Из сонетов Ильмана Юсупова

 Сонет-1
 Ас са сайн, тептар санна, хьуна доьллу,
 Хьо цхьанна иза листа бакъо луш...
 Безаман ницкъ ган лиъна, кхин а тоьлла,
 Со хьеста кийча ву хьан б1аьргийн г1уш...

 Пирдовсан бешахь вай гург хиларх теша,
 Сан дашна, сайна хьо цхьа муьт1ахь гуш…
 Хьайн массо къайле яй цкъа доггах эша,
 Йолахь со волчу, эхьехь ятталуш…

 Гуш дара суна хир вуй сох хьан йийсар,
 Сан б1аьрса хьеста даьлча болар хьан.
 Денна совдуьйлу хьоьга сан сатийсар,
 Цуо юзу денна гулар байтийн сан...

 Со санна верг кхин хирг ца хилар дуьйцуш,
 Безаман буржалш ахь цхьа говза дуцу...

Перевод  с русского.

Я пред тобою душу обнажил:
 Узри теперь моих страданий лица...
 Чтоб для большой любви набраться сил,
 Мой дух готов твоим глазам молиться…

 Послушная смиренница моя,
 Я верю, что мы свидимся у рая…
 В душе святые тайны затая,
 Приди ко мне, в мечтаниях сгорая…

 Ведь знал я, что ты, мимо проходя,
 Пленишь меня чарующей походкой…
 И каждый день, стихи мои плодя,
 Ты побеждаешь ласковостью кроткой…

 Твердя, что я загадочный и новый,
 Ты тонко мастеришь любви оковы

***   ***   ***   ***   ***

 За горизонтом умер белый день.
 Оделось небо траурною мглою.
 И ты мелькнула в памяти, как тень,
 Как уголёк, засыпанный золою.

 Кромешной ночи чёрное рядно
 Осенний ветер трогает руками.
 Костёр моей души погас давно,
 И в нём остыли вдохновенья камни.

 Горчит твой образ, как полынный лист,
 Когда сижу в обнимку с тишиною.
 Я был перед тобой настолько чист,
 Насколько ты была честна со мною.

 Зачем нам, как в пылу самосожженья,
 Кидать друг в друга пепел сожаленья?


***   ***   ***   ***   *** 
  Сонет-2
 Хьульеш стигал бодане марчонах,
 Анайистехь д1акхелхи к1айн де,
 Овкъаршлахь д1абовчу к1оран суйнах,
 1индаг1 санна иесехь яй хьо д1а.

 Гуьйренан мох бу-кха стигал кхийдаш,
 1аьржачу буьйсанан истанг хьедеш,
 Дукха хан ю синан ц1е ца къиеда,
 Д1аяй синъайамийн т1улгаш шелдеш.

 Сагалбецан ярал къахьло дуьне,
 Тийналлехь висича хьоь сатийса.
 Хьоьца хилла даим а со ц1ена,
 хьо а соьца ма-хиллара нийсса,

 Оьшурий те вайшиъ дага ,хуьлуш алу,
 Д1асакхуьйсуш овкъарш - дагахьбалам?




Хьульеш  стигал бодане марчонах,
Анайистехь д1акхелхи  к1айн де,
Овкъаршлахь  д1абовчу к1оран суйнах,
1индаг1  санна  иесехь яй  хьо д1а.

Гуьйренан мох стигал хьалакхийдаш,
хетало буьйсанан истанг хьедеш,
Дукха хан ю  синан ц1е ца къиеда,
Д1аяй синъайамийн т1улгаш  шелдеш.

Сагалбецан ярал къахьло дуьне,
Тийналлехь ша висча хьоь сатийса.
хьуна хьалха  даим хилла ц1ена,
Хьо а сайца  хетта даим  нийса.


Х1унда  даьгна девли,д1абовш  алу?
Вовшех къастар даге ма ца лало




Когда рассвет, воспламенясь едва,
 На горизонте набухает ало,
 Шепчу в тиши я нежные слова,
 Но мыслям о тебе их всё же мало…

 Когда горит вечерняя заря
 И горбятся меж нами расстоянья,
 Усталой думе образ твой даря,
 Мои стихи слагаются в мечтанья.

 И каждый раз, когда ночная мгла
 Плодит на звёздный свет свои наветы,
 Мне кажется: сгоревших дней зола
 И есть мои печальные сонеты…

 Ведь ты в моей душе маячишь немо
 Моей незавершённою поэмой…


Сонет-3
Сатосуш  анайист  ц1ияла  йоьлча,
Анайист  алунах  юьзина  севсаш,
Экамчу шабаршца  тийналлех  воьлча,
Хьох  лаьцна  ойланаш ма к1еззиг яй сан-м,

Маьрк1ажан  седанан  т1е1аткъам  базлой,
Юккъера  дозанаш  хердала  доьлча,
х1оьттинчу г1айг1анна  хьан  амат  хазлой,
Юцало  сан  байташ,синлаъмех  йоьлча..


Буьйсанан хьадалчо, бодано сегаш,
Седарчийн  къамелаш шеха д1аийдеш,
Дахаран  сан денош овкъаршла эгаш,
Сан иллеш деха ,хьан дахаран сийдеш...

Сан  синан  г1айг1ане Назма а хилла,
Язъелла  ца йолуш ,лела хьо тилла
 






 Ползут по небу облака сырые,
 Как сонные усталые жуки.
 Берёзы, словно свечки золотые,
 Печально пламенеют у реки.

 Осенний день своим унылым ликом
 Рождает хмарь, о журавлях скорбя…
 Тоска моя своим беззвучным криком
 Не может дотянуться до тебя.

