.
Beni do;urdu, b;y;tt; buras;,
Halk;m, seninle hep beraber kalay;m!
G;R;YOR MUSUN ?
(4-7)
G;r;yor musun g;ne;in do;u;unu,
A;k gibi al renge boyanarak.
Hep bana g;l;msesin g;zlerin,
Yanaklar;n da hep bana k;zararak.
Bembeyaz kar; utand;r;p duruyor
Yemye;il sar;;am;n buda;;.
Sana hep sevgiyle a;;l;yor
Seven kalbin sevgi dolu kuca;;.
G;r;yor musun ay;n dolu;unu,
Y;ld;zlarla yanar y;rekler.
Oy dudaklar;n, senin dudaklar;n
Da;larda olgunla;an ;ilekler.
Nas;l da ;zlem doluyum sana
Kimseye demesem de a;;ktan.
;lgi duymazsan, garip kalbim
Sahipsiz taz; gibi ulur a;l;ktan.
G;ne; vuruyor ;nce tepelere,
Sonra da vadinin ta;lar;na.
L;y;k de;ilsem de istiyorum,
G;l;mseme sak;n ba;kalar;na.
G;r;yor musun gen; kava;;,
Yaralam;;lar her yan;n;.
Her ;eyden korkar;m senin i;in,
Bana ver de saklay;m can;n;.
Kim olsa da bakar bir tarafa...
Can ta;;yan;n gelir bir g;n eceli.
Bilinmez yar;n;n ne getirece;i,
Uzat;p durmayal;m bu m;hleti.
Da; suyunun ;;r;lt;s; gibi s;z;n
Kalbinden kalbime ge;iyor senin.
;olpan g;zl;m, elma yanakl;m,
Sensin benim en g;zel nasibim.
SEN; G;RD;M
(3-244)
Yol ;aha kalk;p
Ayaklar;n; y;ld;zlara dayad;.
G;;e s;;madan yanan g;ne;
Su kovas;na s;;;verdi.
Kalbimi eline ald;n da
Yeni do;an bebek gibi,
Y;kay;p severek
;p;p yerine koydun.
D;nyan;n en temiz ya;muru,
G;zlerinden g;nl;me ya;d;.
G;vercinlerin g;lgeleri
G;vercin olup y;kseldiler.
A;a;lar;n g;lgeleri,
A;a; olup dikeldiler.
Y;ld;r;m y;ld;r;ma ;arpt;,
;kisi birden yand;lar.
Ebemku;a;; belini do;rulttu da,
S;rt;na umudu bindirdi.
;n; sonu olmayan zaman,
Ucu buca;; olmayan mek;n,
Bal;;k bula;m;;, nur ;;;;;-Adam.
Selam verdiler. Seni g;rd;m.
NEREDE YA;ASAM DA
(4-28)
Orada, da;larda kar ya;d;,
Burada da de;i;ti g;n.
Bahar ;imeni gibi bahar kar;na,
;yice bak, sen benim i;in.
Kar yerine ya;;yor ya;mur,
Burada k;;;n adeti b;yle.
Do;du;u yerden iyisi var deyen,
Yalan s;yler kendi kendine.
Ama bu yerin insanlar;,
Bu yerlere ba;lanm;;lar.
Sulan;p ye;eren yerleri
A;a; bah;eleri yapm;;lar.
;zg;r;m, nerede ya;asam da,
Ama da;l;y;m, da;l; kald;m.
Gidip Beng;da;’;n koynundan,
S;ms;k; kucaklar gibi oldum.
KUL H;VALLAH; AHAD
(7-148)
Eskiden ;ok g;z;pektim,
Bir deli fi;ektim.
Rahat huzur bilmeyen,
Bir ayg;r y;rektim.
Kurda ya da k;sra;a
;aha kalk;p ki;nerdim.
Gece g;nd;z durmadan
Onlar; d;;lerdim.
Bedende ruh yokmu; gibi,
Korku gelmezdi akl;ma.
Bedensiz gibi ;imdi ruh,
Titriyorum kendi ba;;ma.
;u i;e bir bak;n,
Korkuyorum ben can;ma.
Korkunun geldi;i yana,
Gideyim de alay;m yara.
Can;m bo;az;mda titreyerek
Durmaktansa ;m;rboyu,
;;k;p gitsin bu can;m.
;stedim bug;n ;lmeyi.
D;;man nerede?
;ehitlik yolu
Bug;n bana a;;ls;n.
Korkak can;m d;;mana
Ok-top olup sa;;ls;n.
Ben en b;y;k d;;man;,
;l;m korkusunu yendim.
Di;er d;;manlar bo;,
Ben yi;itlere ;zendim.
Yurttan ka;;p gitti d;;man,
Kald;m sa;, g;nl;m s;nmadan.
Allah gitmedi kalbimden,
K;z;p so;umad;m kendimden.
En g;;s;z, korkak bir can
;dim ben da;larda.
Saklamad;m kendimi,
Halk;m i;in kavgada.
;l;m o kadar zor de;il,
Korkaklar;n dedi;i gibi.
;nsanc;klar;n korktu;u gibi,
O kadar zor de;il ;l;m.
Bana a;;lan g;klere,
Bak;p g;l;mseyerek, rahat
;l;yorum. Her ;ey bo;, tek ger;ek:
“Kul h;vallah; ahad”.
YOL
(6-58)
1
Kestiler, ye;il a;a;lar;
;am;n;, me;esini,
Her t;rl;s;n;.
Yeni yolu
Buradan
Ge;irmek i;in.
2
Yuvarlay;p, kesip
yanyana d;;eyip
Yolu da
A;ac;n kendisiyle
Yapt;lar.
3
Tabiata,
Kap;
A;;k dururken
Pencereyi k;r;p,
;;eri girdiler.
Nereye b;yle?
Durunuz!
1
Kestiler ya;l;, gen;,
Kad;n diye
Ay;rmadan.
Burada,
Yeni hayat,
Yeni toplum
Kurmak i;in.
2
;l;lerin ;zerine
Yapt;lar yolu,
Yeni yolu,
Nasip (!) yolunu.
3
Cehennemin
B;y;k kap;s;na,
Cennet, diye
Yazd;lar.
Alt;ndakiler de:
“Ho;geldiniz!”
Nereye b;yle?
Durunuz!
4
Duymuyorlar.
Kulaklar; sa;;r olanlar.
“Hannas” diye ba;;r;yor ;blis.
“Buraday;m” diye
;nsan kalbinden ;;k;yor avaz.
Ahir zaman yakla;;yor.
SOSYO-POLITIK KONULU YAZILAR
ÊARA;AY T;RKLER;N;N B;R;YLE (KURTLA) ;LG;L; T;RELER;
Bilal LA;PANOV*
Kurt (gizli ad; Canl;) di;er T;rk milletlerinde oldu;u gibi Kara;ay T;rklerinde de ;nemli bir yer i;gal ediyor. Kurt k;pek cinsinden olmas;na ra;men, k;pek gibi insana itaat etmiyor, alt;n zincir ve g;m;; yemlik yerine h;riyeti tercih ediyor. Kendisi ac;ksa da g;nl; her zaman toktur. Kara;ay T;rkleri de Y;ce Allah'tan ba;ka kimseye itaat etmeden ya;amak istedikleri i;in as;rlarca zorluklar ;ekmi;ler. Buna ra;men insan say;s; az olsa da say;s; ;ok olan milletler aras;nda eriyip kay;p olub gitmemi;tir, y;ksek da;lara tutunarak benliklerini, ba;;ms;zl;klar;n; korumu;tur. Avrupa'nm en y;ksek dag; olan ELBRUS (Kara;ayca Mingi Tau) da;;n eteklerinde hala hayata devam ediyorlar. Kara;ay T;rklerinin Alan devletini ilk olarak Cengiz Han imha etmeye ;al;m;;t;. Ama Alan devletini yok eden Timur'lan olmu;tur. Bunlar tarihte a;;k;a g;sterilmi;tir. Ama kader Kara;aylar; bundan sonra da denemeye devam etmil;tir.
Bin sekiz y;z yirmi sekizinci y;l;n iki kas;m tarihinde ;; generalin y;netimi alt;nda Rus ;ar;n;n Ordusu Kara;ay topraklar;na tecav;z etmi;tir. Hasauka adl; b;lgede ger;ekle;en sava;ta Kara;ay erkeklerin b;y;k k;sm; can;n; vermi;tir. B;ylece Kara;ay feshedilmi;tir. O tarihten bu yana y;z onbe; sene Kara;ay T;rkleri dillerini, dinlerini yok ederek assimile etmeye ;al;;m;;lar. Ama yapamam;;lar. Ruslar i;in onlara boyun e;meyen, diz ;;kmeyen millet laz;m degildi. Ruslar; ilgilendiren stratejik anlam ta;;yan Kara;ay';n cennet gibi topraklar;yd;. Bundan sonra 1943 (bin dokuz y;z k;rk ;;) y;l;n; 2 kas;m tarihinde Stalin'in rejimi Kara;ay T;rklerini zorla Orta Asya'ya s;rg;ne g;ndermi;tir. Allah'a bin ;;k;rler olsun 14 sene sonra Kru;evin d;neminde Kara;ayl;lar yurtlar;na geri d;nebilmi;ler.
Bug;n bile Kara;aylar; rahat b;rakm;yorlar. Kurt milletler i;in, boyun e;meyen milletler i;in her zaman hayat kolay de;ildir. 1940 (bin dokuz y;z k;rk) y;lar;nda Kafkasya'dan ilk s;rg;ne g;nderilen Kara;aylar olmu;tur. Daha sonra ;e;en ve ;ngu;, sonrada malkarlar olmu;tur.
