Тyрэл хоёр

(поэма)

1.
З;рх;; зоригжуулан шамдаа дууланам…
Зоболон гаталжа х;р;;д ошохоёо нэгэтэ
;анаагаа амаруулан, энгэртэш няалдан,
;аруул нюдэд  соош шэнгэхээ найданам…
Эрт;;р намайгаа орхижо ошо;он эжымни
Энхэ жаргалыемни гэршэлхэ аргаг;йш.
Дэлхэйн табисуурай ямаршье байгаа ;аа,
Дуранайнгаа дээжые м;шэн болгоод ми;эрнэш.

Дуранайш дээжэ м;шэн болоод ми;эрхэдээ
Дуулим талын харанхы алишье ;;;дэрые
Элшэ х;с;;р;; гэрэлт;;лэн гансал намайе
Элдин дайдын нюусые таахыем дуудана.
Энэ дуудалга соо на;анайш сууряан
Жэнхэни аялга мэтээр зэдэлээд та;арна,
Эгээл ;;р;;тэй орьёлые гаталхым уряална,
Жэг;;ртэ х;лэг;;р ниидыш гэнэ намайе.

Жэг;;ртэ х;лэгни ерыш, зогсон х;леэнэб.
Жаахашье ;аа, баяр намда бэлэглыш.
Гансал шамда сэдьхэлэйнгээ нюусые
Гашуудалаа тараан, хэлэжэ шадахаб.
Ямар бэ даа энэ дэлхэйдэ эжыг;йдэ,
Ямаршье ;айхан ;гэн;;д эжын дураниие
Хани халуунаараа ;элгэхэ шадалг;й,
Хэзээдэшье ;ш;; ;элгэжэ шадахаг;й.

Эжын дуран – б;хы дэлхэйн ;айхан,
Эжын бодол – х;;гэдэйнь баяр жаргал,
Эжын эрмэлзэл – х;;гэдэйнь амгалан на;ан,
Эжын ;анаан – наранай алтан элшэ.
Х;;гэдэйнгээ баяраар баяр оложо,
Х;;гэдэйнгээ уйдхарые ;;рын болгожо,
Сэдьхэлэйнгээ ;айгаар мууе даража,
Сээрлэжэл шададаг лэ н;гэлые эжы!

Эжы, шиниингээ хажууда байгаа ;аа,
Тодхорто шамайгаа алдуулхалг;й ;эм.
Т;би дэлхэй юм г;, бурханай х;сэл юм г;
Энэ на;ыеш нам;аа холодуулан абаашаа.
Энэл даа минии на;анайм гашуудал –
Эгээл дулаан нюдэдыеш шэртэнг;й,
Сээжэдэш шэнгэн, з;рхэнэйш сохисые
Сэдьхэлдээ хадуун шагнахаг;й гашуудал!

Юундэ дэлхэйн табисуур иимэ шэр;;н бэ?
Юугээ ядаад т;рэл х;нэй ами на;ые
Гэнтын аюулаар та;алха ямар эрхэтэйб?
Гунан дэлхэйдэ хэн иимэ эрхэ олгооб?
Шинии нюдэд соош минии жаргал
Ургы сэсэгтэл ;албаржа байгаа бэлэй.
Шинии сэдьхэл соо д;;гэйш  дуран
Урин налгайгаар бадаржа байгаа бэлэй.

Хагдараа тэрэ бишыхан ургы сэсэг,
Унтараа д;;гэйш тэрэ арюун дуран.
Хангай дайдын энгэр соо булагдаа,
Ульгам бага на;ан шамтай ошолдоо.
Намдаа ахаймни огторгойн м;шэд;;;
На;анайм харгы гэрэлт;;лэн харадагые
Мэдэжэл байнам, харин нэгэтэ
Миралзан харгыдам уулзахаа яанаб?!

Юундэ уулзагданаг;йб намтай эжымни, ахамни,
Юртэмсын татасаар буугаад ерэхээ яанам?
Халташье ;аа, эдэ хоёройнгоо сээжэдэ,
Халташье ;аа, нюдэдэйнь булаг соо
;анаагаа амаруулан, сэдьхэлээ ханан,
Сээжэдэнь няалда;айб, нюдэд соонь шэнгэ;эйб…
;алхинай т;ргэн хэдыб – тэрэ зангаар
Сая мянган жэлн;;д соо табихалг;й ;эм…

2.

З;;дэнэйм наран, з;рхэнэйм дуун  боло;он т;рэл хоёрни,
З;гыем алдуулхаг;й гэжэ тандаа ехээр найданаб.
Ошоноб, на;анайнгаа харгые гаталан ошоноб х;сэлд;;,
Олоноб, таамаг худал харгынууд соо;оо з;быень олоноб.
Теэд, ошохомни холо, олохомни х;шэр х;ндэ…
Торди;ог;й сохил;он з;рхэмни амияа абан ядана.
Т;ргэдэжэл хали;ан сагай эрьесэ х;ниие гамнадагг;й,
Тэг;;лжэл яба;ан намайешье хайрлаха уялгаг;й.
Х;сэлни яарахадаа х;йтэн ;алхинда нойтоор сохюулжа,
Халуун наранда улаан элшээр ташуурдуулан,
Х;р;;д орхиног;йл даа, ;бшыем тарааха туйлдаа.
Х;р;;д орхиног;йл даа, ;анааем амаруулха заяандаа.