 Забился ветер в кисею тумана.
 За горизонтом затаилась мгла.
 Свербит под листопадом, словно рана,
 Дорога, по которой ты ушла.

 Мне мнится, что я каждый миг готов
 Опять услышать звук твоих шагов…



  Сонет-4

 Мархаша т1уьнчу стиглахь нека до,
 Чхьаьвригех терра текха, г1ел а елла,
 Ч1урамаш санна дашо ,декхнаш го
 хи йистехь лаьтташ, г1ийла ц1ий а делла...

Шен  сибат кхоьлинчу гуьйренан дийно,
Г1арг1улийн иллех  г1айг1а  синна  ло.
Сан дагехь 1аьткъина  сингаттам тийна,
Хьуна  т1екхача  ца  луш 1ийдало.

Дахкаран  кисех хьерча  булу мох,
Маьрк1ажан  бода  анайистехь  тоь,
Г1аш  хьулбина некъ 1уьллу, хьерчаш  сох,
Лазам шех хуьлий буьту цуо шен муо.
 


Сонет-5


 Ночь соткана как будто вся из света.
 Блестит река и серебрится луг.
 Под белым небом северного лета
 Я думаю о черноте разлук.

 Мы врозь живём – в лачугах разных мнений.
 Нет в ульях наших грёз медовых сот.
 Снуёт меж нами мошкара мгновений
 И кровь из нашей памяти сосёт.

 Приходит мысль о бытие невечном
 И в край тоски уносит мой покой,
 Хоть ночь, как призрак в платье подвенечном,
 Стремится мне напомнить облик твой.

 И блеск небес струится с высоты,
 Как твой далёкий взгляд из-под фаты…

***   ***   ***


  Сонет-5

 Серлонах юьйцича санна ю буьйса.
 Хи сиега ,бай а бу лепаш детиха ,
 К1айн къилбаседанан аьхкенах луьйсу
 Муьлхачу къастарийн бодане 1еха .

 Шен-шен ю вайшиннан ойланийн петар,
 лаамийн мазлаг1а ю х1инца-м еса,
 М1аьргонийн чуьркаша муьйлу т1елеташ,
 Юх-юха д1ауьйзуш ц1ий г1унан иесан.

 Цкъа кхачалун долчу дахаран ойла
 ян вулий ,воьду со синтеман кара,
 Делахь а лаарна хьан амат гойла,
 Буьйсано синхаам бо кхин а ира.

 Стигланан нур 1ена д1о лакхат1ера,
 Нускалан хьан сирла б1аьрхьажарх терра...


Сонет-6


 Душа моя, пленённая тобой,
 О воле даже вспоминать не смела…
 Волшебных глаз твоих каприз любой
 Мечта моя боготворить умела.

 Как сотню неприступных крепостей,
 Я брал тебя осадой терпеливой.
 Теперь ты кружишь над судьбой моей,
 Как лист осенний над убогой нивой…

 И вновь дожди пророчат мне печаль,
 Когда хоронят тучи солнца око,
 Туманится взъерошенная даль,
 Где горизонт кривится одиноко...

 Хотел я быть свечой в твоём окне,
 Но вот сгорел в каком-то злом огне…

Сонет-6

Йийсаре  ахь дина  са,
Лууш дац кхин  азатдала.
Туьйране  хьан б1аьргийн ц1е,
1емира  со караяло.

Нуьцкъала б1е г1ап а санна,
Собарца яьхнарг хьо дола,
Гуьйренан байлахь г1а  санна,
Вуьсу  д1акъастаран  хьолехь.

Дог1ано йочанаш  яхьа ,
Маьлхан  б1аьрг  мархаша хьулбо,
Дахкарло  геналлийн марахь,
Цхьаллийца анайист  г1елйо.

Хьан  корехь ч1урамах  къага,
Лаарх а,дийзи  зен  вага.
 

Сонет-7

Сан   дахарехь  д1акъайладели 1а,
Б1аьстенан  чалхо  болабарца гуо.
Сирачу  ойланийн  и къаьхьа 1аь,
Сеаларх хьаьрчи  х1инцале а сох.

Шеконийн  къиза  1алаг1ожийн сур,
Аш  хийра ойланаш сан дагчу  туьйсу,
Хетарехь,  къастар  вайна кестта  гур,
Набахтех луьрчу иза дуьхьалтуьйсу.

Суна-м хьо кхойкхуш санна хета цкъа-цкъа,
Хьааман  шовкъехь т1ома  хьийза СА.
Т1аьххьарчу дешнийн гийзиг-1еха  т1аккха
Юьйр  яра ,цуьрриг  а  ца хеташ   къа.

Хьан йистцахилар  тийналлийца  хьийна,
Х1иллане тамашийна   х1инца тийна..


***   ***   ***

Сонет-8
Денна кехат  кхачаре сатуьйсуш,
Хир юй ,хаьа,баланашца ехаш,
Сан ойла а карзахалло туьйсу,
Юх-юха  ахь,вай ган дезар хьехош.

Кхолламна ас д1ахьедина тоххар
Къаста реза  со ца хилар хьоьца.
К1а хьокху хан еъна хилча  эххар,
Нийса дуй те юха а кан хиецар...

Хьан кехатехь,горгалех шА  зевне,
Ц1ена  елар  хаддаза  ду  1иенаш,
Х1етте  а  сан  сингаттаман б1аьвнех,
Еттало  хьан  г1айг1ане  тулг1енаш.

Со  мел  веха, меллалц  хьийза   Латта,
Бакъо  яц хьан  кехаташ  д1ататта .

      
***  ***   ***