Bin dokuz y;z doksan senelerinde ;ngu; milleti tekrar bask; alt;nda kald;. Bug;n bile Ruslarla ;e;enler aras;nda sava; devam ediyor. Kara;ay-;erkez Cumhuriyetinde Kara;ay T;rklerine kar;; pis oyunlar devam ediyor.
* Gazeteci-Yazar. ("As-Alan " Derginin ve ";yge ;gilik"(Eve ;yilik) Gazetin Ba; Redakt;r; Bilal Laypan(ov).)
Kabartay-Malkar Cumhuriyetinde de Malkar T;rkleri bask; alt;ndad;rlar. Ne on dokuzuncu as;rda ne de yirminci as;rda kurt halklar rahat olmam;;lar. Yirmi birinci as;r;n ne getirece;ini ;n;allah g;rece;iz. ;u anda bizim olu;turdu;umuz yaln;z kurtlardan bir birlik kurmal;y;z. Kurt milletler birikmeden ger;ek hayat, ger;ek h;rriyet, ger;ek zafer olmayacakt;r. T;rk D;nyan;n sembol; Bozkurt bizi s;rekli birikmeye davet ediyor.
II
;slam dinini almadan ;nce Kara;ay T;rklerinde ;ocuk do;uracak olan han;mlar kurt di;ini yanlar;nda ta;;m;;lar. Bunun anlam; ise cesur erkek ;ocu;un do;mas;n; arzulad;klar;ndan. Erkek ;ocuk do;du;unda ise be;igin d;rt k;;esine d;rt kurt resmi koymu;lar. Bin dokuz y;z k;rk senelerinde Orta Asya'ya s;rg;ne gitmeden ;nce Kara;ay evlerde ah;ap yataklar;n d;rt k;;esine ah;aptan oyarak kurt simalar;n; yerle;tirmi;ler. Bunlar; bug;n bile Kara;ay ya;l;lar; anlat;yorlar.
Bin dokuz y;z altm;; senesinde y;z yirmi ya;;nda vefat eden Tambiy C;s;b';n anlatt;klar; bug;ne kadar k;;;k o;lunda saklanm;;t;r. Onun anlatt;klar;na g;re: "Eski d;nemlerde b;y;k cesurluk yaparak, yurdunu koruyarak ;ehit olanlar; kurt ;eklinde yap;lan sedyede cenazeyi mezarl;;a g;t;rm;;ler. O cenaze sedyesini bin dokuz y;z senesine kadar kullanm;;lard;". Bug;n bile da;larda ya;l;lar;n elinde elle tutulacak k;s;mlar; kurt kafas; ;eklinde yap;lan bastonlar; g;rmek m;mk;nd;r.
Bin dokuzy;z k;rk senesine kadar mahkemelik olan adamlara, ;ahitlere, ger;e;i s;ylemeleri i;in ellerine kurdun kiri;ini tutturarak yemin ettirmi;ler.
Kendi g;zlerimle g;rd;;;m ;eyleri anlat;y;m. Birka; sene ;nce bir g;n k;yde koyunlar;m;z otlaklardan d;nmediler. Akrabalar;m;zla arad;k ama bulamad;k. Eve d;nd;;;mde annem "Gidin kurdun a;z;n; ba;lay;p gelin" diye beni day;ma g;nderdi. Annemin karde;i Noruy b;;a;; k;ndan ;ikar;p ters ;evirip b;;a;; ve k;n; birbirine ba;lad;. Ne dua etti;ini bilmiyorum ama bu hareketleri yaparken dudaklar; bir ;eyler f;s;ld;yordu. ;ki g;n sonra koyunlar; bulduk. Koyunlar;n bir ;o;una kurt burnuyla vurarak sakatlam;;t; ama a;z;n; a;amad;;; i;in koyunlarda eksik yoktu. Annem beni "Git kurdun a;z;n; a;t;r" diyerek tekrar day;ma g;nderdi. Noruy zavall; dua edip baglad;;; ba;; ;;z;p b;;a;; k;na yerle;tirdi. "B;yle yapmazsam kurt a;z;n; a;amayacak, a;l;ktan ;lecektir. G;nah" dedi. Ben b;y;klerin bu yapt;klar; konusunda ne d;;;nmek gerekti;ini hala bilmiyorum. Hala hat;rlad;k;a ;a;;r;yorum. Bu "kurt a;z;n; ba;lama", "kurt a;;z;n; a;ma" t;relerini hala Kara;ay k;ylerde g;rmek m;mk;nd;r.
III
Kara;ay-Malkar T;rklerinin ;nl; yazarlar;, ;airleri olan Semen ;smay'ilin, M;;; Kyazim'in, Kuli Kays;n';n eserlerinde kurda (canl;ya) ;ok deger verilmi;tir. Kara;ay masallar;nda ise kurdun yeri ayr;d;r ve ;ok ;nemli yer al;r. Kurtla ilgili efsaneler, ;iirler kara;ay folklorunda, edebiyat;nda ;oktur. Bu k;sa konu;mam;n sonunda Bozkurda ithaf etti;im ;iirlerimi dile getirmek istiyorum. (Bu ;iirleri T;rkiye T;rk;esine ;eviren "Birle;ik Kafkasya" dergisinin ba; redakt;r; Y;lmaz Nevruz.)
KAZAK B;R; (Yaln;z kurt)
Uluyorum ben kazak b;r;,
Yapa yaln;z;m ben.
Kaplan y;rekli azat nesil
Neredesin sen?
D;g;;t;m ben kazak b;r;,
Yara izlerim ;ok,
g;r;rs;n;z.
;mit sizdedir gen; nesil,
Siz birlik olmay; bilirsiniz.
Ovadan da;a, da;dan ovaya
Ko;arak indim, ko;arak ;;kt;m.
Huzur vermeden ya;ad;m ya;;ya,
Tek ba;;ma nicesini y;kt;m.
Kendinden yap;lan ;ividir
O sert aga;lar; yaran.
Kendi itlerimizdir
Benim kalbimi ikiye ay;ran.
***
Ben bir kere k;ye girdim
G;zlerimde ;im;ekler yanarak.
Zincirli karde;lerimi g;rd;m,
Bana at;ld;lar havlayarak.
En cesur ite yakla;t;m ben:
-Yazik boynundan tak;l;p
B;yle mi kalacaks;n sen,
O mujik efendine tap;n;p?
-Benim zincirim g;m;;den
Ba;kalar;n;n;ki de demirden
Alt;n zincirli olaca;;m
Kurtar;rsam efendimi b;r;den.
Diye havlad;, ;r;d;, at;ld;,
Ama zinciri bir yere tak;ld;.
"Alt;n!" diye salyalar; sa;;ld;.
Ama kul oldu;unu sezemedi
.
Efendisi ;;kt; evden,
;t beni g;sterip s;yledi:
-Silah at, ya da b;rak beni,
B;r;y; bitirelim diye, g;rledi!
O kovalad; ben ka;t;m,
K;y g;r;nmez oldu uzakdan.
Sonra d;n;p birden geriye
Ald;m alt;ma, tutup bogaz;ndan.
O yalvard;, yakard;:
-Kesme, dedi, sa; b;rak beni.
Alt;n zincir senin olsun,
;t hayat;na d;n dedi.
Ben onu iyice dalad;m,
Sonra biraz duralad;m.
S;r;y;p avlusuna g;t;rd;m,
Bir acay;p ;eyler g;rd;m:
***
;tlerle doluydu avlu.
Onlar Ak evin sahibinin
Ayaklar;n; yal;yordu,
Kuyruk sallay;p havl;yordu.
Her biri can at;yordu
G;m;; yala;a yakla;maya,
G;m;; zincirle kokla;maya.
Ba;lad;lar dala;maya,
Alt;n zincir i;in yar;;maya.
Bo;u;un bakal;m, kim y;karsa,
G;m;; zincire o ba;lanacak.
Kazak b;r;y; kim haklarsa
Alt;n zincir de onun olacak.
M;cadele yine ba;lad;:
Birbirlerini yolup dala;t;lar,
Alt alta ;st ;ste kayna;t;lar,
;bretle seyredip durdum onlar;.
Dayanamay;p girdim araya:
Zincir alt;n g;m;; de olsa
Ne fark eder sizin i;in.
Ona ba;lanacak olduktan sonra.
B;r;-it birlik olal;m,
U;ra;al;m, kurtulsun yurdumuz.
Azatl;k i;in vuru;al;m,
Yetsin art;k kul oldu;umuz!
***
Hemen itler birle;tiler:
Bu kan ak;tmak istiyor,
Bizi kand;rmay; d;;l;yor.
Dalayal;m kazak b;r;y;,
Devletin sa; g;z; olal;m
Alt;n zincir, kemik alal;m.
Hay;r dedim! Ben kendimi
Dalatt;racak degilim size.
Bana sata;an birinizi
Getirdim, ;rnek al;n kendinize!
Ben ba;lan;p b;y;medim.
Boynuma zincir de;medi,
B;r; kimseye ba; e;medi.
Ama siz itsiniz, k;lesiniz.
Ak evin sahibini yalay;n,
Onun ayak yolunu saklay;n.
Ben gidiyorum, yolum ba;ka.
***
Gittim ben azat b;r;.
Tasmal;lar birsiniz hepiniz.
;mit sizdedir gen; nesil,
Siz birlik olabilirsiniz.
Uluyorum ben kazak b;r;,
Ahdim var Tanr;yla, g;klelerle.
Yerimiz az de;il, amma
Dar y;rekliler binlerle.
;zg;rl;;; de;i;mem
Doydu;um yere, rahata.
;lsem de ba; e;mem
Yer y;z;nde bir muj;;a!
;ok bo;az; kopar;r;m
Keskin di;lerim d;;ene kadar.
Her zorlu;a katlan;r;m
Gen; nesil yeti;ene kadar.
Ona s;k;lan kur;una
G;;;s;m; siper ederim.