З;;дэнэйм наран уулын м;нхэ орьёлые
Зулынгаа галаар дулаасуулха аргаяа
Заяашамни ;рг;; юм г;, гэнтэл ;уларжа
Заяанайнгаа хэтэ нюусые алдахань г;?
Бурханай хайраар энэ х;м;;н бэеэ
Б;мбэрсэг дэлхэйдэ т;рэ;эн хуби заяагаа
З;;дэнэйнгээ нарантай жэшэжэл ябанаб,
З;рхэндээ д;тэ абажал, нюужал шаданаб.
Тиигээдшье энэ на;анайм багахан шэди
Т;ргэн ;алхинтай урилдан ошо;он х;сэлэйм
Охиндо диилдээд, зогсожо орхихонь г;?
Олоной хойно намайгаа ;леэжэ ;алахань г;?

Холымни, ;ш;; ерээд;й минии ;ринэртэ
Х;рэн ошохо эрмэлзэлтэй з;рхэнэйм аялга
Хонгёо дуугаар харанхы урдыем д;;ргэн,
Харгыем гэрэлт;;лнэ гэжэ ;анан ябанаб.
Дуулыш даа, минии з;рхэн, би уярнаб –
;;рынг;;л ;гэ;;;, ;;рынг;; ;анал бодол;оо,
Даажа яба;ан инаг дуранайнгаа шадал;аа.
;;дэг;й, ;ш;; ахирхан з;рхэмни дуулыш даа,
Намдаа энэ дэлхэйн м;нхэ татаса тухай,
Намдаал энэ замбиин ерэхэг;й ;;;л тухай.
Шинии хэлэ;ээр на;амни урагшаа дамжан,
Шэр;;н холые гаталхаар х;сэлтэй байха г;.

Залуу на;анайнгаа зоргондо эдигдээд битнай
Зоригоо алда;ан, унтархаа бай;ан м;шэнэй
Золг;йг;;р ;;лэмхил;эн шарай ямар агшаб –
З;г;;р лэ эгээл тиимэ шанар оло;он мэтэб.
Теэд, энэ на;амни намда бурханай хайраар,
Т;рэ;эн эжынэйм т;рэлгын х;шэр заяагаар
Намда олгогдоо гэжэ сэдьхэлдээ мэдэхэдээ
Нангинаар на;аяа сахижа ябахаа ойлгоноб.
;;лэмхил;эн м;шэнэй шарайшье зулаар
;;ниин харанхыда улаан галаар бадархаар
Иимэ шэдитэ арга олоод гэнтэ байгша.
Иимэ шэди бишье олохол шадалтайб.



3.

Энэ шадалаа бэдэрэн гарахадам, бэлигни,
З;;дэнэйм нарантай, з;рхэнэйм дуунтай
Энхэ байдалай х;с;;р нэгэдэн ушархадаа
З;;лэхэн ;гэн;;дээр бусаад ерэнэл ойндом.
Шэнээр м;ндэлнэ сэдьхэл уярмаар ш;лэгни,
Шамдан ниидэнэ тэнгэри тээшэ бодолни,
Таанадтал тэг;;лнэ, минии т;рэл хоёрни,
Таанадтаал ошоно на;анайм ори ;;лдэмни.
Холые зорин гарахадаа бодолнуудайм х;сэн
Харанхы соогуур т;;рихэг;й гэжэ найданаб.
Ори ганса на;амни, х;гжэм;; зэдэл;;лэн,
Онсо шэдиеэ дайдын тоо;он б; болгыш даа!
 
Yгыл даа, на;амни энэ хуби заяандаа
Yгы бай;ан таанадаа ш;лэг;;р м;нхэр;;лэн,
Yзэсхэлэн дууе хангай дайдаар хангюурдан,
Yргэлжэ ошо;он сагые сууряатуулха х;сэлтэй.
Yндэр тэнгэриин ;аншаг сагаан ;;лэн;;дтэй
Yрдин, урилдан тэг;;лжэ энэ ш;лэгни
Yдэшын туяагаар ;элгэгдэ;эн м;шэд соо
Yнгын сэсэг;;дээр ;албаран задарха заяатай.
Yлгэн дэлхэйдэ амиды ябаха золтойдоо
;;гэдэн м;ргэнэб, шамдаа, ерэхэг;й эжымни.
Yргэн дайдые аялгаар д;;ргэхэ золтойдоо
;анан нэрыеш сахинаб, бусахаг;й ахамни!

Бурханай ;гтэ;эн ;дэрн;;дэй хугасаа соо
Баяр жаргалаа х;сэд таанадтаяа эдлээшьег;й ;аа,
Буурал х;гшэн эжынгээ, т;рэл зонойнгоо
Буян хэшэгтэй ;гыень д;;рэн ё;олжо,
Та хоёройнгоо дураасхалда ходол зорюулан,
Т;;рээнэб ш;лэгэйнгээ уянгата м;рн;;дые,
Таанаб дэлхэйн нюусануудай онь;ото удхые.
Энэ на;андам ушар;ан оюун бэлигэйм дээжын
Эгээл дутуу талань – таанаднил  дууланаг;йт,
Халаг даа, таанаднил намайе харанаг;йт,
Хажуудам намайгаа энхэрэн байлсанаг;йт!