;zg;rl;;;n, azatl;;;n
Timsali olup giderim.
Tanr;s;n; unutan varsa,
Y;z;lecek onun derisi,
Diyorum. Mingitau'un tepesinden
Ben, Alanyurt'un b;r;s;.
Sahte padi;ahlan, hainleri
Malkar'dan, Kara;ay'dan kovar;z.
Biz Alan isek, Adam isek
Alan devletimizi yine kurar;z.
Kara;ay-Malkar T;rklerinin tarihini i;eren "As-Alan" dergisini sizlere hediye ediyorum.
T;rk D;nyas;n;n birle;mesinde d;zenlenen bu t;r kurultaylar;n anlam; ;ok oldu;unu anl;yor ve bu kurultay; d;zenleyenlere, bu i;te emek sarfedenlere kalpten, b;t;n i;tenli;imle te;ekk;r ederim. Sa; olun.
Uluslararas; T;rk D;nyas; Halk Edeb;yat; Kurultay;: Bildiriler, 26-28 May;s 2000 = Symposium on the Turkish (Turkic) World’s folk Literature :
Papers / - Ankara: K;lt;r Bakanl;;;, 2002; ISBN 975-17-3060-0;
Bilal Laypanov. KARA;AY T;RKLER;N;N B;R;YLE (KURTLA) ;LG;L; T;RELER; (525-531s.)
ÁÈËÀË ËÀÉÏÀÍ ÓËÓÍÓ* ÊÓÐÓËÒÀÉÄÀ ѨÇÞ
KUZEY KAFKAS KARA;AY T;RKLER;N;N K;LT;R;
BA;IMSIZLIK YOLUNUN TEMEL;
(T;rkiye ò;rk;esine àktaran Ufuk TAVKUL**)
Selam;naleyk;m De;erli T;rkler!
H;rmetli Karde;lerim!
Birbirimizi g;rmek mutluluktur. Fakat “Kas;m Ay;n;n ;kinci G;n;” Kara;ay T;rkler'inin ac;s; iki kat; daha fazlad;r. “2 Kas;m”; s;ylemeden ge;emeyece;im.
2 Kas;m 1828 tarihinde Hasavka Sava;; ile Rus ;mparatorlu;u Kara;ay'; zorla kendi topraklar;na katm;; olmas;na ra;men, 1943 y;l;na de;in, 115 y;l boyunca sava;; s;rd;rm;;; ancak Kara;ay'; Rus yapamam;;! Hristiyan yapamam;;! Asimile edememi;tir! Yine “Kas;m Ay;n;n ;kinci G;n;” bu kez 1943 tarihinde Rus Kom;nist ;mparatorlu;u, T;rk ve M;sl;man Kara;ay Halk;n; Ana Yurdundan s;k;p, Orta Asya'ya s;r;p, 558 par;aya ay;r;p darmada;;n etmi;tir! Fakat onlar ;zbek, K;rg;z, Kazak T;rklerinin i;inde Kara;ay asl;n; kaybetmeden 1957 y;l;na kadar ya;am;; ve Kafkasya'daki Ata Yurduna geri d;nm;;lerdir. Ata Yurda d;nmelerine ra;men onlara devlet olma hakk; verilmedi;inden, bug;n yurdumuzda yurtsuzlar diye ya;;yoruz!
Kara;ay T;rkleri – Kara;ay Halk;, Kafkaslar;n en eski halklar;ndan biridir. Antropolojik y;nden Kafkas ;rk;ndand;r. Tarihte bilinen eski “Koban K;lt;r;n;” meydana getiren kavimlerdendir. Koban k;lt;r;n;n en parlak d;nemi ise g;n;m;zden ;; bin y;l ;nceye dayanmaktad;r. Kafkasya binlerce y;ldan beri T;rk Kavimlerinin yurdu olmu;tur. Tarih, etnografya, arkeoloji ilimleri Kara;ay T;rklerinin ve onlar;n atalar;n;n be;bin y;ldan beri Kafkasya'da ya;ad;klar;na ;ahitlik etmektedir. Kaziy Laypan, ;smail M;z;, Hanafiy Bici, ;brahim ;aman, Soslanbek Bay;ora, Mahti Curtubay gibi bilim adamlar; bu g;r;;tedir.
T;rk Dili, y;zy;llardan beri Kafkas Halklar;n;n “ortak dili” olmu;tur. 1922-1923 y;llar;nda Da;;stan Cumhuriyeti'nin Y;netimleri Moskava'ya yazd;klar; mektupta T;rk Dilinin y;zy;llardan beri Kafkasya'da ortak dil oldu;unu, Rus dilinin Rus ;mparatorlu;u'nun dili olmas; sebebiyle, Kara;ayl;lar;n, Da;;stan';n T;rk Dilini kabul etti;ini bildirilmi;ti. B;ylece T;rkiye'den ;;retmenler ;a;r;l;p Kuzey Kafkasya'da ders verdirilmi;ti. Fakat, 1930'lu y;llarda, bu fikri savunan Kafkasyal;lar; «Pant;rkist» olmakla su;lay;p, yok etmeye ba;lad;lar. 1936-1937 y;llar;nda Latin Alfabesini kald;r;p, yerine Rus Kril Alfabesini yerle;tirdiler. Bu siyasi hareketin ne ;artla yap;ld;;; belliydi:
1. Arap Alfabesinden, Kuran Harflerinden ay;rarak, halk; ;sl;m Dininden, m;sl;manl;ktan ay;rmaya ;abalad;lar.
2. Latin Alfabesinden ay;rarak, T;rkiye'den T;rk;;l;kten ay;rmaya u;ra;t;lar,
3. Kril-Slav Alfabesini yerle;tirerek, halklar; Rusla;t;rmay;, asimile etmeyi ama;lad;lar.
B;ylelikle 1930'lu y;llara kadar Kafkas Halklar;n;n ortak dili olan “T;rk;eye”, onunla birlikte T;rk ve M;sl;man Kafkas Halklar;na zulm;n en a;;r; uygulanmaya ba;lad;. 1930'lu y;llarda T;rk;enin Kafkas Halklar;n;n ortak dili olmas; kald;r;ld;.
1943 y;l;nda Kafkasya'n;n T;rk ve M;sl;man Halk; Kara;ayl;lar s;rg;ne g;nderildi. Ond;rt y;l s;ren s;rg;nde eziyet ;ekip, yurtsuz kalsa da, ;sl;m Dinimiz ve Allah';n korudu;u Kara;ay-T;rk Dilimiz, halk;m;z taraf;ndan muhafaza edildi.
D;nyada her ;ey de;i;iyor, d;nya kendiside de;i;iyor. Ancak Rusun emperyalist, ;ovenist asimilasyon siyaseti hi; de;i;miyor. Rus ;arl;k ;mparatorlu;unun ;ki Ba;l; Kartal; u;arak gelip bug;nk; “demokrat” Rusya'n;n ba;;na konup, do;uya da, bat;ya da u;ursuz bak;;lar f;rlat;yor.
;arl;k Rusyas;, Kara;ay da dahil olmak ;zere, ba;ka milletleri, ba;ka yurtlar; zorla, silah g;c;yle kendisine katt;. ;arl;;;n milli siyaseti ;;yleydi; “Rus olmayan halklar;n devletlerini k;k;nden yok etmek! K;lt;rlerini yok etmek! Ana dillerini yok etmek! Geli;mesine izin vermemek! b;ylece en sonunda Rusla;t;rmak!” (Rusya Kom;nist Partisinin 10. toplant;s;n;n d;k;manlar;ndan).
Kom;nist Partisi, ;arl;;;n o g;nk; Kafkas Halklar;na kar;; besledi;i niyeti a;;klarken, ke;ke kendisi o “Halklar;” korumaya ;al;;sayd;. Tam tersine “Kom;nizm” ;arl;ktan daha b;y;k bir felaket olarak ;;kt; d;nyan;n kar;;s;na. Kom;nist ;mparatorlu;u Kara;ay'; yediden yetmi;e esir edip, Orta Asya'ya s;rd;.
Bug;nk; “demokrat” Rusya ise, ;arl;;;n ve kom;nistlerin ;ektirdikleri eziyetleri d;zeltmek yerine, halklara yeni eziyetler ;ektirmeye u;ra;;yor. ;nceden eziyet ;ektirdi;i halklardan ;imdi korkuyor. Rusya Silahl; Kuvvetlerinin “s;rg;ne g;nderilmi; halklardan orduda silah kullanma e;itimi g;ren birliklere asker al;nmamas; emri” buna ;ahittir. Onlar;n ikisini de ben “;yge ;gilik” adl; gazetemde yay;mlad;m.
Rusya Kara Kuvvetleri Komutan; Kara;ay as;ll; Vladimir Mahamedovi; Semenov'un gerek;e g;sterilmeden g;revden al;nmas; buna ;ahittir! Rusya pasaportlar;ndan “milliyet” hanesinin kald;r;lmas; buna ;ahittir! Hristiyan propagandas; yapmak amac;yla, Kara;ay dilinde yaz;lm;; ;ncil ve Hristiyanl;k kitaplar;n;n binlercesinin Kara;ay k;ylerinde bedava da;;t;lmas; buna ;ahittir!
Yirminci y;zy;l sona eriyor. Fakat Rus imparatorlu;u bas;n ve yay;n yolu ile, asker ve silah g;c; ile, dilimizi, dinimizi yok etmeye ;al;;;yor. Bat;l; Hristiyan Devletler bu duruma ald;rmasalar da, T;rkiye'nin bize ald;rmamas; kabul edilemez...
Rusya Kafkasya'y; silah zoruyla kendisine kat;ncaya kadar Kara;ay, B;y;k T;rk D;nyas;'n;n bir par;as; idi. Rusya'ya kat;ld;;;ndan beri d;;ar; a;;lan s;n;rlar; kapat;l;p, kendi ba;;na kald;. Onun b;y;k T;rk Milletinden oldu;u, k;k;n;n ;ok derinlere uzand;;; unutturulmaya ;al;;;ld;...
;ki y;zy;ldan beri, O'na s;yledikleri ;u oldu: “Kara;ay! Senin topraklar;n y;ks;k kadard;r! Dilini da;lardan ;;k;nca kimse anlamaz! Senin yar;n;n yoktur! Ne kadar ;abuk Rus olursan senin i;in o kadar iyidir!”
Oysaki! Kafkasya'n;n ezelden beri “T;rk Dilli” bir “T;rk Yurdu” oldu;undan! Bu dili, Kara;aylar;n Dilini! Yani T;rk;eyi! D;nyada iki y;z milyon ;nsan;n konu;tu;undan! Ve Kara;ay';n ;stanbul'u kendi ba;kenti olarak kabul etti;inden! T;rkiye'de gezmek i;in Kara;ayl;lar i;in bir rehbere ihtiya; olmad;;;ndan! Bir iki s;zle ke;ke bahsedilse idi...
Rus ;mparatorlu;u bizi yutup asimile etmek istedi! Rahat yutabilmek i;in bir halk;; Kara;ay, Malkar diye ikiye b;ld;! Onlar; ba;ka halklarla birle;tirdi ve birbirine d;;;rd;!
Kara;ay 1943 y;l;nda s;rg;ne g;nderilinceye kadar kendi ;zerk b;lgesine sahipti. Okullarda birinci s;n;ftan yedinci s;n;fa kadar b;t;n dersler Kara;ay T;rk;esinde veriliyordu. Rus Dili ve Edebiyat; yabanc; dil olarak okutuluyordu. Bug;n ise, Kara;ay-;erkes Cumhuriyetinde Kara;ay Dili ve Edebiyat; Dersi yabanc; dil olarak okutulmaktad;r. B;t;n dersler Rus;a verilmektedir.
1991 y;l;nda Kara;ay-;erkes Bilimsel Ara;t;rmalar; Enstit;s;nde ;al;;an Kara;ayl; Bilim Adamlar; ayr;mc;l;;a dayanamayarak, ayaklanm;;lard;. Ne i;in?
- 40 y;l boyunca o enstit; tek bir Kara;ayl;ya “Master” yada “Doktora” yapma imk;n; tan;mad;. Kara;ay Biliminin geli;mesine engel oldu. Birer bahane ile Kara;ayl; Bilim Adamlar;n; i;ten att;.
- Bilimsel yaz;lar;n Kara;ay T;rk;esi ile yaz;lmas;na izin vermedi. Kara;ay Bilim Adamlar;n; isyan ettiren i;te bu davran;;lar oldu. Moskova'dan gelen komisyonlar bile Kara;ay Bilim Adamlar;n;n hakl; olduklar;n; kabul ettiler. Fakat i;, Kara;ay Bilim Adamlar;n;n enstit;den kovulmalar;yla sonu;land;. Ba;;ms;zl;;;m;z, her ;eyimiz i;te buna g;redir!
Kara;ay Yazarlar Birli;inin toplanabilece;i bir binas; yoktur! Kara;ay ressamlar;n;n ;al;;aca;; bir at;lye yoktur! S;rg;ne g;nderilinceye kadar yedi gazete ;;kan Kara;ay'da bug;n haftada bir kere yay;mlanan tek bir gazete vard;r! Kara;ay dilinde ;;kan bir dergi yoktur!
S;rg;ne kadar Kara;ay B;lgesinde y;lda 16 ders kitab;, 58 Edeb; Kitap yay;mlan;rken , bug;n hemen hemen hi; kitap ;;kmamaktad;r! Okullarda ;ocuklar kom;nistlerin zaman;nda yay;mlanan kitaplar; kullanmaktad;rlar. Onlarda ise ne yazd;;; bellidir!
;arl;k ;mparatorlu;u Kara;ay T;rklerini “2 Kas;m 1828” tarihinde Havaska Sava;;nda yenip kendisine katt;. Kom;nist ;mparatorlu;u, yine Kas;m Ay;n;n ;kisinde, “2 Kas;m 1943” y;l;nda Kara;ay T;rklerini yurtlar;ndan s;rd;. Bug;n de “sahte demokrat” Rusya ;mparatorlu;u, Kara;ay T;rklerinin (Stalin taraf;ndan ortadan kald;r;lan) ;zerk Cumhuriyet Haklar;n; geri vermeyerek: K;lt;r;n;! Dilini! Dinini ortadan kald;rmaya! A;;k;as; milliyetini yok etmeye ;al;;;yor!
Bu durumda biz Allah'a, kendimize ve T;rk D;nyas;na g;veniyoruz!
Fakat T;rkiye'nin bize gereken ;nemi vermemesi bizi ;z;yor!
Biz, Kafkaslar;n ve Avrupa'n;n en y;ksek noktas; olan M;NG; TAVUMUZ - Elbruz Da;;n;n eteklerinde ya;ayan Kara;ay-Malkar T;rkleri olarak ;una inan;yoruz:
;n;allah T;rk d;nyas; birle;ecek ve geli;ecek!
Biz y;lmadan ;al;;;rsak, T;rkiye Cumhuriyeti de bize yard;m ederse, T;rk Dili, Kafkasya'da eskiden oldu;u gibi, Kafkasyadaki T;rk Halklar;n;n ortak dili olur.
Kafkasya'dan, Kara;ay';n karl; da;lar;ndan en s;cak selam ve h;rmetlerimle!
*Kara;ay Yazarlar Birli;i Genel Sekreteri,
Moskova-RUSYA FEDERASYONU
** Devlet Ar;ivleri Uzman;, ANKARA-T;RK;YE
D;zenleme: www.AfyonKaracay.com
KARA;AY’IN YARINI VAR MIDIR?
1 - 2 - 3 - 4 - 5
“ … HAK I;IN, HALK I;IN U;RA; VERMEK HER BIR ADAMA BOR;DUR. DO;RULARI YAZDI;IM I;IN BU KITABIN ZORLUKLARLA BASILACA;INI BILIYORUM. ;YLE DE OLSA, OKUYUCUNUN ELINE D;;ER…” –DIYEN BILAL LAYPAN’IN YAZI DIZISININ BIRINCI B;L;M;N;N T;RK;ESI:
1
Halk;m;z; d;;;nen insanlar;n endi;esidir bu soru. Halklar yarat;l;yor, b;y;y;p-geli;iyor, devlet oluyor, sonras;nda ise de;i;ik sebeplerden, tarihte yok olup gediyor. Fakat, halk dinine ba;l; ise, millet anlay;;; g;;l; ise, yolunu, tarihini unutmayacak ;ekilde yazma dili, kitab; var ise, ancak b;yle bir halk kendini zamana, ;l;me yendirmeyecektir. ;il yavrusu gibi d;nyaya da;;l;p giden Yahudi halk;, iki bin y;ldan sonra ;len dilini dahi diriltip, devletini kurmas; buna ;ahittir. ;zde, halk;n dili, yazma dili, yurdu bile olsa dahi, ba;;ms;z krall;;; (devleti) yok ise, ba;;na buyruk, yaz; i;lerinde ba;;ms;z de;il ise, bu t;r ;eyler i;in u;ra;m;yorsa, ;yledir de; o halk er yada ge; dilsiz kalacak! Yurtsuz kalacak! Halk olgusunu yitirecektir! Bu y;zden b;y;k yada k;;;k halklar;n “u;ra;;” kendi devletlerini kurmak i;indir. Korunman;n bundan ba;ka bir yolu yoktur!
D;nyan;n hangi devletinde olursa olsun kendilerine d;;en pay; fazlas;yla alabilen Yahudiler, kendi devletlerini kurmadan durmad;lar. Ne i;in? D;nyadan yok olup gitmemek i;in! Yurtlar;nda Halk olup, Ba;;ms;z-Devlet olup ya;amak i;in!... Amma, halk kendi kendine <<halk bilincimi koruyay;m, yurdumu koruyay;m>> diye, ortak bir fikirde birle;ip sonuca varam;yor.
Halka, devlet olma bilincini sindirmek i;in u;ra; veren bir kitle gerekir. Yahudilerde bile bahsi ge;en bu kitle bir g;nde olu;mad;, kendi i;lerindeki farkl; d;;;nen di;er gruplara fikirlerini ;yle bir g;nde kabul ettirmediler!..
Farkl; fikirleri hep vard;: <<Biz Yahudilerin bundan iki bin y;l ;ncesinde de vard; kral;m;z ve devletimiz. Kral;m;z-devletimiz bizi k;t;l;klerden koruyamad;. ;imdi biz ya;amakta oldu;umuz devletlerde, ya;am;m;z; s;rd;r;p ;o;almam;z gerekir. Nerde ya;ad;;;m;z;n hi;bir ;nemi yok, yeterki biz ba;ta-ba;c; olal;m, zengin olal;m rahat, ya;ayal;m>>.
Halk-Yurt-Devlet;i zihniyet ise bu fikre sahip olan ki;ilere kar;; ac;mas;zca m;cadele etti: << Siz Musa Peygamberimizin vasiyetlerine sad;k de;ilsiniz. Doydu;unuz yer sizin i;in do;du;unuz yerden daha k;ymetli! Dinden, dilden, yurttan dahi k;ymetli midir d;nya mal;!? ;yleyse siz Musan;n ;mmetinden de;ilsiniz!>>. Yahudiler kendi aralar;nda ikiye b;l;n;p birbirleriyle bu ;ekilde u;ra;t;lar. Yapd;klar; bu m;cadelede, kimin kazand;;;na ise bug;nk; ;srail Devleti ;ahitlik ediyor.
;ok uzaklara gitmeden, kom;u halklardan ;rnekler de verebiliriz. S;z misali, Kabart;y; (Kabardeyi) al;p bakal;m. Alan Devletimiz da;;ld;ktan sonra, a;a;; b;lgelerden gele-gele bize ait olan d;zl;kleri zapt eden halkd;r onlar. Daha sonralar; ise, Rus ;mparatorlu;unu arkas;na alarak, bize ait olan yerlerimizi kendi b;lgelerine kat;verdiler.
Kabardey beyleri pis emellerine ula;mak i;in, her t;rl; i;i yapmaktan (asaletten uzak, adice i;leri) geri kalmad;lar. Bir misal; 1557 senesinde Kabardey beyi Temr;k Rus Padi;ah;na kul-k;le olmaya dahi raz; oldu;unu bildirip, gavur (rus) dinini kabul edip, k;z;n; ise ;van Grozniy’e gelin etti. O g;n bug;nd;r Kabardey’in ba;;;lar;n;n adetleridir; ne yap;p edip, altan girip ;stten ;;k;p Rus Kral;n; bize, Taulu’lara (kafkas da;lar;nda ya;ayan eski Alan T;rkleri “Da;l;lar”) ;sd;r;p-k;;k;rt;p, k;rd;r;p, yerlerimizi ise kendilerine katmak! ;yledir ki, Rus ;mparatorlu;u, Taulular; kendi buyru;una almak i;in Kabardeyi ihya etmi;, Kabardey de Taulular;n yerlerini elde etmek i;in Rus g;c;n; arkas;na alm;;. Bu gidi;at tarihin sovyetler birli;i d;neminde de durmadan devam etmi;tir.
1920 senesinin 17 Kas;m;n’da Tau Cumhuriyeti (Da; Cumhuriyeti) kuruldu. Bu cumhuriyet ;e;en, ;ngu;, Tegey*, Kabardey, Malkar, Kara;ay gibi bir “dizi” milletler toplulu;undan olu;turuldu. Esasen, Kabardeyin tamatalar; (;nde gelenler, beyler), Stalin’in yard;m; ile Kabardey’i Da; Cumhuriyetler birli;inden ;;kard;lar, bu ;ekilde ba;lam;;t;r Da; Cumhuriyeti’nin da;;l;m;! Kafkas halklar; taraf;ndan kurulan bu Cumhuriyeti Ruslar istemiyordu: Kabardeyin eli ile da;;tt;lar, kurulan bu cumhuriyeti! Kabardeylerin bu “satma” i;i i;in, akabinde Malkar milletinin (Balkar T;rkleri) b;lgesel y;netimi Kabardeylerle birle;tiriliyor… nihayetinde ise i;in sonucu nereye varaca;; bellidir: Malkarl;lar;n y;netimi art;k Kabardeyler’in elindedir! (yaz;ya EK NOT: Mevzu bahis Kabardey-Balkar Cumhuriyetidir! Burda par;ala b;l ve yut politikas; en ac;mas;z ;ekilde i;letilmi;tir. G;n;m;ze kadar Malkar halk;na yap;lan haks;zl;klar halen devam etmektedir. Kara;aylar ile Malkarlar ayn; dili konu;an, tarihin derinliklerinden o g;nlere dek Kuzey Kafkas Da;lar;n;n en y;ksek b;lgelerinde, derin vadi ve d;zl;klerinde toprak b;t;nl;;;n; korumu;tur. Bu halk Alan T;rklerinden bir ba;kas; de;ildir. Kara;ay; Malkar;ndan, Malkar; ise Kara;ay;ndan bu ;ekilde b;l;p ay;rm;;lar!)
1944 senesinde ise, Kabardey ba;kan;n;n yazm;; oldu;u ka;;da istinaden, Stalinci-Beriyac; rejim Malkar halk;n; Orta Asya’ya s;rg;n ediyor, Malkarl;lara ait olan mal ve m;lk varl;;; ile topraklar;n;n b;y;k bir k;sm;n; ise Kabardeylere veriyor!
Kabart;n;n, Da; Cumhuriyeti Birli;inden ;;kart;lmas; ile, Da; Cumhuriyeti ile s;n;r; kalmayan Kara;ayl;lar da do;al olarak birlikten ;;kart;lm;; olur. Ali o;lu ;mer’in u;ra;;s; ile, 1922 senesi Ocak ay;n;n 12’sinde Kara;ay-;erkez ;zerk B;lgesi kuruluyor. “Kara;ay B;lgesi” ;eklinde kuraca;; yerde “Kara;ay-;erkez B;lgesi” diye kurmas;, Alio;lu’nun ;ok b;y;k hatas;yd;, bu hatan;n getirmi; oldu;u zorluk ve felaketlerden bug;n-bugece dahi kurtulamadan gidiyoruz.
Kara;ay’a ilave “ek” edilen, bu “;erkez Halk”, “;erkezliler” nerden ;;kt;! O senelerde b;t;n belge ve d;k;kanlarda onlar i;in “Kabart;l;”lar diye s;yleniyor, Tau Cumhuriyeti’nin diziminde de sadece “Kabart;” g;r;n;yor! Ger;ek ise ;udur! ;erkes diye halk yoktur!
Kara;ay’;n yerlerine ka;ak Kabardeyleri Rus ;mparatorlu;u 19. yy.da yerle;tirdi. Esasen, hali haz;rda bir Kabardey B;lgesi varoldu;u i;in Kara;ay b;lgesinde ya;ayan Kabardeyler’e (ikinci bir ;zerk b;lge kurmak i;in) Ruslar m;saade etmeyeceklerdi. Bu y;zden ikinci bir b;lge ol(u;tur)mak i;in Kara;ay b;lgesinde ya;ayan Kabardeyler kendilerini belge ve d;k;manlarda “;erkez” olarak yazd;rmaya ba;lad;lar. Az say;da olmalar;ndan dolay;, kendilerine Beslenay’l;lar;, Abaza’l;lar;n ise b;y;k bir k;sm;n; katt;lar. Bu t;r hiyleler ile 1920-1930’lu y;llarda yeni halk ve yeni b;lgesi kuruldu! B;yle hile ve desiseler ile yarat;l;p Kara;ay’a ilave edilen bu halktan, biz nas;l bir iyilik bekleriz!
Kara;ay B;lgesinde ya;ayan, Kara;ay g;c; ile kurulan ;erkez Krall;;;, Kara;ay’a “te;ekk;r edece;i” yerde, Kara;ayl;lardan kat be kat daha az say;da olmalar;n; g;z ard; ederek, her ne varsa iki e; par;aya b;lmek i;in, hak iddia edip, durmadan Moskovaya ;ikayet belgeleri yazmay; biliyor, ve fakat, ;artlar;n gerektirdi;i gibi ya;amay; ise bir t;rl; kabul etmiyor! Bu y;zdendir ki, “Kara;ay-;erkez B;lgesi” 1926 senesinde iki par;aya b;l;;;l;yor; Kara;ay B;lgesi ve ;erkez B;lgesi… B;ylelikle Malkar; yutmaya ;al;;an Kabardey (Kabardey Balkar Cumhuriyeti) b;lgesinden sonra, Kara;ay topraklar;nda “;erkez” ad; ile ikinci bir Kabardey B;lgesi kurulmu; oluyor. Kabardeyler y;zy;llar boyunca Kara;ay-Malkarl;lar ile “dostane” bir ;eklide ya;amay; benimsemediler, onu b;rak, kendi g;c;n;n bize yetmeyece;ini bilgidi;i i;in, ;st;m;ze yalan yanl;; yak;;t;rmalar yap;p, Rus y;netimlerine bizi k;t;leyerek, bizim sonumuzu getirmek i;in ;abalay;p durmaktalar.
Kara;aydan kopart;l;p kendileri i;in b;lge olu;turulan, fakat say;lar;n;n az olmas;ndan dolay; Rus ve Kazaklardan yard;m almadan duramayan ;erkezler i;in hayat umulan;n aksine daha da zorla;;r. (;zellikle Kara;aylar ya;ad;klar; b;lgeden haks;z yere topluca (14 y;l) s;rg;n edildiklerinde, o sevilmeyen Kara;ayl;lar;n b;lgede nas;l bir denge unusuru oldu;u daha da su y;z;ne ;;kacak, ;erkezler i;in o dost bildikleri Rus ve Kazaklar onlara hakaret boyutunda ya;amlar;n; zehir edecekdirler.) 1957 senesinde Kara;ayl;lar s;rg;nden d;n;p (ata yurtlar;na geri) gelmeselerdi, az daha ;erkez b;lgesi “millet b;lgesi”, (yani binlerce y;ll;k kara;ay topraklar;, ;nce ;erkez b;lgesi ad; ile b;l;n;p, yutulacak, nihayetinde –millet b;lgesi- ad; ile rus topra;;) olacakt;.
<<Kendi dillerinde konu;amayan, selamla;maya bile korkan ;erkezler, biz Asya’dan d;n;p geldi;imizde, devlet dairelerinde bile “Selam Aleyk;m” diye s;ze ba;lad;;;m;zda, ;a;;r;p bir de;i;ik bak;yorlard; bize.>> deyip ya;an;lan o g;nlerden bize haberler anlat;rd; gazetecimiz Seyit Laypan… (Ek not: s;zde kendi b;lgelerinde h;r ya;ayabileceklerini sanan ;erkezlere hayat; bu derece zorla;t;ran, rus ve kazaklard;r! Etnik yap;ya d;;ardan m;dahele oldu;unda durum ortadad;r, Kara;ay ve Malkarlar;n s;rg;n edili;i, etnik yap;y; bozmaya y;nelik bir hareket idi.)
Ben kendim ;erkessk’te ya;l; bir kazaktan duyduklar;m;, ne bir eksik ne de bir fazla ile okuyucuya aynen aktar;yorum: <<Siz, banditle (e;kiya), nas;l geri d;nd;n;z(!). Siz yokken “oh” ederek ya;;yorduk(!). Biz, delikanl; gen;ler, ak;am vakti yol kenarlar;nda oturup, k;zlar ile sohbet ederdik. Bize ;;pheci bak;;lar atarak ge;ip gitmekte olan ;erkez gen;leri g;rsek, durdurup, s;rtlar;na k;zlar;m;z; oturtur, ileri geri y;r;t;r, dalgam;z; ge;er, hatta s;rtlar;nda k;zlar;m;z; evlerine kadar g;t;rd;;;m;z dahi olurdu. Siz geldikten buyana, bizim delikanl; gen;lerimiz soka;a ;;kmaya dahi korkup ba;lad;lar. ;ehir meydanlar;nda alk;;lar;n;z, tepsevleriniz (oyunlar;n;z) gece ortas;na kadar durmuyor>>.
Biz Asyadan geri d;nd;;;m;z zamanlarda ;erkezliler sinmi; vaziyette, ba;lar;n; kald;ramadan duruyorlard;. Kara;ayl;lar;n geri d;nmesi onlar i;in bir “nasip” oldu. Bir-biri ile anla;amayan, 1926 y;l;nda bir-birinden ay;r;lan iki halk;, 1957 senesinde yeniden birle;tirip, “Kara;ay-;erkez B;lgesi”ni kuruyorlar. Sonras;nda s;rg;nden geri d;nen Kara;ayl;lara g;nderilen paran;n b;y;k bir k;sm; ise ;erkessk ;ehri ve yak;nlar;ndaki b;lgelere da;;t;l;yordu. Birlikte ya;am s;reci Kara;aylar;n pay;n; yemek ;eklinde yeniden ba;land;… Bu g;n bu gecedir durumda bir de;i;iklik yok! (Halk;m;z s;rg;nden d;nd;;; senelerde, eski “Kara;ay B;lgesi”ni yeniden yap;land;rmak i;in o g;n;n rus y;netimi taraf;ndan g;nderilen yard;m fonunun ;erkez oblispolkom’un* ba;kan; Kardanov taraf;ndan has;r alt; edildi;ini de unutmayal;m.)
Kara;ay-;erkez Cumhuriyeti’nin yeri 14,3 bin kilometre karedir. 1943 senesinde Stalinin yok etti;i Kara;ay B;lgesinin yeri ise 11,4 bin kilometre karedir. Yerlerimiz ;ok olmakla beraber, Elbruz da;; (Minggi Tau), mermer ta;lar, vadiler, su zenginliklerimiz, da;l;k arazilerdeki yaylalar;m;z, yer alt; zenginliklerimiz, a;;k;a s;ylemek gerekirse bizde olmayan bereket yok! Kom;ular;m;z;n bizden ayr;lmadan bir mantar gibi yap;;;p durmalar;n;n tek sebebi de budur!
1990’l; y;llarda Kara;ay halk;n;n <<Cemaat>> kurulu;u 1943 senesindeki Satalin-Beriya-Suslov taraf;ndan yok edilen Kara;ay B;lgesini tekrar yeniden olu;turmaya ba;lam;;t;. 1991 senisinin 26 Nisan’;nda “G;;;r;len-s;r;len halklar i;in rehabilitasyon Kanunu” ;;kd;ktan sonra ise, millet olarak ataca;;m;z her ad;m;n ba;ar;ya ula;mas; muhtemelen ;ok kuvvetliydi. Kara;ay B;lgesinin kurulmas; ile ilgili Rusya Devlet Ba;kan; Yeltsin taraf;ndan ;;kar;lan (yerel)*kanun da var idi. Gel g;r ki bu i; ba;ar;lamad;. ;; 1957 senesindeki gibi oldu. O zamanki b;lge y;neticileri; Kara;ay;, ;erkezi, Abazas;, Nogayl;s;, Rusu hepsi birle;ip, Kara;ay B;lgesinin kurulu;una kar;; ;;kt;lar. Onlara da kendi yardak;;lar; destek verdi.
Halk;m;z;n ba;;ms;z cumhuriyet olmas;n; engelleyen y;neticiler: Kara;ay-;erkez b;lgesinin ba;kan; Hubiy o;lu Vladimir, rusya ba; sovyet milletvekili, “Cemaat”in ba;kan; (<<Kara;ay B;lgesini kuruncaya kadar durmayaca;;m>> deyip de yeminini bozan ki;i) Orus o;lu Azret, <<S;rg;ne u;ram;; halklar;n Konfederasyonu>> ba;kan; Ali o;lu ;smail.
Ve yine bir kesim ki, burda g;stermek istiyorum, i;te onlar;n soylar;, hizmetleri ve Kara;ay-;erkesiyan;n cemaatine duyurusu - "Obra;;eniye k jitelyam Kara;ayevo-;erkesii":
"...M; ne mojem soglasitsya s proyektom zakona o vosstanovlenii Kara;ayevskoy i ;erkesskoy avtonomn;h oblastey v sostave RF...» Savelev V. N. – predsedatel oblsoveta narodn;h deputatov; Tlyabi;ev A. R. – zam.predsedatelya oblsoveta narodn;h deputatov; Biyukov M. ;-A. – redaktor gazet; "Nogay dav;s;"; Kardanov A. H. - predsedatel Ad;ge-Hablskogo raysoveta narodn;h deputatov; Salpagarov ;. Z. – na;alnik obedineniya "Kara;ayevo-;erkesskagropromstroy"; Skorikov V. A. – pomo;;nik predsedatelya oblsoveta narodn;h deputatov; Skriptsov V. G. – na;alnik upravleniya selskogo hozyaystva respubliki; Fedorov A. ;. – zav.otdelom oblastnogo Soveta narodn; h deputatov; Fizikov D. A – generaln;y direktor agrofirm; ";bileynaya»; ;idakov ;. B. – gl. vra; oblastnogo onkologi;eskogo dispansera; Erkenov ;. H. – generaln;y direktor proizvodstvennogo obedineniya "Mikrokomponent"; Hubiyev V. ;. – i.o. glav; administratsii K;SSR; Ozov A. G – perv;y zamestitel i.o. glav; administratsii K;SSR; Redkin V. P. – perv;y zam.glav; administratsii K;SSR; Naymanov N. ;. – zam.glav; administratsii K;SSR; Kataganov A. E. – upravdelami i.o. glav; administratsii K;SSR; Lu;nikov ;. M. – prokuror respubliki; Kolesnikov V. M. – na;alnik otdela Ministerstva bezopasnosti po Kara;ayevo-;erkesii; Nikitenko N. G. – predsedatel oblastnogo narodnogo suda; Volkodav A. T. – na;alnik upravleniya vnutrennih del; Aybazov D. H. – redaktor gazet; "Kara;ay»; Kardanov M. H. – redaktor gazet; ";erkesheku"; Starodubtsev YE. A. – redaktor gazet; "Den respubliki"; Aciyev D. ;. – predsedatel teleradiokomnanii Kara;ayevo-;erkesiya; Kam;sovskiy V. F. – predsedatel ;erkesskogo gorsoveta narodn;h deputatov; Solovev V. A. – predsedatel Kara;ayevskogo gorsoveta narodn;h deputatov; Strigin V. P. – predsedatel Zelen;ukskogo raysoveta narodn;h deputatov; Borlakov K. S. – predsedatel MaloKara;ayevskogo raysoveta narodn;h deputatov; Vorobev A. V. – predsedatel Ust-Cegutinskogo raysoveta narodn;h deputatov; Trotsko F. K. – predsedatel Urupskogo raysoveta narodn;h delutatov; ;ebzuhov M. N. – predsedatel Habezskogo raysoveta narodn;h deputatov; Bogat;rev A. H. – predsedatel Kara;ayevskogo raysoveta narodn;h deputatov; Kl;;nikov G. M. – glava administratsii g. ;erkesska; Elkanov B. ;. – glava administratsii g. Kara;ayevska; Alaberdov M. ;. – glava administratsii Ad;ge-Hablskogo rayona; Polyakov V. ;. – glava administratsii Zelen;ukskogo rayona; Go;iyayev B. H-A. – i.o. glav; administratsii MaloKara;ayevskogo rayona; Aliyev M. ;. – glava administratsii Prikubanskogo rayona; Kipkeev M. D. – glava administratsii UstCegutinskoro rayona; Koy;uyev R. ;. – glava administratsii Kara;ayevskogo rayona; ;iryayev M. V. – glava administratsii Urupskogo rayona; Argunov O. A. – glava administratsii Habezskogo rayona; Kat;iyev A. A. – upravlyayu;;ny trestom «K;SS"; Cegutanov E. H. – predsedatel komiteta po natsionalnoy politike i sredstvam massovoy informatsii ; Hap;ayev S. ;. – zav. ob;;im otdelom oblastnogo Soveta narodn;h deputatov; Ke;erukov K. A. – zav. organizatsionn;m otdelom administratsii K;SSR.
G;rd;;;n;z gibi, Kara;ay, ;erkez b;lgesinin kurulu;u ;zerinden Rusya Devlet Ba;kan; Yeltsin taraf;ndan ;;kar;lan kanuna ( zakonoproyektine*) kar;; gelenlerin hemen hepsi fikir adam; ve y;neticilerdi. Aksi halde bunlar makam koltuklar;n; terketmek zorunda kalacaklard;. Buy;zden kendi halklar;n;n kaderi ile oynad;lar. Kara;ay’;n yorumunu kendine b;rakmadan, ba;ka halklara sormu; gibi yap;p, onlar;n ise (Kara;ay’;n s;rt;ndan ge;inmeye al;;anlar); birlikte ya;amak istiyoruz demeleri ile ;z halk;m;z d;zl;;e ;;kamadan kald;. Di;er halklar;n ba;kanlar; ve ;nde gelenleri, kendi b;nyelerini korumakla kalmam;;, kendi halklar;n;n kayg; ve endi;elerini ;n planda tutmu;lar, sadece Kara;ay y;neticiler makam koltuklar;n; halktan ve yurdundan pahal; g;rm;;ler!
Kendi itlik ve hilekarl;klar;n; gizlemek i;inse ne diyorlar:
<<ayr;l;yoruz dese idik kan d;k;lecekti. Yer davalar; ;;kacak idi. Rus Kazaklar;, ;erkezler, Abazalar ve Nogaylar da kendimiz cumhuriyet olaca;;z diyorlard;…>>
Bir kesim ise:
<<"Kara;ay-;erkez B;lgesini" cumhuriyete d;n;;meye bir b;rak;n;z! Ondan sonra “Kara;ay’;” Cumhuriyet stat;s;ne biz d;n;;t;rece;iz>> diye yemin ediyorlard;.
Ba;ka bir kesim:
<< Bize Kara;ay B;lgesi olmaktan ise Kara;ay-;erkez Cumhuriyeti olmak iyidir>> diye halk;n beynini kar;;t;r;yorlard;.
Bir di;er grup ise hi;bir sonuca varmayacak, zararl;, bir o kadar korkun; fikre sahipti:
<<Bize kendimize has b;lge kurmak gereksiz, Kara;ay-;erkez Cumhuriyeti’nde biz en b;y;k millet olarak ;erkezlere ve di;er k;;;k milletlere beylik yap;p dural;m. Kabardey Malkar’; nas;l yutmak i;in u;ra;;yor ise biz de ;erkezi ;yle yutmak i;in u;ra;al;m…>>
Bunlar;n hepsi, cahil halk; korkutarak kand;rmak i;in ;nde gelen y;neticiler taraf;ndan uydurulan hileli yalanlar, bir ;e;it b;y;d;r. “B;y;c;n;n iki hakk; da kendi ba;;na” denilen Nart S;z;n; (Atas;z) bir hat;rlasalar ya!..
Kara;ay-;erkeziya’n;n birlik ve b;t;nl;;;n; korumak i;in de;il, kendi ;;karlar; gere;i y;netimde kal;p koltuklar;n; korumak i;in devletin Rehabilitasyon kanununa ( part-sovet nomenklatura) kar;; gelerek, halkar; birbirine d;;;r;p, kan d;kt;rmelerine ;ok az kald;. Kendi hilekarl;klar;n; ve yapd;klar; k;t; i;leri gizlemek i;inse, Kara;ay;n <<Cemaat>> adl; demokrat kurulu;unu tersleyip u;ra;t;lar.
Rehabilitasyon kanununa g;re, Kara;ay’;n Stalin taraf;ndan yok edilen devletinin yeniden in;a edilmesi gerekir. Sovyet lider Yeltsin, sovyetler parlementosuna, Kara;ay B;lgesi’nin kurulu;u hakk;nda, gerekli belgeyi (zakonoproyekt) ;;karm;; idi. (Ondan sonra, sovyet birli;inde kalan di;er milletler gibi, halk;n kendi iste;i ile, Kara;ay B;lgesi da Kara;ay Cumhuriyet’ine d;n;;ecek idi). Bizim ;nde gelen b;y;kler ise, kanuna ve kendi halk;na kar;; gelip, <<Kara;ay-;erkeziya’n;n birli;ini koruduk>> diye, ;;;nmeye ;al;;;yorlar, dahas; Kara;ay;n cumhuriyet olmas;n; engelleyen s;zde ;nde gelen b;y;kler ve casuslar i;in an;tlar dikip duruyorlar. Kendi k;l;b;kl;klar;n;, beceriksizliklerini, satma i;lerini, ak;ll;ca yap;lm;; bir i; gibi g;stermek istiyorlar.
Kabart; 1920 senesinde Da; Cumhuriyeti’ni y;k;p, birlikten ;;k;p, kendi ba;;na bir b;lge olmak i;in korkmam;;t;. ;ok ge;meden hiyle ile, fitne ile, zor ile <<orant;l; e;it haklara sahip karde;ler gibi ya;ayaca;;z(!)>> diye, Malkar; da kendine kat;p, onu lidersiz b;rak;p, hakk;n; yiyerek kurutmaya ;al;;al; beri ka; zaman ge;ti! Karde;li;i, orant;l; e;itli;i, Kabardey ;;yle anl;yor: <<Biz Malkarl;’lardan 4 kereye fazlay;z. Bu y;zden her bir ;ey i;in bizim pay;m;z 4 kat; ;ok olmas; gerekir>>. ;;in ger;e;ine baksak, Malkarl;’lar;n hakk;n; da yiyip, onlar; yersiz yurtsuz edip u;ra;;yorlar. Nal;ik etraf;ndaki Malkar k;ylerinin yaylalar;n;, sabanlar;n; ele ge;irip, kar;; gelen Da;l;lar; (Malkarl;lar) ;ld;r;p, da;lar;na sahip olmak i;in u;ra;;p, <<e;itli;i, karde;li;i>> b;yle ya;at;yorlar(!1).
Kara;ay ;erkez Cumhuriyetinde Kara;aylar ;erkezlerden d;rt-be; kat; fazlad;r. Burda ise durum daha bir ba;kad;r: her bir ;eyde ;erkezin pay; Kara;ay;nki ile bire-bir e;it veriliyor. Bunu ;u ;ekilde izah edelim; bir ;erkeze bir tabak ;orba, d;rt Kara;ayl;ya da bir tabak ;orba! ;erkezler doyup kuduruken, Kara;ayl;lar ise k;t;rem olup gidiyorlar...
Kabardey-Malkar Cumhuriyeti’nde <<her bir adam ba;;na ne d;;erse>> deyip, b;ylelikle Malkar’; kurutuyorlar. Kara;ay-;erkez Cumhuriyeti’nde <<adam ba;;na g;re de;il de, halk ba;;na g;re olmal;>> deyip, b;ylelikle Kara;ay; kurutuyorlar. Yerlerinden s;rg;n edilip g;;;r;len milletler ile s;rg;n edilemeyen milletlere Rus Y;netimi farkl; g;zle bakt;;; i;in Kara;ay; ve Malkar; bug;n dahi do;rular;n; bulamadan, azap ;ekerek duruyorlar. Kara;ay bu durumdan kurtulmak istedi;i gibi Malkar da Kabardey’den ayr;lmak istiyor. Gel g;r ki, Kara;ay-Malkar Halk;n; ya;malay;p, haklar;n; yemesini ;;renenler, ayr;lmaya b;rakm;yorlar. Ka;an (her zaman) dahi bizim halk;m;z; yenip, yurdumuza sahip olmak isteyenler, hor niyetlerini bug;n de b;rakm;yor, emellerine ise yava;-yava; yakla;;yorlar.
1926 senesinde de, ayr;lma i;i kolay de;il idi. ;yleyse de, yurdunu seven adam G;rc; o;lu Kurman, bir taraftan Ali o;lu ;mer’in yanl;;;n; da d;zeltip, Kara;ay’; ;erkez’den ay;r;p, ayr; b;lge (oblast) yapd;. Ali o;lu ;mer bu i;e do;ru kanaatler sonucunda ula;;ld;;;n; o d;nemde yazm;;t;. Bu her iki ki;iyi (ger;ek halk liderleri), 1937’li senelerde milliyet;ilere yapt;klar; gibi, Stalinci y;netim yok etti. Onlardan sonra halk i;in, hak i;in canlar;n; feda edecek tamata-;nder ki;i Kara;ayda ;;kmad;. Onlar;n ard;ndan gelen fikir adam; ve y;neticiler, halklar;n;-yurlar;n; de;il, kendilerini, y;neticiliklerini (makam koltuklar;n;) korumaya ;al;;t;lar. Zorluk i;te burdad;r.
Sat;lm;; casuslar kendi itliklerin gizlemek i;in ne yapmad;lar ne etmediler! <<Kara;ay;n ayr; devlet olmas;n; kim sevmez ki, ;ylesi i;in kan d;k;lecek idi. Bizim pay;m;zdan bir par;a yeseler dahi, buna sabretmek bizim i;in daha iyidir…>>. Hay;r, bu sat;lm;;lar kendi haklar;n; m; yedirecekler! Kendi haklar;n;n bir k;sm;ndan feragat etmeyi bir tarafa b;rak;n, (onlar) d;;manlarla bir olup, kendi halk;n; ve yurdunu gasp edip u;ra;;yorlar!
<<Kan d;k;lecek idi, Kabardey’e vergi ;demesek>> -derse Kar;a;
<<Kan d;k;lecek idi, K;z;lbek askerden adamlar;m;z; geri almaya ba;larsak>> -derse Tatarkan;
<<Kan d;k;lecek idi, kad;n;m; Kr;m Han;na vermesem>> -derse A;emez;
<<Kan d;k;lecek idi, gelinimi Kabart; Bey’e seleke etdirmese idim>> derse Kara Mussa;
<<Kan d;k;lecek idi, Kabart;l;ya art;kl;k etdirmezsek>> -derse Cattay;
<<Kan d;k;lecek idi, Kara;ay Millet Okruk’u kurmaya ba;lasak>> -derse Ali o;lu ;mer;
<<Kan d;k;lecek idi, Kara;ay’; ;erkez’den ay;r;p ayr;ca Kara;ay B;lgesini kurmaya ba;lasak>> -derse G;rc; ulu Kurman –
2. …nas;l olurdu? Bizim ;;p kadar dahi olsa; bir asaletimiz, bir adaml;;;m;z, bir halk olgumuz kal;r m;yd;? Kalmaz idi!
B;yle adamlar;m;z olmas;ndan dolay;d;r, y;zy;llardan buyana halk;m;z;n ve yurdumuzun korunup, krall;;;m;z;n var olup, ba;;m;z; yukar; grurla kald;r;p y;r;memiz. ;imdi ise?...
1990’l; y;llarda Kara;ay, ;erkezden ayr;l;p, b;lge ( oblast) olmadan kalm;; ise, bunun en b;y;k g;nah; Kara;ay ;erkez Cumuhuriyeti’nin ba;kan; Hubiy o;lu Viladimir’indir.
Bir ;ey geliyor hat;r;ma. 1980’li y;llarda, Kara;ay Gazatesinde ;al;;t;;;m s;ralarda, Arh;z’a yolum d;;t;. K;yl;ler ;;yle s;ylemi;lerdi: <<Arh;z Kara;ay’;n en eski yurdu. ;imdi bizi burdan yok edip u;ra;;yorlar. Stalin gibi bizi tutuklay;p s;rm;yorlar, buradan bizi kendi r;zam;zla gitmeye zorluyorlar. Yeni ev yapmam;za izin vermiyorlar, eski evlerimizi tamir ettirmiyorlar. Halk, elinden bir ;ey gelmeyip, ;aresizlik i;inde, arkada g;z; kalm;; ;ekilde, buradan g;;;p gidiyor. Bu zorlu;a bir ;are yok mu?>>.
Gazeteye d;n;p, g;r;p-duydu;umdan haber yaz;p, Arh;z’l;lara s;z verdi;im gibi, gazetede yay;nlamak istiyorum. Gazetemin ba; (zamestitel) red;kt;r; Hubiy o;lu Abu-Hasan bir diyip iki demiyor: <<(Sanki) Bir tek sen biliyorsun bu problemi. O ;ekildeki, Kara;ay k;y;n; koruma b;lgesinden (do;al koruma b;lgesi - krort zona) ;;kartmak (tahliye etmek) ;ok ;nceden al;nm;; bir karar. Bizim herhangi bir ;ey yapmaya g;c;m;z yok. Bu konu hakk;ndaki materyalleri gazetede yay;nlamaya da m;saede yok!>>.
- Peki Abu-Hasan! K;y;n yurdun i;in sen u;ra;mazsan, ben u;ra;mazsam, kim u;ra;acak?
- B;rak Allah i;in! Senin ;;retmenli;ine ihtiyac;m;z yok! U;ra; verip kral’; yenecek de;iliz, sadece kendi i;imizden oluruz. Sen gen;sin hen;z, ola gelen i;leri iyi anlam;yorsun. Durma niyetin yok ise, git de Hubiy o;lu Vladimir ;slamovi; ile bulu;. Kara;ayda en ;st makam sahibi O. Kendi de Arh;z’l;!
Gidip bulu;uyorum. Onun s;yledi;i:
- Ne var o da; ete;inde s;k;;;p durmakta! Ovalara d;zl;klere sarks;nlar da ya;am; g;rs;nler.
- Vladimir ;slamovi;! Do;du;unuz k;y; ni;in da;;tmak istiyorsunuz? O b;lgeler bizim eski yerle;im yerlerimiz. Madem halk; oradan g;;;rmek istiyorsunuz, a;a;; b;lgelerde yer verip ni;in yard;mc; olmuyorsunuz? Kral (rus y;netimi - kremlin) Da;l;lar; yine g;; ettirmek istiyor ise, a;;k;a niye s;ylemiyor! G;stersenize kremlinde al;nan b;yle bir karar var idiyse!>>.
Ba;kan Hubiy o;lu do;du;u yeri korumaya, ;nceden al;nm;; olan kararlara kar;; durmak istemiyordu. Ne i;in derseniz: hemen O’nu i;inden ;;karacaklard;. Koltu;unu korumak i;in O sa;;r ve dilsiz, do;du;u k;y mahzun ve toz duman halde, da;;l;yor… Da;l;lar s;rg;nden d;nd;kten sonra, Onlar; da;lara g;ndermemek i;in u;ra; veriliyor, buna ra;men da;l;k b;lge ve k;ylere gidenlere hi;bir kolayl;k sunulmuyor, s;z;m ona en ba;ta al;nan karar gere;i kendi istekleri ile gitmeleri sa;lanmaya ;al;;;l;yordu. Aslen karar nerden ;;km;; olursa olsun, elinin-yurdunun-halk;n;n yan;nda yer almayan ki;inin, halk ad;na karar merciinde durma hakk; yoktur… Halk;m;z i;te b;yle ki;ilerin getirdikleri zorluklardan dolay; m;zdaripdir.
Arh;zda do;mu;, MGU’da ;al;;an, ekonomi bilimleri doktoru, Profes;r Hubiy o;lu Kays;n da Arh;z’l;d;r. O’nun da kendi k;y; i;in u;ra; verdi;i s;ylenemez. <<Bize Kara;ay oblast gerekmiyor, bize tek gerekli olan ekonomik (rehabilitasyon) iyile;tirmelerdir>> dedi;i s;zleri akl;mdan gitmiyor. Nas;l ekonomik rehabilitasyon ar;yorsun, k;y;n; yerle bir ederlerken!... Hubiyo;ullar;ndan bu ;; ki;iyi anmam;n sebebi, onlar “yok edilmekte olan Arh;z”l; olduklar; i;indir. Di;er taraftan; biri devlet adam;, ikincisi bilim adam;, ;;;nc;s; gazeteci; –yap;yoruz deseler, ;ok ;ey yapacaklar idi…
S;yledi;im gibi, Da;l;lar; da;lar;ndan ay;r;p, onlar; d;zl;klere g;; etdirtmek, rus ve ba;ka milletler ile kar;;t;r;p, s;r; edip, yok etmek: -Rus ;mparatorlu;u’nun Kuzey Kafkasya’y; k;l;; zoru ile kendine katd;;; zamanlardan g;n;m;ze gelen bir politikas;d;r. Halklar; do;duklar; yurtlar;ndan g;; ettirmek bu politakan;n ana hedefidir. Halklar s;rg;nden geri yerlerine d;necekleri zamanda da, onlar; da;lar;na, da; yurlar;na g;ndermeme gayreti de bu politikan;n bir uygulamas;d;r.
<< Tokao;lu Seyit-Umar (eski Kara;ay Oblast’;n ba;kan;, 1943 senesinde b;t;n halk; Asya’ya s;rd;kleri zaman, nedendir bilinmez O’nu s;rg;n etmeden b;rakd;lar. –L.B.) 1957 senesinde s;rg;nden d;nen Kara;ay halk;n;n b;y;k bir k;sm;n; da;lara g;ndermeyerek, ;erkezlerin etraf;nda g;zel, d;zl;k arazilere yerle;tirdi>> diye, onu onere edip, ;vg;ler dizmek do;ru de;ildir. O Kara;ay Oblast’; yeniden kurup, halk; da; k;yl;klerine yerle;tirip, kremlinden gelen paralar; ba;kalar;na yedirmeden, halk;na ula;t;rsa idi, -i;te o zaman onere edilmeye lay;k olurdu… Yoksa, ;st makamlardan gelen gizli ;denekleri saklayarak, halk; ve yurdu i;in kullanmay;p, halk; d;z arazilere yerle;tirmek; -bu; halka iyilik yapmak de;ildir.
Bu politika sadece bizde de;il, ;e;enistan’da, ;ngu;etya’da da s;regelmi;. Onlar;da eski da; k;ylerine b;rakmadan, d;zl;k b;lgelere yerle;tirmeye ;al;;t;lar. Malkarl;lar;n ise 80 tane da; k;y; geri kuruld;; evlerin temel ta;lar; an;t mezarlar gibi g;r;n;yor bug;n. K;;;k da; halklar;n; y;zy;llar boyu tehlikelerden koruyup duran, ola;an;st; “da;l;k” b;lgelerde kurmu; olduklar; da;l;k arazilerdeki k;yleri idi. Da;l;lar d;zl;klere ;ehirlere topland;;;nda, b;y;k halklar;n i;inde adetlerini, dillerini de unutup, yutulup, yok olmaya ba;l;yorlar. <<Da;l; d;zde sendeler>> dedi;imiz atas;z;m;z;n (nart s;z) do;rulu;una her ge;en g;n ;ahit oluyoruz.
Halk;n kendi k;y;n;, yurdunu d;zenleyip, rahat ya;atmak bir tarafa, <<daha g;zel yerlere g;;;r;yoruz>> diye, halk; k;y;nden, yurdundan ay;rmak –bu kral;n (kremlinin) pis politikas;d;r, bu politikan;n uygulam;s;na yard;mc; olanlar ise i;imizdeki hainlerdir. Da; etekleri ya;am i;in zor diye, bizi o b;lgelerden kovuyorlar da, d;nya kadar bir para harcayarak, o b;lgeleri koruma alt;na al;p(!), turistik dinlenme tesileri yap;p, ni;in d;nyay; bu b;lgeye ;a;;r;yorlar! Do;rusu b;yledir. Halk kendi Ata Yurdunu hi; kimseye vermemesi gerekir, -bizim yurdumuz bir cennettir, onun i;in u;ra;;yorlar bu cennet yurdumuzu elimizden s;y;rmaya, yak;n;m;zdakiler de, uzakdakiler de! Ata yurdumuzu korumadan, Ani dilimizi korumadan, k;ylerimizi korumadan, -biz halk olgumuzu koruyamay;z.
________________________________________
Orijinal Metin: Bilal Laypan
T;rk;e ;eviri: Hidayet Bah;e www.AfyonKaracay.com
Èçáðàííûå ñî÷èíåíèÿ. Òîì 14
© Copyright: Áèëàë Ëàéïàíîâ, 2012
Ñâèäåòåëüñòâî î ïóáëèêàöèè ¹112121611724
Ñâèäåòåëüñòâî î ïóáëèêàöèè ¹112121611724
Ðåöåíçèè